Be ne Ing’eyo?

Gin mahundu mage ma Barabba ne otimo?

▪ Injili ang’wen duto wuoyo kuom Barabba, kaka jal ma Pontio Pilato ruodh Rumi ne ogonyo kar gonyo Yesu. Muma luongo Barabba ni “ng’at motue ma rahuma” kendo “jamecho.” (Mathayo 27:16; Johana 18:40) Sirkand Rumi ne otweye Jerusalem kanyachiel gi “jogo ma noneko ka gikedo gi joloch.”​—Mariko 15:7.

Kata obedo ni onge weche oko mar Muma manyisowa mahundu ma notimo, bedo ni iwuoyo kuome kanyachiel gi jojemo, osemiyo josomo moko okawe kaka achiel kuom jogo ma ne nie grube ma ne ng’anjo e kinde Jokristo mokwongo. Jasomo miluongo ni Flavius Josephus ne ondiko ni grube mag joma ne ong’anjo ne ng’eny e kind oganda; kendo jo mahundugo ne temo wacho ni gidwaro konyo Jo-Yahudi ma ne chandore. Ng’anjono ne ochopo e okang’ mamalo ahinya e dier higini mag 1-100 E Ndalowa (E.N.) Ng’eny grube mag jong’anjogo ema bang’e ne oloso jolweny mag Jo-Yahudi ma ne oriembo Jo-Rumi a e Judea, e higa mar 66 E.N.

Buk miluongo ni The Anchor Bible Dictionary wacho kama: “Nyalo bedo ni Barabba ne nie achiel kuom grube mag jong’anjo. Jogo ne nigi huma e kind ji nikech ne gikonyore gi mwandu mag Israel, kendo chandogo sirkal mar Rumi.”

E kinde loch Rumi, gin ketho mage ma ne nyalo miyo oneg ng’ato, kaka ne otimne Yesu?

▪ Yo ma ne Jo-Rumi tiyogo e kumo joketho koda jomamoko mong’anjo, ne en tweyogi e gimoro misandogie, kae to iweyogi kanyo mondo githo. Kum ma kamano ne ikawo kaka yo marach moloyo mar nego ng’ato.

Buk moro miluongo ni Palestine in the Time of Jesus, wacho kama: “Ne itime e lela, nokelo wichkuot, kendo nolit, kendo ne itiyo kode mondo oketgo luoro e chuny ng’at ang’ata ma ne nyalo bedo gi paro mar ng’anjo.” Jandiko moro machon ma Ja-Rumi nowacho kuom wach nego joketh chik kama: “Nderini mopong’ gi ji ema ne iyiero, kama ji mang’eny ne nyalo neno kendo miyogi luoro.”

Kaluwore gi Josephus, ne oneg jal moro e yo ma kamano kane jolweny mag Titus ne omako jalno e diere ma ne gimonjo Jerusalem e higa 70 E Ndalowa, ne gitimo kamano oko mar ohinga mag dalano mondo mi giket luoro ne joma ne kedo ne dalano. Gikone kane dalano olwar, ji mang’eny mamoko bende ne otho e yo ma kamano.

Kaluwore gi weche mosendik, nek mar ji mang’eny ma ne otim e yo ma kamano ne otimore e giko ng’anjo ma ne otelne gi Spartacus (73-​71 Ka Ndalowa Podi), kane wasumbini 6,000 kod jotugo ma ne kedo gi le e yor moro ji ne onegi e dho ndera ma a Capua kadhi Rumi.

[Picha manie ite mar 14]

“Miwa Barabba” Mondiki gi Charles Muller, 1878