PONTIYO PILATO Ndhuna-nkulu ya Rhoma u vutise Yesu xivutiso xexo loko a gweviwa. * Pilato a a swi tiva leswaku Yesu a a huma exiphen’wini xihi xa Israyele. (Luka 23:6, 7) A a swi tiva leswaku Yesu a a nga fani ni vanhu van’wana. Xana a a tivutisa loko Yesu a tshame a hanya? Xana mufumi loyi wa muhedeni a a tiyimiserile hakunene ku amukela ntiyiso ni ku hanya ha wona? Ku nga khathariseki xivangelo xa kona, Yesu a nga n’wi hlamulanga naswona hi ku hatlisa swi ve erivaleni leswaku Pilato a a nga ri na mhaka ni ntiyiso ni vululami.—Matewu 27:11-26.

Lexi tsakisaka hileswaku vanhu lava swi lavaka hi timbilu ta vona hinkwato ku tiva laha Yesu a humaka kona swi nga va olovela ku swi tiva. Bibele ya hi byela leswaku Yesu Kreste u huma kwihi. Xiya leswi landzelaka.

Tinhlayo ta manguva lawa ti kombisa leswaku Yesu u velekiwe eku sunguleni ka lembe ra 2 B.C.E., eximutanini lexi nga nyawuriki xa Yudiya le Betlehema. Leswi Khezari Awugusto a a lerise leswaku vanhu va tsarisiwa, Mariya mana wa Yesu, loyi “a a ri kusuhi ni ku veleka” u boheke ku famba ni nuna wakwe Yosefa, va ya eBetlehema, laha Yosefa a nga velekiwa kona. Hikwalaho ko tsandzeka ku kuma byetlelo eximutanini lexi a xi tele hi vanhu, mpatswa lowu wu boheke ku etlela exivaleni, laha Yesu a velekeriweke exidyelweni.—Luka 2:1-7.

Bibele yi profete ka ha sele malembe-xidzana malunghana ni ndhawu leyi Yesu a a ta velekeriwa eka yona: “Wena Betlehema Efurata, wena lontsongo ngopfu leswaku u va exikarhi ka magidi ya Yuda, eka wena ku ta huma loyi a nga ta va mufumi eIsrayele.” * (Mikiya 5:2) Muti wa Betlehema a wu ri wutsongo swinene ku va wu katsiwa exikarhi ka miti leyi a yi ri eYuda. Kambe ximutana lexi xi ve ni lunghelo ro hlawuleka. Mesiya la tshembisiweke kumbe Kreste, a a ta velekiwa eBetlehema.—Matewu 2:3-6; Yohane 7:40-42.

Endzhaku ko tshamanyana aEgipta, ndyangu wa ka va Yesu wu rhurhele eNazareta, ku nga muti lowu nga exifundzheni xa Galeliya laha ku ya kona swi endlaka tikhilomitara ta 96 ku suka en’walungwini wa Yerusalema. Hi nkarhi wolowo, Yesu a a nga si hlanganisa malembe manharhu. Exifundzheni lexi xo saseka, hi kona laha varimi, varisi ni vaphasi va tinhlampfi a va tirha kona naswona Yesu u kulele kwalaho endyangwini lowukulu, lowu a wu nga fumanga.—Matewu 13:55, 56.

Bibele yi profete ka ha sele malembe-xidzana leswaku Mesiya a a ta vuriwa “Munazareta.” Mutsari wa Evhangeli la vuriwaka Matewu u vule leswaku  ndyangu wa ka va Yesu a wu ta tshama emutini lowu vuriwaka “Nazareta, leswaku ku hetiseka leswi nga vuriwa hi ku tirhisa vaprofeta: ‘U ta vuriwa Munazareta.’” (Matewu 2:19-23) Swi nga ha endleka leswaku vito leri nge Nazareta ri fambisana ni rito ra Xiheveru leri nge “huma.” Swi le rivaleni leswaku Matewu a a kombetela eka vuprofeta bya Esaya lebyi vuleke leswaku Mesiya a a ta “huma” eka Yese, leswi kombisaka leswaku a a ta va ntukulu wa Yese, tata wa Hosi Davhida. (Esaya 11:1) Kutani Yesu u ve ntukulu wa Yese hikwalaho ka Davhida.—Matewu 1:6, 16; Luka 3:23, 31, 32.

Bibele yi dyondzisa leswaku vutomi bya Yesu byi sungule khale emahlweni ko va a velekiwa exivaleni xa le Betlehema. Vuprofeta bya Mikiya, lebyi tshahiweke laha henhla, byi ya emahlweni byi vula leswaku “masungulo yakwe ma [sukela] eminkarhini yo sungula, ku sukela emasikwini ya nkarhi lowu nga riki na makumu.” (Mikiya 5:2) Leswi a a ri N’wana wa Xikwembu wa mativula, Yesu a a ri xivumbiwa xa moya etilweni emahlweni ko va a velekiwa tanihi munhu wa nyama emisaveni. U te: “Ndzi xike hi le tilweni.” (Yohane 6:38; 8:23) Xana sweswo swi endlekise ku yini?

Hi ku tirhisa moya lowo kwetsima, Yehovha Xikwembu u endle singita hi ku hundzisela vutomi bya N’wana wakwe wa le tilweni ekhwirini ra nhwana wa Muyuda la vuriwaka Mariya, leswaku a ta velekiwa tanihi munhu wa nyama la hetisekeke. * Singita ro tano ri nga endliwa ntsena hi Xikwembu xa Matimba Hinkwawo. Ku hetiseke leswi vuriweke hi ntsumi leyi vulavuleke na Mariya loko yi ku, “ku hava lexi tivisiwaka hi Xikwembu lexi nga ta ka xi nga endleki.”—Luka 1:30-35, 37.

Bibele a yo hi byela ntsena hi ta laha Yesu a humaka kona. Tievhangeli ta mune, ku nga Matewu, Marka, Luka na Yohane—ti hi byela swo tala malunghana ni ndlela leyi a a hanya ha yona.