Bak’e Nzengo Ziyangidika Nzambi

“O nlungaladi otadiziela lutambi [lwandi].”—NGA. 14:15.

1, 2. (a) Nkia diambu diantete tufwete tokanena muna nzengo zawonso tubakanga? (b) Nkia yuvu tubadika?

KONSO lumbu nzengo zayingi tubakanga. Ezaka nzengo ke zitwasanga nluta miakwele mvu ko. Kansi, ezaka zilenda soba zingu kieto. Muna nzengo zawonso tubakanga, zakala zakete yovo zampwena, diambu diantete tufwete tokanena i bak’e nzengo ziyangidikanga Nzambi.—Tanga 1 Korinto 10:31.

² O bak’e nzengo, nga diasazu dikalanga kwa ngeye yovo diampasi? Avo tuzolele zikuka muna mwanda, tufwete zaya swaswanesa o wete yo bi, yo bak’e nzengo zina ngwizani yo zayi weto ke mu zayi wa wantu akaka ko. (Roma 12:1, 2; Ayib. 5:14) Nkia kuma yakaka ifwete kutufila mu longoka bak’e nzengo zambote? Ezak’e ntangwa ekuma dikadilanga diampasi mu bak’e nzengo? Nkia mambu tulenda vanga mu kala ye ziku vo nzengo zeto ziyangidika Nzambi?

Ekuma Tufwete Bakilang’e Nzengo?

3. Nkia mambu ke tulendi yambula ko vo matuvunzanesa mu baka nzengo?

³ Avo tukedi yo lukatikisu muna mambu mesimwanga muna Nkand’a Nzambi, akundi eto a sikola yovo a salu balenda banza vo ke tuna ye ziku ko mu mana tukwikilanga ye ke dikala diampasi ko mu vukumunwa. Balenda kala ye fu kia vuna yovo yiya yo vava kutuvukumuna ‘twalanda ndonga’ muna kubayikama yovo twasweka e mbi bevanganga.  (Luv. 23:2) Kansi, ndiona ozeye una kalenda bakila nzengo ziyangidikanga Nzambi kafwete kala ye wonga ko yovo yambula vo luzolo lwa tondwa kw’akaka lwamfila mu vanga diambu ke dina ngwizani ko ye ntona zandi zalongwa muna Nkand’a Nzambi.—Roma 13:5.

4. Ekuma akaka bezolelanga bak’e nzengo vana fulu kieto?

⁴ Ke awonso ko bezolanga bak’e nzengo vana fulu kieto bevavanga kutukota nsoki. Akundi eto balenda kutukomekena mu landa elongi diau. Kana nkutu vava ke tuzingilanga diaka muna nzo za mase meto ko, yitu yeto ana betokanenanga e wete dieto balenda kwamanana kuyisia muna mambu meto vava tubakanga e nzengo. Muna bong’e nona, badika e diambu dia mawuku. O Nkand’a Nzambi usimanga sadila menga mu mpila yambi. (Mav. 15:28, 29) Kansi, ezaka mpila za mawuku zivavanga vo konso muntu mu yeto kayibakila nzengo za tonda yovo lembi tonda e nlongo kafwete baka. * Yitu yeto balenda kala ye ngindu zaswaswana mu kuma kia diambu diadi. Kansi, muna baka nzengo mu kuma kia mawuku, konso Nkristu wavubwa kafwete ‘nata ediandi zitu.’ (Ngal. 6:4, 5) E diambu diantete tufwete tokanena i kala ye ntona zambote vana ndose a Nzambi, ke ya wantu ko.—1 Tim. 1:5.

5. Adieyi tufwete vanga muna lembi yoya muna lukwikilu?

⁵ O kala yo lukatikisu dilenda kutusia mu vonza. O Yakobo wasoneka vo nkwa nyindu miole, nkwa “nkinda-nkinda muna ngyenda zandi zawonso.” (Yak. 1:8) Nze muntu una muna nzaza inatwanga kwa mavuku ma mbu, olenda vunginikwa kwa ngindu za wantu ezi zisoba-sobanga. Kwa muntu a mpila yayi, dia sazu dikalanga mu yoya muna lukwikilu yo tumba akaka mu kuma kia mpasi zimbwididi. (1 Tim. 1:19) Aweyi tulenda vengela e mpasi zazi? Tufwete kala ‘twasikila muna lukwikilu.’ (Tanga Kolosai 2:6, 7.) Muna sikila, tufwete longoka bak’e nzengo zisonga lukwikilu lweto muna Diambu dia Nzambi. (2 Tim. 3:14-17) Kansi, adieyi dilenda kutusimba mu bak’e nzengo zambote?

O Bak’e Nzengo Ekuma Dilenda Kadila Diampasi?

6. O wonga aweyi ulenda vanga kwa yeto?

⁶ O wonga wa bak’e nzengo zambi, wa vanga vilwa yovo wa badikilwa nze zowa kw’akaka, ulenda kutusimba mu lembi bak’e nzengo. Ke diambi ko mu kala yo wonga wau. Ke vena muntu ko ozolanga bak’e nzengo zambi, zina zilenda twasa mpasi ye nsoni. Kana una vo i wau, o zola muna Nzambi ye muna Diambu diandi kulenda kutusadisa mu katula wonga. Mu nkia mpila? O zola muna Nzambi kukutufila mu fimpang’e Diambu diandi ye nkanda misasilanga Nkand’a Nzambi una ke twabakidi nzengo ko. Ediadi dikutusadisa mu lembi vanga vilwa wayingi. Ekuma? E kuma kadi Nkand’a Nzambi ulenda “vana ndwenga kw’atunga, kw’etoko, zayi ye ntona.”—Nga. 1:4.

7. Adieyi tulenda longoka muna mbandu a Davidi?

⁷ Nga lumbu yawonso tubakang’e nzengo zambote? Ve. Yeto awonso vilwa tuvanganga. (Roma 3:23) Kasikil’owu, Davidi wa ntinu nkwa ngangu ye nkwa kwikizi kakala. Kansi, ezak’e ntangwa wabakang’e nzengo zatwasanga e mpasi kwa yandi kibeni ye kw’akaka. (2 Sam. 12:9-12) Kana una vo i wau, Davidi kayambula ko vo vilwa wandi wansimba muna lembi bak’e nzengo zatondakananga kwa Nzambi. (1 Nti. 15:4, 5) Nze Davidi, nana vo twavanga kala vilwa, tulenda kweto baka nzengo zambote avo tusungamena vo Yave ovilakana mpilakanu zeto  yo loloka masumu meto. Okwamanana sadisa awana bekunzolanga yo kunlemvokela.—Nku. 51:1-4, 7-10.

8. Adieyi tulenda longoka muna dina Paulu wa ntumwa kayika mu kuma kia longo?

⁸ Tulenda kulula wonga tumonanga vava tubakanga nzengo. Mu nkia mpila? Muna zayanga vo vena ye nzila zayingi zambote tulenda landa. Badika dina Paulu wa ntumwa kayika muna diambu dia longo. Wasoneka vo: “Kansi nsamunwini wo kwa mpumpa y’akento ansona, ovo, edi diambote kwa yau, ovo bakala nze mono. Ovo ke bena ya volo ko, mbula basompa: kadi o sompa kusundidi o lakukw’o moyo.” (1 Kor. 7:8, 9) Paulu wayika vo o kala mpumpa i diambu disundidi o wete, kansi ke zau kaka ko i nzengo zambote.

9. Nga tufwete tokananga mu kuma kia una akaka balenda badikila e nzengo zeto? Sasila.

⁹ Nga tufwete tokananga mu kuma kia una akaka bebadikila e nzengo tubakanga? Ezak’e ntangwa diambote mu tokanena dio. Badika dina Paulu kavova mu kuma kia dia madia makelwanga se yimenga kwa teke. Wazaya wo vo e diambu diadi ke diambi ko, kansi dilenda kala se sakuba kwa ndiona una ye ntona zatovoka. Aweyi Paulu kasingikila diambu diadi? Wasoneka vo: “O dia, ovo kutesesa mbunzi ame esakuba, kidia kwame mbizi ko yakwele mvu, kiatesesa mbunzi ame esakuba.” (1 Kor. 8:4-13) Oyeto mpe tufwete badika una e nzengo zeto zilenda vanga muna ntona z’akaka. Kansi, e diambu disundidi o mfunu i una e nzengo zeto zilenda vanga muna ngwizani eto yo Yave. (Tanga Roma 14:1-4.) Nkia nkanikinu mia Nkand’a Nzambi milenda kutusadisa mu baka nzengo ziyangidika Nzambi?

Mambu Sambanu Malenda Kutusadisa mu Bak’e Nzengo Zambote

10, 11. (a) Aweyi tulenda vengela e fu kia lulendo muna nzo? (b) Akuluntu adieyi bafwete sungamenanga vava bebakanga nzengo muna nkutakani?

¹⁰ Venga e fu kia lulendo. Vitila twavanga konso diambu, diamfunu twakiyuvula: ‘Nga ngina yo nswa wabaka e nzengo zazi?’ Solomo wa ntinu wasoneka vo: “O lulendo ovo luizidi, e nsoni zizidi: Kansi tu, vana vena nlêka i vena ngangu.”—Nga. 11:2.

¹¹ Mase balenda vana wan’au elau dia baka ezaka nzengo, kansi o wana ke bafwete banza ko vo bena yo nswa wau. (Kol. 3:20) Akento ye ngudi bena ye wisa muna nzo, kansi bafwete sungamenanga e kintu kia akazi au. (Nga. 1:8; 31:10-18; Ef. 5:23) Diau adimosi mpe, akala bafwete sungamenanga vo e wisa kiau kina ye tezo ye bafwete sakalela Kristu. (1 Kor. 11:3) Akuluntu nzengo zayingi bebakanga muna nkutakani. Kansi, bafwete kala ye ziku vo ‘ke balutakene mana masonama’ muna Nkand’a Nzambi ko. (1 Kor. 4:6) Bafwete landanga mpe luludiku betambulanga kwa ntaudi akwikizi. (Mat. 24:45-47) Avo tukala ye lulembamu vava tubakang’e nzengo zina muna wisa kieto, tulenda venga ntelamw’o moyo mu kuma kia yeto kibeni ye akaka.

12. (a) Ekuma tufwete vavulwila? (b) Sasila una muntu kalenda vavulwila.

 ¹² Vavulula. Solomo wasoneka vo: “O makani ma nkwa fululu ndandu metwasanga, kansi konso nkwa nzaki-nzaki, kondwa kekondwa.” (Nga. 21:5, NW) Kasikil’owu, nga oteka badikanga vava ovewanga elau kuna salu? Kuyambula ko vo ngindu zaku zafila. Teka badika mambu mawonso, vava luludiku lw’awana bazeye mambu mama, yo zaya nkanikinu mia Nkand’a Nzambi min’e ngwizani ye diambu diodio. (Nga. 20:18) Muna toma vavulula, soneka muna papela e nluta ye mfwilu obaka. Vitila wabak’e nzengo, “badika ntalu.” (Luka 14:28) Kubadika kaka nzimbu ovwa ko muna nzengo obaka, kansi yindula mpe e kimwanda kiaku. Ntangwa ye ngolo divavanga muna vavulula. Kansi, muna vanga wo olenda venga bak’e nzengo zambi zilenda kutwasila mpasi ye ntelamw’a moyo kuna sentu.

13. (a) E sono kia Yakobo 1:5, nkia vuvu kikutuvananga? (b) O lomba e ngangu aweyi dikutusadisilanga?

¹³ Lomba ngangu muna sambu. E nzengo zeto ziyangidika Nzambi avo tunkulomba lusadisu vava tubaka zo. Yakobo wasoneka vo: “Ovo muntu vovo nwina wakondwa ngangu, mbula kalomba kwa Nzambi, on’ovevolanga kw’awonso, yo lembi semba; zivewa kwa yandi.” (Yak. 1:5) Ke tufwete monanga nsoni ko muna lomba ngangu za Nzambi kimana zatusadisa mu bak’e nzengo. (Nga. 3:5, 6) Vana ntandu, o bund’e vuvu muna umbakuzi wa yeto kibeni dilenda kutubendomona. Avo tulombele ngangu muna sambu yo vava zaya nkanikinu mia Nkand’a Nzambi, tuyambula mwand’avelela watusadisa mu bakula makani meto mu kuma kia konso diambu tuzolele vanga.—Ayib. 4:12; tanga Yakobo 1:22-25.

14. Ekuma ke tufwete kadila akwa mbazi-mbazi ko?

¹⁴ Bak’e nzengo. Kubaki nzengo ko lembi vavulula yo lomba ngangu muna sambu. O nkwa ngangu ovaulang’e ntangwa mu “tadiziela lutambi.” (Nga. 14:15) Kansi, kukadi nkwa mbazi-mbazi ko. O nkwa mbazi-mbazi vakuba yayingi kevavanga mu lembi bak’e nzengo. (Nga. 22:13) Kansi, kana nkutu ovangidi wo, nzengo kabakidi, za yambula vo akaka bafila zingu kiandi.

15, 16. Adieyi divavwanga mu sadila e nzengo tubakidi?

¹⁵ Sadila nzengo obakidi. E ngolo tuvanganga mu bak’e nzengo zambote ke zilendi twasa nluta ko kele vo ketusadidi nzengo zazi ko. Solomo wasoneka vo: “O koko kwaku, konso eki kusolol’o vanga, vanga kio ye ngolo zaku.” (Kim. 9:10) Muna baka nluta, tufwete sadila mawonso mevavwanga muna lungisa nzengo zeto. Kasikil’owu, o nteleki muna nkutakani olenda bak’e nzengo za  kituka se mviti a nzila. Nga olungisa nzengo zandi? Olungisa nzengo zandi kele vo ke yambula ko vo e salu kia nitu ye nsaka zanyoyesa yo kunyiya e ntangwa kafwete sala e salu kiandi kia umbangi.

¹⁶ Diampasi dikalanga dia lungisa e nzengo zambote. Ekuma? E kuma kadi ‘e nza yawonso mu wisa kia ndiona wambi ilele.’ (1 Yoa. 5:19) Tufwete nwana ye “mingyala-nza mia tombe kiaki, ye vu ya umwanda ya bi muna mwezulu.” (Ef. 6:12) O Paulu wa ntumwa yo Yuda basonga vo awana bazolele yangidika Nzambi bafwete nwana muna moko ma yau kibeni.—1 Tim. 6:12; Yuda 3.

17. O Yave adieyi kevavanga kwa yeto muna nzengo tubakanga?

¹⁷ Fimpulula e nzengo zaku yo soba konso dina divavwa sobwa. Ke nzengo zawonso ko zitwasanga nluta nze una tukanini. Ekuma kadi, “e kolo ye mambu ma kinsalukisa” mebwilanga yeto awonso. (Kim. 9:11) Kana una vo i wau, Yave ovavanga vo twakwamanana tatidila ezaka nzengo, kana una vo tulenda wanana ye mpasi. E nzengo za yekola e zingu kiaku kwa Yave yovo sia nsilu a longo ke zikululwanga ko. Nzambi ovavanga vo twazingila ngwizani ye nzengo zazi. (Tanga Nkunga 15:1, 2, 4.) Kansi, nzengo zayingi tubakanga ke zina ye mfunu wayingi ko. O nkwa ngangu okalanga ye fu kia fimpulula e nzengo zandi. Keyambulanga ko vo lulendo yovo ntala zansimba mu lembi singika yovo soba e nzengo zandi. (Nga. 16:18) Diambu kesianga va fulu kiantete i kala ye mpila zingu kiyangidikanga Nzambi.

Sadisa Akaka mu Bak’e Nzengo Ziyangidikanga Nzambi

18. Mase aweyi balenda sadisila wan’au mu baka nzengo zambote?

¹⁸ Mase balenda vanga mayingi mu sadisa wan’au balongoka una balenda bakila nzengo ziyangidikanga Nzambi. O songa mbandu ambote i mpila isundidi balenda kubalongela. (Luka 6:40) Avo dilendakana, mase balenda sasila kwa wan’au una yau kibeni balenda bakila e nzengo. Balenda mpe yambula wan’au mu baka ezak’e nzengo mu kuma kia yau kibeni yo kubasanisina vava nzengo zazi zitwasanga e nluta. Adieyi tuvova kele vo obakidi nzengo zambi? Diambu diantete bevanganga mase, i tanina mwana muna mfwilu zitwasa, kansi ovanga wo ke disadisa mwana ko. Kasikil’owu, o se olenda yambula vo mwan’andi kabaka e nkanda mia natina ekalu. Yindula vo mwana okulwidi e nsiku mia nzila yo lombwa e nzimbu. O se olenda futa e nzimbu zazi. Kansi, kele vo oyambwidi vo mwana kasala kimana kafuta e nzimbu kalombelo, ediadi dikunsadisa mu kala nkwa mbebe muna mavangu mandi.—Roma 13:4.

19. Adieyi tufwete longa kw’alongoki eto a Nkand’a Nzambi? Aweyi tulenda wo vangila?

¹⁹ Yesu wakanikina alandi andi mu longa akaka. (Mat. 28:20) E mpila ya bakila nzengo zambote i dimosi muna mambu masundidi o mfunu tulenda longa kw’alongoki a Nkand’a Nzambi. Muna vanga wo, tufwete venga e fu kia kubavovesa dina bafwete vanga. Diamfunu twabalonga una balenda sadila e nkanikinu mia Nkand’a Nzambi kimana yau kibeni babaka e nzengo. Vana ntandu, “konso muntu vava twina, okusamwin’e nsangu kwa Nzambi.” (Roma 14:12) Muna kuma kiaki, yeto awonso tuvwidi kuma yasikila mu bak’e nzengo ziyangidika Nzambi.

[Mvovo Vana Yand’a lukaya]

Nkia Mvutu Ovana?

• Ekuma dinina diamfunu twalongoka una tufwete bakil’e nzengo?

• O wonga aweyi ulenda vanga kwa yeto? Aweyi tulenda wo sundila?

• Nkia mambu sambanu malenda kutusadisa mu bak’e nzengo ziyangidika Nzambi?

[Yuvu ya Longoka]

[Babu/​Foto ina muna lukaya lwa 16]

Mambu Malenda Kutusadisa mu Bak’e Nzengo Zambote

1 Venga e Fu kia Lulendo

2 Vavululanga

3 Lomba Ngangu Muna Sambu

4 Bak’e Nzengo

5 Sadila Nzengo

6 Fimpulula yo Soba

[Foto ina muna lukaya lwa 15]

O nkwa lukatikisu una nze nzaza inatwanga kwa mavuku ma mbu