Bibliaq yanapayninwan cambianku

¿IMAN yanaparqan punk nisqa grupopi kaq mana respetoyoq waynata hukkunapi interesakunanpaq? ¿Iman qhelli kawsaypi puriq waynata yanaparqan chay kawsayninta saqepunanpaq? ¿Imanaqtinmi bicicletapi phawaspa allinta ganaq runa hukkunawan atipanakuyta saqepurqan?

“Mana respetoyoq, hatunchakuq, saltaq sonqon karqani” (DENNIS O’BEIRNE)

1958 WATAPI NACERQAN

INGLATERRA NACIONMANTA

PUNK GRUPOMANTA MANA RIMAYKUQ RUNA

ÑAWPAQPI KAWSASQAY: Papaymi Irlanda nacionmanta, chaymi católica religionpi uywawarqan. Familiaymi sapallayta iglesiaman kachawaq chaymi mana gustawaqchu. Ichaqa yuyashanin espiritual kaqkunamanta yachay munasqayta. Chaymi sapa ch’isin resakuq kani, camaypi kunpalayaspataq padre nuestro mañakuyta askhaman t’aqaruspa sapankapas ima ninanchus kasqanta entiendeyta munaq kani.

Wayna kashaspaymi rastafari runakuna hina comportakuyta p’achakuytapas munarqani. Hinaspapas, política nazi contra hatariq runakunamanmi huñukuyta munarqani. Ichaqa aswantaqa punk nisqa grupopi kaymi gustawarqan, paykunaqa munayninkuman hinan imatapas ruwaqku. Sapa kutillanmi drogakuq kani, astawanqa marihuana nisqawan. Nishutan machaq kani, yanqa ruwaykunaraykun vidayta peligroman churaq kani, manataq piwanpas rimayta munaqchu kani, necesario kallaqtinmi rimaq kani. Manan gustawaqchu fotokuna horqowanankupas. Chaykunata yuyarispan reparani ñawpaqpi mana respetoyoq, hatunchakuq, saltaq sonqo kasqayta. Amigoykunallawanmi qoykukuq sumaq sonqo karqani.

Bibliapiqa 20 wataypin interesakurqani. Drogakunata vendeq amigoymi carcelpi Biblia leeyta qallarisqa. Huk p’unchaymi unayta parlarqayku religionmanta, iglesiamanta, Saqra kay pachapi ima ruwasqanmantapas. Ñoqapas huk Bibliata rantispan estudiayta qallarirqani. Sapankaykun leerqayku, huñukurqaykutaq imachus yachasqaykuta willanakunaykupaq, chhaynapin imapas imayna kasqanta yachaq kayku. Chaytan askha killakuna ruwarqayku.

Kaykunatan yacharqayku: Tukukuy tiempokunapin kawsashanchis, cristianokunaqa Reinomantan allin willakuykunata predicananku, manan kay pachamantachu kananku nitaq política nisqapipas chaqrukunankuchu, Bibliaqa allin yuyaychaykunatan qon runakunaman. Manan iskayarqaykuchu Biblia cheqaqta yachachisqanmanta, chayrayku ch’ulla cheqaq religionlla kasqanta. Ichaqa manan yacharqaykuchu mayqenchus chay religión kasqanta. Qhawarirqaykun allin reqsisqa religionkunaq politicapi purisqankuta hatun  fiestakuna ruwasqankutapas. Chaypin rikurqayku mana Jesuspa nisqanman hinachu ruwashasqankuta, chayrayku mana Diospa allin qhawarisqanchu kasqankuta. Hinan mana ancha reqsisqa kaq religionkunamanñataq rirqayku.

Chay religionkunamanta runakunawanmi rimarqayku, hinaspa imaymanata Bibliamanta tapurqayku. Ñoqaykuqa ñataq yacharqaykuña imayna kasqanta chayqa, kaqratullan reparaq kayku rimasqanku Bibliaq nisqanman hinachu icha manachu kasqanta. Chay runakunawan sapa rimasqayku qhepamanmi Diosmanta mañakuq kani sichus paykuna cheqaq religionpi kashanku chayqa, hukmanta paykunawan tupay ganas hap’iwananpaq. Ichaqa kinsa killa rimasqayku qhepamanmi mana mayqenpas Bibliawan kutichiwarqankuchu nitaq ñoqamanpas paykunawan hukmanta rimay ganas hap’iwaqchu.

Chay qhepamantaq Jehová Diospa testigonkunawan rimarqayku. Kaq tapuykunallatataq tapuqtiykun Bibliaq nisqanman hina kutichiwarqanku. Chaymi mana yachasqaykumantañataq tapurqayku, imaynatas Dios qhawarin drogakuyta fumayta chayta. Chaytapas Bibliawanmi kutichiwarqanku. Hinan huñunakunanku wasiman rinaykupaq rimanakurqayku.

Huñunakuyninkuman riyqa sasan ñoqapaq karqan, mana rimaykuqtaq karqani chayqa, manan munarqanichu chay kusisqa allin p’achasqa runakuna napayuwanankuta. Mana allin yuyaywan napayuwanankupaq yuyaykuspan manaña riyta munapurqanichu. Ichaqa kaqllatan Diosmanta mañakusharqani paykuna cheqaq religionpi kaqtinkuqa paykunallawan kashanaypaq. Hinan Testigokunawan Biblia estudiay ganas hap’iwarqan.

BIBLIAQ YANAPAYNINWAN CAMBIAPUNI: Yacharqanin drogakuna saqenayta, chaymi kaq rato saqepurqani. Ichaqa fumayta saqenaypaqmi sinchita sasachakurqani. Askha kutin saqeyta munarqani ichaqa manan atirqanichu, chaymi Jehová Diosmanta mañakurqani. Chay qhepamanqa manañan fumapurqanichu. Chaypin yacharqani Jehová Diosmanta tukuy sonqowan mañakuyta.

Chaymantapas imayna p’achakusqayta allichakusqaytan cambianay karqan. Chayllaraq Testigokunaq huñunakunanku wasiman riqtiyqa chukchaymi sayarisqa karqan, wakin chukchaytaq azulwan teñisqa karqan, chaytan qhepaman anaranjado colorwan teñirqani. Qara pantalonwan dibujokunayoq letrakunayoq qara casacawan iman churakuq kani. Testigokunaña askha kutita yuyaychawarqanku chaypas, manan entienderqanichu imarayku cambianayta. Qhepamanñan 1 Juan 2:15-17 textopi yuyaykurqani, chaypin nin: “Ama kay pachata munakuychischu, amallataq chaypi kaqkunatapas munakuychischu. Pipas kay pachapi kaqkunata munakuqqa manan Yayata munakunchu”, nispa. Repararqanin p’achakusqaywan kay pacha munakusqay rikuchishasqayta, hinaspa Dios munakusqayta rikuchinaypaqqa tukuypi cambianayta. Chaytapunin ruwarqani.

Qhepamanmi entienderqani mana Testigokunachu huñunakuykunaman rinaypaq mañawasqankuta, aswanpas Dios kikin mañawasqanta, Hebreos 10:24, 25 textopi nisqanman hina. Llapa huñunakuykunamanmi riyta qallarirqani iñiqmasikunatataq aswan allinta reqsirqani, chaymi servinaypaq Jehová Diosman prometesqayta rikuchirqani bautizakuspay.

KUNAN KAWSASQAY: Sonqoymi llanllarin Jehová Dios paywan amigontin kananchispaq ruwasqanta rikuspay. Khuyapayakuynin munakuynin iman kallpachawarqan ejemplonta qatikunaypaq kaqllataq Wawantapas imayna kawsasqaypi qatikunaypaq (1 Pedro 2:21). Kallpachakushallasaq chayqa sumaq sonqo runan kasaq. Kallpachakurqanin llamp’u sonqo munakuq kanaypaq, Cristoq ejemplontan qatikuni esposayta wawaytapas trataypi. Chaymantapas interesakunin iñiqmasiykunapi, Jesuspa ejemplonta qatikuymi yanapawarqan ñoqa kikiyta valorakunaypaq runamasiyta munakunaypaqpas.

“Respetowanmi sumaqta tratawarqanku” (GUADALUPE VILLARREAL)

1964 WATAPI NACERQAN

MÉXICO NACIONMANTA

QHELLI KAWSAYPI PURIQ

 ÑAWPAQPI KAWSASQAY: Hermosillo (Sonora, México) llaqtapin soqta wawqe-panaykunawan wiñarqayku, chay llaqtaqa wakchan. Papayqa huch’uyllaraq kashaqtiymi wañupurqan, chaymi mamitay uywawarqanku. Huch’uychaymantapachan llank’ayta qallarirqani wasipi gastokunawan yanapanaypaq, manan zapatopaq qolqe kaqchu chaymi q’ala chakilla puriq kani. Huk familiakuna hinataq k’iski wasipi tiyarqayku.

Ch’isiyaqmi mamitay llank’aq chaymi mana chaypichu kaq cuidawanankupaq. 6 wataypi kashaqtiymi 15 watayoq wayna abusawarqan, unay tiempon chayta ruwawarqan. Chaymi yuyaykurqani qharikuna gustawasqan allillan kananpaq. Medicokunaman sacerdotekunamanwan yuyaychayta maskhaspa riqtiymi niwarqanku chhayna sientekusqay allillan kasqanta.

14 wataypi kashaspan warmi hina comportakurqani p’achakurqanipas. Chhaynan karqani chunka hukniyoq watatawanraq, hinaspapas karqanmi parejaykuna. Peluquero estilista kanaypaqmi estudiarqani, hinan tiendata kicharqani. Chaywanpas manan kusisqachu kawsarqani, llakikuykunapin tarikurqani runakunapas traicionawaqkun. Reparaqmi kani kawsayniy mana allin kashananpaq tapukuqtaq kani kay pachapi allin sonqoyoq runakuna kanmanchu chayta.

Yuyarirqanin panayta, payqa Bibliata estudiaspan Jehová Diospa testigon hina bautizakurqan. Willawaqmi yachasqanta manataqmi uyariqchu kani, chaywanpas allintan qhawariq kani sumaq kawsasqanta hinallataq casado kawasaynintapas. Paykunaqa respetowan munakuywanmi tratanakuqku. Tiempowanmi Biblia estudiayta qallarirqani huk warmi Testigowan. Qallariypiqa hunt’anayraykullan estudiarqani manan tukuy sonqowanchu. Qhepamanmi ichaqa cambiarqani.

BIBLIAQ YANAPAYNINWAN CAMBIAPUNI: Testigokunaq huñunakuyninmanmi rirqani chaypin hukniray runakunata rikurqani. Hawapi runakunaqa burlakuqkun ñoqamanta, paykunan ichaqa mana. Aswanmi sumaqta napaykuwaspanku respetowan tratawarqanku. Chaywanmi kusisqa sientekurqani.

Chay rikusqayta hinallataqmi hatun huñunakuyninkupi rikurqani, repararqanin chay runakuna panay hina allin sonqoyoq runakuna kasqankuta. Yuyaykurqanin: “¿Paykunachu maskhasqay allin sonqoyoq runakuna kankuman?” nispa. Munakuyninkuta huk nisqalla kawsasqankuta qhawarispan admirakurqani, chaymantapas ima tapusqaymanpas Bibliawan kutichiwasqankumanta. Qhawarirqanin Biblia estudiasqankurayku allin runa kasqankuta. Chaymi repararqani paykuna hina kanaypaqqa imaymanapi cambianay kasqanta.

Warmi hinataq kawsarqani chayqa, tukuypin cambianay karqan: imayna rimasqayta, p’achakusqayta, chukchayta, amigoykunata, llapanta. Ñawpa amigoykunan niwarqanku: “Ama cambiaychu, allinmi kashanki, ama Bibliata estudiaychu, imataq faltasunkiri”, nispa. Ichaqa qhelli kawsayniyta saqeymi nishu sasa karqan.

1 Corintios 6:9-11 texton sonqoyman chayarqan, chaymi cambiay atinayta entienderqani. Chaypin nin: “¿Manachu yachankichis mana chanin runakunaqa Diospa  qhapaqsuyunman mana haykunankuta? Ama pantaychischu. Qhelli huchapi puriqkunapas, ídolo yupaychaqkunapas, wasanchaqkunapas, warmiman tukuqkunapas, qharipura t’inkikuqkunapas, [...] Diospa qhapaqsuyunmanqa manan haykunqakuchu. Chay hinan qankunapas wakinniykichisqa karqankichis, chaywanpas ñan [...] mayllisqaña, ch’uyanchasqaña, chaninchasqaña kankichis”, nispa. Jehová Diosqa ñawpaqpin runakunata yanaparqan cambianankupaq, ñoqatapas yanapawarqanmi cambianaypaq. Askha watan sasachakurqani cambianaypaq, anchata kallpachakunay karqan, ichaqa Testigokunaq yuyaychawasqanku sumaqta trawasqankupas allintan yanapawarqan.

KUNAN KAWSASQAY: Kunanqa casarasqan kapuni, esposaywan kuskan wawayta yachachini Bibliaq kamachisqanman hina kawsananpaq. Ñawpaqpi kawsasqayqa qonqasqan kapun. Kunanqa askha bendicionkunatan chaskini, hinallataq Diospa llaqtanpi sumaq llank’aykunata. Iñiq t’aqapin umalli kani, askha runakunatan yanaparqani Bibliamanta yachanankupaq. Kawsayniypi cambiasqayraykun mamitaypas Biblia estudiayta munarqan, tiempowantaq bautizakapurqan. Hukkaq panaypas qhelli kawsayninta saqespan Jehová Diospa testigon kapun.

Ñawpaqpi mana cambianaypaq kallpachawaqniy runakunapas nirqankun kawsayniy allin kapusqanta. Yachanin imachus yanapawasqanta. Ñawpaqpiqa medicokunaq sacerdotekunaq yanapaynintan maskharqani, mana allin yuyaychaykunallatataq chaskirqani. Jehová Diosmi ichaqa yanapawarqan. Payta mana servinaypaq hina kasqaytaña yuyaykurqani chaypas, qhawariwarqanmi, munakuywan pacienciawantaq tratawarqan. Arí, ancha munakuq yachayniyoq Diosmi ñoqapi interesakuspa allin kawsayniyoq kanaypaq yanapawarqan.

“Sapaymi ch’usaq sonqo sientekurqani” (KAZUHIRO KUNIMOCHI)

1951 WATAPI NACERQAN

JAPÓN NACIONMANTA

BICICLETAPI ATIPANAKUSPA PHAWAQ

ÑAWPAQPI KAWSASQAY: Shizuoka (Japón) llaqtapin tiyarqani huk huch’uy wasipi, tayta-mamaywan wawqe-panaykunapiwan. Papayqa bicicletakunata vendenapaq tiendayoqmi karqan, erqellaraq kashaqtiymi bicicletapi phawaqkunata qhawaq apawaq, chaymi ñoqamanpas gustawarqan. Papayqa bicicletapi allin phawaq kanaypaqmi profecionalta horqowayta munarqan. Chunka wataypi hina kashaqtiymi yachachiwarqan allin phawaq kanaypaq. 16 wataymanta 18 wataykaman phawaypi atipasqayrayku kinsa titulokunata ganarqani. Chaymi huk universidad estudianaypaq ofrecewarqan, ichaqa aswan allinta yachachiq centromanmi haykupurqani. 19 wataypi kashaspaqa ñan profecionalña karqani bicicleta phawaypi.

Japón nacionmanta allin phawaq kaytan munarqani. Askha qolqeta ganaspaymi familiayta yanapayta munarqani allinta kawsanankupaq. Chaymi tukuy tiempoywan entrenanaypaq kallpachakurqani.  Sinchita entrenasqaywan pisi kallpayaspa otaq sasachakuykuna kaqtinmi yuyaykuq kani: “Bicicletapi phawanaypaqmi nacerqanki, manan pisipaymanchu”, nispa. Chhaynata kallpachakusqayqa ancha allinmi karqan. Chaymi Japón nacionpi bicicletapi chayllaraq phawaqkunamanta ganarqani, qhepamantaq Japón nacionmanta allin phawaqpa titulonta gananaypaq akllawarqanku. Soqta kutipin yaqa-yaqalla atiparqani.

Bicicleta phawaypiqa ñoqan astawanqa atipaq kani, chaymi sutiyawarqanku: “Tokai llaqtamanta Locomotora”, nispa. Llapanpin ganaytapuni munaq kani, phawaqmasiykunatapas mancharichiqraqmi kani phawasqaykupi mana khuyapayakusqaywan. Allintataq qolqeta ganaq kani chayqa, tukuy munasqaytan ruwarqani. Huk wasitan rantirqani ejerciciota ruwanapaq ancha allin maquinakunayoqta. Chaymantapas huk carrotan rantillarqanitaq precionqa huk wasiq hinaraqmi karqan. Hinaspapas qolqeyta allinta waqaychanaypaqmi wasikunata rantirqani, hinallataq empresakunamanta wakin parteta rantirqani.

Chaywanpas manan kusisqachu karqani, sapaymi ch’usaq sonqo sientekurqani. Chay tiempopiqa ñan casarasqaña karqani kinsa wawayoq. Sapa kutillanmi warmiywanpas wawaykunawanpas k’araqta phiñakuq kani. Chaymi paykunaqa uyayta qhawaywaspalla yachaqku phiñasqachu kashani icha manachu chayta.

Huk p’unchaymi esposay Biblia estudiayta qallarirqan Jehová Diospa testigonkunawan, chaywanmi imaymana cambiokuna karqan. Testigokunaq huñunakuyninman riyta munaqtinmi nirqani familiantin rinaykupaq. Yuyashaniraqmi huk tardenta huñunakusqayku congregacionmanta huk umalli hamuspa Bibliamanta yachachiwasqanta. Chaypi yachasqayqa sonqoymanmi chayarqan.

BIBLIAQ YANAPAYNINWAN CAMBIAPUNI: Manan hayk’aqpas qonqasaqchu Efesios 5:5 textopi nisqanta, chaypin nin: “Pipas qhelli huchapi purin, mana chaninta ruwan, munapayanpas chayqa, Cristoqpas Diospapas qhapaqsuyunmanqa manan haykunqakuchu (munapayayqa idolokunata yupaychay hinan)”, nispa. Entienderqanin bicicletapi phawayqa apuestakuna ruwaywan tupasqanta, qolqe sonqo kayman tanqasqantapas. Chaykunata reparaspan concienciaypi mana allinchu sientekurqani. Chayraykun decidikurqani Jehová Diosta kusichiyta munaspaqa bicicletapi atipanakuspa phawasqayta saqepunayta, chay ruwayqa manan facilchu ñoqapaq karqan.

Ancha allinmi bicicleta phawaypi chay watakuna karqani, chaymi yapamanta qallariyta munarqani. Ichaqa Biblia estudiasqaymi thak-kayta qowarqan, hukniraqmi karqan phawaspa atipanaypaq kallpamantaqa. Estudiayta qallarisqaymantaqa kinsa kutillatañan phawarqani, ichaqa manan sonqoymanta wikch’urqaniraqchu atipanakuspa phawayta. Hinaspapas manan ima ruwaytapas atirqanichu familiayta uywanaypaq. Pisichikuypin kasharqani, familiaykunapas manan munarqankuchu Jehová Diospa testigon kanayta. Papaypas sinchitan phiñakurqan ñoqawan, chay sasachakuykuna kasqanwanmi gastritis onqoy hap’iwarqan.

Chay sasa tiempokunapiqa, Bibliata estudiasqay testigokunaq huñunakuyninman risqay iman yanapawarqan, chhaynapin astawan iñiyniypi wiñarirqani. Jehová Diostan mañakurqani paymanta hap’ipakunaypaq, mañakusqayta uyariwananpaqpas. Esposaypas kallpachawarqanmi khaynata nispa: “Manan hatun wasitaraqchu munani kusisqa kanaypaqqa”, nispa. Chhaynapin pisi-pisimanta ñawparirqani.

KUNAN KAWSASQAY: Mateo 6:33 textoq hunt’akusqantan rikurqani chaypin nin: “Aswanpas Diospa qhapaqsuyunta, chanin-kaynintawan ñawpaqtaqa maskhaychis, payqa tukuy chaykunatapas qosunkichismi”, nispa. Manan hayk’aqpas ima necesitasqaykupas faltawarqankuchu, Jesuspa nisqan hina, ‘tukuy chaykunataqa’ chaskirqaykun. Manaña ñawpaq hinachu ganani chaypas, manan ima pisichikuypipas kay iskay chunka watakunapi tarikurqaykuchu.

Astawanqa kusichiwan iñiqmasiykunawan Diosta servisqaymi chaymi ñoqamantaqa p’unchaykunapas ratulla pasashan. Familiapi kawsayniypas allinyapurqanmi. Hinaspapas kinsantin wawaykunan esposankuwan kuska Jehová Diosta servishanku.