Casarasqakunapaq yanapaykuna

Biblian willan casarasqakuna sasachakuypi kanankuta. Apóstol Pablon Diospa yuyaychasqan qelqarqan: “Casarakuqkunaqa sasakunapin rikukunqaku”, nispa (1 Corintios 7:28). Chhaynaña kaqtinpas, sichus iskayninku yanapanakunqaku chayqa manan sinchi sasachakuy kanqachu. Chaypaq casarasqakunaq soqta sasachakuyninta qhawarisunchis, imaynatan Bibliaq yanapayninwan atipankuman chaytawan.

1

SASACHAKUY:

“Karunchanakapushaykun”

BIBLIAQ YANAPAYNIN:

‘Aswan allin kaqtapuni akllakuychis.’ (FILIPENSES 1:10)

Casarasqakunaqa ancha allinpaqmi qhawarinanku casado kawsayninkuta. Chaymi tapukunanku: “¿Imaymana ruwanayoq kasqaykuraykuchu sapankaykupas munasqaykuman hina kawsashayku?” nispa. Yaqapaschá llank’ana otaq imaymana ruwanayoq kasqaykichisrayku manaña tiempoykichis kanchu kuska kanaykichispaq. Icha, ¿huk ruwaykunachu, q’ochurikuychu otaq amigokunawan kasqaykichisraykuchu manaña tiempoykichis kan? Chaytan qhawarinallaykichistaq.

 Hukkunataq ch’isiyaqta llank’anku otaq imaymana ruwanayoqman tukunku mana kuska kayta munaspa. Chhayna ruwasqankuwanqa manan qosankumantachu otaq esposankumantachu “karunchakushanku” aswanpas sasachakuyninkumantan ayqekushanku. Chhaynapi tarikuspaqa iskayninkun qhawarinanku imapi pantasqankuta allichanankupaq. Sichus kusisqa kawsayta munanku chayqa kuskan imatapas ruwananku; chhaynapin ‘huk aychalla kapunqaku’ (Génesis 2:24).

Bibliaq nisqanta kasukurqanku: Australia nacionmanta Andrewwan Tanjiwanmi * chunka wata hina casarasqa kanku. Andrew nin: “Sinchi llank’ayllaman otaq huk ruwaykunamanpas qokuqtinchisqa manapunin allinchu. Chayraykun kunanqa esposaywan tiempota t’aqaykupuni tiyaykuspa parlanaykupaq”, nispa.

Estados Unidos nacionmanta Davewan Janewanmi iskay chunka iskayniyoq wataña casarasqa kanku. Paykunan sapa p’unchay wasinkuta chayaspa kuskan horata hina rimanku, chaypin willanakunku chay p’unchay imakuna ruwasqankuta. Jane nin: “Chay horapiqa manan imawanpas hark’achikuykuchu”, nispa.

2

SASACHAKUY:

“Manañan kusisqachu kani casado kawsayniypi”

BIBLIAQ YANAPAYNIN:

“Ama pipas kikinpa allinnillantaqa maskhachunchu, aswanpas runamasinpa allinninta maskhachun.” (1 CORINTIOS 10:24)

Pipas kikillanpi yuyaykunqa chayqa manan kusisqachu tiyanqa hayk’a kutitaña casarakuspapas. Chaymi pipas kusisqa kawsayta munaqqa, qosanpa otaq esposanpa allinninta ñawpaqta qhawarinan. ¿Imarayku? Jesusmi nirqan: “Aswan kusisamiyoqqa qoqmi chaskiqmantaqa”, nispa (Hechos 20:35).

Bibliaq nisqanta kasukurqanku: México nacionmanta Mariawan Martinwanmi kinsa chunka isqonniyoq wata casarasqa kanku.  Paykunapaqqa manan facilchu karqan kusisqa kawsay. Marian sasachakuypi tarikusqankumanta yuyarin: “Huk kutinmi phiñachinakuqtiyku millayta qosayta nirurqani. Chayllamanmi reparakuspay nini: ‘Manan chhayna millaytaqa niyta munarqanichu manan yuyayniypichu kasharqani’ nispa, paymi ichaqa sinchi phiñasqa kaspa mana uyariwayta munarqanchu”, nispa. Martintaq nin: “Manachus hina kuska tiyayta atiykumanñachu, yanqapaqmi imapas kanman nispan yuyaykurqani”, nispa.

Martinmi respetanata munarqan Mariataq entiendenata. Iskayninkun mana entiedenakurqankuchu casado kawsayninkupi.

¿Imaynatan sasachakuyninkuta allicharqanku? Martinmi nin: “Tiempotan hap’irqani sonqoyta tiyaykachinaypaq, chaymantan decidirqayku Bibliaq nisqan hina sumaqta respetowan tratanakunaykupaq. Watakunaq pasasqanman hinan yacharqayku ima sasachaytapas Diospa yanapayninwan Bibliaq yanapayninwan ima allichayta”, nispa (Isaías 48:17, 18; Efesios 4:31, 32).

3

SASACHAKUY:

“Manan ruwanankunata hunt’anchu”

BIBLIAQ YANAPAYNIN:

“Sapankanchismi kikinchismanta Diosman cuentata qosun.” (ROMANOS 14:12)

Casadokunaqa manan kusisqa kawsayta atinkumanchu paykunamanta huknillan kallpachakunqa ruwayninta hunt’ananpaq chayqa. Aswan sasachakuypin tarikunkuman iskayninku tumpanakuspa ruwayninkuta mana hunt’aqtinkuqa.

Sichus qosaykiq otaq esposaykiq imachus ruwasqanta otaq mana ruwasqanta sinchita qhawanki chayqa, manan kusisqachu kawsanki. Arí, sinchita pantasqallanpi yuyaykuspa mana ruwanaykikunata hunt’ankichu chayqa, aswan sasachakuypin tarikunki. Ruwanaykikunata hunt’anaykipaq kallpachakunki chayqa, yaqapaschá sumaqta kawsayta qallarinkichis (1 Pedro 3:1-3). Chhayna kallpachakusqaykitaqa ancha allinpaqmi Dios qhawarinqa rikuchillankitaq casado kawsayta respetasqaykita (1 Pedro 2:19).

Bibliaq nisqanta kasukurqanku: Corea nacionmanta Kim qosanpiwan kinsa chunka pusaqniyoq wata casarasqa kanku. Kimmi willakun: “Mayninpin qosay phiñasqa mana rimaywanchu, ñoqataq mana yachanichu imatas mana allinta ruwarqani phiñakunanpaq chayta. Chhayna kasqanwanmi yuyaykuni manapas munakuwanmanñachu hinata. Mayninpin yuyaykuni: ‘¿Imaynatan entiendeyman manataq pay imatapas ruwanchu entiendewananpaq chayri? nispa”.

Kimqa manan phiñasqalla kayta munanchu, chayraykun sasachakuyninpi sinchita yuyaykunanmantaqa qosanwan allipunapun, paymi nin: “Allipunakapuymi aswan allinqa. Chaymi iskayniyku sonqoykuta tiyaykachispa rimanakuyku hinaspa allinta kawsayku”, nispa (Santiago 3:18).

 4

SASACHAKUY:

“Esposaymi mana respetawanchu”

BIBLIAQ YANAPAYNIN:

“Cristoqa llapa qhariq umanmi.” (1 CORINTIOS 11:3)

Yachasqanchis hina, llapa qharikunan respetananku Cristo uma kasqanta. Chayrayku sichus qosakuna esposankuwan respetachikuyta munanku chayqa, paykunaraqmi qhawarikunanku Jesusta respetashankuchu, umalli kasqanpipas ejemplonta qatikushankuchu chayta.

Apóstol Pablon nin: “Qosakuna, esposaykichista munakuychis, imaynan Cristopas iglesiata [iñiq t’aqata] munakuspa payrayku wañurqan hinata”, nispa (Efesios 5:25). Jesusqa manan hayk’aqpas millay kamachikuqchu karqan (Marcos 10:42-44). Qatikuqninkunataña anyaran chaypas manan millaytachu phiñakurqan. Aswanpas sumaqtan tratarqan atinallankutataq imatapas kamachirqan (Mateo 11:29, 30; Marcos 6:30, 31; 14:37, 38). Pay kikinpi yuyaykunanmantaqa qatikuqninkunapin astawanqa yuyaykurqan (Mateo 20:25-28).

Llapa casado qharikunan tapukunanku: “¿Imaynatan qhawarini familiapi qosaq ruwananta warmiq ruwanantapas? ¿Bibliaq kamachisqantachu ruwani icha runakunaq costumbrenman yuyaykusqankuman hinachu ruwani? ¿Mana allinpaqchu qhawariyman huk warmi mana qosanpa nisqanman hinachu yuyaykuspa imachus llakichisqanta respetowan rimariqtin?” nispa. Abrahampa esposan Saramanta yuyarisun, payqa anchatan qosanta respetarqan (1 Pedro 3:1, 6). Huk kutinmi Sara repararqan familianpi sasachakuy kasqanta, Abrahamtaq mana chayta reparasqachu. Chaymi Saraqa respetowan qosanman willarqan (Génesis 16:5; 21:9-12).

Abrahanqa manan hayk’aqpas millaytachu Sarata tratarqan mana rimarinankamaraq. Chhaynallataqmi cristiano qosapas mana hayk’aqpas esposanta manchachinchu nitaq tukuy ima munasqantachu ruwachin. Aswanpas respetachikunmi sumaqta trataspa munakuywan umallispa ima.

Bibliaq nisqanta kasukurqanku: Inglaterra nacionmanta James pusaq wataña casarasqa kashan, paymi nin: “Yachashanin imapas importante kaqtaqa ama ñoqallachu decidinayta aswanpas esposaywanraq ñawpaqta parlanay kasqanta. Ñoqallapi yuyaykunaymantaqa pay imatachus munan imatachus necesitan chaytan qhawarini”, nispa.

Estados Unidosmanta George phisqa chunka isqonniyoq wataña casarasqa kashan, paymi nin: “Manan hayk’aqpas esposaytaqa mana valeqpaq hinaqa qhawarirqanichu aswanpas payqa allin yuyayniyoq warmin imatapas allintan ruwan chayman hinataq tratanipas”, nispa (Proverbios 31:10).

 5

SASACHAKUY:

“Manan allintachu umallin”

BIBLIAQ YANAPAYNIN:

“Yachayniyoq warmiqa wasintan sayarichin, mana yuyayniyoqmi ichaqa makinkunawan thunin.” (PROVERBIOS 14:1)

Sichus qosayki sasachakun imatapas decidinanpaq chayqa, ¿imatan ruwawaq? Manan allinchu kanman tukuy tiempo payllamanta imatapas mana ruwasqanmanta phiñakuyqa, nitaq familiata umalliypas. Chayta ruwaqtiykiqa manañan pay kikinpi confianmanchu hinallataq umalli kasqanta pisipaq qhawarinman. Chhaynapin Proverbios qelqaq nisqan hina wasiykita makiykiwan thuniwaq. Sichus kusisqa kawsayta munanki chayqa, qosaykiq allinkuna ruwasqantan qhawarinayki “allinmi chay ruwasqayki” ninaykitaq.

Askha qharikunan astawanqa respetasqa kayta munanku munasqa kaymantaqa. Sichus qosaykita respetanki chayqa pisi-pisimantan allin umalliq kapunqa, ¿imaynapi? Payllamanta imatapas ruwasqanta agradecesqaykita rikuspa chay ruwasqan allinpi tukusqanta reparaspapas. Manan llapallanpichu kaqllata yuyaykunkichis, ichaqa kuskan chaykunata qhawarinaykichis (Proverbios 18:13). Matrimonioykita ama ‘thuninaykipaqqa’ misk’i simiwanmi rimanayki (Proverbios 21:9; 27:15). Respetowan qosaykita tratanki chayqa, payllamantan allinta decidinqa. Allin llank’aqmi kanqa manataqmi iskayrayaq runachu kanqa.

Bibliaq nisqanta kasukurqanku: Michele Estados Unidospi tiyaq kinsa chunka wataña casarasqa kashan, paymi nin: “Mamallaymi iskay sullk’a ñañaykunatawan uywawarqanku. Payllamantan imatapas ruwaq manan pitapas necesitarqanchu, ñoqapas chhaynallataqmi mayninpi kani. Ichaqa controlakunin qosaypa autoridadninta respetanaypaq. Chaymi imatapas ñoqallamanta decidinaymantaqa qosaywanraq ñawpaqta rimani”, nispa.

Rachelwan Markwanmi Australia nacionpi tiyanku, iskay chunka hukniyoq watañan casarasqa kashanku, paymi nin: “Mamayqa manan papayta respetaqchu. Sapa kutillanmi phiñachinakuqku. Ñoqapas chhaynallataqmi karqani casarakuspa. Ichaqa tiempoq pasasqanman hinan yacharqani Bibliaq nisqanta kasukuy aswan allin kasqanta, hinallataq astawan qosayta respetaytapas. Chaymi kunanqa kusisqa kawsayku”, nispa.

6

SASACHAKUY:

“Umaytañan wasapawan pantasqan”

BIBLIAQ YANAPAYNIN:

“Qankunapura paciencianakuychis, pipas hukpa contranpi imatapas riman chayqa, pampachaykunakuychis.” (COLOSENSES 3:13)

Askha runakunan manaraq casarakushaspa munakusqanku runapi allin kaqkunallata  qhawarinku manataq paypi kaq mana allinkunataqa reparankupaschu. ¿Manachu chhaynallataq kanman casarakusqanku qhepaman? Sichus munakusqanku runapi pantasqallanta qhawarinqaku chayqa, kallanqapunin phiñachinakuy. ¿Imataq aswan allin kanman, pantasqanpi yuyaykuychu icha allin ruwasqanpi yuyaykuychu?

Jesusmi yachachiwanchis ama pantasqanchista qhawanakuyta. Tapurqanmi: “¿Imaraykun wawqeykiq ñawinpi qhellita [ichhuta] qhawanki, manataq ñawiykipi kaq kurkutaqa reparakunkichu?” nispa (Mateo 7:3). Manan kaqllachu ichhuwan wasita techanapaq kurkuwanqa. ¿Imatan chaymanta yachanchis? “Ñawpaqtaqa ñawiykimantaraq kurkuta horqokuy, chayraqmi wawqeykiq ñawinmanta qhellita horqonaykipaq allinta rikunki.” (Mateo 7:5.)

Jesusqa manaraq chay ejemplota qoshaspan kayta nirqan: “Ama hukkunata huchachaychischu [juzgaychischu], ahinapin Diosqa mana huchachasunkichischu. Imaynatachus hukkunata huchachankichis chay hinallatataqmi Diospas qankunataqa huchachasunkichis”, nispa (Mateo 7:1, 2). Sichus munanchis Dios pampachawananchista chayqa, qosanchista otaq esposanchistan pampachananchis (Mateo 6:14, 15).

Bibliaq nisqanta kasukurqanku: Jenny Inglaterra nacionpi tiyan isqon watañan Simonwan casarakurqan. Paymi nin: “Qosayqa sinchitan phiñachiwan ñawpaqmanta ima ruwananpaqpas yuyaykunanmantaqa chay ratollaña ruwaspa. Chayllaraq reqsinakushaqtiykun ichaqa gustawarqan imatapas chay ratolla ruwasqan. Ñoqapas pantanin, sinchitan qosayta controlani. Chaymi iskayniyku kallpachakushayku amaña pantasqaykuta qhawanakushanaykupaq”, nispa.

Michelepa qosanmi nin: “Esposaykiq otaq qosaykiq pantasqanpi sinchita yuyaykunki chayqa, chay huch’uy sasachakuyllan hatunman tukun. Chaymi ñoqaqa esposay allin warmi kasqanpi yuyaykuni imarayku paywan casarakusqaypipas”, nispa.

Kusisqa kawsanapaq

Casado kawsaypiqa kallanqapunin sasachakuykuna. Ichaqa yachasqanchis hina atisunmanmi chay sasachakuykuna atipayta. ¿Iman yanapawasunman? Diosta munakuymi Bibliaq nisqanta kasukuypiwan.

Alex, Itohan iman Nigeria nacionmanta kanku, iskay chunka watañan casarasqa kashanku. Alexmi nin: “Bibliaq yanapayninqa ancha allinpunin ima sasachakuytapas allichanapaq”, nispa. Esposantaq nin: “Ñoqaykupaqqa allinpunin kuska Diosmanta mañakuy, sumaqtan tratanakuyku pacienciawantaq qhawanakuykupas, Bibliaq nisqanta kasukusqaykuraykun aswan kusisqa kashayku ñawpaqmantaqa”, nispa.

Qanrí, ¿munawaqchu Bibliapi huk yanapaykunamantawan yachayta? Chhayna kaqtinqa mayqen Testigotapas niy ¿Imatapunin Biblia yachachin? * nisqa libropi 14 capitulota t’aqwinaykichispaq.

[Uranpi willakuy]

[4 paginapi foto]

¿T’aqaykuchu tiempota kuska kanaykupaq?

[5 paginapi foto]

¿Qonichu icha chaskiyllatachu munani?

[6 paginapi foto]

¿Yanapakunichu sasachakuyniykuta allichanaykupaq?

[7 paginapi foto]

¿Esposaytaraqchu tapuni imatapas decidinaypaq?

[9 paginapi foto]

¿Pantasqankunapichu astawan yuyaykuni icha allin kaqkunapichu?