Nghena endzeni

Hundzela eka leswi nga endzeni

Xana A Wu Swi Tiva?

Xana A Wu Swi Tiva?

Xana A Wu Swi Tiva?

Hi byihi vugevenga lebyi Barabasi a byi endleke?

Tievhangeli ta mune ti vulavula hi Barabasi, ku nga wanuna loyi Pontiyo Pilato, mufumi wa Rhoma a n’wi ntshunxeke ematshan’weni ya Yesu. Barabasi a a tiviwa tanihi “mukhotsiwa loyi a a dume hi swo biha” tlhelo “xigevenga.” (Matewu 27:16; Yohane 18:40) A a pfaleriwe ekhotsweni ra Varhoma le Yerusalema swin’we “ni vapfukeri va mfumo, lava loko va ri karhi va pfukela mfumo va dlayeke hi vomu.”—Marka 15:7.

Hambileswi ku nga riki na vumbhoni bya vugevenga lebyi Barabasi a byi endleke, ku va a pfaleriwe swin’we ni vapfukeri va mfumo swi endle leswaku swidyondzi swi n’wi teka a ri un’wana wa swirho swa mintlawa ya vapfukeri va mfumo lava a va ri eIsrayele hi lembe-xidzana ro sungula. N’wamatimu Flavius Josephus u tsale hi ta nkwetlembetano wa mimfumo lowu a wu vangiwa hi swigevenga hi nkarhi wolowo; naswona u kombise leswaku makhamba wolawo a ma tibyela leswaku ma pfuna swisiwana swa Vayuda leswi a swi tshikileriwa. Ku pfukela loku sunguleke hikwalaho ka leswi Varhoma a va tshikilela Vayuda se a ku chavisa swinene exikarhi ka lembe-xidzana ro sungula C.E. Hi ku famba ka nkarhi, swo tala swa swigevenga leswi swi ve masocha ya tiko ra Yuda lama hlongoleke Varhoma eYudiya hi 66 C.E.

The Anchor Bible Dictionary yi ri: “Swi nga ha endleka leswaku Barabasi a a ri un’wana wa swigevenga swa le matiko-xikaya. Vanhu a va swi tiva leswaku swigevenga leswi swi lava ku lawula rifuwo ra le Israyele naswona leswi swi pfuxe hasahasa eka hulumendhe ya le Rhoma.”

Hi nkarhi wa Varhoma, hi yihi milandzu leyi loko munhu a yi endlile a a fanele a dlayiwa hi ndlela leyi Yesu a dlayiweke ha yona?

Varhoma a va xupula vapfukeri va mfumo, swigevenga ni vapfukeri van’wana hi ku va hayeka emhandzini kutani va va tshika kwalaho kukondza va fa. Leyi a ku ri ndlela yo vava swinene leyi vanhu a va fa ha yona.

Buku leyi vuriwaka Palestine in the Time of Jesus yi ri: “A swi endleriwa erivaleni, a swi khomisa tingana, a swi vava naswona a swi endleriwa ku chavisa munhu wihi ni wihi loyi a nga ta ringeta ku endla leswi munhu yoloye a swi endleke.” Mutsari un’wana wa khale wa Murhoma u vule leswi landzelaka malunghana ni ndlela leyi swigevenga a swi dlayiwa ha yona, u te: “A ku hlawuriwa magondzo lama tirhisiwaka hi vanhu vo tala, laha a swi ta voniwa hi vanhu vo tala kutani va khomiwa hi rhumbyana.”

Hi ku ya hi Josephus, mubohiwa un’wana loyi a khomiweke hi masocha ya Tito hi nkarhi wa ku rhendzeriwa ka muti wa Yerusalema hi 70 C.E., u dlayiwe hi ndlela yoleyo emahlweni ka marhangu ya muti leswaku ku xungetiwa vasirheleri va muti wolowo leswaku va lahla thawula. Loko muti wu hetelele wu lovisiwile, vanhu vo tala va dlayiwe hi ndlela yoleyo.

Nhlayo leyikulu ya vanhu lava dlayiweke hi ndlela yoleyo ematin’wini yi ve kona eku heleni ka hasahasa ya vapfukeri lava a va rhangeriwa hi Spartacus (73-71 B.C.E.), loko mahlonga ya 6 000 ni vapfukeri van’wana va dlayiwa etlhelo ka gondzo leri sukaka eCapua ri ya eRhoma.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 10]

“Hi humeseleni Barabasi,” hi ku vula ka Charles Muller, 1878