Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

Taqi kunsa Jehová Diosar jachʼañchañatak lurañäni

Taqi kunsa Jehová Diosar jachʼañchañatak lurañäni

Taqi kunsa Jehová Diosar jachʼañchañatak lurañäni

“Chʼikhi jaqixa amuytʼasiwa kawkinjamas saraski uka.” (PRO. 14:15.)

1, 2. 1) ¿Mä amtar puriñatakix kuna tuqitsa lupʼiñasa? 2) ¿Kuna jisktʼanakarus aka yatichäwin qhanañchasini?

 SAPÜRUW kuns lurañäni uk amtañax waktʼistu. Jila parte amtanakasax jukʼa tiempotakikiwa, ukampis yaqhip amtanakasax jakäwisaruw mayjtʼayaspa. Ukhamasti, kun lurañxay amtchiñäni ukanakax Jehová Diosar jachʼañchañatakïñapawa (1 Corintios 10:31 liytʼasiñapawa).

2 ¿Jumatakix amtanakar puriñax chʼamakiti? Jiwasatï cristianjam suma amtanakar puriñ munstanxa, kunatï walïki ukat jan walïki ukanak amuytʼasiñ yatiqañasawa. Janirakiw jaqinakan amuyuparjamax amtañasäkiti, jan ukasti kuntï Bibliat yatiqktan ukarjamaw amtañasa (Rom. 12:1, 2; Heb. 5:14). ¿Kunatsa suma amtanakar puriñ yatiqañasa? ¿Kunatsa awisax suma amtanakar puriñax chʼamakïspa? ¿Amtanakasampi Jehová Diosar jachʼañchañatakix kun lurañas wakisispa?

¿Kunatsa amtanakar puriñax waktʼistu?

3. ¿Mä amtar puriñatakix kunanakampis jan apayasiñasäki?

3 Jiwasatï Biblian yatichäwinakapat pächasiñäni ukhaxa, yatiqañ utanakansa trabajonsa masinakasax munañaparuw apnaqañ munapxistaspa. Inas jupanakax kʼarisipxchispa jan ukax lunthatasipxchispa, ukat jiwasamppacharuw uka jan walinak lurañatakix wiytapxistaspa. Jan ukax janiw khitirus arsütati sasaw sapxistaspa. Jiwasatï jupanakamp chika jan walinak lursna ukhaxa “ñanqha luririnakaru[s]” jan amuytʼasisin arksna ukhamäspawa (Éxo. 23:2). Ukampis Jehová Diosar jachʼañchañataki taqi kuns amtañ yatki uka cristianoxa, janiw jaqinakar axsarasakisa, ni mayninakamp katuqatäñ laykukis Diosan kamachinakap pʼakintkiti (Rom. 13:5).

4. ¿Kunatsa mayninakax kunas jiwasatakix wakiskirïspa uk amtañ munapxaspa?

4 Chiqas uk luram sasax janiw jan wali amtampipunix sapkistaspati. Amigonakasax suma chuymampiw awisax akham luram sapxistaspa. Ukat jilïr jaqïxstansa familiaranakasaw jiwasan askisat llakisisax kun lurañasas uk jiwas lanti amtañ munapxaspa. Qullayasiñ tuqit amuytʼañäni. Wila jan uchayasiñatxa Bibliax qhan iwxtʼistu (Hech. 15:28 29). Ukampis yaqha tuqinakat janiw ukhamäkiti. Ukhapï sapa cristianox kuns lurani uk amuytʼasxañapaxa. * Familiaranakasax inas amtaparjam lurañas munapxchispa. Ukampis amtapuniñäni, bautisat cristianonakax “sapa mayniwa luräwinakapat llakisiñapa” (Gál. 6:4, 5). Jaqinakar kusisiyañat sipansa, Dios nayraqatan suma chuymanïñataki, jan ukax suma conciencianïñatakiw chʼamachasiñasa (1 Tim. 1:5).

5. ¿Iyawsäwisan jan aynachtʼañatakix kunas yanaptʼistaspa?

5 ¿Kunatsa pächasiñax jan walïki? Kunjamtï Santiagox siskänxa, pächasir jaqix “jichhürux may munani, qhipurüsti yaqha munarakini” (Sant. 1:8). Kunjamtï thayax jan timonani voterux uksar aksar apnaqkixa, ukhamarakiw pächasir jaqix may may amtir jaqinakan amuyunakapamp apayasi, ukat Diosar yupaychañanx jan kunakiw aynachtʼarakispa. Yaqhipasti ukham jan walin uñjasisax yaqharukiw juchañchapxi (1 Tim. 1:19). ¿Kunas ukar jan purtʼasiñatakix yanaptʼistaspa? Iyawsäwisan “suma uttʼatäpxaña[sa]wa” (Colosenses 2:6, 7 liytʼasiñapawa). Iyawsäwisan suma uttʼatäñatakixa, Diosan Arupar atinisisin suma amtanakar puriñ yatiqañasawa (2 Tim. 3:14-17). Ukhamarus ¿kunanakas jan wali amtanakar puriyistaspa?

¿Kunatsa awisax mä amtar puriñax wali chʼamäspa?

6. ¿Axsarañax kunarus purtʼasiyistaspa?

6 Pantjasiristwa, aynachtʼiristwa jan ukax mä phinqʼaw uñjasirista sasaw axsarsna. Chiqas janiw khitis phinqʼachatäñsa, ni jan walinsa uñjasiñ munktanti. Jan sinti axsarañatakix ¿kunas yanaptʼistaspa? Jehová Diosaru ukat Arupampir munasiñaw yanaptʼistani. Ukat uka munasiñarakiw mä amtar janïr purkasax Bibliata ukat Bibliat apstʼat qillqatanakat yatxatañatakis yanaptʼarakistani. Ukhamatwa sapa kuti jan pantjaskañäniti. Kunattix Bibliaw “jan yatiñan jaqinakaru[x] chʼikhi kankaña” churi, ukat “waynanakarus yatiña, amuytʼasiña chura[ra]ki” (Pro. 1:4).

7. ¿Kunsa David reyit yatiqassna?

7 ¿Ukhamax Biblian yanaptʼap katuqasax janipunit pantjaskañäni? Janiw uk sañ munktanti, chiqas taqiniw pantjasirïtanxa (Rom. 3:23). Uk amuytʼañatakix David reyit amtañäni, jupax yatiñan jaqïnwa ukat taqi chuymaw Diosarus yupaychäna, ukhampachas pantjasïnwa, ukatwa jupasa yaqhanakasa tʼaqhisipxäna (2 Sam. 12:9-12). Ukham pantjasirïkasasa, Jehová Dios nayraqatan sumäki ukanakxa amtaskakïnwa (1 Rey. 15:4, 5). Diosax pantjasitanaka juchanaka pampachirïtapa ukat Jupar munasirinakarusa, istʼirinakarus yanaptʼirïtapxa janiw Davitax armaskänti, jiwasax jupjamarakiw taqi ukanak jan armañasäkiti. Ukhamatwa nayra tiempon pantjasitanakasax jan aynachtʼaykistaniti (Sal. 51:1-4, 7-10).

8. ¿Pablox matrimonio tuqit parlkäna ukax kunsa yatichistu?

8 Mä amtar janïr purkasax walïniti janicha sasaw llakissna, ukampis ¿kunas jan sinti llakisiñatakix yanaptʼistani? Kun lurañtï amtkañäni ukax janiw taqi kunanpun jan walir mistkaniti. Matrimonio tuqit parlkasax apóstol Pablox kamsänsa uka tuqit yatxatañäni, jupax akham sasaw qillqäna: “Maynitix amuychi parlatapampi casarasiñapax horasäxatapa, inampis tiempox pasxaspan ukkhaxa, luraskakpan kunjämaruy amuychi ukhamarjama. Casarasiskakpan, ukasti janiw juchäkiti. Ukampis maynitix munañapampi chuymapanxa amtchi kunjäm lurañsa ukhamarak jan casarasisaki jakañsa, ukas walikïskarakiwa” sasa (1 Cor. 7:36-38). Kunjamtï amuyktanxa, Pablox solterüpxañapatakiw iwxtʼaskäna, ukampis ukakiw jukʼamp askix sasax janiw siskänti.

9. ¿Mayninakax kamsapxanisa sasin llakisiñax walikïskiti? Uk qhanañchtʼma.

9 ¿Jaqinakax kamsapxanisa sasin llakisiñasäspati? Mä tuqit wakisispawa. Apóstol Pablox kamsänsa manqʼañ tuqitxa uk amuytʼañäni, uka manqʼanakax idolonakar luqtatäkaspas ukham inas maynix amuychispäna. Ukat maynix kun lurañsa amti ukax walikïskaspawa, ukampis tʼukha conciencianïpki ukanakaruw lanktayaspa sasaw Pablox amuytʼayäna. Ukatwa jupax akham amtäna: “Nayatix jilaxaru manqʼataxampi juch luraysta ukkhaxa, janipuniw aychx manqʼkäti jilaxar jan juch lurayañ layku” sasa (1 Cor. 8:4-13). Jiwasax kun lurañ amtkasas jilat kullakasar lanktayaniti janicha uk amuytʼañasarakiwa. Chiqas amtatanakasax Jehová Diosampi sum apasiñatakit yanaptʼistani janicha uk amuytʼañaw jukʼamp wakiskirixa (Romanos 14:1-4 liytʼasiñapawa). ¿Diosar jachʼañchkir amtanakar puriñatakix Biblian kawkïr yatichäwinakapas yanaptʼistaspa?

Suma amtanakar puriñatak suxta iwxtʼanaka

10, 11. 1) ¿Familiana jan waktʼkistu ukanak jan lurañatakix kunas yanaptʼistani? 2) ¿Tamar yanaptʼañataki amtkasax kunsa irpir chuymaninakax amtapxañapa?

10 Janiw munañasaruk amtañasäkiti. Janïr amtkasaxa, akham jisktʼasiñasawa: “¿Chiqapuniti ak amtañax nayar waktʼitu?” sasa. Salomón reyix akham qillqäna: “Jachʼa jachʼa tukuñaxa jan waltʼañanakwa apani; yatiñ kankañasti llampʼu chuymaninakamp chikawa” sasa (Pro. 11:2).

11 Awk taykanakax awisax wawanakapan amtapxañapatakiw jaytapxaspa. Ukampis ¿jupakit taqi kunans amtxañapa? Janiw uk sañ munktanti (Col. 3:20). Warminakas familiapatakix kuns amtapxarakispawa, ukampis chachaw familian pʼiqipaxa janiw uk armapxañapäkiti (Pro. 1:8; 31:10-18; Efe. 5:23). Chachax ak amtañaparakiwa, Jesucristow pʼiqipaxa, ukhamax janiw taqi kun amtañax jupanakar waktʼkiti (1 Cor. 11:3). Tamanxa irpir chuymaninakax jilat kullakanakar yanaptʼañatakiw kuns amtapxi. Ukatwa “kunatï qillqatäki” ukanakat jan jukʼampstʼañatakix wal amuyasipxañapa (1 Cor. 4:6). Ukat kuntï Amuyasiri Chiqapa Uywatax siski ukarjamaw phuqapxañaparaki (Mat. 24:45-47, MT). Jiwasatï mayninakar jan llakisiyaña ni tʼaqhisiyañs munstan ukhaxa altʼat chuymanïñasawa, ukat kunatï waktʼkistu ukanakakwa amtañasa.

12. 1) ¿Kunatsa nayraqat yatxatañax wakiskirixa? 2) Kunjamsa maynix yatxataspa uk qhanañchtʼma.

12 Sum yatxatañasawa. “Suma amuytʼampi kuna amtäwinaka wakichatasa sumakiwa phuqhasi, ukampis mäki wakichata amtäwinakaxa aynachtʼañaruwa puriyi” sasaw Salomonax qillqäna (Pro. 21:5). Amuytʼañäni, mä negocio qalltañäni sapxiristam ukhax janiw chuymamampi apayasiñamäkiti, antisas sum yatxatañamawa, ukat khitinakatï uka tuqinakat yatipki ukanakar jisktʼasiñamawa. Biblian yatichäwinakapax uka tuqit kamsarakis uksa yatxatañamarakiwa (Pro. 20:18). Kuna jan walinakas utjaspa ukat kuna askinakas utjarakispa ukanak qillqtʼasiñamawa. Amuytʼasir cristianoxa, “qawqhas qullqix” munasini ukxa janïr amtkasaw sum amuykiptʼi (Luc. 14:28). Ukhamax janiw qullqi tuqitak amuytʼasiñamäkiti, jan ukasti Diosar yupaychañ tuqit kunjamtʼayätamsa uk amuytʼasiñamarakiwa. Chiqas taqi ukanak tiempompiw amuytʼasiñama, ukham lurasax janiw jan amuytʼasisax kuns lurkañäniti ukat walja llakinakatwa qhispirakiñäni.

13. 1) ¿Santiago 1:5 qillqatan kamsistusa? 2) ¿Kunatsa Diosar yatiñkankañ mayisiñasäspa?

13 Yatiñkankaña mayisiñasawa. Jehová Diosar jachʼañchkiri amtanakar puriñ munstanxa, Juparuw yanaptʼap mayisiñasa. Santiagox akham sänwa: “Maynintix jan yatiñ kankañapax utjkchi ukapachax, Diosat maypan, Diosasti juparux churaniwa. Jupasti jilarkirwa churi, khitirus jan kuns sasaw churaraki” sasa (Sant. 1:5). Suma amtar puriñatakix Diosaw yanaptʼistani, ukatwa yatiñ kankaña mayisiñatakix jan phinqʼasiñasäkiti (Pro. 3:5, 6). Chiqas amuyusaruki atinisiñax jan waliruw puriyistaspa. Jiwasatï yatiñamay churita sasin Diosat mayisiñäni ukat Bibliampis yanaptʼayasiñäni ukhaxa, kunatsa ukham lurañ muntan uk sumpach amuytʼasiñatakix qullan ajayuw yanaptʼistani (Heb. 4:12; Santiago 1:22-25 liytʼasiñapawa).

14. Kun lurañsa amtañäni ukxa, ¿kunatsa qhipatak jan jaytañasäki?

14 Jan qhipatak jaytañäniti. Chiqas mäki amtañax janiw walikïti, nayraqat yatxatañasawa ukat yatiñkankañ mayisiñasarakiwa. Jïsa, “chʼikhi jaqixa amuytʼasiwa kawkinjamas saraski” ukxa (Pro. 14:15). Ukampis qhipataki jaytañax janiw walïkiti. May maya amtiri jaqixa, mä amtar jan puriñ laykux kuns parlxakispawa (Pro. 22:13). Ukham lurasax jan amuytʼasisaw yaqhanakan jupa lanti amtapxañapatak jaytaski.

15, 16. ¿Amtanakas phuqañatakix kunas munasi?

15 Amtanakas phuqañataki chʼamachasiñäni. Janitix amtanakas jankʼaki phuqkañänixa, suma amtar puriñataki chʼamachasitasax inamayakïspawa. “Kuna lurañatix jumataki utjkani ukxa chʼamamarjam luram” sasaw Salomonax iwxtʼäna (Ecl. 9:10). Amtanakas phuqasiñap munasax kunanakatï wakiski ukanak lurañasawa. Precursorjam luqtañ amtawayki uka cristianot amuytʼañäni. ¿Precursorjam phuqañatakix kunas yanaptʼani? Janiw kusistʼañanakansa ni sinti trabajasinsa chʼamsa tiempsa aptʼasiñapäkiti.

16 Jila partixa, suma amtanak phuqañaw jukʼamp chʼamaxa, ¿kunatsa ukham sistanxa? Kunattix “taqi aka uraqpacha[w] Supayan munañapan[ki]” (1 Juan 5:19). Ukatwa “alaxpachanakankiri ñanqha ajayunak” tuqi, ukhamarak “khitinakatix aka chʼamak uraqin munañampi apnaqapki ukanak contra[x] nuwastanxa” (Efe. 6:12). Kunjamtï apóstol Pablompi ukat Judasampix sapkänxa, khitinakatï Jehová Diosar jachʼañchañ amtawayapki ukanakaw ukham nuwasiñankapxi (1 Tim. 6:12; Jud. 3).

17. Kunanak lurañtï amtawayktan ukanakatxa, ¿kunsa Jehová Diosax jiwasat suyi?

17 Amtanakas phuqasir uñjasax kun lurañay wakischi ukarjam lurañasawa. Awisax janiw kunjamtï munkayätan ukarjampunix phuqaskiti, kunattix “horasax jan waltʼañax taqiniruw puri” (Ecl. 9:11). Ukhampachasa, kunas kunäskpanx suma saytʼatakïskañaswa Jehová Diosax muni. Sañäni, casarasiñatakisa, jan ukax Diosar katuyasiñatakis arsuwayktan ukanakxa phuqañasapuniwa, janiw mayjtʼayksnati. Jehová Diosax arsutasarjam phuqañas muni (Salmo 15:1, 2, 4 liytʼasiñapawa). Chiqas yaqha amtanakax janiw ukham sinti wakiskiripunïkiti. Amuytʼasir cristianox sapa kutiw kunjamsa amtapax phuqasiski ukanak amuykiptʼi, ukat amtap chiqañchañatakisa, jan ukax wasitat amtañatakis janiw jachʼa jachʼa tukuñampisa ni qala chuymanïñampis apayaskiti (Pro. 16:18). Jan ukasti Jehová Diosar jachʼañchañaw jupatakix nayranki.

Suma amtanakar puriñ yatichañäni

18. ¿Wawanakapan suma amtanakar puripxañapatakix kunjamsa awk taykanakax yanaptʼapxaspa?

18 Diosar jachʼañchañataki suma amtanakar puriñxa, awk taykanakaw wawanakaparux kunayman tuqit yatichapxaspa. Mä tuqitxa, yatiqaskay sarnaqasaw jukʼamp yatichapxaspa (Luc. 6:40). Ukat mä amtar puriñatakix kunanaksa lurapxayäta ukanakwa qhanañchtʼapxasma. Awisax inas wawanakan amtapxañap jaytapxchisma. Ukat suma amtar puripxani ukhaxa, walik ukham lurtax sapxañamawa. Ukampis pantjasipxaspa ukhaxa, ¿kun lurañas wakisispa? Chiqas kuna jan waltʼäwins uñjasipxi ukhax jankʼakiw awk taykax yanaptʼapxi. Ukampis ukax janiw askipunïkiti. Mä waynampit tatapampit amuytʼañäni. Waynax auto apnaqañataki licencia apsusisin jan wal apnaqaspa, ukat transitompi katjayasisin multa pagañan uñjasispa ukhaxa, jankʼakiw tatapax pagarapispa, ¿janicha? Ukampis pagañatakix trabajañamaw saspa ukhaxa, taqi kuns jukʼamp amuyump lurañatakiw chʼamachasispa (Rom. 13:4).

19. ¿Bibliat yatiqirinakarux kuns yatichañasa, ukat kunjamatsa uk lursna?

19 Jesucristoxa, taqi arkirinakajaw jaqinakar yatichapxañapa sasaw säna (Mat. 28:20). Bibliat yatiqirinakar suma amtanakar puriñ yatichañax wali wakiskirirakiwa. Sum yatichañatakixa, janiw sapa kutix ukham luram jan ukax akham luram sañax walïkaspati. Jan ukasti jupa pachpa amuytʼasiñapataki ukat Biblian yatichäwinakaparjam amuyt’asisin suma amtanakar puriñ yatichañaw jukʼamp askixa. Kunattix sapa “mayni[w] Diosarux luräwinakasat cuenta churañänixa” (Rom. 14:12). Ukhamax Diosar jachʼañchkiri amtanakar puriñatakix wal chʼamachasiñasawa.

[Qhanañchäwi]

^ Uka tuqit jukʼamp yatxatañatakixa, Diosan munasiñapan jakasipxañäni sat libron “Wilampi ukat operayasiñampi” siski uka chiqwa 215 janat 218 janakam uñxattʼäta.

¿Kamsasmasa?

• ¿Kunatsa suma amtanakar puriñ yatiqañasa?

• ¿Kunjamsa axsarañax aynachtʼayistaspa, ukat kunjamsa ukar atipsna?

• ¿Diosar jachʼañchkiri amtanakar puriñatakix kawknïr suxta iwxtʼanakas yanaptʼistaspa?

[Jiskt’anaka]

[16 janan recuadropa/fotopa]

Suma amtanakar puriñataki iwxtʼanaka

1 Janiw munañasaruk amtañasäkiti

2 Sum yatxatañasawa

3 Yatiñkankaña mayisiñasawa

4 Jan qhipatak jaytañäniti

5 Amtanakas phuqañataki chʼamachasiñäni

6 Amtanakas phuqasir uñjasax kun lurañay wakischi ukarjam lurañasawa

[15 janan fotopa]

May maya amtiri jaqixa, jan timonan voter uñtataw thayampix maysar maysar apayasi