Jelbat-o xkuxlejalik yuʼun li Vivliae

¿KʼUSI tijbat-o yoʼonton jun vinik sventa xlik skʼan li xchiʼiltake, ti jaʼ toʼox te tikʼil li ta jtsop jtoyba kerem-tsebetik ti punk sbiike? ¿Kʼuxi kom yuʼun mulivajel jun kerem ti ta México likeme? Jun vinik likem ta Japón xchiʼuk ti lek ojtikinbil ta anilajel ta visikletae, ¿kʼuxi ti laj yikta li tsalbail sventa jaʼ chlik spasbe yabtel li Diose? Jkʼeltik batel kʼusi la spasik.

«Chopol toʼox chikʼopoj, jtoybaun xchiʼuk toj simaronun»(DENNIS OʼBEIRNE)

KʼUSI ORA IVOKʼ: 1958

SLUMAL: INGLATERRA

KʼU TOʼOX YELAN XKUXLEJAL: TIKʼIL TOʼOX TA PUNK

LI JKUXLEJAL TOʼOXE: Ta skoj ti ta Irlanda likem tal li jtote jkatolikoun onoʼox, jaʼ noʼoxe jaʼ jech kʼuchaʼal ta Irlandae. Akʼo mi jech, ep ta velta jtuk chistakikun echʼel ta chʼulna li kutsʼ kalale, taje mu jkʼan ti jech chispasbikune. Pe xvul to ta jol ti lek onoʼox chkaʼi li kʼusitik sventa Diose. Jaʼ yuʼun skotol akʼobal chkalilan li padrenuestroe; kʼalal jaʼo puchʼulun ta jteme ta jchʼakilan li orasione xchiʼuk ta jnopilan kʼusi smelolal.

Kʼalal ta jkeremal toʼoxe la jkʼan laj kojtikin li rastafarietike xchiʼuk lek laj kil li buchʼutik kontra chilik li nazie. Pe li bu mas la jtikʼ jbae jaʼ li ta jtsob jtoyba kerem-tsebetik ti punk sbiike. Jutuk mu skotoluk kʼakʼal ta jtunes drogaetik, pe mas tajeke jaʼ li marivanae. Toj echʼem toʼox xkuchʼ pox, mu jventauk xkakʼ ta vokol jkuxlejal xchiʼuk mu jventauk ta jyalel li yantike. Mu buchʼuuk noʼox jchiʼin, solel mu jkʼan ti chislokʼtaikune xchiʼuk muʼyuk buchʼu mas jchiʼin ta loʼil, jaʼ to mi tsots skʼoplal chkil li loʼile. Kʼalal chvul ta jol taje, te chkakʼ venta ti toj echʼ noʼox chopol toʼox chikʼopoj, jtoybaun xchiʼuk toj simaronun. Jaʼ noʼox oy slekil koʼonton xchiʼuk li kamigotake.

Kʼalal jtob jabil kichʼoje, lik ayanuk ta koʼonton xchanel li Vivliae. Jun kamigo ti chabtelan drogae, lik xa onoʼox xchan Vivlia te ta chukinab, vaʼun jun kʼakʼale jal tajek li loʼilajkutik ta sventa li Relijion Katolikae, ta sventa li yantik relijione xchiʼuk ta sventa li kʼusi yabtel tspas liʼ ta balumil li Diabloe. La jman jlik Vivlia vaʼun lik jchan. Ta jujuntal ta jchan jVivliakutik xchiʼuk li kamigoe, ta tsʼakale koʼol ta jloʼiltakutik li kʼusitik la jchankutike xchiʼuk koʼol ta jnopkutik ti kʼuyelan chkaʼibekutik smelolale. Jaʼ jech la jpasilankutik-o jayibuk u.

Jaʼ jlom li kʼusitik laj kaʼibekutik smelolal liʼe: kuxulutik ta slajeb kʼakʼal li ta chopol balumil liʼe; skʼan xcholik lekil aʼyej ta sventa Ajvalilal yuʼun Dios li yajtsʼaklomtak Cristoe; mu stakʼ stikʼ sbaik ta politika xchiʼuk ta sventa li balumile xchiʼuk ti chakʼ lekil tojobtaseletik sventa talelal li Vivliae. Jnaʼojkutik ti melel li kʼusitik chal Vivliae xchiʼuk ti oy jun melel relijion ti jechuke. Pe mu jnaʼkutik bu junukal. Lik jkʼelkutik li relijionetik ti mas ojtikinbil xchiʼuk ti kʼuyelan stikʼoj sbaik ta politikae la jkʼelkutik xtok skotol li kʼusitik tspasike, jaʼ jech laj kakʼkutik venta ti  mu jechuk tspasik ti kʼuyelan ichanubtasvan Jesuse. Laj kakʼkutik venta ti muʼyuk lek chil Dios li relijionetik taje, jaʼ yuʼun lik jkʼelkutik kʼusitik tspas li relijionetik ti muʼyuk mas ojtikinbilike.

Ep kʼusi la jakʼbekutik ta sventa Vivlia junantik li buchʼutik te tikʼilik li ta relijionetik taje. Ta anil noʼox chkakʼkutik venta mi ta sKʼop Dios tslokʼesik li kʼusitik tstakʼike o mi moʼoj, yuʼun jnaʼojkutik xa onoʼox li stakʼobile. Mi jech ti jaʼ melel srelijionik li buchʼutik ta jchiʼinkutik ta loʼile, skotol velta ta jkʼanbe Dios ti akʼo stij koʼonton sventa xbat jchiʼinik ta loʼil yan veltae. Pe chʼabal toʼox jtaojkutik buchʼu tstakʼbunkutik ta Vivlia li kʼusitik ta jakʼkutike xchiʼuk muʼyuk ta koʼonton ti xbat jchiʼin ta loʼil yan veltae, akʼo mi echʼem xaʼox jayibuk u.

Vaʼun ta tsʼakale, la jtakutik ta chiʼinel ta loʼil li yajrextikotak Jeovae. Naka ta Vivlia la stakʼbunkutik li kʼusitik laj xa onoʼox jakʼilankutike. Li kʼuyelan tstakʼike jaʼ jech xa onoʼox kʼuchaʼal jnaʼojkutike. Vaʼun lik jakʼbekutik yan kʼusitik ti mu jnaʼkutike, jech kʼuchaʼal kʼuyelan chil Dios ta sventa li slajesel drogae xchiʼuk li sbutsʼel moye. Ta Vivlia la stakʼbunkutik xtok. Laj kalbekutik ti chibatkutik ta tsobajel li ta Salon sventa Tsobobbaile.

Taje mu kʼunuk laj kaʼi. Muʼyuk buchʼu jkʼan jchiʼin ta loʼil jsetʼuk, jaʼ yuʼun muʼyuk lek laj kaʼi ti tal skʼoponikun li krixchanoetik ti lek yoʼontonik xchiʼuk ti lek ta kʼelel ti kʼuyelan slapoj skʼuʼ spokʼike. Muʼyuk lek laj kil xchiʼuk muʼyuk xa li bat-o li ta stsobajelike. Pe jech kʼuchaʼal ta jpasilan xa onoʼoxe, la jkʼanbe Dios ti akʼo stijbun koʼonton yoʼ xbat jchiʼinik-o mi jaʼ li melel relijione. Ta tsʼakale ayan tajek ta koʼonton xchanel Vivlia xchiʼuk li yajrextikotak Jeovae.

TI KʼUYELAN LA SJEL JKUXLEJAL LI VIVLIAE: Jnaʼoj xa onoʼox ti skʼan xkikta li drogae, jaʼ yuʼun ta anil noʼox laj kikta. Li kʼusi mas tsots ta iktael laj kaʼie jaʼ li sbutsʼel moye. Ep ta velta la jkʼan laj kikta, pe muʼyuk xuʼ kuʼun. Kʼalal laj yalbikun ti oy jlom ti kʼajom noʼox la sjipik batel li smoyik xchiʼuk yave, ti jech kom-o yuʼunike, laj kʼanbe Jeova ti jech xkikta eke. Vaʼun jech kom-o kuʼun li sikʼolajele. Jaʼ to jech la jchan ti oy sbalil mi ta sjunul koʼonton ta jkʼopon li Jeovae.

Li kʼusi la jel xtoke, jaʼ ti kʼuyelan ta jlap jkʼuʼ jpokʼe xchiʼuk ta jmeltsan jbae. Kʼalal li bat ta sba velta ta Salon sventa Tsobobbaile, batsʼi vaʼal maʼ stsotsil jole, xkoʼolaj kʼuchaʼal xtʼerex kots ti jbonoj ta asule, ta tsʼakale la jbon ta anaranjado. Vakero vexil jlapoj batel xchiʼuk ta nukul li jkamisola ti oy kʼusitik lokʼtabile. Mu xkaʼibe smelolal ti kʼu yuʼun chalbikun li yajrextikotak Jeova ti skʼan jel li kʼuʼ jpokʼe, manchuk mi ep ta velta laj yalbikun. Ta tsʼakale la jnop ta sventa li kʼusi chal 1 Juan 2:15-17: «Mu me xbat avoʼntonic yuʼun li cʼusi sventa banamile xchiʼuc li cʼusitic chopol oy ta banamile. Li bochʼo jaʼ batem yoʼnton ta sventa banamile, jaʼ muʼyuc scʼanoj o li Jtotic Diose». Jech laj kakʼ venta ti yakal chkakʼ ta ilel ti jkʼanoj li balumil ta skoj ti kʼuyelan ta jlap jkʼuʼ jpokʼe, jaʼ yuʼun mi ta jkʼan chkakʼ ta ilel ti jkʼanoj li Diose skʼan xijel ta jyalel. Vaʼun jech la jpas.

Jaʼ to laj kakʼ venta ti maʼuk noʼox li yajrextikotak Jeova ti chalbikun ti xibat li ta tsobajeletike, yuʼun jaʼ stuk Dios ti chalbune, jech kʼuchaʼal chal Hebreos 10:24, 25. Kʼalal lik batkun ta skotol li tsobajeletike xchiʼuk ti lik kojtikin mas li ermanoetike, lik ayanuk ta koʼonton ti xkakʼ li jkuxlejal ta stojolal Jeovae, jaʼ yuʼun laj kichʼ voʼ.

KʼUSITIK SBALIL JTAOJAN: Solel chkʼot ta koʼonton ti chakʼ ti xuʼ xkamigoin jbatik xchiʼuk li Jeovae. Ti kʼuyelan chkʼuxubinvane xchiʼuk ti lek yoʼonton li Jeovae jaʼ tstijbun koʼonton ti jchanbe stalelale, xchiʼuk ti xkakʼ ta jkuxlejal ti kʼuyelan echʼ ta balumil li Jesucristoe, ti jaʼ li Nichʼonile (1 Pedro 2:21). Muʼyuk buchʼu chismakun ti kʼuyelan ta jkʼan ta jpas jbae, akʼo mi jech, ta jpas persa ti xlekub jtalelal kʼuchaʼal jun yajtsʼaklom Cristoe. Kakʼoj persa ti akʼo lekuk koʼonton xchiʼuk ti jnaʼuk xikʼuxubinvane xchiʼuk ta jpas persa xchanbel stalelal Cristo ti kʼalal ta jchiʼin ta loʼil kajnil xchiʼuk jnichʼone. Pe jech xtok, oy onoʼox me ta koʼonton li kermanotake. Ti ta jchanbe stalelal li Cristoe jaʼ lik stsakikun-o ta venta li krixchanoetike xchiʼuk ti jchanoj xa skʼanel li jchiʼiltake.

 «Oy jbalil laj yilikun» (GUADALUPE VILLARREAL)

KʼUSI JABILAL AYAN: 1964

SLUMAL: MÉXICO

KʼU TOʼOX YELAN XKUXLEJAL: CHMULIVAJ

LI JKUXLEJAL TOʼOXE: Te li chʼi xchiʼuk vakib jchiʼiltak ta vokʼel ta Hermosillo (Sonora, México), ti yoʼ bu toj ep povreale. Li jtote icham kʼalal bikʼitun toʼoxe, jaʼ yuʼun jaʼ noʼox la smakʼlinunkutik li jmeʼkutike. Ta jbikʼtal onoʼox lik abtejkun sventa jkolta jba ta smanel li kʼusitik chtun ta nae, ta skoj ti chʼabal jtakʼinkutike jutuk mu skotoluk velta muʼyuk jxonob chibat ta abtel. Jech kʼuchaʼal ep utsʼ-alaletike, jech ep tsobolunkutik ta naklej ek.

Ta skoj ti sjunul kʼakʼal ch-abtej li jmee, mu stakʼ te xchabiunkutik ta sventa li buchʼu mu xkojtikinkutike. Jaʼ yuʼun laj yilbajinun jun kerem ti yichʼoj voʼlajuneb jabil kʼalal vakib toʼox jabilale, jech jal la spasilan-o. Ta skoj taje mu xa jnaʼ lek mi vinikun o mi antsun. Kaloj mi stalel onoʼox ti jaʼ lek chkil li viniketike. Kʼalal ay jakʼbe doktoretik xchiʼuk paleetik ti kʼusi xuʼ jpase laj yalbikun ti stalel onoʼox jech ti kʼuyelan chkaʼi jbae xchiʼuk ti muʼyuk kʼusi chopole.

Kʼalal kichʼoj xaʼox chanlajuneb jabile laj kal ta jamal ti jaʼ xa ta jkʼupin li jchiʼil ta vinikale. Buluchib to jabil jech-o la jpas, xchiʼuk ep ta velta la jelilan li jchiʼile. La jchan sbonel, xmuruxtael, slokʼel jolil xchiʼuk yantik, taje jaʼ lik kabtelan-o. Akʼo mi jech muʼyuk ximuyubaj-o, kʼajomal laj kil jvokol xchiʼuk mukul satiel. Li jnopbene chalbun ti muʼyuk lek li kʼusi ta jpase xchiʼuk la jakʼbe jba mi oy to van lekil krixchanoetik.

Vul ta jol ti laj yichʼ voʼ kʼuchaʼal yajrextiko Jeova li jvix kʼalal te xaʼox kʼu sjalil xchanoj li Vivliae. Nopem toʼox xaʼi chalbun skotol li kʼusi yakal xchanele, pe muʼyuk la jtsakbe ta mukʼ. Akʼo mi jech, labal sba laj kil ti kʼuyelan xkuxlejale xchiʼuk ti kʼuyelan chil sbaik xchiʼuk smalale, yuʼun chkʼuxubin sbaik, tskʼan sbaik xchiʼuk chichʼ sbaik ta mukʼ. Ta tsʼakale lik jchan Vivlia xchiʼuk jun ants yajrextiko Jeova. Ta slikebale sujbilun laj kaʼi jba, yuʼun muʼyuk ximuyubaj kʼalal chkichʼ chanubtasele, pe jel batel ta tsʼakal.

TI KʼUYELAN LA SJEL JKUXLEJAL LI VIVLIAE: Li ay ta jun stsobajel li yajrextikotak Jeovae, vaʼun te laj kakʼ venta ti toj jelelik tajeke. Li krixchanoetike tsnaʼleikun, pe li stukike moʼoj. Lek la skʼoponikun xchiʼuk oy jbalil laj yilikun. Toj lek laj kaʼi jba.

Li kʼusi laj kil li ta tsobajel taje, jaʼ jech-o laj kil xtok kʼalal li ay ta mukʼta tsobajele, yuʼun laj kil ti jechik xtok kʼuchaʼal li jvixe, ti lek yoʼontonik xchiʼuk ti melel xkʼopojike. Jaʼ yuʼun xi la jnope: «¿Mi jaʼ van li krixchanoetik ti toj lek yoʼontonik ti voʼne xa yakalun saʼele?». Ti kʼuyelan skʼanoj sbaik xchiʼuk ti jmoj tsobolike labal sba laj kil, xchiʼuk ti tstunesik Vivlia sventa tstakʼik skotol li sjakʼobiltake. Laj kakʼ venta ti lek ch-abtej ta stojolalik li sKʼop Diose. Jaʼ yuʼun ti mi ta jkʼan ta jchiʼinik ta yichʼel ta mukʼ Diose skʼan xijel.

Ta melel jel ta jyalel li jkuxlejale, yuʼun jech toʼox jtalel kʼuchaʼal jun ants. Jaʼ yuʼun ti kʼuyelan chikʼopoje, ta jpas jsate, ta jnikes jbekʼtale, ta jlap jkʼuʼ jpokʼe, li kʼuyelan jole xchiʼuk li kamigotake la jel skotol ta jyalel. Li kamigotake xi lik yalbikune: «¿Kʼu yuʼun ti jech cha pase? Jaʼ lek ti kʼu toʼox avelane. Mu xa chan li Vivliae. Oy avuʼun skotol chkile». Li kʼusi mas tsots ikaʼi yiktaele jaʼ li mulivajele.

 Jaʼ kʼot ta koʼonton ta jyalel li kʼusi chal 1 Corintios 6:9-11, ti xi chale: «¿Me mu xanaʼic ti mu xuʼ ch-och yoʼ bu chventainvan Dios li bochʼotic chopol cʼusitic tspasique? Mu me xaloʼla abaic. Yuʼun mu xuʼ ch-ochic yoʼ bu chventainvan Dios li bochʼotic chmulivajique, li bochʼotic chichʼic ta mucʼ cʼusi cuybilic ta diose, li bochʼotic ta xmulivajic ta xchiʼil noʼox sbaic ta antsil xchiʼuc ta xchiʼil noʼox sbaic ta vinicale [...]. Oy toʼox bochʼo jech la spas avuʼunic, pero liʼ ta orae pocbiloxuc xa, lecubtasbiloxuc xa». Ta voʼnee la skolta sventa tsjel xkuxlejalik jlom krixchanoetik li Jeovae, jaʼ yuʼun jech la skoltaun ek. Akʼo mi echʼ jayibuk jabil xchiʼuk ti chkakʼ tajek persae li kʼusi la skoltaune jaʼ li tojobtaseletik xchiʼuk ti kʼuyelan chkʼuxubinvanik li yajrextikotak Jeovae.

KʼUSITIK SBALIL JTAOJAN: Li avie nupunemun xa xchiʼuk ta jchanubtas xchiʼuk kajnil li jnichʼon sventa stsak ta mukʼ ta xkuxlejal li beiltaseletik ta Vivliae. Laj xa skʼoplal maʼ li jmol kuxlejale, yuʼun li avie ta jkʼupin ep matanaletik ta mantal. Chi tun xa ta mol ta tsobobbail, xchiʼuk jkoltaoj xa jun-chib krixchano sventa xchanik li melel ta sventa li sKʼop Diose. Ti kʼuyelan la jel jkuxlejale jaʼ tijbat-o yoʼonton ti akʼo xchʼam jun chanubtasel ta Vivlia li jmeʼe xchiʼuk laj yichʼ voʼ ta tsʼakal. Jun kixlel ti chmulivaj toʼoxe la sjel xkuxlejal ek xchiʼuk ikʼot ta yajrextiko Jeova.

Junantik krixchanoetik ti chalbikun toʼox ti mu persauk jel jtalelale yakʼojik venta ti mas xa lek li jkuxlejale. Voʼon noʼox jnaʼoj ti kʼusi la stijbun koʼontone. Ta voʼnee la jsaʼ koltael ta stojolal li buchʼu xchanojbeik skʼoplal taje, pe maʼuk melel tojobtasel la jta, li buchʼu la skoltaun ta melele jaʼ li Jeovae. Manchuk mi muʼyuk jbalil chkaʼi jba, la stsakun ta mukʼ xchiʼuk la skʼanun xchiʼuk oy smalael yuʼun ta jtojolal. Taje jaʼ li kʼusi jelel laj kaʼie: jaʼ ti tstsakun ta mukʼ xchiʼuk chakʼbun jun kuxlejal ti mas lek li jun Dios ti chkʼanvan xchiʼuk pʼije.

«Muʼyuk sbalil laj kaʼi li jkuxlejale xchiʼuk toj jtuk chkaʼi jba» (KAZUHIRO KUNIMOCHI)

KʼUSI JABILAL AYAN: 1964

SLUMAL: JAPÓN

KʼU TOʼOX YELAN XKUXLEJAL: BATEM TA YOʼONTON ANILAJEL TA VISIKLETA

LI JKUXLEJAL TOʼOXE: Te li chʼi ta jun jteklum ti ta tiʼnab oye ti jaʼ yosilal li Shizuoka (Japón), ti te li nakikutik ta bikʼit naʼ xchiʼuk kutsʼ kalal ti vaxakvoʼunkutike. Li jtote oy toʼox jun stienda ti bu chchon visikletae kʼalal bikʼitun toʼoxe chbat yakʼ anilajkun ta visikleta jaʼ yuʼun te lik kʼotuk-o ta koʼonton. Yuʼun tskʼan chikʼot ta bankilal j-anilajel ta visikleta, jaʼ yuʼun lik xchanubtasun ta melel kʼalal te van chanlajuneb jabil kichʼoje. Kʼalal tikʼilun toʼox ta preparatoriae oxib velta snitoj sba la jpas kanal li ta anilajel ta visikleta ti laj yichʼ pasel ta Japone. Kʼalal tsuts kuʼun li chanune oy jun universidad ti tskʼan ox chikʼun batel ta chanune, pe la jnop ti jaʼ chibat mas xchanel li anilajel ta visikleta ti bu chchanubtasvanike. Kʼalal balunlajuneb xaʼox jabilale chanemun xaʼox ta anilajel ta visikleta.

Li vaʼ kʼakʼal taje, li kʼusi oy ta koʼontone jaʼ ti xikʼot ta jun chanem j-anilajel ta visikleta ta Japone.  Ta jkʼan ta jpas kanal epal takʼin xchiʼuk ti oyuk noʼox kʼusi yuʼun li kutsʼ kalale jaʼ yuʼun jaʼ bat ta koʼonton xchanel li anilajel ta visikletae. Kʼalal chilub ta skoj ti toj tsots bakʼintik chkaʼi li anilajele xchiʼuk li spasel ejersisioe, chkalilanbe jba ti mu stakʼ xkikta jbae xchiʼuk ti sventa j-anilajelun onoʼox ta visikleta li vokʼe. Mu jaluk i-echʼ ti kil ti oy sbalil li kʼusi la jpase. Li ta baʼyel jabil li och ta anilajele voʼon kuch kuʼun ta skotol li buchʼu achʼunkutik toe, li ta xchibal jabile kuch kuʼun xtok sventa xuʼ chi-anilaj li ta mukʼta anilajel ta Japone. Vakib velta ta segundo lugar li kom.

Toj tsotsun toʼox xchiʼuk voʼon noʼox ta jpas kanal ta jkotolalkutik li buchʼutik chi-anilajkutike, jaʼ yuʼun laj kichʼ ojtikinel kʼuchaʼal tren ta Tokai, jun jteklum ta Japón. Batsʼi jaʼ batem ta koʼonton li anilajele, jaʼ yuʼun xiʼemik kuʼun li yantik j-anilajeletike yuʼun muʼyuk xkʼuxul koʼonton kʼalal chi-anilajkutike. Ta skoj ti yantik x-epaj li jtakʼine ta jman skotol ti kʼusi tskʼan koʼontone. La jman jpʼej jna ti oy jun kuarto bu spasobil ejersisioe xchiʼuk toj toyolik stojol li xchanobil ipalil xchiʼuk li yan kʼusitik tee, jech xtok, la jman jkot jkaro ti likem tal ta yan lum ti jutuk mu koʼoluk stojol la jtoj kʼuchaʼal li jnae. Sventa mu xchʼay li jtakʼine la jman ep kosil xchiʼuk la jtikʼ ta vanko.

Manchuk mi jech, muʼyuk sbalil laj kaʼi li jkuxlejale xchiʼuk toj jtuk chkaʼi jba. Kʼalal jaʼo jech kʼot ta jkuxlejal taje nupunem xaʼox xchiʼuk oy xaʼox oxib jnichʼnabtak. Bakʼintike ta jsetʼ juteb noʼox kʼusi tsok-o jol ta stojolal li kajnil xchiʼuk jnichʼnabtake, jaʼ yuʼun nop xaʼiik skʼelel ta jsat mi chi-ilin o mi moʼoj.

Jun kʼakʼale, li kajnile lik xchan Vivlia xchiʼuk yajrextikotak Jeova, taje toj ep kʼusi te ijel-o. Kʼalal laj yal ti tskʼan chbat li bu stsob sbaike, la jnop ti jaʼ lek chibat jkotolkutike. Xvul to ta jol ti tal yakʼbun chanubtasel ta Vivlia ta jna jun mol ta tsobobbail ta jun bat kʼakʼale. Li kʼusi la jchane kʼot kʼalal to ta yut koʼonton.

TI KʼUYELAN LA SJEL JKUXLEJAL LI VIVLIAE: Mu xchʼay ta jol li kʼusi la jchan ta Efesios 5:5, ti xi chale: «Li bochʼotic chmulivajique xchiʼuc ti tspasic cʼusitic yan chopole, xchiʼuc li bochʼotic xpichʼet noʼox yoʼntonique ti xcoʼlaj xchiʼuc jaʼ sdiosic cʼotem li cʼusi batem yoʼnton xchiʼuquique, mu xuʼ ch-ochic yoʼ bu chventainvan li Cristoe xchiʼuc li Diose». Laj kaʼibe smelolal ti anilajel ta visikletae stsakojbe sba skʼoplal xchiʼuk li tajimol ta takʼine, ti tstij oʼontonal ta skʼanel tajek kʼusitike, jaʼ yuʼun chopol lik yaʼi li jol koʼontone. Jaʼ yuʼun la jnop ti mi ta jkʼan ta jlekubtasbe yoʼonton li Jeovae, skʼan xkikta li tsalbail taje, pe toj tsots laj kaʼi.

Echʼ xaʼox li jkuxlejal ti la jkʼupin tajeke xchiʼuk ta toʼox jkʼan ta jlikes yan velta. Akʼo mi jech, jnaʼoj ti xkuxet noʼox koʼonton kʼalal ta jchan li Vivliae xchiʼuk ti jun noʼox koʼonton yuʼune, ti jaʼ mu jechuk kʼalal chi-anilaj ta visikletae. Jaʼ xa noʼox oxib velta li anilaj kʼalal lik jchan li Vivliae, pe muʼyuk toʼox chʼayem ta koʼonton li tsalbail taje. Jech noxtok, mu xa jnaʼ kʼusi xuʼ jpas sventa jmakʼlin li kajnil xchiʼuk jnichʼnabe xchiʼuk xtok li jlom kutsʼ kalale mu skʼanik li jrelijione. Toj chopol laj yaʼi sba li jtote. Ta skoj ti toj tsots laj kaʼie li ipaj-o ta úlcera.

Li kʼusi la skoltaun ti kʼalal toj tsots tajek laj kaʼie, jaʼ li xchanel Vivliae xchiʼuk ti chikʼotilan li ta tsobajeletik yuʼun yajrextikotak Jeovae. Ta kʼunkʼun lik tsatsubuk li xchʼunel koʼontone. La jkʼanbe Jeova ti akʼo xaʼibun li j-orasione xchiʼuk ti xiskoltaun sventa jchʼun ti chaʼi li j-orasiontake. Toj ep la skoltaun kaʼi kajnil kʼalal laj yalbun ti mu persauk mukʼ jnakutik sventa junuk noʼox koʼontonkutike. Ta kʼunkʼun li chʼi ta mantal.

KʼUSITIK SBALIL JTAOJAN: Kakʼoj venta ti melel li kʼusi laj yal Jesús ta Mateo 6:33, ti xi chale: «Jaʼ yuʼun tscʼan baʼyuc chavacʼ abaic ta ventainel yuʼun li Diose, xchiʼuc ti chapasic cʼusi tscʼane, jech chayacʼboxuc scotol li cʼusitic ta xtun avuʼunique». Muʼyuk spasoj palta «li cʼusitic ta xtun [kuʼunkutik]» sventa jkuxlejalkutik jech kʼuchaʼal laj yal Jesuse. Akʼo mi mu xa masuk ep ta jpas kanal kʼuchaʼal toʼox ta voʼnee, muʼyuk xkilkutik-o viʼnal li jtob jabil jelavem xa tale.

Kʼalal jmoj chitunkutik xchiʼuk li kermanotak ta stojolal Diose, toj echʼ noʼox xkuxet koʼonton chkaʼi xchiʼuk ximuyubaj noʼox, yuʼun mu jaluk ta x-echʼ chkaʼi li kʼakʼaletike. Li jkuxlejal ta kutsʼ kalale mas xa lekubem. Jech noxtok, yoxvoʼal li jnichʼnabtak xchiʼuk yajnilike tukʼ yoʼonton chtunik ta stojolal Jeova.