Mbetawɔma le Nzambi tɔlaka otsha lo lɔsɛnɔ la pondjo

“[Jehowa] li, we ayotshokola untu ololo; ayûdinga la ngandji kaye ka mamba uku engawu.”—OSAM. 5:12.

1, 2. Kakɔna kakalɔmbɛ Elidja wadi aki odo la la Zerefatɛ ndo eshikikelo kakɔna kakandawosha?

WOMOTO ɔmɔtshi nde l’ɔnande waki la ndjala ndo ɔprɔfɛta Elidja nde lawɔ aki la ndjala. Etena kakatɔngɔnaka wadi aki odo la la Zerefatɛ ɔsɔ kunyi dia tokatɛ yangɔ, ɔprɔfɛta Elidja akɔ̂lɔmbɛ yema y’ashi ndo yangɔ ya ndɛ. Nde aketawɔ dia mbosha ashi wa nnɔ, koko nde komonga la diangɔ dia ndɛ paka “diwambu otoi dia shima lu puki la yema y’iso lu pamba.” Nde akɛnyi dia takinde suke dia mbisha ɔprɔfɛta ɔsɔ yangɔ ya ndɛ ndo akawotɛ dia nde hatowosha.—1 Khum. 17:8-12.

² Ɔprɔfɛta Elidja akawotɛ ate: “Utakatedi ukati wa tshitshe umbelawo, ku l’okongo diku, kuyutshi dikambu diaye ndu dia on’aye. Ne dia [Jehowa, Nzambi k]a Isariyele, kata okone ati: Shima keli lu puki hushila, ndu iso keli lu pamba hukitakita.”—1 Khum. 17:13, 14.

3. Dikambo diakɔna di’ohomba efula diele la ntondo kaso?

³ Dikambo di’ohomba efula diaki la ntondo ka wadi aki odo ɔsɔ, ele nde akahombe mbɔsa yɛdikɔ y’ohomba efula koko aha lo mbetawɔ tsho dia nkaha yangɔ ya ndɛ yaki la nde. Onde nde akahombe ndjaɛkɛ le Jehowa ɔnɛ nde ayowoshimbɛ nde la ɔnande? Kana, onde nde akahombe mbetsha ehomba ande wa lo demba la ntondo lo dihole dia nyanga dia mbetawɔma le Nzambi ndo monga ɔngɛnyi ande? Sho tshɛ tekɔ la ntondo ka dikambo dia ngasɔ. Onde tayoleka ndjakiyanya dia nyanga lomombo la l’emunyi oleki nyanga dia mbetawɔma le Jehowa? Tekɔ l’ɛkɔkɔ w’eshika wa ndjaɛkɛ le Nzambi ndo mbôkambɛ. Ndo ekɔ wanya amɔtshi wahombaso ntakola dia sho mbetawɔma le nde.

‘Wɛ mbakoka tɛmɔma’

4. Lande na kele Jehowa mbahomba mɛtɛ tɛmɔma?

⁴ Jehowa ekɔ la lotshungɔ la nongamɛ di’anto mbokambɛ lo yoho yetawɔnde. Olui ɔmɔtshi w’ekambi ande wa l’olongo wakashikikɛ dikambo sɔ kâmɛ lo mbuta ɔnɛ: “[Jehowa Nzambi k]asu, we kukuki dia nungula lutumbu la kenemo la wulu, ne dia we  kakatungi diango tshe. Dio diakatungama uma lu lulangu laye.” (Eny. 4:11) Lam’ele Jehowa mbakatonge diangɔ tshɛ, sho pombaka mɛtɛ mbɔ̂tɛmɔla.

5. Lande na kahomba ngandji ka Nzambi totshutshuya dia sho mbôkambɛ?

⁵ Ɔkɔkɔ okina wahombaso kambɛ Jehowa ele nde tokaka ngandji lo yoho yoleki tshɛ. Bible mbutaka ɔnɛ: “[Nzambi] akatungi untu lu efanelu kandi. Lu efanelu kandi kakandûtungi. Pami la umuntu mbakandâtungi.” (Etat. 1:27) Nzambi akatonge onto la lotshungɔ la nsɔna kɛnɛ kalangande, la dikoka dia nkana yimba ndo dia mbɔsa tɛdikɔ. Oko wakandatosha lɔsɛnɔ, Jehowa ekɔ Ombutshi w’anto tshɛ. (Luka 3:38) L’ɛnyɛlɔ k’ombutshi tshɛ wa pami w’ɔlɔlɔ, nde akasale diangɔ tshɛ dia nkotsha ehomba w’anande w’apami ndo wa wamato dia vɔ ngɛnangɛna la lɔsɛnɔ. Bible mbutaka ɔnɛ: “Ndi atuhutuyaka unya” ndo “atutumaka mvula,” dia okama aso wa nkɛtɛ totondjɛ diangɔ dia ndɛ di’amɛna efula diotodingi.—Mat. 5:45.

6, 7. a) Kɔlɔ kakɔna kakasalɛ Adama tokanula tande tshɛ? b) Olambo wa Kristo ayowosalɛ anto wayanga dia mbetawɔma le Nzambi?

⁶ Jehowa totshungolaka nto oma l’etombelo wa kɔlɔ w’oma lo pɛkato. Lo nsala pɛkato, Adama akakome oko ɔkɛnyi wa kɛnyɔ ya falanga wakave diangɔ di’ase nkumbo kande tshɛ dia tɔkɛnya kɛnyɔ yakɔ. Lo tɔmbɔkwɛ Jehowa, Adama akave anande elongamelo kaki la wɔ, mbuta ate ɔngɛnɔngɛnɔ wa pondjo. Lokaki lande lakadje anto tshɛ lo lɔhɔmbɔ laki owandji wa kɔlɔ, mbuta ate eongelo kele kema kokele. Diakɔ diele, anto tshɛ tataka hemɔ, diɛnɛka la lonyangu ndo l’ekomelo vɔ mvɔka. Dia ntshungola onto oma lo lɔhɔmbɔ nɔmbamaka dia mfuta oshinga ndo Jehowa akafute kɛnɛ kahombama dia totshungola oma l’etombelo wa kɔlɔ w’oma lo nyɔi. (Adia Romo 5:21.) Lo nsala akambo lo yoho yɔtɔnɛ la lolango la She, Yeso Kristo akakimɔ “lumu landi uku etshungwelu ka antu efula.” (Mat. 20:28) Kem’edja nto, wanɛ wetawɔma le Nzambi wayolongola ɛtshɔkɔ tshɛ w’oma l’olambo wa tshungo.

⁷ Otungi aso Jehowa akasale kɛnɛ koleki kɛnɛ tshɛ kakoka onto tosalɛ dia tosha ɔngɛnɔngɛnɔ ndo lɔsɛnɔ lele l’oyango. Naka sho mbetawɔma le nde, kete tayonga l’akoka wa mɛna woho wayondonya akambo tshɛ wa kɔlɔ wɛnya anto pâ. Jehowa ndamɛ ayotetemala tɛnya dia nde ekɔ “ufutshi a wane watûyangaka.”—Heb. 11:6.

“Wudja aye wayuyakimo l’ongenongeno”

8. Wetshelo akɔna wakondjaso oma lo kɛnɛ kakakomɛ Isaya lo kɛnɛ kendana l’olimu wakambɛso Nzambi?

⁸ Dia mbetawɔma le Nzambi, paka sho nkamba la lotshungɔ lele la so la nsɔna kɛnɛ kalangaso lo yoho ya dimɛna. Ekɔ ngasɔ nɛ dia Jehowa hatshutshuya ndoko onto la wolo dia mbokambɛ. Lo nshi ya Isaya, Nde akambola ate: “Ayumutuma na? Ayututshwela na?” Oko wakandeyaka lotshungɔ laki l’ɔprɔfɛta la mbɔsa yɛdikɔ, Jehowa akɔlɛmiya. Tokanyiya yema ɔngɛnɔngɛnɔ waki la Isaya lo mbuta ɔnɛ: “Dim’one, untumi.”—Is. 6:8.

9, 10. a) Dionga dia ngande diahombaso monga ladiɔ etena kakambɛso Nzambi? b) Lande na kele ekɔ ohomba dia sho kambɛ Jehowa l’anima aso tshɛ?

⁹ Anto wekɔ la lotshungɔ la kambɛ Nzambi kana ntona dia mbokambɛ. Jehowa nangaka dia sho mbokambɛ la lolango laso. (Adia Jashua 24:15.) Onto tshɛ lahakambɛ Nzambi l’otema ɔtɔi hakoke mbɔngɛnyangɛnya; oyadi wanɛ watɛmɔla paka l’oyango wa ngɛnyangɛnya anto akina. (Kol. 3:22) Naka sho nkamba olimu w’ekila la ‘wengengo’ lo mbetawɔ di’eyango wa l’andja ɔnɛ todjɛ wekamu l’ɔtɛmwɛlɔ aso, kete hatotetawɔma le Nzambi. (Etum. 22:29) Jehowa mbeyaka dia ekɔ dimɛna dia sho mbokambɛ l’anima aso tshɛ. Mɔsɛ akakeketsha ase Isariyɛlɛ dia vɔ nsɔna lɔsɛnɔ ‘lo nanga Jehowa Nzambi kawɔ, lo pokamɛ dui diande ndo lo mbomamema.’—Euh. 30:19, 20.

¹⁰ Davidi, nkumekanga ka l’Isariyɛlɛ w’edjedja akembɛ Jehowa ate: “Lu lushi layuyuyala khum’ekanga, wudja aye wayuyakimo  l’ongenongeno, uku alimbi aye wolotshami eloto w’ekila. Ku wulu aye wayuyalaka la kesekese uku lopopo.” (Osam. 110:3) Ɛlɔ kɛnɛ, anto efula mbetshaka oyango wa lomombo la l’emunyi ndo w’ɛngɛnɔngɛnɔ lo dihole dia ntondo lo nsɛnɔ yawɔ. Koko, wanɛ woka Jehowa ngandji mbetshaka olimu awɔ w’ekila la ntondo k’oseka dikambo tshɛ. Ohetoheto wele la wɔ l’esambishelo ka lokumu l’ɔlɔlɔ mɛnyaka akambo wetshawɔ lo dihole dia ntondo lo nsɛnɔ yawɔ. Vɔ wekɔ lo ndjaɛkɛ tshɛ lo dikoka diele la Jehowa dia mbakotshɛ ehomba awɔ wa lushi la lushi.—Mat. 6:33, 34.

Elambo wetawɔma le Nzambi

11. Ɛtshɔkɔ akɔna wakalongamɛka ase Isariyɛlɛ dia nkondja lo nambola Jehowa elambo?

¹¹ Lo Sheke y’Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ, ekambi waki Nzambi wakalambolaka elambo wakɔngɛnyangɛnyaka dia mbetawɔma le nde. Sho mbadiaka lo Akambu w’Asi Lewi 19:5 ɔnɛ: “Lam’ayunyulambula [Jehowa] elambu wa ki, kanyulambuli wuhu wayundetawo.” Sho mbadiaka nto lo dibuku diakɔ diâmɛ dia lo Bible ɔnɛ: “Lam’ayunyulambula [Jehowa] ulambu w’eukelu ka lusaka, kanyulambuli wuhu wukuki nungwama.” (Lew. 22:29) Etena kakalambolaka ase Isariyɛlɛ elambo wa nyama y’amɛna lo ediakelo ka Jehowa, edinga wakadɛka l’olongo waki oko “diowo dia ngenyangenya” Nzambi ka mɛtɛ. (Lew. 1:9, 13) Kɛlɛ kande kakatutalaka ndo nde akangɛnangɛnaka elambo woludi la ngandji w’oma le ekambi ande. (Etat. 8:21) Sho tanaka tɔndɔ dimɔtshi diendana la so ɛlɔ kɛnɛ oma l’awui asɔ wakasalemaka lo Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ. Wanɛ walambola Jehowa elambo wɔ̂ngɛnyangɛnya mbetawɔmaka le nde. Ko elambo akɔna wetawɔnde? Tɔsɛdingole akambo ahende wa lo lɔsɛnɔ, mbuta ate lɔkɛwɔ laso ndo ɛtɛkɛta aso.

12. Ditshelo diakɔna diakoka nkonya dia ‘olambo w’alemba aso’ nyangiya Nzambi?

¹² Lo mukanda wakandafundɛ ase Rɔma, ɔpɔstɔlɔ Paulo akafunde ate: ‘Nyolambole alemba anyu oko olambo wasɛna, w’ekila, wetawɔma le Nzambi, olimu w’ekila la ekanelo kanyu ka yimba.’ (Romo 12:1) Di’onto mbetawɔma le Nzambi, nde pombaka nambola demba diande lo yoho yetawɔma le Nde. Naka onto ndjadja mindo la ɔnwɛlɔ wa mfɔka, w’akatshi w’asɛmbɛ, wa dinɔnɔ dia wolo kana wa wanu wa tshambandeko, kete olambo ande hawotetawɔma. (2 Kor. 7:1) Ndo nto, lam’ele “one lunana, ambutshela dimba diandi kolo,” ditshelo tshɛ dia mindo konyaka diaha olambo w’onto mbetawɔma ndo dui sɔ nyangiyaka Jehowa. (1 Kor. 6:18) Dia ngɛnyangɛnya Nzambi, onto pombaka ‘monga ekila lo ditshelo diande tshɛ.’—1 Pet. 1:14-16.

13. Lande na kele ekɔ ɔlɔlɔ dia sho ntombola Jehowa?

¹³ Olambo okina wangɛnyangɛnya Jehowa mendanaka l’ɛtɛkɛta aso. Wanɛ woka Jehowa ngandji tɛkɛtaka nshi tshɛ lo yoho ya dimɛna dikambo diande la ntondo k’anto kana etena kewɔ l’etei ka mvudu yawɔ.  (Adia Osambu 34:1-3.) Tadia Osambu 148-150 ndo tolembete mbala ngana yatokeketsha tenyi sato di’osambo ɔnɛ dia sho ntombola Jehowa. Lo mɛtɛ, “diandu nsunganaka uma le untu l’uluwanyi.” (Osam. 33:1) Ndo Yeso Kristo, lele Ɛnyɛlɔ kaso, akatɔtɔmiya ohomba wa ntombola Nzambi lo nsambisha lokumu l’ɔlɔlɔ.—Luka 4:18, 43, 44.

14, 15. Weho w’elambo akɔna wakakeketsha Hɔsea ase Isariyɛlɛ dia vɔ nambola, ndo ngande wakɔsaka Jehowa elambo akɔ?

¹⁴ Lo nsambisha l’ohetoheto, sho mɛnyaka ngandji kokaso Jehowa ndo nsaki kele la so ka mbetawɔma le nde. Ɛnyɛlɔ, tɔsɛdingole woho wakakeketsha ɔprɔfɛta Hɔsea ase Isariyɛlɛ wakayasha l’ɔtɛmwɛlɔ wa kashi ndo wele Nzambi akawaoke ɔkɔngɔ. (Hos. 13:1-3) Hɔsea akawatɛ dia vɔ nɔmba ɔnɛ: “[Jehowa li] utudimanyia kolo yasu tshe, ulunguli kene keli ololo. Shu tayukulambula [ɛsɔngɔ a ngɔmbɛ] w’uma l’enyo asu uku ulambu.”—Hos. 14:1, 2.

¹⁵ Ngɔmbɛ aki nyama kakaleke oshinga wolo kakakokaka ose Isariyɛlɛ nambola Jehowa. Ɔnkɔnɛ, “[ɛsɔngɔ wa ngɔmbɛ] w’uma l’enyo” nembetshiyaka ɛtɛkɛta w’oma k’ɛse otema watondjaso dia ntombola Nzambi ka mɛtɛ. Ngande wakɔsaka Jehowa anto wakolambolaka elambo wa ngasɔ? Nde mbutaka ate: “Dimi layuwauka ngandji otekoya.” (Hos. 14:4) Wanɛ wakalambolaka elambo wa lotombo wa ngasɔ, Jehowa akâdimanyiyaka kɔlɔ yawɔ, akawaetawɔka ndo akɔtɔka la wɔ lɔngɛnyi.

16, 17. Etena katshutshuyama onto dia nsambisha lokumu l’ɔlɔlɔ oma lo mbetawɔ kele la nde, ngande wɔsa Jehowa woho wotombola onto akɔ?

¹⁶ Ntombola Jehowa lo sɛkɛ okôngaka nshi tshɛ etenyi kɛmɔtshi k’ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ. Omembi w’esambo akɔsaka dia ntombola Nzambi ka mɛtɛ ekɔ dikambo dia nɛmɔ efula diakɔ diakandasɛngasɛnga Nzambi ɔnɛ: “We [Jehowa], lambukosengasenga nti: Etawo elambu wa diandu w’uma l’unyo ami.” (Osam. 119:108) Ko kayotota ɛlɔ kɛnɛ na? Lo ntɛkɛta dikambo dia olui a woke w’anto wa lo nshi yaso nyɛ, Isaya akatatshi ate: ‘Vɔ wayewoya lotombo la Jehowa. Wayolambola elambo wetawɔma l’ediakelo ka Nzambi kami.’ (Is. 60:6, 7) Prɔfɛsiya kɛsɔ kekɔ lo kotshama ɛlɔ kɛnɛ nɛ dia miliyɔ y’anto wekɔ lo nambola “ulambu wa mandulaka [Nzambi] nshi tshe, uku elua uma lu elomo watetawoka lukumbu landi.”—Heb. 13:15.

¹⁷ Kayotota lo dikambo diayɛ? Onde wɛ ekɔ lo nambola Nzambi elambo wetawɔnde? Naka kema, onde wɛ ayosala etshikitanu wahombama ndo ntatɛ ntombola Jehowa lo sɛkɛ? Etena kakotshutshuya mbetawɔ dia ntatɛ nsambisha lokumu l’ɔlɔlɔ, olambo ayɛ “[w]ayongenyangenya [Jehowa], uleki ulambu wa ngombe.” (Adia Osambu 69:30, 31.) Yashikikɛ dia ‘opumu w’ɔlɔlɔ’ w’olambo ayɛ wa lotombo wayokoma le Jehowa ndo wɛ ayetawɔma le nde. (Ezek. 20:41) Ɔngɛnɔngɛnɔ wayonga la yɛ hawokokaki mbɛdikama pondjo.

‘Jehowa ayɔtshɔkɔla onto ɔlɔlɔ’

18, 19. a) Ɛlɔ kɛnɛ, ngande wɔsa anto efula tshelo ya kambɛ Nzambi? b) Naka Nzambi mboka onto ɔkɔngɔ, dui sɔ diayowokonya lende?

¹⁸ Ɛlɔ kɛnɛ, anto efula mbutaka oko wakate anto amɔtshi wa lo nshi ya Malaki ɔnɛ: “Eko anyanya dia ntemola [Nzambi]. Waho akona weko, wakatahumbi nama okende andi?” (Mal. 3:14) Lo tshutshuyama la mposa ka lomombo la l’emunyi, vɔ mbɔsaka dia sangwelo  diaki Nzambi hadiokotshamaki ndo ɔnɛ ɛlɛmbɛ ande wambeta loowe. Le wɔ, esambishelo ka lokumu l’ɔlɔlɔ ekɔ wetshelo wa wenya ndo mbishaka anto kɛlɛ.

¹⁹ Dionga sɔ diakatatɛ oma k’ekambɔ ka Ɛdɛna. Satana mbaketawoya Eva dia mɔnyɔla lɔsɛnɔ la dimɛna ndo la diambo efula lakawasha Jehowa ndo diaha vɔ mbetawɔma le nde. Ɛlɔ kɛnɛ, Satana ekɔ lo ntetemala mbetawoya anto dia ndoko wahɔ wayowokondja lo nsala lolango laki Nzambi. Koko, Eva nde la omɛnde wakayɛnaka dia woho wakawaoke Nzambi ɔkɔngɔ akâkonya lo vɔ nshisha nsɛnɔ yawɔ. Kɛsɔ mbayokomɛ ndo wanɛ wayela ɛnyɛlɔ kawɔ ka kɔlɔ ɛlɔ kɛnɛ.—Etat. 3:1-7, 17-19.

20, 21. a) Kakɔna kakasale wadi aki odo la la Zerefatɛ ndo ngande wakayetaka akambo? b) Ngande ndo lande na kahombaso mbokoya wadi aki odo la la Zerefatɛ?

²⁰ Tokane yimba la ekomelo ka kɔlɔ ka lɔsɛnɔ laki Adama la Eva lo mbɛdika l’etombelo w’ɛlɔlɔ wakakondja Elidja nde la wadi aki odo la la Zerefatɛ wanɛ wakatatɛkɛtshi dikambo diawɔ l’etatelo ka sawo nɛ. L’ɔkɔngɔ wa nde mboka ɛtɛkɛta w’ekeketshelo waki Elidja, wadi aki odo ɔsɔ akokatɛ yangɔ ya ndɛ ndo akasha ɔprɔfɛta ntondo kânga mbakinde paka la yema ya shima tshitshɛ tsho. Oma lâsɔ, Jehowa akakotsha daka diakandalake lo tshimbo yaki Elidja. Ɔkɔndɔ totɛka ɔnɛ: “Ku ndi la Elidja, la wa lu luudu landi, wakali ma nshi efula. Shima kaki lu puki kunshila, ndu iso kaki lu pamba kunkitakita, uku diui dia [Jehowa] diakandateketa l’unyo wa Elidja.”—1 Khum. 17:15, 16.

²¹ Wadi aki odo la la Zerefatɛ akasale dikambo dimɔtshi diele paka anto yema tshitshɛ tsho l’atei wa miliyara y’anto wasɛna ɛlɔ kɛnɛ mbakoka disala. Nde akayaɛkɛ tshɛ le Nzambi ka panda, ɔnkɔnɛ Jehowa akokimanyiya. Ɔkɔndɔ ɔsɔ ndo ɛkɔndɔ ekina wa lo Bible shikikɛka dia sho pombaka ndjaɛkɛ le Jehowa. (Adia Jashua 21:43-45; 23:14.) Nsɛnɔ y’Ɛmɛnyi wa Jehowa wa nshi nyɛ mɛnyaka dia Jehowa hasɛkaki pondjo wanɛ wetawɔma le nde.—Osam. 34:6, 7, 17-19. *

22. Lande na kahombaso nsala la wolo dia mbetawɔma le Nzambi aha la ntshimbatshimba?

²² Lushi laki Nzambi l’elombwelo “le antu tshe wudjashi ladiku dia kete” laya k’emembe. (Luka 21:34, 35) Ndoko onto layewɔ lushi lakɔ. Ndoko anto wayasha l’oweso wa lomombo la l’emunyi wayoka Shushi yakasɔnama oma le Nzambi awatɛ ate: “Nyuyi, nyu etshokwami wa Papa, nyukiti diulelu diakawanyolongoswela.” (Mat. 25:34) Eelo, ‘Jehowa ayɔtshɔkɔla onto ɔlɔlɔ, ayowodinga la ngandji kande ka mamba oko engawo.’ (Osam. 5:12) Shi sho pombaka nsala la wolo dia mbetawɔma le Nzambi?

[Nɔtɛ ka l’ɛse ka dikatshi]

Onde wɛ âkohɔ?

• Lande na kele paka Jehowa mbahombaso kambɛ l’anima aso tshɛ?

• Elambo akɔna wetawɔ Jehowa ɛlɔ kɛnɛ?

• Kakɔna kalembetshiya tshɛkɛta “[ɛsɔngɔ wa ngɔmbɛ] w’uma l’enyo,” ndo lande na kahombaso mbalambola Jehowa?

• Lande na kahombaso nsala la wolo dia mbetawɔma le Nzambi?

[Ambola wa wekelo]

[Osato wa lo lɛkɛ 13]

Dikambo diakɔna di’ohomba efula diakalɔmbɛ ɔprɔfɛta waki Nzambi mama kɛmɔtshi kaki lo dihombo?

[Osato wa lo lɛkɛ 15]

Ɛtshɔkɔ akɔna wakondjaso lo nambola Jehowa olambo wa lotombo?

[Osato wa lo lɛkɛ 17]

Hatonyangaki pondjo lo woho wayaɛkɛso tshɛ le Jehowa