Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

Maa Ɛ Nye Ɛbolo Gyihova Ɛzonlenlɛ Nwo

Maa Ɛ Nye Ɛbolo Gyihova Ɛzonlenlɛ Nwo

Maa Ɛ Nye Ɛbolo Gyihova Ɛzonlenlɛ Nwo

‘Maa ɛ nye ɛbolo wɔ ngilehilelɛ ne anwo.’—TAE. 2:7, NW.

1, 2. Duzu a ɛmaa menli dɔɔnwo mɔɔ wɔ ewiade la di anyelielɛ ninyɛne nzi a, na kpuyia boni mɔ a ɔwɔ kɛ yɛbiza yɛ nwo a?

YƐDE ewiade mɔɔ alesama ɛlɛnwu amaneɛ dɔɔnwo adɛla mekɛ biala la anu. Ɔyɛ se kɛ menli mɔɔ nee Gyihova ɛnlɛ agɔnwolɛvalɛ kpalɛ la kɛhola kɛli “anwongyelelɛ dɔɔnwo” ɛhye mɔ anwo gyima. (2 Tem. 3:1-5) Bɛnlɛ awie mɔɔ ɔbaboa bɛ a, yemɔti bɛngola bɛnli bɛ ngyegyelɛ ne anwo gyima kpalɛ. Menli dɔɔnwo bɔ mɔdenle kpondɛ debie fa die bɛ nye amaa bɛ rɛle avi nyane mɔɔ bɛlɛdi la.

2 Menli ta fa anyelielɛ ninyɛne dumua bɛ ɛbɛlabɔlɛ nu kɛ bɛfa bɛali adwenledwenle zo. Saa Keleseɛnema annea boɛ a bɛbahola bɛayɛ deɛ ko ne ala bie. Kɛzi yɛbahola yɛahoati ɛhye ɛ? Asoo ɛhye bahile kɛ yɛbakpo anyelielɛ kɔsɔɔti ɔ? Duzu a ɔwɔ kɛ yɛyɛ na yɛammaa anyelielɛ ninyɛne anzɛkye mekɛ mɔɔ yɛfa yɛyɛ Gyihova gyima ne la ɛ? Ɔwɔ kɛ yɛmaa yɛ ɛbɛlabɔlɛ gyinla ninyɛne mɔɔ hyia la azo ɛdeɛ, noko Ngɛlɛlera ne anu edwɛkɛ boni a ɔwɔ kɛ kile yɛ adenle amaa yɛanyɛ ninyɛne yɛambo zo ɛ?

Wɔ Ewiade Mɔɔ Kulo Anyelielɛ La Anu

3, 4. Adenle boni azo a Ngɛlɛlera ne boa yɛ maa yɛnwu kɛ ɔwɔ kɛ yɛmaa yɛ nye bolo a?

3 Ewiade ɛhye si ‘anyelielɛ ɛhulolɛ’ adua. (2 Tem. 3:4) Anyelielɛ ɛhulolɛ bahola azɛkye gyinlabelɛ mɔɔ yɛ nee Gyihova lɛ la. (Mrɛ. 21:17) Ɛhye ati a Pɔɔlo ngɛlata ne mɔɔ ɔhɛlɛle ɔmanle Temɔte nee Taetɛse la tu yɛ folɛ kɛ yɛmaa yɛ nye ɛbolo la. Saa yɛfa folɛdulɛ ɛhye yɛdi gyima a ewiade ne adwenle mɔɔ ɔlɛ ye wɔ anyelielɛ nwo la ɛnrɛnyia yɛ nwo zo tumi.—Bɛgenga 1 Temɔte 2:2; Taetɛse 2:7, NW. *

4 Ɛnee Sɔlɔmɔn ɛlumua ɛhɛlɛ ye wɔ ɛvoya dɔɔnwo mɔɔ ɛpɛ nu la anu kɛ ɔdwu mekɛ ne bie a ɔnle kɛ yɛdi anyelielɛ nzi amaa yɛahola yɛadwenle ninyɛne mɔɔ anwo hyia wɔ ɛbɛlabɔlɛ nu la anwo. (Nolo. 3:4; 7:2-4) Nɔhalɛ nu, ɔluakɛ sonla ngoane anwa la ati, ɔwɔ kɛ ‘yɛbɔ mɔdenle’ kɛ yɛbanyia ngoanelielɛ. (Luku 13:24) Ɛhye ati, ɔhyia kɛ yɛkɔ zo yɛdwenle ninyɛne mɔɔ lɛ duma anzɛɛ sonle bolɛ la anwo. (Fel. 4:8, 9) Yemɔti ɔwɔ kɛ yɛdwenle debie biala mɔɔ ɔhyia kɛ Keleseɛnema yɛ la anwo kpalɛ.

5. Ɛzonlelilɛ boni a ɔwɔ kɛ yɛmaa yɛ nye bolo nwo wɔ ɛbɛlabɔlɛ nu a?

5 Kɛ neazo la, Keleseɛnema sukoa Gyihova nee Gyisɛse maa bɛ nye bolo bɛyɛ gyima ɛsesebɛ. (Dwɔn 5:17) Ɔlua ɛhye azo, menli kanvo bɛ wɔ gyima ɛsesebɛ mɔɔ bɛyɛ nee nɔhalɛ mɔɔ bɛdi la anwo. Gyima ɛsesebɛ mɔɔ mbusua tile bayɛ anlea bɛ mbusua la anwo hyia kpalɛ. Ɔluakɛ saa awie anva nwonane afoa nu ninyɛne ammaa ye abusua a, ɛnee “yekpo diedi ne” na ɔle kɛ yekpo Gyihova la!—1 Tem. 5:8.

Fa Anyelielɛ Sonle

6. Duzu a maa yɛnwu kɛ ɔwɔ kɛ yɛmaa yɛ nye bolo wɔ Gyihova ɛzonlenlɛ nwo a?

6 Gyihova bu nɔhalɛ ɛzonlenlɛ kɛ nwolɛ hyia kpalɛ. Kɛ neazo la, wɔ Mosisi Mɛla ne anu, Yizilayɛma mɔɔ hwenle bɛ nwo vile Gyihova ɛzonlenlɛ nwo la nwunle amaneɛ kpole. (Dwɔ. 23:12, 13) Wɔ ɛvoya ne mɔɔ lumua la anu, ɛnee ɔwɔ kɛ Kelaese ɛdoavolɛma bɔ mɔdenle kpalɛ na ngilehilelɛ nee ɛbɛlabɔlɛ ɛtane angua nɔhalɛ ɛzonlenlɛ nwo evinli. (2 Dwɔn 7-11; Yek. 2:14-16) Ɛnɛ, nɔhalɛ Keleseɛnema kɔ zo maa bɛ nye bolo bɛ ɛzonlenlɛ nwo.—1 Tem. 6:20.

7. Kɛzi Pɔɔlo zieziele ɔ nwo yɛle ye ɛzonlenlɛ gyima ne ɛ?

7 Yɛ ɛzonlenlɛ gyima ne maa yɛ nye die. Noko akee, amaa yɛ anyelielɛ ne adɛnla ɛkɛ ne la, ɔwɔ kɛ yɛdwenle nwo kpalɛ na yɛdumua yɛsiezie yɛ nwo. Pɔɔlo hilehilele kɛzi ɔdwenlenle ye tievolɛma anwo la anu. Ɔhɛlɛle kɛ: “Meyɛ me nwo kɛ bɛ nuhua bie la, amaa me sa aha bɛ. Zɔhane ala yɛɛ me nee menli muala yɛ ko a, amaa adenle biala azo mealua mealie bie mɔ ngoane meamaa Nyamenle. Meyɛ ɛhye mɔ amuala wɔ Edwɛkpa ne ati, amaa meanyia nwolɛ nyilalɛ ne bie.” (1 Kɔl. 9:22, 23) Pɔɔlo anye liele kɛ ɔboale menli wɔ sunsum nu, eza ɔzuzule kɛzi ɔbali ye tievolɛma ngyianlɛ fɔɔnwo bie mɔ anwo gyima la anwo. Ɔholale ɔmanle menli ne anwosesebɛ na ɔzile bɛ adua wɔ Gyihova ɛzonlenlɛ nwo.

8. (a) Kɛzi ɔwɔ kɛ yɛyɛ yɛ nyɛleɛ wɔ menli mɔɔ yɛkilehile bɛ wɔ yɛ ɛzonlenlɛ gyima ne anu la anwo ɛ? (b) Kɛzi Baebolo ɛzukoalɛ ɛyɛlɛ kola maa yɛ nye die wɔ ɛzonlenlɛ gyima ne anu ɛ?

8 Kɛzi ɛnee Pɔɔlo anye bolo ye ɛzonlenlɛ gyima ne anwo ɛ? Ɛnee yeziezie ɔ nwo kɛ ɔbayɛ “akɛlɛ” yeamaa Gyihova nee bɛdabɛ mɔɔ bɛbadie nɔhalɛ ne la. (Wulo. 12:11; 1 Kɔl. 9:19) Saa yɛdie yɛto yɛ nwo zo kɛ yɛbahilehile menli Nyamenle Edwɛkɛ ne—ɔlua sua nu Baebolo ɛzukoalɛ, Keleseɛnema ayia, anzɛɛ Abusua Ɛzonlenlɛ zo a—asoo yɛze kɛ ɔle yɛ ɛzonlelilɛ kɛ yɛbahilehile bɛ ɔ? Bie a ɛnee yɛte nganeɛ kɛ Baebolo ɛzukoalɛ mɔɔ yɛbayɛ ye dahuu la le adesoa maa yɛ. Nɔhalɛ nu, ɔhyia kɛ yɛfa mekɛ mɔɔ yɛfa yɛyɛ yɛ gyima la bie yɛboa menli gyɛne. Noko asoo ɛhye nee Gyisɛse edwɛkɛ “nyilalɛ dɔɔnwo wɔ ɛmanlɛ nu tɛla ɛlielɛ” ɛnnyia ɔ? (Gyi. 20:35) Saa yɛkilehile menli adenle mɔɔ bɛdua zo a bɛbanyia ngoane la a yɛ nye die ɔtɛla debie gyɛne biala mɔɔ yɛbayɛ la.

9, 10. (a) Asoo yɛ nye mɔɔ yɛmaa yeabolo la kile kɛ ɔnle kɛ yɛdie yɛ nye anzɛɛ yɛnyia mekɛ yɛmaa awie mɔ ɔ? Kilehile nu. (b) Kɛ ɔkɛyɛ na asafo nu kpanyinli ahola ayɛ awie mɔɔ maa anwosesebɛ na bɛkola bɛbikye ye ɛ?

9 Yɛ nye mɔɔ yɛmaa yeabolo la ɛngile kɛ ɔnle kɛ yɛ nee yɛ gɔnwo mɔ bɔ nu die yɛ nye. Gyisɛse nyianle mekɛ hilehilele na eza ɔ nee awie mɔ bɔle nu liele bɛ nye. (Luku 5:27-29; Dwɔn 12:1, 2) Yɛ nye mɔɔ yɛmaa yeabolo la eza ɛngile kɛ ɔwɔ kɛ yɛyɛ kyengye. Saa ɛnee Gyisɛse le kyengye a anrɛɛ menli angola ye bikye. Ɛnee ngakula bɔbɔ kola bikye ye. (Mak. 10:13-16) Kɛzi yɛbahola yɛazukoa Gyisɛse na yɛanyɛ kyengye ɛ?

10 Adiema nrenya ko ka asafo nu kpanyinli bie anwo edwɛkɛ la ɔhanle kɛ, “Ɔkpondɛ dɔɔnwo ɔfi ɔdaye mumua ne ye ɛkɛ noko ɔ nye ɛnla kɛ awie mɔ kɛyɛ ninyɛne pɛpɛɛpɛ ɛlɛ.” Asoo bɛbahola bɛaha edwɛkɛ ɛhye bie bɛavane ɛ nwo? Ɔnle kɛ yɛkpondɛ ninyɛne dɔɔnwo yɛfi yɛ gɔnwo mɔ ɛkɛ. Kɛ neazo la, awovolɛ bahola amaa bɛ mra anyia ngɔzo saa bɛnea ɛvolɛ mɔɔ bɛli nee anwubielɛ mɔɔ bɛlɛ la anwo bɛfa gyima ngakyile bɛmaa bɛ a. Mgbanyima noko bahola amaa asafo ne anu amra anyi sunsum nu saa bɛfa adehilelɛ fɔɔnwo bie bɛmaa wɔ mɔɔ ɔwɔ kɛ bɛyɛ la anwo a. Bieko, saa asafo nu kpanyinli ambu ɔ nwo somaa a, ɔbamaa menli anye alie ɔ nwo na bɛabikye ye. (Wulo. 12:3) Adiema raalɛ ko hanle kɛ: “Me nye ɛnlie nwo kɛ asafo nu kpanyinli kɛva debie biala kɛli nwɔhoa. Noko saa ɔyɛ kyengye mekɛ biala a, ɔyɛ se kɛ menli kɛbikye ye.” Ko noko hanle kɛ ɔte nganeɛ kɛ mgbanyima bie mɔ “ɛnde bɛ nyunlu ɔlua kɛzi bɛde la ati.” Mgbanyima ɛngulo kɛ bɛkɛmaa anyelielɛ mɔɔ diedima ne mɔ amuala lɛ wɔ Gyihova, “[anyelielɛ] Nyamenle ne” ɛzonlenlɛ nu la kɛminli ɛlɛ.—1 Tem. 1:11.

Yɛ Dɔɔnwo Wɔ Asafo Ne Anu

11. Duzu a edwɛkɛ “awie anye bolo” wɔ asafo ne anu kile a?

11 Mekɛ mɔɔ Pɔɔlo dule mrenya folɛ kɛ bɛbɔ mɔdenle bɛyɛ dɔɔnwo wɔ asafo ne anu la, ɛnee tɛ ye adwenle a le kɛ ɔsi bɛ adua yeamaa bɛapele bɛakpondɛ dibilɛ. Emomu, ɔhɛlɛle kɛ: ‘Saa awie anye bolo kɛ ɔyɛ asafo nu kpanyinli a, ɛnee yeva gyima kpalɛ.’ (1 Tem. 3:1, 4) Edwɛkɛ “awie anye bolo” kile kɛ ɔwɔ kɛ Keleseɛne mrenya nyia ɛhulolɛ mɔɔ anu yɛ se la yɛ gyima ɛsesebɛ mɔɔ bamaa bɛanyia subane kpalɛ bɛazonle bɛ mediema la. Saa bɛzɔnenle adiema nrenya bie la yedwu ɛvolɛ ko na ɔbɔ mɔdenle wɔ ninyɛne mɔɔ maa awie fɛta kɛ sonvolɛ kɛmɔ bɛhile ye wɔ Ngɛlɛlera ne anu wɔ 1 Temɔte 3:8-13 la a, bɛbahola bɛahanvo ye bɛamaa bɛakpa ye. Yɛ ye nzonle kɛ ngyɛnu 8 ne ka ye wienyi kɛ: ‘Ɔwɔ kɛ asɔne nu boavolɛma [azonvolɛ] yɛ menli mɔɔ lɛ subane kpalɛ.’

12, 13. Ka ndenle mɔɔ mgbavolɛ bahola alua zo ayɛ dɔɔnwo wɔ asafo ne anu la.

12 Ɛle kakula nrenya mɔɔ bɛzɔne wɔ mɔɔ ɔka ekyii ɛnyia ɛvolɛ 20 na ɛbɔ mɔdenle ɔ? Ndenle dɔɔnwo wɔ ɛkɛ mɔɔ ɛbahola wɔalua zo wɔafɛta kɛ sonvolɛ a. Ko a le kɛ ɛbayɛ dɔɔnwo wɔ edwɛkɛhanlɛ gyima ne anu. Asoo ɛ nye die kɛ ɛ nee mediema mrenya mɔɔ asolo bɛ ɛvolɛ la kɔsɔɔti kɛhɔ daselɛlilɛ? Ɛlɛbɔ mɔdenle kɛ ɛkɛnyia awie ɛ nee ye kɛzukoa Baebolo ne ɔ? Saa ɛdua adenle mɔɔ bɛsuzu nwo wɔ Keleseɛnema ayia bo la azo ɛyɛ Baebolo ɛzukoalɛ a, wɔ ngilehilelɛ banyia anyuhɔlɛ. Ɛbaze awie mɔɔ ɛlɛsukoa Gyihova ndenle ne mɔ anwo debie la anwunvɔne. Saa wɔ sukoavo ne bɔ ɔ bo kɛ ɔyɛ nzenzaleɛ a, ɛbazi abotane wɔalua nrɛlɛbɛ adenle zo wɔaboa ye wɔamaa yeava Baebolo ngyinlazo yeali gyima.

13 Asafo ne anu mgbavolɛ bahola adu bɛ nwo amaa aboa menli mɔɔ bɛyɛ mgbanyinli la wɔ ndenle ngakyile zo. Eza bɛbahola bɛamaa Belemgbunlililɛ Asalo ne anwo ahyia bɛ, na bɛaboa bɛamaa bɛaziezie ɛkɛ ne kɛnlɛma. Mekɛ biala mɔɔ ɛbavi wɔ ɛhulolɛ nu wɔaboa la, ɛnee ɛlɛmaa yeala ali kɛ ɛ nye bolo wɔ ɛzonlenlɛ gyima ne anwo. Kɛmɔ Temɔte yɛle la, ɛbahola wɔazukoa wɔali asafo nu ngyianlɛ nwo gyima kpalɛ.—Bɛgenga Felepaema 2:19-22.

14. Kɛ ɔkɛyɛ na ‘bɛazɔ mgbavolɛ bɛanlea’ saa bɛfɛta kɛ bɛsonle wɔ asafo ne anu a?

14 Mgbanyima, bɛmaa bɛ nye ɛla ɛkɛ bɛva mgbavolɛ mɔɔ ɛlɛbɔ mɔdenle akpo “mgbavolɛ nu atiakunluwɔzo ne mɔ” na bɛlɛpele bɛakpondɛ “pɛlepɛlelilɛ, diedi, ɛhulolɛ, nee [anzondwolɛ] bo zo” la bɛli gyima. (2 Tem. 2:22) Saa bɛfa gyima bɛwula bɛ sa nu wɔ asafo ne anu a, ɔbamaa bɛazɔ “menli zɛhae mɔ” bɛanlea saa bɛ nye bolo gyima nwo a, amaa bɛ “anyunluhɔlɛ ne ala ali wɔ menli kɔsɔɔti anyunlu.”—1 Tem. 3:10; 4:15.

Wɔ Asafo Ne Nee Abusua Ne Anu

15. Kɛmɔ 1 Temɔte 5:1, 2 kile la, kɛzi yɛbahile kɛ yɛ nye gyi yɛ ti anwo ɛ?

15 Mɔɔ boka yɛ nye mɔɔ yɛmaa yeabolo anwo la a le kɛ yɛbali yɛ mediema eni. Pɔɔlo hanle kɛ ɔwɔ kɛ yɛbu yɛ gɔnwo mɔ wɔ folɛ mɔɔ ɔdule Temɔte la anu. (Bɛgenga 1 Temɔte 5:1, 2.) Ɛhye anwo hyia titile wɔ mekɛ mɔɔ yɛ nee menli mɔɔ yɛ nee bɛ awodeɛ ɛnle ko ɛlɛsia la. Kɛzi Dwobu lile mraalɛ eni, titile ɔ ye la, le neazo kɛnlɛma mɔɔ ɔwɔ kɛ yɛsukoa a. Ɔbɔle mɔdenle ɛsesebɛ kɛ ɔnrɛnlea raalɛ ɔnrɛhulo ye. (Dwo. 31:1) Saa yɛdi yɛ mediema mraalɛ nee mrenya eni a, yɛnrɛva yɛ nwo yɛnrɛwulowula bɛ mɔɔ saa bɛ nee yɛ de a bɛ nye ɛnlie a. Awie mɔ mɔɔ bɛdi bɛ eni la anwo hyia kpalɛ saa menli nwiɔ mɔɔ kulo kɛ bɛgya la ɛlɛtu a. Keleseɛnenli mɔɔ anye gyi ɔ ti anwo la ɛnrɛva awie mɔɔ ɔ nee ye awodeɛ ɛnle ko la nganeɛdelɛ ɛnrɛli nwɔhoa.—Mrɛ. 12:22.

16. Ka ngakyile mɔɔ wɔ adwenle mɔɔ ewiade amra bie mɔ lɛ wɔ kunli nee selɛ ɛzonlelilɛ nwo nee mɔɔ Baebolo ne ka anu la.

16 Eza ɔwɔ kɛ yɛmaa yɛ nye bolo wɔ gyima mɔɔ Nyamenle ɛva ɛmaa yɛ wɔ abusua ne anu la anwo. Seetan ewiade ne ɛmbu ɛzonlelilɛ mɔɔ kunli nee selɛ lɛ wɔ abusua ne anu la bie. Bɛta bɛgolo kunli nee selɛ nwo wɔ ninyɛne mɔɔ menli fa dielie bɛ nye la dɔɔnwo anu. Noko, Ngɛlɛlera ne maa yɛnwu kɛ kunli di ɛzonle kpole wɔ abusua ne anu, ɔka kɛ “raalɛ biala amenle a le ɔ hu.”—Ɛfɛ. 5:23; 1 Kɔl. 11:3.

17. Kilehile kɛzi abusua ɛzonlenlɛ ne mɔɔ yɛyɛ la maa ɔda ali kɛ yɛ nye bolo yɛ ɛzonlelilɛ nwo la anu.

17 Kunli bahola ali ye abusua ne nwonane nu ngyianlɛ nwo gyima. Noko saa yeanva sunsum nu adehilelɛ yeammaa a, ɛnee ɔ nye ɛngyi ɔ ti anwo. (Mɛla 6:6, 7) Ɔlua zo 1 Temɔte 3:4 ka kɛ saa ɛle abusua tile na ɛlɛpele wɔadwu ɛzonlelilɛ dɔɔnwo anwo wɔ asafo ne anu a ɔwɔ kɛ ɛyɛ ‘sonla mɔɔ kola bu ɔdaye ye awuke ne kpalɛ na ɔ mra fa enililɛ tie ye edwɛkɛ a.’ Ɛhye ati biza ɛ nwo kɛ, ‘Asoo meye mekɛ mesie ɛkɛ meyɛ abusua ɛzonlenlɛ wɔ me sua nu dahuu?’ Keleseɛne yelɛma bie mɔ asɛɛ kpa bɛ hu mɔ kyɛlɛ dahuu amaa bɛali abusua ne anyunlu wɔ sunsum nu. Ɔwɔ kɛ kunli ko biala neɛnlea ɔ nwo nu kpalɛ wɔ ɛzonlelilɛ ɛhye anwo. Nɔhalɛ nu, ɔwɔ kɛ Keleseɛnenli yelɛ boa Abusua Ɛzonlenlɛ nwo ngyehyɛleɛ ne na ɔ nee ɔhu yɛ ko amaa yeahɔ zo.

18. Kɛzi ngakula bɛahola ahile kɛ bɛ nye gyi bɛ ti anwo ɛ?

18 Bɛdu ngakula noko folɛ kɛ bɛva bɛ adwenle bɛzie ninyɛne mɔɔ anwo hyia kpalɛ wɔ ɛbɛlabɔlɛ nu la azo. (Nolo. 12:1) Ɔnle nvonleɛ kɛ ngakula kɛzukoa gyima ɛsesebɛ ɛyɛlɛ, gyima mɔɔ le bɛ nwo zo ɛdeɛ la wɔ sua nu. (Awo. 3:27) Mekɛ mɔɔ ɛnee Belemgbunli Devidi le kakula la, ɔzukoale mboaneneavolɛ gyima. Ɔzukoale edwɛne ɛhyehyɛlɛ ne ye ɛdolɛ—gyima mɔɔ manle ɔhɔzonlenle Yizilayɛ belemgbunli ne la. (1 Sam. 16:11, 12, 18-21) Kɛ kakula la, ɔda ali kɛ ɛnee Devidi di nwɔhoa, noko eza ɔzukoale gyima mɔɔ anwo hyia la na nzinlii ɔvale ɔyele Gyihova ayɛlɛ. Mboane ɛnleanlɛ nwo adwenle mɔɔ ɛnee ɔlɛ la boale ye manle ɔvale abotane ɔlile Yizilayɛ maanle ne anyunlu. Ngakula, gyima boni a bɛlɛsukoa a? Gyima mɔɔ baboa bɛ yeamaa bɛazonle bɛ Bɔvolɛ ne na yeaziezie bɛ yeamaa bɛ kenlebie ɛzonlelilɛ ɔ?

Yɛ Ninyɛne Pɛpɛɛpɛ

19, 20. Adwenle mɔɔ fɛta la boni a wɔzi kpɔkɛ kɛ ɛbanyia ye ɛ nwo nee wɔ ɛzonlenlɛ ne anwo a?

19 Yɛ kɔsɔɔti yɛbahola yɛabɔ mɔdenle yɛanyia adwenle mɔɔ fɛta la wɔ yɛ nwo—ɔnle kɛ yɛbu yɛ nwo. Yɛngulo kɛ yɛbu yɛ nwo tenlenema “somasoma.” (Nolo. 7:16) Saa yɛdi nwɔhoa ekyi wɔ sua nu, gyima nu, anzɛɛ mekɛ mɔɔ yɛwɔ yɛ mediema Keleseɛnema avinli la a, ɔbamaa bɛ nye alie. Abusua ne anu amra bahulo kɛ bɛkɛnlea boɛ wɔ kyengye ɛyɛlɛ nwo amaa anzondwolɛ mɔɔ wɔ bɛ awuke ne anu la anzɛkye. Wɔ asafo ne anu awie biala bahola ɔ nee ɔ gɔnwo abɔ ngoayɛ azele, amaa ye adawubɔlɛ nee ye ngilehilelɛ ayɛ mɔɔ ɔfɛta na ɔmaa anwosesebɛ.—2 Kɔl. 13:10; Ɛfɛ. 4:29.

20 Yɛde ewiade mɔɔ bɛmbu Gyihova anzɛɛ ye mɛla la anu. Noko, Gyihova menli bu tieyɛ nee nɔhalɛ mɔɔ bɛdi bɛamaa Nyamenle la kɛ nwolɛ hyia kpalɛ. Nea kɛzi ɔyɛ anyelielɛ kɛ yɛboka menli dɔɔnwo zɛhae mɔɔ ɛlɛfa “enililɛ” anzɛɛ anye bolo azonle Gyihova la anwo a! Ɔrɛla ye kɛ yɛbahɔ zo yɛamaa yɛ ɛbɛlabɔlɛ nee yɛ ɛzonlenlɛ nwo ahyia yɛ dahuu.

[Ɔ bo ɛkɛ ne edwɛkɛ]

^ ɛden. 3 1 Temɔte 2:2, (NW) kenga kɛ: “Arelemgbunli nee menli mɔɔ tumi wɔ bɛ sa nu la amuala, yemɔ bamaa yɛava anzondwolɛ nee koonwuyɛlɛ yɛabɔ yɛ ɛbɛla wɔ nyamenlezonlenlɛ kpalɛ nee mɔdenlebɔlɛ mɔɔ ɔfɛta la anu.” Taetɛse 2:7, (NW) kenga kɛ: “Wɔ ninyɛne muala anu, pɛ kelemunli kpalɛ wɔ gyima kpalɛ ɛyɛlɛ nu to ɛkɛ; na maa wɔ ngilehilelɛ ɛyɛ mɔɔ ɛkpɔlɔlɛ ɛnle nu, anyebolo nu.”

Kɛzi Ɛbaye Ɔ Nloa Ɛ?

• Duzu ati a ɔnle kɛ yɛdi ɛbɛlabɔlɛ nwo adwenle mɔɔ ewiade ne lɛ la anzi ɛ?

• Kɛzi yɛbamaa nye alie na yɛ nye abolo wɔ yɛ ɛzonlenlɛ gyima ne anwo ɛ?

• Kɛzi yɛ nyɛleɛ wɔ ɛzonlelilɛ nwo maa ɔda ali kɛ yɛ nye gyi yɛ ti anwo anzɛɛ ɔnle zɔ ɛ?

• Kilehile deɛmɔti yɛ mediema nee yɛ abusua ne mɔɔ yɛbali bɛ eni la le debie mɔɔ anwo hyia la anu.

[Debiezukoalɛ kpuyia ne mɔ]

[Nvoninli ne mɔ wɔ mukelɛ 16]

Ɔwɔ kɛ kunli maa ye abusua ne asa ka ye nwonane nee ye sunsum nu ngyianlɛ