Onde wɛ akeyaka?

Akambo akɔna wa kɔlɔ wakasale Barabasɛ?

▪ Evanjiliɔ akɔ ɛnɛi tɛkɛtaka dia Barabasɛ, pami kakatshungola Pɔnsɔ Pilato nguvɛrnɛrɛ k’ase Rɔma lo dihole dia Yeso. Barabasɛ aki “usi lukanu lakeyamaka” ndo “opotodi.” (Mateu 27:16; Joani 18:40) Nde akandama oma le ase Rɔma ndo aki lo lokanu la Jerusalɛma “la akina wakatomboko kame la ndi. Vo wakadiaki antu l’etombokwelo kawo.”—Mako 15:7.

Kânga mbele ndoko djembetelo yɛnya akambo wa kɔlɔ wakasale Barabasɛ, woho wakinde l’ɔnɔngɔ w’apɔtɔdi amboyokonya dia waa nomb’ewo mɔtshi mbodja l’ɔnɔngɔ w’atɔmbɔki waki l’Isariyɛlɛ lo ntambe ka ntondo. Ombewi w’ɛkɔndɔ Flavius Josèphe akatɛkɛta dia dengalenga diaki kondjelaka ɛlɛmbɛ diaki la shɛngiya ya wolo otsha le wanɛ wakalɔshaka lo nshi shɔ; ɛnyɛlɔ andjakanyi wakafunaka ɔnɛ wekɔ lo nyanga losembwe lo mpɛnyahɛnya akambi wa dikambɔ w’ase Juda. Ase Juda wakatɔmbɔkwɛ ase Rɔma l’ɔtɛ w’akambo wa wɛngiya wakawâsalɛka ndo wakasalaka ewandji w’ase Juda ko dui sɔ diakayodianganaka l’ahole tshɛ oya l’atei atei wa ntambe ka ntondo T.D. L’ɔkɔngɔ diko, olui wa dengalenga ɔsɔ wakayokengamaka l’ase Juda wanɛ wakayotshanyaka ase Rɔma oma la Judeya lo 66 T.D.

Diksiɔnɛrɛ dimɔtshi (The Anchor Bible Dictionary), mbutaka ɔnɛ: “Ondo Barabasɛ aki l’atei w’olui ɔmɔtshi wa dengalenga. Dengalenga sɔ diakakokanɛ nɛ dia vɔ wakɔtwɛka akanga w’ɛngɔnyi w’ase Isariyɛlɛ lo mvudu ndo wakasalɛka emboledi w’ase Rɔma kɔlɔ.”

Lo nshi y’ase Rɔma, akambo akɔna wa kɔlɔ wakakonyaka di’onto ndjakema oko wakadiakema Yeso?

▪ Ehomɔ kakakambaka l’ase Rɔma dia mbisha atɔmbɔki, andjakanyi ndo anto wakasekolaka ɛlɛmbɛ dilanya aki mbahanɛ l’otamba w’asui dia vɔ pɛnyahɛnyama lɔkɔ polo lo nyɔi. Dilanya sɔ diakɔsamaka oko dilanya dia nyɔi dioleki tshɛ kɔlɔ.

Dibuku dimɔtshi (Palestine in the Time of Jesus) mbutaka ɔnɛ: “Dilanya diakashamaka la ntondo k’anto sɔ aki dilanya dia sɔnyi, dia kɔlɔ efula ndo diakashaka onto tshɛ lakakokaka tɔmbɔkwɛ lowandji wɔma.” Ofundji ɔmɔtshi w’ose Rɔma wa lo nshi y’edjedja akafunde lo kɛnɛ kendana la woho wakawadiakaka anto wa kɔlɔ asɔ ate: “Wakasɔnaka etadimbo wa weke wakakokaka anto ndolanɛ woho w’anto efula mɛna ndo monga la wɔma.”

Lo ndjela Josèphe, ose lokanu ɔmɔtshi lakawande etena kakadinge alembe waki Titus Jerusalɛma lo 70 T.D. akadiakema lo yoho shɔ la ntondo ka mpele di’osomba nkɔ lo welo wakawasale dia nɛndja wanɛ wakakokɛka osomba. Etena kakayolanyemaka osomba, anto akina efula wakadiakema lo panema l’otamba w’asui.

Lo ndjela ɛkɔndɔ, lofulo l’anto lakaleke woke lakadiakema lo yoho shɔ lakonge oya l’ekomelo k’ɔtɔmbɔkwɛlɔ waki Spartacus (73-71 N.T.D.), etena kakadiakema mfumbe ndo andɔshi wa ta 6 000 l’otadimbo waki oma la Capoue polo la Rɔma.

[Osato wa lo lɛkɛ 14]

“Otosha Barabasɛ” oma le Charles Muller, 1878