Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Nzambi yeye mutuanyishe netupete muoyo wa tshiendelele

Nzambi yeye mutuanyishe netupete muoyo wa tshiendelele

Nzambi yeye mutuanyishe netupete muoyo wa tshiendelele

‘Wewe Yehowa, udi uvudijila muntu muakane disanka; udi umunyunguluka ne diakalengele bu mudibu benza ne ngabu.’​—MUS. 5:12.

1, 2. Ntshinyi tshivua Eliya mulombe mukaji mukamba wa mu Salefata? Wakamujadikila tshinyi?

PAVUA Eliya muprofete wa Nzambi ne nzala wakaya kua mukaji mukamba wa mu Salefata, mamu eu ne muanende bavua pabu ne nzala. Pavua mamu eu udilongolola bua kutemesha mudilu bua kulamba, muprofete wakamulomba mâyi a kunua ne diampa. Wakitaba bua kumupesha mâyi, kadi ‘uvua anu ne dianza tente dia bukula mu mulondo ne tuanyi tukese mu kasu.’ Ke kumuambilaye ne: kavua ne biakudia bikumbane bua kumupesha to.​—1 Bak. 17:8-12.

2 Eliya wakatungunuka anu ne kumulomba wamba ne: ‘Udianjile kundambila meme biakudia bikese, ulue nabi kundi, pashishe udilambile ne muanebe. Bualu bua Yehowa Nzambi wa Isalele udi wamba ne: bukula bua mu mulondo kabuena bujika, ne tuanyi tua mu kasu katuena tukepa.’​—1 Bak. 17:13, 14.

3. Mbualu kayi bua mushinga butudi ne bua kuenza?

3 Bualu buvua mukaji mukamba eu ne bua kuenza buvua bua mushinga mukole bupite dipangadika divuaye muangate dia kupesha muprofete biakudia bikese bivuaye nabi. Mamu eu uvuaku mua kueyemena Yehowa bua kumusungila yeye ne muanende anyi? Uvuaku mua kuteka majinga ende a mubidi kumpala kua bulunda ne dianyisha divuaye mua kupeta kudi Nzambi anyi? Tuetu petu tudi ne bua kuangata dipangadika dia muomumue. Tudiku tutamba kuditatshisha bua Nzambi kutuanyishaye kupita mutudi tukeba bintu bia ku mubidi anyi? Tudi ne malu a bungi adi atusaka bua kueyemena Nzambi ne kumuenzela mudimu. Kadi tumanye ne: kudi malu atudi ne bua kuenza bua Nzambi kutuanyishaye.

‘Udi muakane bua kukutendelela’

4. Bua tshinyi Yehowa mmukumbane bua tuetu kumutendelela?

4 Yehowa mmutekemene bua bantu bamuenzele mudimu mu mushindu udiye wanyisha. Banjelu bende badi mu diulu bakajadika bualu ebu pamue bamba ne: ‘Wewe Mukalenge wetu ne Nzambi wetu, udi muakane bua kuangata butumbi ne bunême ne bukole; bualu bua wewe wakafuka bintu bionso, ne bualu bua disua diebe biakadiku ne biakafukibua.’ (Buak. 4:11) Bu mudi Yehowa mufuki wa bionso, yeye ke udi mukumbane bua tuetu kumutendelela.

5. Bua tshinyi dinanga dia Nzambi didi ne bua kutusaka bua kumuenzela mudimu?

5 Bualu bukuabu budi butusaka bua kuenzela Yehowa mudimu, ndinanga dikole didiye mutunange. Mukanda wa Nzambi udi wamba ne: ‘Nzambi wakafuka muntu ne tshifuanyikiji tshiende, ne wakamufuka ne tshifuanyikiji tshia Nzambi, wakabafuka mulume ne mukaji.’ (Gen. 1:27) Bantu badi ne bukokeshi bua kudisunguila bua kuenzela Nzambi mudimu anyi kubenga kumuenzelawu. Yehowa n’Tatu wa bantu bonso bualu yeye ke udi mutupeshe muoyo. (Luka 3:38) Anu bu tatu muimpe yonso, Yehowa mmutupeshe bionso bitudi nabi dijinga bua tuetu kuikala ne disanka. Utu ‘wabandisha dîba ne walokesha mvula’ bua buloba kutumeshilabu biakudia bivule.​—Mat. 5:45.

6, 7. (a) Mmalu mabi kayi adi Adama mutukebele? (b) Bantu badi bakeba bua Nzambi abanyishe, mulambu wa Kristo neubenzele tshinyi?

6 Yehowa mmutuepule kabidi ku malu mabi adi bubi bukebeshe. Pavua Adama muenze bubi, wakalua anu bu munayi wa manaya a makuta udi wiba makuta a mu dîku diende ne uatulakaja ku manaya aa. Pavuaye mutombokele Yehowa, Adama wakapangisha bana bende diakalenga dia kuikala ne muoyo wa tshiendelele. Didieyemena diende edi ndishiye bantu ku bupika bua mibi. Ke bualu kayi bantu bonso badi basama, bakenga ne bafua. Bua kupatula muntu mu bupika bidi bikengela kufuta makuta, nanku Yehowa mmufute difutu didi mua kutusungila ku malu mabi adi bubi bukebeshe. (Bala Lomo 5:21.) Bua kuenza disua dia Tatuende, Yezu wakafila ‘muoyo wende bua kupikula nawu bantu ba bungi.’ (Mat. 20:28) Mu katupa kîpi emu, bantu badi Nzambi muanyishe nebapete mabenesha mavule abatuadila mulambu wa Yezu.

7 Yehowa mufuki wetu mmutuenzele malu a bungi kupita bantu bonso, bualu mmutupeshe ditekemena dia kupeta muoyo wa kashidi. Yeye mutuanyishe, netumone mumbushaye malu mabi onso adi pa buloba. Muntu yonso neadimuene mudi Yehowa muikale “mufutshi wa badi bamukeba.”​—Eb. 11:6.

‘Bantu bebe badi badifila kuudi ne disanka’

8. Tshilejilu tshia Yeshaya tshidi tshitulongesha tshinyi bua mudimu utudi tuenzela Nzambi?

8 Bua Nzambi kutuanyishaye tudi ne bua kukuata mudimu bimpe ne bukokeshi buetu bua kudisunguila malu. Bidi nanku bualu Yehowa katu wenzeja muntu bua kumuenzela mudimu to. Mu matuku a Yeshaya, Nzambi wakebeja ne: ‘Nentume nganyi, watuyila nganyi?’ Yehowa wakatua Yeshaya mushinga pakamulekelaye bua adisunguile tshia kuenza. Elabi meji bua bungi bua disanka divua nadi Yeshaya pakandamunaye ne: ‘Ke meme eu, untume meme.’​—Yesh. 6:8.

9, 10. (a) Tudi mua kuenzela Nzambi mudimu ne lungenyi kayi? (b) Kuenzela Yehowa mudimu ne muoyo mujima nkuimpe bua tshinyi?

9 Bantu badi ne bukokeshi bua kusungula bua kuenzela Nzambi mudimu anyi bua kubenga kumuenzela. Yehowa mmusue bua tumuenzele mudimu katuyi benzeja. (Bala Yoshua 24:15.) Nzambi kena wanyisha bantu badi kabayi bamutendelela ne muoyo umue, anyi badi basue kuenza malu anu bua kusankisha bantu nabu to. (Kolos. 3:22) Tuetu tuenzela Nzambi mudimu wa tshijila ne ‘lulengu,’ tulekela malu a pa buloba atupangisha bua kumutendelela, kakutuanyisha to. (Ekes. 22:29) Yehowa mmumanye ne: tuetu tumuenzela mudimu ne muoyo mujima netuikale ne disanka. Mose wakambila bena Isalele bua kusungula muoyo pa ‘kunanga Yehowa Nzambi wabu, kutumikila dîyi diende, ne kumulamata.’​—Dut. 30:19, 20.

10 Davidi mukalenge wa kale wa Isalele wakimbila Yehowa wamba ne: ‘Bantu bebe badi badifila kuudi ne disanka mu dituku diudi ukunguija misumba ya masalayi ebe. Bansongalume bebe badi balua kuudi bu lumuma, baluate biabu bilenga bia tshijila, bapatuke munda mua lunkelu.’ (Mus. 110:3) Bantu ba bungi lelu badi bateka dikeba dia makuta ne masanka pa muaba wa kumpala. Kadi bantu badi banange Yehowa badi bateka mudimu wa tshijila pa muaba wa kumpala. Mushindu udibu bayisha lumu luimpe ne tshisumi ke udi ujadika bualu ebu. Mbeyemene Yehowa ne muoyo mujima bua kubakumbajilaye majinga abu a ku dituku.​—Mat. 6:33, 34.

Milambu idi Nzambi wanyisha

11. Pavua bena Isalele balambula Yehowa milambu mimpe, bavua batekemena tshinyi?

11 Mu mikenji ya Mose, batendeledi ba Nzambi bavua bamulambula milambu ivua imusankisha bua yeye kubanyisha. Mukanda wa Lewitiki 19:5 udi wamba ne: ‘Panualua ne mulambu wa kuvuija nawu ditalala kudi Yehowa, nuufile ne mutshima udiye mua kuitabuja.’ Udi wamba kabidi ne: ‘Binualua ne mulambu wa kusakidila nawu Yehowa, nuufile bua nuikale bitabujibue.’ (Lew. 22:29) Pavua bena Isalele balambula Yehowa nyama mimpe, muishi uvuayi ipatula uvua bu ‘dipembu dimpe’ kudi Nzambi mulelela. (Lew. 1:9, 13) Uvua usanka bikole bua muvua bantu bende baleja muvuabu bamunange. (Gen. 8:21) Mikenji ya Mose idi ne malu atudi mua kutumikila petu lelu. Yehowa udi wanyisha bantu badi bamulambula milambu mimpe. Mmilambu kayi idiye wanyisha? Tukonkonone mishindu ibidi ya milambu itudi mua kumupesha: bienzedi ne ngakuilu wetu.

12. Mbibidilu kayi bidi mua kuvuija ‘difila dia mibidi yetu bu mulambu’ dibi ku mêsu kua Nzambi?

12 Mupostolo Paulo wakafundila bena Lomo ne: ‘Nufile mibidi yenu bu mulambu udi ne muoyo, wa tshijila, udi usankisha Nzambi bimpe; bualu ebu budi kutendelela kuenu kudi ne meji.’ (Lomo 12:1) Nzambi udi wanyisha muntu udi ulama mubidi wende bu mulambu udi umusankisha. Muntu yeye unyanga mubidi wende ne mfuanka, diamba, didia misa ya betele anyi ne dikuatshika dia maluvu, mulambu wende kawena ne mushinga to. (2 Kol. 7:1) Nunku, anu mudi muntu ‘udi wenda masandi wenzela mubidi wende mene bibi,’ ke mudi kabidi ngikadilu yonso mibi ivuija mulambu wa muntu mubi ku mêsu kua Yehowa. (1 Kol. 6:18) Bua kusankisha Nzambi, muntu udi ne bua ‘kulua wa tshijila mu malu onso a mu nsombelu wende.’​—1 Pet. 1:14-16.

13. Bua tshinyi mbimpe kutumbisha Yehowa?

13 Mulambu mukuabu udi usankisha Yehowa nngakuilu wetu. Bantu badi banange Yehowa batu bamutumbisha misangu yonso padibu munkatshi mua bantu ne padibu nkayabu mu nzubu yabu. (Bala Musambu wa 34:1-3.) Bala Musambu wa 148 too ne wa 150, umone mudi misambu isatu eyi itukankamija bua kutumbisha Yehowa. Bushuwa, “kutumbisha Nzambi kudi kuakanangana ne bantu bakane.” (Mus. 33:1) Yezu Kristo wakatushila tshilejilu tshia kutumbisha Nzambi mu mushindu uvuaye uyisha lumu luimpe.​—Luka 4:18, 43, 44.

14, 15. Mmilambu kayi ivua Hoshea muambile bena Isalele bua kufila? Yehowa wakenza tshinyi?

14 Patudi tuyisha ne tshisumi tudi tuleja mutudi banange Yehowa ne mutudi basue bua atuanyishe. Tuangate tshilejilu tshia muvua Hoshea mudimuije bena Isalele bakavua Nzambi mubenge bualu bavua baditue mu ntendelelu wa dishima. (Hosh. 13:1-3) Hoshea wakabambila bua kusengelela Nzambi bamba ne: ‘Utumushile mibi yonso, witabuje malu adi makane, bua tuetu tufile mishiku yetu kuudi bu milambu ya ngombe.’​—Hosh. 14:1, 2.

15 Ngombe uvua nyama wa mushinga mukole uvua muena Isalele mua kulambula Yehowa. Nunku, kufila ‘mishiku yetu bu mulambu wa ngombe’ kuvua kumvuija kutumbisha Nzambi mulelela ne mêyi mimpe avua afumina mu mutshima. Yehowa uvua wangata bantu bavua bafila milambu ya nunku mushindu kayi? Yehowa wakamba ne: “Nembanange ne mutshima wanyi wonso.” (Hosh. 14:4) Yehowa uvua ufuila bantu bavua bafila milambu ya dimutumbisha nayi luse, ubanyisha ne ulua mulunda wabu.

16, 17. Padi ditabuja disaka muntu bua kuyisha lumu luimpe, mmunyi mudi Yehowa wangata mulambu wende?

16 Mu tshikondo tshia kale, kutumbisha Yehowa patoke kuvua ne mushinga wa bungi mu ntendelelu mulelela. Mufundi wa Musambu wa 119 uvua wangata kutumbisha Nzambi ne mushinga wa bungi, ke bualu kayi wakamulomba ne: ‘Yehowa, witabuje mêyi adi mukana muanyi mufile kuudi bu milambu ya luse.’ (Mus. 119:108) Kadi netuambe tshinyi bua lelu? Pavua Yeshaya wakula bua tshisumbu tshinene tshia bantu tshia mu tshikondo tshietu etshi wakamba ne: ‘Netumanyishe bantu bua butumbi bua Yehowa. Milambu yabu neyibande pa tshioshelu tshia Nzambi bu mulambu udiye mua kuitabuja.’ (Yesh. 60:6, 7) Lelu miliyo ya bantu idi ilambula Nzambi ‘mulambu wa kumutumbisha nawu, udi mamuma a mishiku idi ijukula ditabuja dia dîna diende.’​—Eb. 13:15.

17 Utuku pebe upesha Nzambi milambu idiye wanyisha anyi? Biwikala kuyi umupesha, neudiezejeku bua kutuadija kumutumbisha patoke anyi? Padi ditabuja dikusaka bua kutuadija kuyisha lumu luimpe, mulambu webe ‘neusankishe Yehowa ne disanka dipite dia kufila kua ngombe.’ (Bala Musambu wa 69:30, 31.) Ikala mujadike ne: Yehowa neumvue ‘dipembu dimpe’ dia mulambu webe wa kumutumbisha nawu ne neakuanyishe. (Yeh. 20:41) Neupete disanka dia bungi be.

‘Yehowa udi uvudijila muntu muakane disanka’

18, 19. (a) Bantu ba bungi lelu badi bamona kuenzela Nzambi mudimu bishi? (b) Dibenga kutumikila mikenji ya Nzambi didi mua kutufikisha ku tshinyi?

18 Anu bu bena mu tshikondo tshia Malaki, bantu ba bungi lelu badi bamba ne: ‘Kukuatshila Yehowa mudimu kudi muanda wa patupu; tuakuangata difutu kayi patuakatumikila mêyi ende?’ (Mal. 3:14) Bu mudibu ne nkuka ya ku mubidi, badi bamona bu ne: malu adi Nzambi mulaye kaakukumbana ne bamona mikenji yende bu ne: kayitshiena ne mushinga. Badi bamona kuyisha lumu luimpe bu kujimija kua dîba patupu ne kubatondesha nsombelu.

19 Lungenyi lua buena elu luakatuadija katshia mu budimi bua Edene. Satana ke wakasaka Eva bua kupepeja mushinga uvua nawu muoyo uvua Yehowa mumupeshe ne dianyisha diende. Lelu Satana udi anu wenzeja bantu bua kuela meji ne: kuenza disua dia Nzambi kakuena kubatuadila bualu bua nsongo. Kadi Adama ne Eva bakajingulula ne: pakababenga Nzambi, bakajimija mioyo yabu. Bantu badi balonda tshilejilu tshibi etshi lelu nebabutuke.​—Gen. 3:1-7, 17-19.

20, 21. (a) Mukaji mukamba wa mu Salefata wakenza tshinyi? Ntshinyi tshiakapetaye? (b) Mmunyi mutudi mua kuidikija mukaji mukamba eu? Bua tshinyi?

20 Elabi meji bua tshivua tshifikile Adama ne Eva ne tshivua tshifikile Eliya ne mukaji mukamba wa mu Salefata. Yeye mumane kuteleja mêyi mimpe a Eliya, mukaji eu wakatuadija kulambila muprofete biakudia ne kumupesha nansha muvuaye ne tukula tukese. Pashishe Yehowa wakakumbaja mêyi avuaye muambe ku butuangaji bua Eliya. Bible udi wamba ne: ‘Yeye ne mukaji ne bonso ba mu nzubu wende bakabidia matuku a bungi. Bukula abu kabuakajika ne tuanyi tua mu kasu katuakakepa bu muakadi dîyi dia Yehowa diakambaye mukana mua Eliya.’​—1 Bak. 17:15, 16.

21 Mukaji mukamba eu wakenza bualu budi anu bantu bakese lelu mua kuenza. Uvua mueyemene Nzambi wa lupandu ne muoyo mujima ne Nzambi kakamulekela. Muyuki eu ne mikuabu ya mu Bible idi itujadikila ne: Yehowa mmukumbane bua tuetu kumueyemena. (Bala Yoshua 21:43-45; 23:14.) Nsombelu udi nende Bantemu ba Yehowa lelu udi utujadikila ne: Yehowa kakulekela bantu badiye muanyishe to.​—Mus. 34:6, 7, 17-19. *

22. Bua tshinyi tudi ne bua kudienzeja katuyi tujingakana bua Nzambi atuanyishe?

22 Dituku dia Nzambi dia dilumbuluisha didi ‘dilua kudi bonso badi bashikame pa buloba buonso’ ndisemene pabuipi. (Luka 21:34, 35) Kakuena mushindu wa kudinyema to. Bubanji anyi bintu bidi bantu beyemene kabiakumvua musangu nansha umue mulumbuluishi udi Nzambi musungule wamba ne: ‘Luayi, nudi nusankishibua kudi Tatu wanyi, nupiane bukalenge buakunulongoluelabu.’ (Mat. 25:34) Bushuwa, ‘Yehowa nkayende neavudijile muntu muakane disanka; neamunyunguluke ne diakalengele bu mudibu benza ne ngabu.’ (Mus. 5:12) Katuenaku petu mua kudienzeja bua Nzambi atuanyishe anyi?

[Mêyi adi kuinshi]

Udi muvuluke anyi?

• Bua tshinyi Yehowa mmukumbane bua tuetu kumutendelela ne muoyo mujima?

• Mmilambu kayi idi Yehowa wanyisha lelu?

• Kufila ‘mishiku yetu bu mulambu wa ngombe’ kudi kumvuija tshinyi? Bua tshinyi tudi ne bua kuyifila kudi Yehowa?

• Bua tshinyi tudi ne bua kudienzeja bua Nzambi atuanyishe?

[Nkonko ya dilonga]

[Tshimfuanyi mu dibeji 13]

Muprofete wa Nzambi wakalomba mukaji mupele uvua ne nzala bua kuangata dipangadika kayi?

[Tshimfuanyi mu dibeji 15]

Patudi tupesha Yehowa mulambu wa dimutumbisha nawu, tudi tupeta tshinyi?

[Tshimfuanyi mu dibeji 17]

Wewe mueyemene Yehowa ne muoyo mujima kuakufuishibua bundu nansha