Tokdoan an Saindong mga Aki na Magin Magalang

AN SARONG kasabihan sa Bicol nagsasabi: “An aking magalang, kaogmahan nin magurang, kayamanan kan banwaan.” Nangangahulogan iyan na an mga tawo nagigin mas maboot asin mas pamugtak an boot sa mga may marahay na ugale.

Nakakarepresko nanggad kun marahay an ugale kan mga hoben! An sarong paraataman sa sirkito sa Honduras, na iniibanan sa pagharongharong an mga parahayag na laen-laen an edad, nagsabi, “Parate kong naririsa na an sarong aki na sinanay na marhay asin magalang mas mapuersa an epekto sa kagharong kisa sa mga sinasabi ko.”

Sa panahon na ini na nag-oorog an kawaran nin paggalang, praktikal asin kapakipakinabang na maaraman kun paano tatrataron an iba. Dugang pa, sinasadol kita kan Kasuratan na “gumawe sa paagi na angay sa maogmang bareta dapit sa Cristo.” (Fil. 1:27; 2 Tim. 3:1-5) Mahalagang marhay na tokdoan niato an satong mga aki na igalang an iba. Paano sinda matotokdoan na dai sana basta magpaheling nin paggalang kundi magin tunay na magalang? *

Marahay na Ugale na Itinokdo Paagi sa Halimbawa

An mga aki nakakanood paagi sa pag-arog sa mga halimbawa na naheheling ninda. Kaya an sarong pundamental na paagi na puedeng ikatadom nin mga magurang an marahay na ugale sa saindang mga aki iyo an pagkaigwa ninda mismo nin marahay na ugale. (Deut. 6:6, 7) Mahalaga na mangatanosan sa saindong mga aki manongod sa pagigin magalang, alagad bako sana iyan an kaipuhan. Apuera sa mga pagirumdom, kaipuhan nanggad an marahay na halimbawa.

Isip-isipa si Paula, * na pinadakula sa Kristianong pamilya nin nagsosolong magurang. An pagpaheling nin paggalang sa gabos nagin kabtang na kan personalidad nia. Taano? Sia nagsimbag, “Si Nanay nagpaheling nin marahay na halimbawa, kaya an pagigin magalang nagin natural na sana sa samo na mga aki nia.” Tinokdoan kan Kristianong si Walter an saiyang mga aking lalaki na igalang an saindang ina na bakong Saksi. Sia nagsabi, “Hiningoa kong tokdoan an sakong mga aki na igalang an saindang ina paagi sa sako mismong halimbawa, na nungkang nagtataram nin maraot dapit sa sakong agom.” Padagos na tinokdoan ni Walter an saiyang mga aki dapit sa Tataramon nin Dios, asin namibi sia para sa tabang ni Jehova. An saro sa sainda naglilingkod ngonyan sa sarong sangang opisina  kan Mga Saksi ni Jehova, asin an saro payunir. Sindang mag-agom parehong namomotan asin iginagalang kan mga aki ninda.

An Biblia nagsasabi: “An Dios sarong Dios, bakong nin karibarawan, kundi nin katoninongan.” (1 Cor. 14:33) Areglado an gabos na ginigibo ni Jehova. Maninigong pagmaigotan nin mga Kristiano na arogon an diosnon na kualidad na ini asin papagdanayon na areglado an mga bagay-bagay sa harong. An nagkapirang magurang sinanay an saindang mga aki na pakarhayon an saindang mga higdaan aroaldaw bago mag-eskuela, ibugtak sa tamang lalagan an saindang mga bado, asin magtabang sa mga gibohon sa harong. Kun naoobserbaran kan mga aki na aregladong marhay asin malinig an iba pang parte kan harong, mas posibleng marhay na papagdanayon nindang malinig an saindang mga kuarto asin gamit.

Paano minamansay kan saindong mga aki an nanonodan ninda sa eskuelahan? Nagpapahayag daw sinda nin pagpasalamat sa ginigibo kan saindang mga maestra para sa sainda? Bilang magurang, nagpapahayag ka daw nin siring na pagpasalamat? An saindong mga aki magkakaigwa nin tendensia na ipaheling sa saindang mga leksion asin mga maestra an kaparehong ugale na ipinapaheling nindo. Taano ta dai sinda dagkahon na ugaleon na magpasalamat sa saindang mga maestra? An pagpahayag nin pasasalamat sa mga serbisyong inaako sarong marahayon na paagi nin pagpaheling nin paggalang, baga man sa sarong maestra, doktor, paratinda, o sa siisay man. (Luc. 17:15, 16) Dapat tawan nin komendasyon an hoben na mga Kristiano na napapalaen sa saindang mga kaeskuela huli sa pagigin magalang asin marahay an ugale.

An mga miembro kan Kristianong kongregasyon maninigong magpaheling nin marahay na halimbawa sa saindang ugale. Nakakaogma nanggad na maheling an mga hoben sa kongregasyon na nagpapaheling nin paggalang paagi sa pagsabing “tabi” asin “salamat po”! Kun an mga adulto nagpapaheling nin paggalang ki Jehova paagi sa pagigin atentibo sa instruksion na itinatao sa mga pagtiripon, an mga hoben nadadagka na arogon sinda. Puedeng manodan kan mga aki na igalang an saindang kapwa paagi sa pag-obserbar sa magayon na mga halimbawa nin marahay na ugale sa Kingdom Hall. Halimbawa, an kuatro anyos na si Andrew nakanood nang magsabing, “Makiagi po,” kun kaipuhan niang umagi sa tahaw nin mga adulto.

Ano pa an magigibo kan mga magurang tanganing tabangan an saindang mga aki na maaraman kun ano an inaasahan sa sainda kun dapit sa tamang paggawe? Puede asin maninigong magtao nin panahon an mga magurang na itokdo sa saindang mga aki an mga leksion na manonodan sa dakol na halimbawang yaon sa Tataramon nin Dios.—Roma 15:4.

Magtokdo Paagi sa mga Halimbawa sa Biblia

Posibleng marhay na tinokdoan kan ina ni Samuel an saiyang aki na magduko sa atubangan kan Halangkaw na Saserdoteng si Eli. Kan darahon nia si Samuel sa tabernakulo, ini tres o kuatro anyos gayod. (1 Sam. 1:28) Puede daw na praktison nindo kaiba kan saindong sadit na aki an mga pagtaratara na arog baga nin “marahay na aga po,” “marahay na hapon po,” “marahay na banggi po,” o ano man na pinagkatodan na sa lugar nindo? Arog kan hoben na si Samuel, an saindong  mga aki puede man na magin “kawiliwili sa pagheling ni Jehova sagkod nin mga tawo.”—1 Sam. 2:26.

Taano ta dai gamiton an mga pagkasaysay sa Biblia tanganing itampok an pagkakalaen kan paggalang asin kawaran nin paggalang? Halimbawa, kan mawoton kan bakong maimbod na si Hadeng Ahazias kan Israel na maheling si propeta Elias, nagsugo sia nin ‘namomoon sa singkuenta kaiba an saiyang singkuentang tawohan’ tanganing ipaapod si Elias. An opisyal nagboot na umiba sa saiya an propeta. Bakong arog kaiyan an tamang pakipag-olay sa sarong tawo na representante nin Dios. Paano nagsimbag si Elias? “Bueno, kun ako lingkod nin Dios,” an sabi nia, “magbaba logod an kalayo hale sa kalangitan asin tumtomon ka asin an saimong singkuenta.” Asin iyan an eksaktong nangyari. “An kalayo nagbaba hale sa kalangitan asin tinumtom sia asin an saiyang singkuenta.”—2 Ha. 1:9, 10.

Isinugo an ikaduwang namomoon sa 50 tanganing kuanon si Elias. Prinobaran man nia na pagbotan si Elias na umiba sa saiya. Sa giraray, an kalayo nagbaba hale sa kalangitan. Alagad pagkatapos kaiyan, nagduman ki Elias an ikatolong namomoon sa 50. An tawong ini nagpaheling nin paggalang. Imbes na pagbotan si Elias, sia nagluhod asin nakimaherak: “Lingkod kan tunay na Dios, tabi na magin mahalaga logod sa saimong pagheling an kalag ko asin an kalag kan singkuentang ini na lingkod mo. Uya, an kalayo nagbaba hale sa kalangitan asin tinumtom an naenot na duwang namomoon sa singkuenta asin an saindang singkuenta, alagad ngonyan magin mahalaga logod sa saimong pagheling an sakong kalag.” Mapababa daw nin kalayo an propeta nin Dios sa saro na puedeng natatakot alagad nagtaram na may siring na paggalang? Harayong mangyari iyan! Imbes, an anghel ni Jehova nagsabi ki Elias na umiba sa opisyal na ini. (2 Ha. 1:11-15) Bako daw na idinodoon kaiyan an kahalagahan nin pagpaheling nin paggalang?

Kan si apostol Pablo idetenir sa templo kan mga soldados na Romano, dai sia nag-isip na may deretso siang magtaram. Magalang niang hinapot an opisyal na namamahala: “Puedeng may sabihon ako sa saimo?” Bilang resulta, tinawan si Pablo nin oportunidad na magtaram tanganing idepensa an sadiri nia.—Gibo 21:37-40.

Mantang binibista, si Jesus sinampaling. Minsan siring, aram nia kun paano magreklamo: “Kun sala an itinaram ko, patotoohan mo an mapadapit sa sala; alagad kun tama, taano ta tinaplong mo ako?” Mayo nin siisay man na makakaheling nin ano man na sala sa paagi nin pagtaram ni Jesus.—Juan 18:22, 23.

An Tataramon nin Dios nagtatao man nin mga halimbawa kun ano an puedeng magin reaksion niato sa grabeng pagtatanos asin kun paano niato magalang na aadmitiron an nakaaging maraot na nagibo o kapabayaan. (Gen. 41:9-13; Gibo 8:20-24) Halimbawa, si Abigail naghagad nin dispensa huli sa daing galang na pagtratar ki David kan saiyang agom na si Nabal. An paghagad nia nin dispensa inibanan nia nin pagregalo nin dakol na probisyon. Naghangang marhay si David sa ginibo ni Abigail kaya kan magadan si Nabal, pinili nia ini na magin agom nia.—1 Sam. 25:23-41.

Tokdoan an saindong mga aki na magin magalang, baga man iyan pagpaheling nin paggalang sa masakit na mga kamugtakan o pagpaheling sana nin marahay na ugale. ‘An pagpasirang kan satong liwanag sa atubangan nin mga tawo’ sa paaging ini ‘nagpapamuraway sa satong Ama na nasa kalangitan.’—Mat. 5:16.

[Mga Nota sa Ibaba]