Pfukelani kha mafhungo

Pfukelani kha zwi re ngomu

U Takalelwa Nga Mudzimu Zwi Ita Uri Ri Wane Vhutshilo Vhu Sa Fheli

U Takalelwa Nga Mudzimu Zwi Ita Uri Ri Wane Vhutshilo Vhu Sa Fheli

U Takalelwa Nga Mudzimu Zwi Ita Uri Ri Wane Vhutshilo Vhu Sa Fheli

“Ngauri a shudufhadzaho muvhuya ndi Iwe, Yehova; u tonda hau hu mu pilelela sa tshiṱangu.”—PS. 5:12.

1, 2. Ndi mini zwe Elia a zwi humbela kha mufumakadzi wa tshilikadzi wa ngei Tsarepata, nahone o mu fulufhedzisa mini?

MUFUMAKADZI wa tshilikadzi na ṅwana wawe na muporofita wa Mudzimu khevha, vhoṱhe vha na nḓala? Samusi onoyo mufumakadzi wa tshilikadzi wa Tsarepata o vha a tshi khou lugiselela u vhasa mulilo u itela u bika, muporofita Elia o mu humbela uri a mu fhe maḓi na tshinkwa. O vha a tshi ṱoḓa u mu ṋea maḓi a u nwa, fhedzi o vha a tshi tou vha na “vhukhopfunyana vhu ḓadzaho tshanḓa ho salaho khalini, na mapfuranyana a re kha tshitemba.” O vhona uri ha na zwiḽiwa zwo eḓanaho uri a ḽe na muporofita, nahone a mu vhudza nga u ralo.—1 Dzikh. 17:8-12.

2 Elia o bvela phanḓa a tshi mu vhudza uri: “Hone ranga U nyitela tshinkwanyana U nḓele natsho’; U kone u bika hau na ha ṅwana wau. Ngauri Yehova Mudzimu wa Isiraele o amba a ri: Vhukhopfu vhu re khalini a vhu nga fheli, na kutemba kwa mapfura a ku nga dzuli kú fhedzi.”—1 Dzikh. 17:13, 14.

3. Ndi phetho ifhio ya ndeme ine ra fanela u i ita?

3 Onoyo mufumakadzi wa tshilikadzi o vha a tshi fanela u ita phetho ya ndeme vhukuma u fhira u sokou ṋea muṅwe muthu zwiḽiwa zwawe zwa u fhedzisa. Naa o vha a tshi fulufhela uri Yehova u ḓo mu tshidza na ṅwana wawe kana o vha a tshi ḓo rangisa phanḓa ṱhoḓea dzawe dza lwa ṋama nṱhani ha u takalelwa nga Mudzimu na u vha na vhushaka havhuḓi nae? Na riṋe ro sedzana na u ita phetho i fanaho. Naa ri ḓo vhilaelela vhukuma u takalelwa nga Yehova kana ri ḓo vhilaelela u tsireledzea siani ḽa zwithu zwi vhonalaho? Ri na zwiitisi zwoṱhe zwa u fulufhela Mudzimu na u shumela. Nahone hu na vhukando vhune ra fanela u vhu dzhia u itela uri ri takalelwe nga Mudzimu.

‘Ndi Iwe Wo Fanelwaho Nga U Gwadamelwa’

4. Ndi ngani Yehova o tea u gwadamelwa?

4 Yehova u na ndugelo ya u lavhelela uri vhathu vha mu shumele nga nḓila i ṱanganedzeaho. Vhashumeli vhawe vha ngei ṱaḓulu vho khwaṱhisedza zwenezwo sa tshigwada musi vha tshi amba nga vhuthihi vha ri: “Murena Mudzimu washu, ndi’we wo fanelwaho nga thendo na zwikhoḓo na maanḓa, ngauri ndi’we wo sikaho zwoṱhe; zwo bvelela, zwo sikiwa nge wa zwi funa.” (Ndzumb. 4:11) Nga ṅwambo wa uri ndi ene o sikaho zwoṱhe Yehova o tea u gwadamelwa.

5. Ndi ngani lufuno lwa Mudzimu lwo fanela u ri ṱuṱuwedzela u mu shumela?

5 Tshiṅwe tshiitisi tsha u shumela Yehova ndi uri u na lufuno lu sa vhambedzwi na tshithu. Bivhili i ri: “Mudzimu a mbo sika muthu, ha vha u ḓi-fanyisa, ha vha u fanyisa Mudzimu; a sika vhé munna na musadzi a tshi vha sika.” (Gen. 1:27) Muthu u na mbofholowo ye a i ṋewa nga Mudzimu ya u shumisa muhumbulo na u ita phetho. Nge a ri ṋea vhutshilo, Yehova o mbo ḓi vha Khotsi a vhathu vhoṱhe. (Luka 3:38) U fana na khotsi muṅwe na muṅwe wavhuḓi, o ita zwoṱhe zwine zwa ṱoḓea u itela uri vharwa na vhananyana vhawe vha ḓiphine nga vhutshilo. ‘U ṱavhisa ḓuvha ḽawe’ na u ‘nisa mvula,’ u itela uri pulanete ya Ḽifhasi i bvele phanḓa i tshi ri ṋea zwiḽiwa nahone yo naka.—Mat. 5:45.

6, 7. (a) Adamu o ḓisela vhaḓuhulu vhawe vhoṱhe khombo ifhio? (b) Ndi mini zwine tshiṱhavhelo tsha Kristo tsha ḓo zwi itela vhane vha takalelwa nga Mudzimu?

6 Yehova o dovha a ri tsireledza kha mvelelo dzi si dzavhuḓi dza tshivhi. Musi a tshi ita tshivhi, Adamu o fana na muthu ane a gembula, ane a tswa tshelede ya vha muṱa wawe u itela u gembula ngayo. Nge a shandukela Yehova, Adamu o fhura vhana vhawe tshilavhelelwa tsha u vha na dakalo ḽa nga hu sa fheli. U vha hawe na tseḓa zwo ita uri vhathu vha vhe phuli dza u sa fhelela. Nga zwenezwo, vhathu vhoṱhe vha a lwala, vha a ṱungufhala, nahone vha fhedzisela vho fa. U itela u vhofholola phuli ni fanela u badela, nahone Yehova o badela u itela u ri vhofholola kha honoho vhuimo vhuvhi. (Vhalani Vha-Roma 5:21.) A tshi ita zwithu u tendelana na zwine Khotsi awe a funa zwi tshi itwa, Yesu Kristo o “kumedza vhutshilo hawe uri a phuluse vhanzhi.” (Mat. 20:28) Hu si kale vhathu vhane vha takalelwa nga Mudzimu vha ḓo ḓiphina nga mbuyelo dzoṱhe dza tshiṱhavhelo tshi rengululaho.

7 Yehova Musiki washu o ita zwi fhiraho zwe zwa vha zwi tshi nga itwa nga muthu naho e ufhio u itela u ri ṋea vhutshilo vhu takadzaho na vhu re na ndivho. Musi ri tshi takalelwa nga Mudzimu ri ḓo kona u vhona nḓila ine a ḓo fhelisa ngayo vhuvhi hoṱhe he vhathu vha vhu tshenzhela. Yehova u ḓo sumbedza muṅwe na muṅwe washu nḓila ine ‘vha mu ṱoḓaho a ḓo vha ṋea ngayo malamba.’—Vha-Heb. 11:6.

“Vhathu Vhau Vha Phalala Vha Tshi Zwi Funa”

8. Zwe Yesaya a zwi tshenzhela zwi ri funza mini nga ha u shumela Mudzimu?

8 U takalelwa nga Mudzimu zwi katela u kona u shumisa zwavhuḓi mbofholowo yashu ya u ḓikhethela. Zwenezwi zwi itiswa nga uri Yehova ha kombetshedzi muthu naho e ufhio uri a mu shumele. Misini ya Yesaya, musi Mudzimu a tshi ṱoḓa muthu we a vha a tshi nga ita mushumo wawe, O vhudzisa a ri: “Ndi ḓo ruma nnyi? Muḓinḓa washu ndi nnyi?” Yehova o sumbedza u ṱhonifha onoyo muporofita nga u ṱhogomela uri o vha e na ndugelo ya u ḓiitela phetho. Edzani u humbula nḓila ye Yesaya a vha o fushea ngayo musi a tshi fhindula a ri: “Ndi nṋe, nthume.”—Yes. 6:8.

9, 10. (a) Ndi mavhonele afhio ane ra fanela u vha nao musi ri tshi shumela Mudzimu? (b) Ndi ngani u shumela Yehova nga mbilu yoṱhe zwi zwa ndeme?

9 Vhathu vho vhofholowa uri vha nga shumela Mudzimu kana vha si mu shumele. Yehova u ṱoḓa ri tshi mu shumela nga u ḓifunela. (Vhalani Yoshua 24:15.) Muthu naho e ufhio ane a sa fune u shumela Mudzimu a nga si mu takadze, nahone Mudzimu na ene ha zwi ṱanganedzi musi tshiitisi tsha vhukuma tsha u ḓikumedza khae hu u ṱoḓa u takadza vhaṅwe fhedzi. (Vha-Kol. 3:22) Arali ra tendela zwithu zwa shango zwi tshi ri thithisa kana zwi tshi ri ‘lengisa’ u ita tshumelo khethwa, ri nga si takalelwe nga Mudzimu. (Ek. 22:29) Yehova u a zwi ḓivha uri ri a vhuyelwa musi ri tshi mu shumela nga mbilu yoṱhe. Mushe o ṱuṱuwedza Vhaisiraele uri vha nange vhutshilo nga u ‘funa Yehova Mudzimu wavho, u thetshelesa zwine a amba na u mu nambatela.’—Doit. 30:19, 20.

10 Khosi Davida wa ngei Isiraele ḽa kale o imbela Yehova a ri: “Musi wa pfumo ḽau vhathu vhau vha phalala vha tshi zwi funa, vhó ḓi-ṱama nga vhukhethwa tshee vha bebwa; thangá ya murole yau ndi ṅwando u waho mapfuvhi a tshi tswuka.” (Ps. 110:3) Zwine zwa ḓa u thoma kha vhathu vhanzhi ṋamusi ndi u tsireledzea kha zwa dzitshelede na u ḓitakadza. Naho zwo ralo, kha vhane vha funa Yehova, tshumelo yawe khethwa ndi yone ine ya ḓa u thoma vhutshiloni havho u fhira naho hu tshini. Nḓila ine vha huwelela mafhungo maḓifha ngayo vha tshi fhisea i sumbedza zwine zwa ḓa u thoma vhutshiloni havho. Vha fulufhela nga ho khwaṱhaho uri Yehova u ḓo kona u vha ṋea ṱhoḓea dzavho dza ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe.—Mat. 6:33, 34.

Zwiṱhavhelo Zwi Takalelwaho Nga Mudzimu

11. Vhaisiraele vho vha vha tshi fulufhela uri u ṋekedza havho zwiṱhavhelo kha Yehova zwi ḓo vha vhuyedza nga nḓila-ḓe?

11 Nga fhasi ha mulanga wa Mulayo, vhathu vha Mudzimu vho vha vha tshi ṋekedza zwiṱhavhelo zwo teaho u itela uri a vha takalele. Levitiko 19:5 i ri: “Arali ni tshi ṋekedza zwidzimu zwa misumo, ni zwi ḓise uri ni takalelwe nga Yehova ni tshi zwi ṋekedza.” Kha yeneyo bugu ya Bivhili ri dovha ra vhala u ri: “Mitendelo ine na i ḓisedzela Yehova ni i ṋekedze lwa u ri ni takalelwe.” (Lev. 22:29) Musi Vhaisiraele vha tshi ṋekedza zwiṱhavhelo zwa zwifuwo aletareni ya Yehova, vhutsi he ha vha vhu tshi duba vhu tshi ya ṱaḓulu ho vha vhu tshi tou nga “munukho une wa ḓifhela Yehova” Mudzimu wa ngoho. (Lev. 1:9, 13) O takalela munukho wonoyo na u homoloswa nga nyito yeneyo ya vhathu vhawe ye ya vha i tshi sumbedza uri vha a mu funa. (Gen. 8:21) Kha ḽeneḽi sia ḽa Mulayo ri wana maitele ane a kha ḓi shuma na musalauno. Yehova u takalela vhane vha mu ṋekedza zwiṱhavhelo zwi ṱanganedzeaho. Ndi zwiṱhavhelo zwifhio zwine a zwi ṱanganedza? Ri ḓo haseledza nga ha masia mavhili vhutshiloni: vhuḓifari hashu na zwine ra zwi amba.

12. Ndi vhuḓifari vhufhio vhune ha nga ita uri Mudzimu a si ṱanganedze ‘tshidzimu tsha mivhili yashu tshine ra mu kumedza tshone’?

12 Kha vhurifhi hawe he a vhu ṅwalela Vharoma, muapostola Paulo o ri: “Kumedzani mivhili yaṋu i vhe tshidzimu tshi tshilaho, tshikhethwa, tshi takadzaho Mudzimu. Ndi kwone kushumele kwa u shumela Mudzimu kwo ni fanelaho.” (Vha-Roma 12:1) U itela uri muthu a takalelwe nga Mudzimu u fanela u ita uri muvhili wawe u dzule wo kuna. Arali muthu o vha a tshi nga tshikafhadza muvhili wawe nga u daha fola, mbanzhe, u shumisa zwidzidzivhadzi, kana u shumisa luvhi zwikambi, tshiṱhavhelo tshawe tshi nga si ṱanganedzee. (2 Vha-Kor. 7:1) Zwiṅwe hafhu, samusi muthu ‘ane a ṱonḓola a tshi itela tshivhi ngomu muvhilini wawe ene muṋe,’ u ḓifara luvhi ha mifuda yoṱhe hu ita uri tshiṱhavhelo tsha muthu onoyo tshi sa ṱanganedzee phanḓa ha Yehova. (1 Vha-Kor. 6:18) U itela u takadza Mudzimu, muthu u fanela u ‘vha mukhethwa kha kutshimbilele kwawe kwoṱhe.’—1 Pet. 1:14-16.

13. Ndi ngani zwi zwa ndeme uri ri rende Yehova?

13 Tshiṅwe tshiṱhavhelo tshine tsha takadza Yehova ndi zwine ra zwi amba. Vhane vha funa Yehova, tshifhinga tshoṱhe vha amba zwavhuḓi nga hae musi vhe vhukati ha vhathu na musi vhe mahayani avho. (Vhalani Psalme ya 34:1-3.) Vhalani Psalme ya 148 u swika kha ya 150, uri ni kone u vhona uri dzenedzo psalme tharu dzi ri ṱuṱuwedza lungana uri ri rende Yehova. Vhukuma, “vho lulamaho vha ḓifhelwa nga mihuvho ya zwirendo.” (Ps. 33:1) Nahone Yesu Kristo ane a vha Tsumbo yashu o ombedzela uri u huwelela mafhungo maḓifha ndi nḓila ya ndeme ya u renda Mudzimu.—Luka 4:18, 43, 44.

14, 15. Hosea o ṱuṱuwedza Vhaisiraele uri vha ṋekedze zwiṱhavhelo zwa mufuda-ḓe, nahone Yehova o aravha hani?

14 Musi ri tshi huwelela nga u fhisea, ri ṋea vhuṱanzi ha uri ri funa Yehova na uri ri ṱoḓa a tshi ri takalela. Sa tsumbo, ṱhogomelani nḓila ye muporofita Hosea a ṱuṱuwedza ngayo Vhaisiraele vhe vha vha vha si tsha takalelwa nga Mudzimu nga ṅwambo wa u gwadamela havho midzimu i sili. (Hos. 13:1-3) Hosea o vha vhudza uri vha humbele vha ri: “[Yehova] ri hangwele milandu yoṱhe; ri ité nga vhuthu; riṋe ri ḓo tendela nga [mboho sa] misumo ya milomo yashu.”—Hos. 14:2, 3.

15 Mboho yo vha i tshifuwo tshi ḓuraho vhukuma tshe Muisiraele a vha a tshi nga tshi ṋekedza Yehova. Nga zwenezwo, ‘mboho ine ya vha misumo ya milomo yashu’ i ambela kha maipfi a bvaho mbiluni a u renda Mudzimu wa ngoho e a thoma a humbulwa zwavhuḓi. Yehova o aravha hani musi a tshi ṋekedzwa zwiṱhavhelo zwo raloho? O ri: “Ndi ḓo vha funa ndí si na we a tou nthumeledza.” (Hos. 14:5) Yehova o hangwela, u takalela, na u vha na vhushaka na vhathu vhe vha ṋekedza zwiṱhavhelo zwo raloho zwa u renda.

16, 17. Musi u tenda Mudzimu zwi tshi ṱuṱuwedza muthu uri a huwelele mafhungo maḓifha, Yehova u dzhia hani tshiṱhavhelo tsha u renda tsha muthu onoyo?

16 U renda Yehova khagala ndi kale zwi tshipiḓa tsha ndeme tsha vhurabeli ha ngoho. U ṋea Mudzimu wa ngoho vhugala zwo vha zwi zwa ndeme vhukuma kha mupsalme lwe a humbela Mudzimu a ri: “Yehova, takalela musumo wa mulomo wanga.” (Ps. 119:108) Naa zwi kha ḓi vha zwo tou ralo na misini yashu? Musi a tshi amba nga ha gogo ḽa vhathu vha misini yashu, Yesaya o porofita a ri: “Vha ḓo dubekanya dzithendo dza u renda Yehova. . . . [Mpho dzavho] dzi ḓo takadza dzi tshi ḓa aletareni [ya Mudzimu].” (Yes. 60:6, 7) U ḓadzea ha lwonolwo luṅwalo hu khou itea samusi riṋe vha dzimilioni ri tshi khou ṋekedza Mudzimu “tshidzimu tshashu tsha thendo ya maḓuvha, ndi amba zwiaṋwiwa zwa milomo i ambaho dzina ḽawe.”—Vha-Heb. 13:15.

17 Hu pfi mini nga inwi? Naa ni khou ṋekedza Mudzimu zwiṱhavhelo zwi ṱanganedzeaho? Arali ni sa khou ita nga u ralo, naa ni ḓo ita tshanduko dzo teaho uri ni thome u huwelela na vhaṅwe u itela u renda Yehova? Musi lutendo lu tshi ni ṱuṱuwedza uri ni thome u huwelela mafhungo maḓifha, tshiṱhavhelo tshaṋu tshi ḓo vha tshi “takadzaho Yehova u fhirisa kholomo.” (Vhalani Psalme ya 69:30, 31.) Ivhani na vhungoho ha uri ‘munukho u ḓifhaho’ wa tshiṱhavhelo tshaṋu tsha u renda u ḓo swika kha Yehova na uri u ḓo ni takalela. (Hesek. 20:41) Ni ḓo takala vhukuma u fhira nḓila ye na vhuya na takala ngayo.

‘Yehova U Ḓo Fhaṱutshedza Vhoṱhe Vho Lugaho’

18, 19. (a) Vhathu vhanzhi vha na mavhonele afhio nga ha u shumela Mudzimu musalauno? (b) U sa takalelwa nga Mudzimu zwi ita uri muthu a xelelwe nga mini?

18 Ṋamusi, vhathu vhanzhi vha ita phetho i fanaho na ye ya itwa nga vhathu vha misini ya Maleaxi vhe vha ri: “Ndi u sokou ita ri tshi shumela Mudzimu; ro fhedza ra ṅwata’ni ri tshi tevhedza milayo yawe.” (Mal. 3:14) Nga ṅwambo wa uri vha ṱuṱuwedzwa nga u funesa zwithu zwi vhonalaho vha vhona u nga ndivho ya Mudzimu i nga si ḓadzee na uri milayo yawe a i tsha shuma. Khavho u huwelela mafhungo maḓifha ndi u ḓifhedzela tshifhinga nahone zwi a vha dina.

19 Mavhonele o raloho o thoma tsimuni ya Edeni. Sathane ndi ene we a ṱuṱuwedza Eva uri a si dzhiele nṱha vhutshilo havhuḓi he Yehova a mu ṋea hone, zwenezwo zwo ita uri a si tsha takalelwa ngae. Na ṋamusi Sathane u lingedza u ṱuṱuwedza vhathu uri vha tende uri a vha nga ḓo vhuyelwa nga tshithu nga u ita zwine Mudzimu a zwi funa. Naho zwo ralo, Eva na munna wawe vho zwi vhona uri u sa takalelwa nga Mudzimu zwi amba u xelelwa nga vhutshilo havho. Vhane vha khetha u tevhela tsumbo yavho mmbi na vhone hu si kale vha ḓo zwi vhona uri u sa takalelwa nga Mudzimu zwi ḓo ita uri na vhone vha xelelwe nga vhutshilo havho.—Gen. 3:1-7, 17-19.

20, 21. (a) Ndi mini zwe zwa itwa nga mufumakadzi wa tshilikadzi wa ngei Tsarepata, nahone ho vha na mvelelo dzifhio? (b) Ndi ngani ri tshi fanela u edzisa mufumakadzi wa tshilikadzi wa ngei Tsarepata, nahone ri nga zwi itisa hani?

20 Humbulani nga ha phambano ine ya vha hone vhukati ha zwe zwa itea kha Adamu na Eva, na zwe zwa buliwa u thomani malugana na Elia na mufumakadzi wa tshilikadzi wa ngei Tsarepata. Musi Elia o no mu ṱuṱuwedza, onoyo mufumakadzi o mbo ḓi thoma u bika nahone a fha muporofita tshinkwa uri a ḽe u thoma naho o vha e na zwiḽiwa zwiṱuku. Nga zwenezwo, Yehova o shumisa Elia u itela u ḓadzisa zwe a fulufhedzisa. Mafhungo eneo a ri: “Musadzi a ya a ita zwe Elia a mu vhudza. Vha fhedza maḓuvha manzhi vha tshi ḽa, hu’ Elia, hu’ musadzi, hu’ vha re muṱani wawe. Vhukhopfu khalini a ho ngo fhela, na mapfura kutembani ha ngo fhungudzea; zwa nga zwe Yehova a amba nga Elia.”—1 Dzikh. 17:15, 16.

21 Mufumakadzi wa tshilikadzi wa ngei Tsarepata o ita zwithu zwine zwa nga itwa nga vhathu vha si gathi fhedzi kha vhathu vha dzibilioni vhane vha khou tshila ṋamusi. O fulufhela nga ho fhelelaho kha Mudzimu wa u tshidza, nahone o mu thusa. Zwenezwi na maṅwe mafhungo a re Bivhilini zwi khwaṱhisedza uri ro tea u fulufhela Yehova. (Vhalani Yoshua 21:43-45; 23:14.) Vhutshilo ha Ṱhanzi dza Yehova dza musalauno vhu ṋea vhuṱanzi ho engedzeaho ha uri a nga si vhuye a hangwa vhane a vha takalela.—Ps. 34:6, 7, 17-19. *

22. Ndi ngani zwo ṱavhanyiswa uri ri ṱoḓe u takalelwa nga Mudzimu?

22 Ḓuvha ḽa Mudzimu ḽa khaṱhulo ḽi tsini kha “vhoṱhe vho dzulaho kha shango ḽoṱhe.” (Luka 21:34, 35) A hu na ane a nga ḽi shavha. A hu na lupfumo kana zwithu zwi vhonalaho zwine zwa vha zwa ndeme u fhirisa u thetshelesa Muhaṱuli o vhewaho nga Mudzimu musi a tshi ri: “Iḓani vhafhaṱutshedzwa vha Khotsi-anga, iḽani vhufa ha vhuhosi he nda ni lugisela.” (Mat. 25:34) I ngoho, “a shudufhadzaho muvhuya ndi Iwe, Yehova; u tonda hau hu mu pilelela sa tshiṱangu.” (Ps. 5:12) Zwi tou pfala uri ri fanela u ṱoḓa u takalelwa nga Mudzimu.

[Ṱhaluso i re magumoni a siaṱari]

^ phar. 21 Sedzani Tshiingamo, 1 April, 2005, siaṱari 11, phara 15; 1 August, 1997, masiaṱari 20-25.

Naa Ni A Zwi Elelwa?

• Ndi ngani zwo tea uri ri shumele Yehova zwi tshi bva mbiluni?

• Ndi zwiṱhavhelo zwifhio zwine Yehova a zwi ṱanganedza ṋamusi?

• Mubulo une wa ri “[mboho sa] misumo ya milomo yashu,” u ambela kha mini, nahone ndi ngani ri tshi fanela u ṋekedza Yehova tshiṱhavhelo tsho raloho?

• Ndi ngani ri tshi fanela u ṱoḓa u takalelwa nga Mudzimu?

[Mbudziso dza Pfunzo]

[Tshifanyiso kha siaṱari 13]

Muporofita wa Mudzimu o humbela mufumakadzi wa tshilikadzi uri a ite phetho ifhio?

[Tshifanyiso kha siaṱari 15]

Ndi mbuyelo dzifhio dzine ra dzi wana nga ṅwambo wa u ṋekedza tshiṱhavhelo tshine tsha hulisa Yehova?

[Tshifanyiso kha siaṱari 17]

U fulufhela Yehova nga mbilu yoṱhe zwi nga si vhuye zwa ita uri ni kulee nungo