Nghena endzeni

Hundzela eka leswi nga endzeni

Xana Gehena I Ndhawu Leyi Vanhu Va Xanisiwaka Eka Yona Hi Ku Hisiwa eNdzilweni?

Xana Gehena I Ndhawu Leyi Vanhu Va Xanisiwaka Eka Yona Hi Ku Hisiwa eNdzilweni?

Swivutiso Swa Vahlayi . . .

Xana Gehena I Ndhawu Leyi Vanhu Va Xanisiwaka Eka Yona Hi Ku Hisiwa eNdzilweni?

▪ Eka rungula ra Tievhangeli, Yesu u lemukise vadyondzisiwa vakwe malunghana ni ku xanisiwa eGehena. Swi le rivaleni leswaku Yesu, a a lava leswaku xilemukiso xexo xi tekeriwa enhlokweni. Kambe, xana a a vulavula hi tihele leti pfurhaka leti eka tona vanhu va xanisiwaka hilaha ku nga heriki?—Matewu 5:22.

A hi sunguleni hi ku kambisisa leswi rito leri ri vulaka swona. Rito ra Xigriki leri nge Geʹen·na ri yelana ni rito ra Xiheveru leri nge geh Hin·nomʹ, leri vulaka “nkova wa Hinomu,” naswona loko ri helerile i geh veneh-Hin·nomʹ, leswi vulaka “[nkova] wa vana va Hinomu.” (Yoxuwa 15:8; 2 Tihosi 23:10) Ndhawu leyi namuntlha yi vitaniwa Wadi er-Rababi, naswona i nkova lowu enteke wu tlhela wu lala naswona wu le dzonga-vupela-dyambu bya Yerusalema.

Eminkarhini ya tihosi ta Yuda, ku sukela hi lembe-xidzana ra vunhungu B.C.E., ndhawu leyi a yi tirhiseriwa ku endla mihivahivani ya vuhedeni, ku katsa ni ku endla magandzelo hi vana lava a va hisiwa endzilweni. (2 Tikronika 28:1-3; 33:1-6) Muprofeta Yeremiya u profete leswaku nkova lowu hi wona lowu Vababilona a va ta va dlayela eka wona Vayuda endzhaku ka loko Xikwembu xi va avanyisile hikwalaho ka vuhomboloki bya vona. *Yeremiya 7:30-33; 19:6, 7.

David Kimhi la nga xidyondzi xa Muyuda (c. 1160-c. 1235 C.E.), u vule leswaku hi ku famba ka nkarhi nkova wolowo wu hundzuke ndhawu leyi vaaki va muti wa Yerusalema a va lahlela thyaka eka wona. Enkoveni lowu, ndzilo a wu tshama wu ri karhi wu pfurha leswaku ku hisiwa thyaka eka wona. Nchumu wun’wana ni wun’wana lowu a wu lahleriwa kwalaho, a wu tshwa wu va nkuma.

Vahundzuluxeri vo tala va Tibibele va hundzuluxele rito Geʹen·na ri va “tihele” swi nga fanelanga. (Matewu 5:22, Bibele—Mahungu Lamanene) Ha yini? Hikuva dyondzo ya vuhedeni ya leswaku loko vanhu vo homboloka va fa va avanyisiwa hi ku hisiwa hi ndzilo va yi fanisa ni ndzilo wa xiviri lowu a wu ri enkoveni lowu a wu ri ehandle ka muti wa Yerusalema. Hambiswiritano, Yesu a a nga vuli swona leswaku Gehena i ndhawu leyi vanhu va xanisiwaka eka yona.

Yesu a a swi tiva leswaku mhaka ya ku hisiwa ka vanhu va ri karhi va hanya i nchumu lowu nyenyetsaka eka Tata wakwe wa le tilweni, ku nga Yehovha. Loko Xikwembu xi vulavula hileswi Gehena a yi tirhiseriwa swona enkarhini wa muprofeta Yeremiya xi te: “Va ake tindhawu leti tlakukeke ta Tofete, leyi nga enkoveni wa n’wana wa Hinomu, leswaku va hisa vana va vona va majaha ni va vanhwanyana endzilweni, ku nga nchumu lowu ndzi nga wu lerisangiki naswona a wu vanga kona embilwini ya mina.” (Yeremiya 7:31) Ku engetela kwalaho, mhaka ya ku xanisiwa ka vafi a yi fambisani ni Xikwembu xa rirhandzu swin’we ni dyondzo ya Bibele leyi nga erivaleni ya leswaku vafi “a va tivi nchumu nikatsongo.”—Eklesiasta 9:5, 10.

Yesu u tirhise rito “Gehena” ku kombisa vuavanyisi bya Xikwembu lebyi nga ta ta naswona byi chavisaka. Kambe rito “Gehena” ri ni nhlamuselo leyi fanaka ni ya xiga lexi nge “[tiva] ra ndzilo” lexi boxiwaka ebukwini ya Nhlavutelo. Rito leri ni xiga lexi swi vula ku loviseriwa makumu naswona vanhu va kona a va nge he pfuxiwi.—Luka 12:4, 5; Nhlavutelo 20:14, 15.

[Nhlamuselo ya le hansi]

^ par. 5 Loko New Catholic Encyclopedia yi vulavula hi vuprofeta lebyi yi ri: “Loko ku lovisiwa muti wa Yerusalema, vaaki va wona vo tala a va ta dlayiwa naswona mintsumbu ya vona a yi nga ta lahliwa, kambe a yi ta hoxiwa enkoveni kutani yi tshikiwa yi bola kumbe yi hisiwa.”