Kundimama na Nzambi Kenataka na Luzingu ya Mvula na Mvula

“Sambu nge mosi tasakumuna muntu ya lunungu, O Yehowa; bonso ti dibaya ya nene ya lutaninu, nge tazyunga bo ti kundimama.”​—NK. 5:12, NW.

1, 2. Inki Elia kulombaka mufwidi ya Sarepta, mpi Elia kundimisaka yandi inki?

NKENTO mosi ti mwana na yandi ya bakala kuvandaka na nzala, profete ya Nzambi mpi kuvandaka na nzala. Ntangu mufwidi yai ya Sarepta vandaka kuyilama na kupedisa tiya, profete Elia kulombaka yandi masa mpi dimpa. Yandi pesaka Elia masa na luzolo yonso, kansi madya na yandi yina kubikalaka kuvandaka kaka “diboko mosi ya fufu ya ble ti ndambu ya mafuta ya olive na kadibungu.” Yandi monaka nde yandi vandaka ve ti madya ya kufwana sambu na kupesa profete, ebuna yandi zabisaka profete dyambu yina.​—1 Bant. 17:8-12.

² Elia kudindamanaka nde: “Kwenda sala mampa mutindu nge me tuba. Katula ntete kadimpa mosi, kwisa kunatila mono; na nima nge ta sala mampa sambu na nge ti mwana na nge. Mfumu Nzambi, Nzambi ya Israele, ke tuba mpidiyai: ‘Fufu yina kele na kakitunga ti mafuta yina kele na kadibungu yo ta mana ve.’”​—1 Bant. 17:13, 14.

3. Inki desizio ya mfunu beto fwete baka?

³ Yo lombaka nde mufwidi yina kubaka desizio ya mfunu mingi, kansi kaka ve kubaka desizio ya kukaba mwa madya yina yandi vandaka na yo. Keti yandi zolaka kutula ntima na Yehowa sambu na kugulusa yandi ti mwana na yandi, to keti yandi zolaka kutula bampusa na yandi ya kinsuni na ntwala ya kusala kinduku ti Nzambi mpi kundimama na yandi? Beto fwete kudiyula mpi ngiufula ya mutindu mosi bubu yai. Keti beto tamonisa susi ya mingi sambu na kundimama na Yehowa kuluta kusosa lutaninu na bima ya kinsuni? Beto kele ti bikuma ya mbote ya kutudila Nzambi ntima mpi ya kusadila yandi. Mpi kele ti bitambi ya beto lenda sala sambu na kusosa kundimama na yandi.

‘Nge Melunga na Kubaka Lusambu’

4. Sambu na inki Yehowa melunga na kubaka lusambu na beto?

⁴ Yehowa kele ti nswa ya kuvingila nde bantu  kusadila yandi na mutindu ya mbote. Kibuka mosi ya bansadi na yandi ya kele na zulu kundimisaka dyambu yai na kimvuka; bo tubaka nde: “Nge Mfumu Nzambi na beto, nge me lunga na kubaka lukumu, luzitu ti ngolo. Sambu nge muntu salaka bima yonso; bima yonso ke zingaka, bo ke na moyo kaka sambu na luzolo na nge.” (Kus. 4:11) Sambu yandi kele Ngangi, yo melunga nde beto sambila Yehowa.

5. Sambu na nki zola ya Nzambi fwete pusa beto na kusadila yandi?

⁵ Kikuma yankaka ya beto fwete sadila Yehowa kele zola na yandi ya kuluta nene sambu na beto. Biblia ketuba nde: “Nzambi salaka bantu, bantu yango vandaka bonso yandi Nzambi, bo fwananaka na yandi. Yandi salaka bakala ti nkento.” (Kuy. 1:27) Nzambi mepesaka muntu kimpwanza ya kuyindula mpi ya kubaka badesizio. Sambu Yehowa kupesaka beto luzingu, yandi mekumaka Tata ya bantu yonso. (Luka 3:38) Bonso konso tata ya mbote, yandi mesalaka yonso sambu na kupesa bana na yandi ya babakala ti ya bankento bima yina bo kele na yo mfunu sambu bo sepela ti luzingu. “Yandi ke basisaka ntangu na yandi” mpi “yandi ke nokisaka mvula na yandi,” sambu Ntoto kubasisa madya mingi mpi beto zinga na kisika mosi ya kitoko.​—Mat. 5:45.

6, 7. (a) Inki bampasi Adami kunatilaka bana na yandi yonso? (b) Kimenga ya Kristu tasala inki sambu na bantu yina kesosaka kundimama na Nzambi?

⁶ Yehowa megulusaka beto mpi na malanda ya mbi ya disumu. Ntangu yandi sumukaka, Adami kukumaka bonso muntu mosi ya kebulaka bansaka ya mbongo mpi keyibaka mbongo ya dibuta na yandi sambu na kubulaka bansaka yango. Na kukolamaka na Yehowa, Adami kuyibaka bana na yandi kivuvu na bo​—kyese ya kimakulu. Bwimi na yandi kutulaka bantu na nsi ya kimpika ya mfumu mosi ya nku, disongidila kukonda kukuka. Yo yina, bantu yonso kebelaka, kemonaka mpasi, mpi nsukansuka kefwaka. Sambu na kukatula bantu na kimpika yo lombaka kufuta kima mosi, mpi Yehowa kufutaka kima yango yina lendaka kugulusa beto na malanda yina ya mbi. (Tanga Roma 5:21.) Na kuwakana ti luzolo ya Tata na yandi, Yezu Kristu kupesaka ‘moyo na yandi bonso nkudulu, sambu na kukatula bantu mingi na kimpika ya masumu.’ (Mat. 20:28) Ntama mingi ve bantu yina Nzambi kendimaka tabaka mambote yonso ya nkudulu yina.

⁷ Ngangi na beto, Yehowa, mesalaka mambu mingi kuluta kupesa beto luzingu ya kyese mpi ya kele ti lukanu. Kana beto mendimama na yandi, beto tamona mutindu yandi tasala sambu na kumanisa bampasi yina bantu yonso kekutanaka ti yo. Yehowa tamonisa konso muntu na kati na beto mutindu yandi “ke pesaka matabisi na bantu yina ke sosaka yandi.”​—Baeb. 11:6.

“Bantu na Nge Takudipesa na Luzolo na Bo Mosi”

8. Mambu yina Yezaya kukutanaka na yo kelonga beto inki na yina metala kusadila Nzambi?

⁸ Kundimama na Nzambi kelombaka kusadila mbote kimpwanza na beto ya kupona. Yo kele mutindu yina sambu Yehowa kepusaka ve bantu na ngolo na kusadila yandi. Na ntangu ya Yezaya, Yandi yulaka nde: “Nani muntu ya mono fweti tinda? Nani ta kwenda na zina na beto?” Na kundimaka nswa ya profete ya kubaka desizio, Yehowa kupesaka yandi lukumu. Yindula kyese ya Yezaya ntangu yandi ndimaka nde: “Mono yandi yai, tinda mono.”​—Yez. 6:8.

9, 10. (a) Beto fwete sadila Nzambi ti nkadilu ya nki mutindu? (b) Sambu na nki yo mefwana nde beto sadila Yehowa na ntima ya mvimba?

⁹ Bantu kevandaka ti kimpwanza ya kusadila Nzambi to ve. Yehowa kezolaka nde beto sadila yandi na luzolo na beto mosi. (Tanga Yozue 24:15.) Konso muntu yina kesepelaka ve na kusambila Nzambi lenda sepedisa yandi ve; mpi Nzambi kendimaka ve lusambu ya bantu yina lukanu na bo ya kyeleka kele kaka ya kusepedisa bantu yankaka. (Kol. 3:22) Kana beto kesala kisalu ya santu ti keti-keti na kubikaka nde bampusa ya nsi-ntoto kubaka kisika ya lusambu na beto, Nzambi tandima beto ve. (Kub. 22:29) Yehowa mezaba nde kusadila yandi na ntima ya mvimba kele mbote sambu na beto. Moize kusyamisaka bantu ya Izraele na kupona luzingu ‘na kuzolaka Mfumu Nzambi, Nzambi na bo, na kulemfukaka na yandi, mpi na kundimaka yandi na ntima na bo yonso.’​—Kul. 30:19, 20.

¹⁰ Davidi, Ntotila ya Izraele ya ntama kuyimbilaka Yehowa nde: “Bantu na nge takudipesa na luzolo na bo mosi na kilumbu ya nge tasonga  ngolo ya basoda na nge. Na nsemo ya busantu na nge, banda na luyantiku ya kilumbu, nge kele na kibuka ya baleke bonso malulu.” (Nk. 110:3, NW) Bubu yai bantu mingi ketulaka lutaninu ya mbongo mpi byese na kisika ya ntete na luzingu na bo. Kansi, sambu na bantu yina kezolaka Yehowa, kisalu na bo ya santu kebakaka kisika ya ntete na luzingu na bo. Kikesa na bo na kisalu ya kusamuna nsangu ya mbote kemonisaka mambu yina bo ketulaka na kisika ya ntete. Bo ketulaka ntima ya mvimba na makuki ya Yehowa ya kulungisa bampusa na bo ya konso kilumbu.​—Mat. 6:33, 34.

Bimenga Yina Nzambi Kendimaka

11. Ntangu bantu ya Izraele vandaka kupesa Yehowa bimenga, bo vandaka ti kivuvu ya kubaka nki mambote?

¹¹ Na ntangu ya kuwakana ya Nsiku, bantu ya Nzambi vandaka kupesa bimenga ya mbote sambu yandi kundima bo. Levi 19:5 ketuba nde: “Ntangu beno ke pesa mono mbisi sambu na makabu ya kinduku, beno sala yo mutindu nsiku ke tuba na mpila nde mono ndima yo.” Kaka na mukanda ya levi, beto ketanga dyaka nde: “Kana beno ke zola kupesa makabu ya kinduku sambu na kupesa mersi na mono Mfumu Nzambi, beno sala yo na mpila nde mono ndima yo.” (Levi 22:29) Ntangu bantu ya Izraele vandaka kupesa bambisi ya mbote bonso bimenga na mesa-kimenga ya Yehowa, midinga yina vandaka kumata vandaka bonso ‘nsudi ya kitoko’ sambu na Nzambi ya kyeleka. (Levi 1:9, 13) Mitindu yai ya bantu na yandi vandaka kumonisa zola, vandaka kulembika yandi mpi kupesa yandi kyese. (Kuy. 8:21) Na mambu yai Nsiku vandaka kulomba bantu na kusala, beto kemona munsiku mosi yina beto lenda sadila bubu yai. Yehowa kendimaka bantu yina kepesaka yandi bimenga ya mbote. Bimenga ya nki mutindu yandi kendimaka? Beto tadila mambu zole yai: bikalulu mpi kutuba na beto.

12. Inki bikalulu tasala nde Nzambi kundima ve makabu na beto ntangu beto ‘kepesa nitu na beto bonso kimenga ya moyo’?

¹² Na mukanda yina ntumwa Polo kusonikilaka bantu ya Roma, yandi tubaka nde: “Beno pesa nitu na beno bonso kimenga ya moyo, ya santu, yina Nzambi lenda ndima: kisalu ya santu ya beno kesala ti mayele na beno ya kuyindula.” (Roma 12:1, NW) Sambu na kundimama na Nzambi, yo kelombaka nde muntu kutanina nitu na yandi na mutindu yina Nzambi kendimaka. Kana yandi bebisa yo ti makaya, bima ya kelausaka, to na kunwa malafu mingi, makabu yina tavanda na mfunu ve. (2 Kor. 7:1) Dyaka, sambu muntu yina kele ti kikalulu ya kusala ‘pite, ke salaka masumu yina ke bebisaka nitu na yandi mosi,’ bikalulu ya nsoni ya mitindu yonso kesalaka nde Yehowa kundima ve kimenga na yandi. (1 Kor. 6:18) Sambu na kusepedisa Nzambi, muntu fwete kuma santu na ‘bikalulu na yandi yonso.’​—1 Pie. 1:14-16.

13. Sambu na inki yo mefwana nde beto kumisa Yehowa?

¹³ Kimenga yankaka yina Yehowa kesepelaka na yo ketadila kutuba na beto. Bantu yina kezolaka Yehowa ketubaka ntangu yonso mambu ya mbote sambu na yandi na meso ya bantu mpi na kingenga na banzo na bo. (Tanga Nkunga 34:2-4.) Tanga Bankunga 148-150, mpi tala  bambala ikwa bankunga tatu yai kesyamisa beto na kukumisa Yehowa. Ya kyeleka, “beno yonso bantu yina ke lemfukaka na yandi, beno kumisa yandi!” (Nk. 33:1) Mpi Mbandu na beto, Yezu Kristu, kumonisaka mfunu ya kukumisa Nzambi na kusamunaka nsangu ya mbote.​—Luka 4:18, 43, 44.

14, 15. Ozea kusyamisaka bantu ya Izraele na kupesa bimenga ya nki mutindu, mpi nki mvutu Yehowa kupesaka?

¹⁴ Kusamuna ti kikesa kendimisaka nde beto kezolaka Yehowa mpi kele ti mpusa nde yandi ndima beto. Mu mbandu, beto tadila mutindu profete Ozea kusyamisaka bantu ya Izraele yina yantikaka kusadila lusambu ya luvunu mpi sambu na yo, Nzambi kubuyaka bo. (Ozea 13:1-3) Ozea kusongaka bo na kubondila nde: “Mfumu Nzambi, wila beto mawa sambu na masumu na beto, ndima bisambu na beto, ebuna [beto tapesa nge bana-bangombe ya bikobo na beto, NW].”​—Ozea 14:2, 3.

¹⁵ Ngombe kuvandaka mbisi ya kuluta ntalu yina muntu ya Izraele lendaka kutambika na Yehowa. Yo yina, “bana-bangombe ya bikobo na beto” vandaka kutendula bangogo ya masonga, yina muntu meyindula mbote mpi metuba yo sambu na kupesa lukumu na Nzambi ya kyeleka. Inki mvutu Yehowa kupesaka bantu yina vandaka kupesa bimenga ya mutindu yai? Yandi tubaka nde: “Mono ta zola bo na ntima na mono yonso.” (Ozea 14:5) Yehowa kulolulaka, kundimaka, mpi kusalaka kinduku ti bantu yina kupesaka bimenga ya lukumu ya mutindu yai.

16, 17. Kana lukwikilu na Nzambi kupusa muntu na kusamuna nsangu ya mbote, inki mutindu Yehowa kebakaka lukumu yina muntu yango kepesaka yandi?

¹⁶ Kukumisa Yehowa na meso ya bantu yonso kevandaka ntangu yonso na kisika ya nene na lusambu ya kyeleka. Kupesa Nzambi ya kyeleka lukumu kutendulaka mambu mingi sambu na muyimbi-bankunga yina kubondilaka Nzambi nde: “Mfumu, ndima mersi ya mono ke pesa nge.” (Nk. 119:108) Inki beto lenda tuba sambu na beto bubu yai? Ntangu yandi vandaka kutubila kibuka mosi ya nene ya bantu ya bilumbu na beto, Yezaya kubikulaka nde: ‘Bo tazabisa nsangu ya lukumu ya Mfumu Nzambi! . . . Bo ta pesa makabu na zulu ya mesa-kimenga ya Mfumu Nzambi, yo ta pesa yandi kiese.’ (Yez. 60:6, 7) Na kulungana ya mbikudulu yai, bamilio ya bantu ke na kupesa Nzambi “kimenga ya lukumu, disongidila, mbuma ya bikobo yina ketubaka na meso ya bantu yonso sambu na zina na yandi.”​—Baeb. 13:15, NW.

¹⁷ Inki beto lenda tuba sambu na nge? Keti nge kepesaka Nzambi bimenga ya yandi kendimaka? Kana mpidina ve, keti yo talomba nde nge sala bansoba mpi kuyantika na kukumisa Yehowa na meso ya bantu yonso? Kana lukwikilu kupusa nge na kuyantika kusamuna nsangu ya mbote, makabu na nge tasepedisa Yehowa mingi “kuluta ngombe ya nene.” (Tanga Nkunga 69:31, 32.) Tula ntima nde ‘nsudi ya kitoko’ ya kimenga na nge ya lukumu takuma na Yehowa mpi yandi tandima nge. (Ezek. 20:41) Ebuna kyese yina nge tabaka tafwanana ve ata ti kima mosi.

‘Yehowa Yandi Mosi Tasakumuna Muntu ya Lunungu’

18, 19. (a) Bubu yai, nki dibanza bantu mingi kevandaka na yo na yina metala kusadila Nzambi? (b) Kukonda kundimama na Nzambi kenataka na inki?

¹⁸ Bubu yai, bantu mingi ketubaka mambu ya mefwanana ti mambu yai bantu yankaka ya ntangu ya Malashi kutubaka: “Yo kele mfunu ve na kusadila Nzambi. Nki mfunu na kusala mambu ya yandi ke tuba?” (Mal. 3:14) Sambu bo kevandaka ti bampusa ya kuvanda ti bima mingi ya kinsuni, bo kemonaka lukanu ya Nzambi bonso dyambu mosi ya bo lenda lungisa ve mpi nde bansiku na yandi memanaka ngala. Sambu na  bo, kusamuna nsangu ya mbote kele kubebisa ntangu mpi yo kepesaka bo makasi.

¹⁹ Bankadilu ya mutindu yai kuyantikaka na kilanga ya Edeni. Satana muntu kundimisaka Eva na kumona mpamba mbalu ya kyeleka ya luzingu ya kitoko yina Yehowa kupesaka yandi mpi kumonaka mpamba kundimama na Nzambi. Bubu yai, Satana kesosaka ntangu yonso kunata bantu na kukwikila nde kana bo sala luzolo ya Nzambi bo tabaka ata kima mosi ve. Kansi, Eva ti bakala na yandi kubakisaka nde kukonda kundimama na Nzambi vandaka kutendula lufwa. Ntama mingi ve, bantu yina kelanda mbandu na bo ya mbi bubu yai tabakisa nde kukonda kundimama na Nzambi tanata bo na lufwa.​—Kuy. 3:1-7, 17-19.

20, 21. (a) Mufwidi ya Sarepta kusalaka inki, mpi nki mutindu mambu kusukilaka yandi? (b) Inki mutindu mpi sambu na inki beto fwete landa mbandu ya mufwidi ya Sarepta?

²⁰ Tala luswaswanu yina kele na mambu ya mpasi yina kubwilaka Adami ti Eva na nsuka mpi mutindu mambu ya beto tubilaka na luyantiku ya ketadila Elia ti mufwidi ya Sarepta kusukaka. Na nima ya kuwa bangogo ya kepesa kikesa ya Elia kutubaka, nkento yango yantikaka kusala mampa mpi kupesaka ntete kamwa dimpa na profete. Na nima, Yehowa kulungisaka lusilu yina yandi salaka na nzila ya Elia. Disolo yango ketuba nde: “Konso kilumbu bo yonso tatu vandaka na madia mingi. Fufu vandaka kukonda ve na kakitunga, mafuta vandaka kukonda mpi ve na kadibungu, kaka mutindu Mfumu Nzambi tubaka na munoko ya Elia.”​—1 Bant. 17:15, 16.

²¹ Mufwidi ya Sarepta kusalaka kima mosi yina bantu fyoti na kati ya bamiliare ya bantu ya kele na luzingu bubu yai kele ti luzolo ya kusala. Yandi tulaka ntima ya mvimba na Nzambi ya kegulusaka, mpi Nzambi kusadisaka yandi. Disolo yai mpi masolo yankaka ya Biblia kendimisa nde yo mefwana nde beto tudila Yehowa ntima. (Tanga Yozue 21:43-45; 23:14.) Luzingu ya Bambangi ya Yehowa ya bilumbu na beto kepesa banzikisa yankaka ya kemonisa nde yandi tayambula ve bantu yina yandi kendimaka.​—Nk. 34:7, 8, 18-20. *

22. Sambu na inki yo kele mfunu nde beto sosa kundimama na Nzambi kukonda kusukinina?

²² Ntangu yina kilumbu ya kusambisa ya Nzambi “ta kwisila bantu yonso yina kele na nsi-ntoto ya mvimba” mefinama. (Luka 21:34, 35) Ata muntu mosi ve tatina yo. Yo vanda bimvwama to bima ya kinsuni, ata kima mosi ve lenda vanda mfunu mingi kuluta kuwa bangogo yai ya Zuzi yina Nzambi meponaka: “Beno bantu yai ya Tata na mono me sakumuna, beno kwisa. Beno kwisa kubaka Kimfumu ya yandi me yidikilaka beno katuka ntangu yandi salaka bima yonso.” (Mat. 25:34) Ee, ‘Yehowa yandi mosi tasakumuna muntu ya lunungu; bonso ti dibaya ya nene ya lutaninu, yandi tazyunga bo ti kundimama.’ (Nk. 5:12, NW) Keti beto fwete sosa ve kundimama na Nzambi?

[Noti na Nsi ya Lutiti]

Keti Nge Keyibuka?

• Sambu na inki yo mefwana nde beto sambila Yehowa na masonga yonso?

• Bimenga ya nki mutindu Yehowa kendimaka bubu yai?

• Bangogo “bana-bangombe ya bikobo na beto” ketubila inki, mpi sambu na inki beto fwete pesa yo na Yehowa?

• Sambu na nki beto fwete sosa kundimama Nzambi?

[Bangyufula ya Disolo ya Kulonguka]

[Kifwanisu ya lutiti 19]

Profete ya Nzambi kulombaka nkento mosi ya nsukami na kubaka inki desizio?

[Kifwanisu ya lutiti 21]

Inki mambote beto kebakaka ntangu beto kepesaka makabu ya kukumisa Yehowa?

[Kifwanisu ya lutiti 23]

Ntima ya masonga ya nge ketulaka na Yehowa tapesa nge ve mpasi ata fyoti