Kwata Butyibi Bulēmekeja Leza

“Mukosoke aye utadija biyampe matabula andi.”—NK. 14:15.

1, 2. (a) Lelo i kika kyotusakanga dibajinji mu butyibi bonso botukwata? (b) I bipangujo’ka le byotusa kubandaula?

 DIFUKU ne difuku twibukwatanga buvule. Bumo bulupulanga bipa bya mu kitatyi kityetye. Ino bukwabo nabo, butalanga būmi bwetu bonso butuntulu. Le abo bwine i buka? I butyibi. Mu butyibi bonso botukwata, bwikale bukatampe nansha butyetye, tusakanga dibajinji kulēmeka Leza.—Tanga 1 Kodinda 10:31.

² Lelo bikupēlelanga kukwata butyibi’ni, nansha bikukolelanga? Shi tusaka kutama ku mushipiditu, tufwaninwe kwifunda kusansanya kiyampe ne kibi mwa kukwatyila butyibi bulombola byotukulupile, kebikulupilepo muntu ungi. (Loma 12:1, 2; Bah. 5:14) Lelo i bubinga’ka bwitutonona twifunde mwa kukwatyila butyibi buyampe? Mwanda waka kyaba kimo i bikomo kwibukwata? Ne i matabula’ka otufwaninwe kutabula pa kusaka’mba butyibi botukwata bulēmekeje Leza?

Mwanda Waka Tukwate Butyibi Batwe Bene?

3. I bika byoketufwaninwepo kuleka bishinte butyibi botukwata?

³ Shi ketukwatangapo butyibi pa bintu bitala misoñanya ya mu Bible, bakwetu ba ku masomo nansha ba ku kaji bakamona’mba na bubine ketusumininwepo na nkulupilo yetu penepa bakapēlelwa kwituludika. Bakokeja  kubepa, kutentula, nansha kwiba penepo kebatompa kwitutonona “kukalonda kibumbo” na kwilunga nabo nansha na kufya byobalonga. (Div. 23:2) Inoko, muntu uyukile kukwata butyibi bulēmekeja Leza kakalekapo moyo nansha mutyima wa kusaka kwitabijibwa nabo umulengeje alonge bintu kebikwatañenepo na mutyima wandi wa mundamunda mufundijibwe na Bible.—Loma 13:5.

4. Mwanda waka bamo basakanga kwitukwatyila butyibi?

⁴ Ke bonsopo basakanga kwitukwatyila butyibi bakimbanga kwitusanshija. Balunda betusakila biyampe babwanya kwituningila tulonde milangwe yabo. Shi tushikatanga kulampe na kwetu, babutule betu bakokeja kuta mutyima ku būmi bwetu ne kumona’mba i biyampe bendelele kwikuja mu butyibi bukatampe botukwata. Kimfwa, tala mwanda wa bundapi. Bible upelejanga patōkelela kwingidija mashi bibi. (Bil. 15:28, 29) Inoko, kudi myanda mikwabo itala bundapi keinenenwepo patōkelela ilomba muntu ne muntu kukwata butyibi bwa aye mwine bwa kwitabija nansha kupela bundapi kampanda. * Baswe betu bakokeja kukulupila’mba milangwe yabo i ya bine. Inoko, shi ke kukwata butyibi pa ino myanda, Bene Kidishitu bonso bepāne kadi babatyijibwe bafwaninwe kwiselela “byakwibalemena, wa kyandi, wa kyandi.” (Ngat. 6:4, 5) Kyotukimba kine i kulama mutyima wa mundamunda muyampe kudi Leza, ke kudi bantupo.—1 Tem. 1:5.

5. I muswelo’ka otukokeja kwepuka kulobeja lwitabijo lwetu?

⁵ Kubulwa kukwata butyibi kukokeja kwitutūla mu kyaka kikatampe. Mwanā bwanga Yakoba wāsonekele’mba muntu udi na mityima ibidi keye “kulangalanga monso mwāendele.” (Yak. 1:8) Pamo bwa muntu udi mu kyombo kyampikwa mubindo mu dijiba dya kivula, ukasunkanibwa na milangwe ya bantu ilumbakana. Bine, uno muntu kejepo kulobela mu lwitabijo kupwa katopeka bakwabo pa bibi bimutana! (1 Tem. 1:19) Le tukepuka namani kufula kuno? Tufwaninwe “kukankamikibwa monka mu kwitabija.” (Tanga Kolose 2:6, 7.) Pa kukankamikibwa, i biyampe tuyuke kukwata butyibi bulombola lwitabijo lwetu mu Kinenwa kya Leza kya ku bukomo bwa mushipiditu. (2 Tem. 3:14-17) Ino, i bika bibwanya kutyepeja bukomo bwetu bwa kukwata butyibi buyampe?

Kikomenanga Kukwata Butyibi

6. Lelo moyo ukokeja kwitulonga bika?

⁶ Moyo ukokeja kwituzozeja—moyo wa kukwata butyibi bubi, moyo wa kukankalwa, nansha moyo wa kumweka bu mwendalale ku bakwabo. Kwikala na uno moyo i kwendele’mo. Kekudipo usakanga kukwata butyibi bufwe, bubwanya kumuvutakanya nansha kumufwija bumvu. Nansha nankyo, buswe botusenswe Leza ne Kinenwa kyandi bubwanya kwitukwasha tutyepeje moyo. Muswelo’ka? Kusanswa Leza kuketukankamika tubandaule nyeke Kinenwa kyandi ne mabuku emanine pa Bible kumeso kwa kukwata butyibi bukatampe. Penepa ketukalongapo bilubo bivule. Mwanda waka? Bible ubwanya “kupana budyumuku kudi bañendalavu, ne kudi nsongwalume kuyukidija ne kulanga.”—Nk. 1:4.

7. Le kimfwa kya Mulopwe Davida kikokeja kwitufundija bika?

⁷ Lelo tukakwata enka butyibi buyampe? Mhm. Batwe bonso tulubanga. (Loma 3:23) Kimfwa Mulopwe Davida, wādi muntu wa tunangu ne kikōkeji. Ino kyaba kimo, wākwete butyibi bwāletele masusu padi ne pa bantu bakwabo. (2 Sam. 12:9-12) Nansha nabya, Davida kālekelepo bilubo bitādile bukomo bwandi bwa kukwata butyibi bwāmulengeje etabijibwe na Leza. (1 Bal. 15:4, 5) Pampikwa kubanga bilubo byotwalongele pa kala, tukokeja kwikala bantu bakwata butyibi shi, pamo bwa Davida, tuvuluka’mba Yehova ukavulaminwa bilubo byetu ne kwitulekela mabi etu. Kakalekapo kukwatakanya boba bamusenswe ne kumukōkela.—Mit. 51:1-4, 7-10.

8. Lelo i ñeni’ka yotwaboila ku byānene Polo pa bitala busongi?

 ⁸ Tukokeja kutyepeja kuzumbazumba kwetu pa bitala kukwata butyibi. Muswelo’ka? Na kuyuka’mba kyaba kimokimo kwikalanga mashinda palapala mayampe a kutonga. Tala muswelo wālangulukile mutumibwa Polo pa mwanda wa busongi. Wāsonekele ku bukomo bwa mushipiditu amba: “Shi kudi muntu ulanga’mba wiendejanga byakubulwa kwendela’mo na bujike bwandi, shi ke mupite kitatyi kitoyanga buluba bwa bunkasampe, ne shi ye mokifwaninwe kulongelwa, nankyo alonge kyasaka, kalongelepo bubi. Nankyo besonge. Ino shi muntu wasumininwa mu mutyima wandi, pakubulwa kintu kimusakila, ino udi na bukomo bwa kunekenya kiswa-mutyima kyandi, ne kutonga aye mwine kino mu mutyima wandi, kulama bujike bwandi, ukalonga biyampe.” (1 Kod. 7:36-38, NW) Polo wākankamikile bukunga bu mwikadilo muyampe kutabuka, ino kālombwelepo amba bo butongi bumo kete buyampe.

9. Le tufwaninwe kulangalanga pa muswelo ukamona bakwabo butyibi bwetu? Shintulula.

⁹ Lelo tufwaninwe kulangalanga pa muswelo umona bakwabo butyibi botukwata? Eyo, mu ludingo kampanda. Tala byānene Polo pa mwanda utala kudya bidibwa byādi bimweka’mba i bilambulwe ku bakishi. Wāitabije’mba padi butyibi bwine ke bubipo, ino bukokeja kusanshija muntu wa mutyima wa mundamunda mukōke. Lelo Polo wāsumininwe kulonga bika? Wāsonekele’mba: “Shi bidibwa bikolele mwanetu, nabya nkikidīpo mwita wa nyema, nansha patyetye pene, nyeke ne nyeke, ehe, pa mwanda wa kunena’mba: Nakakoleja mwanetu.” (1 Kod. 8:4-13) Netu i biyampe tubandaule mukatengelwa mityima ya mundamunda ya bakwetu na butyibi bwetu. Shako, kikatampe i kutala muswelo obukatenga kipwano kyetu na Yehova. (Tanga Loma 14:1-4.) Le i misoñanya’ka ya mu Bible iketukwasha tukwate butyibi bulēmekeja Leza?

Matabula Asamba pa Kukwata Butyibi Buyampe

10, 11. (a) Le tukatyina namani kwitatula mu kisaka? (b) Le bakulumpe banenwe kuvuluka bika shi kebakwata butyibi butala kipwilo?

¹⁰ Tyina kwitatula. Kumeso kwa kutonga kulonga kintu, i biyampe kwiipangula’mba, ‘Lelo i ami wa kukwata buno butyibi?’ Mulopwe Solomone wāsonekele’mba: “Pa kwiya kwitatula penepo po pa kwiya bumvu: Ino nanshi ñeni idi ne bantu ba bumvubumvu.”—Nk. 11:2.

¹¹ Bambutwile bakokeja kupa bana mukenga wa kukwata butyibi bumobumo, ino bana kebakimanina’nka pa uno mukenga. (Kol. 3:20) Bakaji ne bainabana badi na lupusa kampanda mu kisaka, ino i biyampe bayuke bumutwe bwa babo balume. (Nk. 1:8; 31:10-18; Ef. 5:23) Ne balume nabo mo monka, bafwaninwe kuyuka’mba lupusa lwabo ludi na mikalo mwanda badi munshi mwa Kidishitu. (1 Kod. 11:3) Bakulumpe bakwatanga butyibi butala kipwilo. Inoko, bakata mutyima kutyina “kutabuka byobya bintu bilembwe” mu Kinenwa kya Leza. (1 Kod. 4:6) Kadi balondanga na katentekeji buludiki bwa umpika wa binebine. (Mat. 24:45-47) Tukepuka makambakano ne njia shi tudi na butūkanye bwa kukwata  butyibi enka shi tudi na lupusa lwa kukwata’bo.

12. (a) Mwanda waka tufwaninwe kulonga bukimbi? (b) Shintulula mukokeja kulongela muntu buno bukimbi.

¹² Longa bukimbi. Solomone wāsonekele’mba: “Mifwatakanyo ya muntu mupyasakane itwala enka ku bungibungi: Ino enselele wakampeja-bukidi wenda enka ku bufudile.” (Nk. 21:5) Kimfwa, le usakanga kushilula kaji kampanda? Kokiludikwa na kitumbuzaji. Yuka bidi myanda yonso mikatampe moikadile, kimba madingi a boba bebidile’byo, kupwa jingulula i misoñanya’ka ya mu Bible itala uno mwanda. (Nk. 20:18) Pa kulongolola bukimbi bobe, andika pa mikuku ibidi—umo ushintulula byokamwena’mo, mukwabo nao byokokeja kujimija. Kumeso kwa kukwata butyibi, badikila “kubala lupeto.” (Luka 14:28) Kokakwata butyibi na kubandaula enka mukekadila lupeto lobe kete, ino bandaula ne mukekadila būmi bobe bwa ku mushipiditu. Kulonga buno bukimbi kulomba kitatyi ne bukomo. Ino shi ulonge’bo, ukepuka kukwata butyibi na kansontomokela bukuletela njia ya bitupu.

13. (a) I kikulupiji’ka kitukulupija Yakoba 1:5? (b) Le kulombela mwa kumwena ñeni kwitukwashanga muswelo’ka?

¹³ Lombela umone ñeni. Butyibi botukwata bukalēmekeja Leza enka shi tumulomba bukwashi pa kwibukwata. Mwanā bwanga Yakoba wālembele’mba: “Wivwane shi kudi umo wa mwenu wakubulwa ñeni, nankyo alombe kudi Leza, kyaba bulale, wakubulwa ne mitoto mīne; nabya kikamupebwanga.” (Yak. 1:5) Ke kibipo kwitabija’mba tusakilwa tunangu twa Leza twitukwashe pa kukwata butyibi. (Nk. 3:5, 6) Ne kadi bidi, kulēmenena enka pa kwivwanija kwa batwe bene kukokeja kwitulubija. Shi tulombe tunangu ne kukimba misoñanya mu Kinenwa kya Leza, nabya tubaleka mushipiditu sandu witukwashe tujiule bine bisaka mutyima wetu pa kulonga kintu kankenge.—Bah. 4:12; tanga Yakoba 1:22-25.

14. Mwanda waka tufwaninwe kwepuka kutundululatundulula bintu?

¹⁴ Kwata butyibi. Kokekala na bukidi bwa kunyemena ku dino ditabula kumeso kwa kulonga bukimbi ne kulomba tunangu. Muntu wa tunangu utūlanga’ko kitatyi kya ‘kutadija biyampe matabula andi.’ (Nk. 14:15) Pakwabo napo kadi, kokekala utundululatundulula bintu. Muntu utundululatundulula ufulanga ku kwikañanya pa mwanda wa kubulwa kulonga kintu. (Nk. 22:13) Inoko nansha nabya ukwatanga butyibi—butyibi bwa kuleka bakwabo bendeje būmi bwandi.

15, 16. Lelo kulonga mungya butyibi botukwata kulombanga bika ne bika?

¹⁵ Longa mungya butyibi bobe. Shi ketwielela’kopo kulonga mungya butyibi buyampe botukwata, nankyo tukajimija kyaba bitupu. Solomone wāandikile amba: “Byonsololo bitana dikasa dyobe kulongalonga’byo ne bukomokomo bobe.” (Mus. 9:10) Pa kufikila’po, tufwaninwe kwitabija kulupula byonso bisakilwa pa  kuvuija butyibi botukwata. Kimfwa, musapudi pa kipwilo ukokeja kutonga kwingila bu pania. Le ukabwanya’bo? Ukabwanya’bo shi kalekapo kaji ne kwipwija mukose bimupwa bukomo ne kitatyi kimusakilwa pa kwingila mwingilo wandi.

¹⁶ Divule kebipēlangapo kulonga mungya butyibi buyampe bukwatwa. Mwanda waka? Mwanda “panopantanda ponsololo pēne palēle mudi yewa umbi.” (1 Yoa. 5:19) Tufwaninwe kulwa na “balopwe ba fukutu ya panopanshi, ne ku bibumbo bya bushipiditu bya bubi bya momwa mūlu.” (Ef. 6:12) Mutumibwa Polo ne mwanā bwanga Yude, bonso bālombwele amba boba batonga kulēmeka Leza bakekala na bulwi.—1 Tem. 6:12; Yude 3.

17. Pa bitala butyibi bwetu, le Yehova witusakila tulonge bika?

¹⁷ Tala monka butyibi bowakwete ne kujadika shi bulomba kujadikwa. Ke butyibipo bonso bufikidilanga motupangile. “Kyaba ne mwikadilo wa bu-muntu” bitufikilanga batwe bonso. (Mus. 9:11) Nansha nankyo, Yehova usakanga tūminine mu butongi bwetu bumo nansha byotubwanya kutanwa na matompo. Shi muntu ke mutonge kala kwipāna kudi Yehova nansha kupika mpiko ya busongi kakishintapo. Leza witusakilanga twiendeje mungya butyibi botukwata. (Tanga Mitōto 15:1, 2, 4.) Inoko, butyibi buvule ke bukomopo bininge. Muntu wa tunangu ukatala monka kitatyi ne kitatyi butyibi bwaakwete. Kakalekapo ditatu nansha mutyima mūmu umukankaje kujadika nansha kushinta butyibi kampanda. (Nk. 16:18) Kintu kikatampe kyasaka i mwiendelejo wandi wendelele kulēmekeja Leza.

Fundija Bakwabo Kukwata Butyibi Bulēmekeja Leza

18. Le bambutwile bakokeja kufundija namani babo bana kukwata butyibi buyampe?

¹⁸ Bambutwile bakokeja kukwasha bininge babo bana bayuke mwa kukwatyila butyibi bupeja Leza bulēme. Kimfwa kiyampe i kya mufundiji utabukile bonso. (Luka 6:40) Shi bibwanika, bambutwile bakokeja kushintulwila babo bana i matabula’ka obatabwile pa kukwata butyibi kamukaya. Padi bakasaka kupa bana mukenga wa kwikwatyila abo bene butyibi mu bintu bimo ne kwibafwija’ko shi butyibi bubaendeka. Ino bikekala namani shi mwana wakwata butyibi bufwe? Mbutwile ukokeja kwikala na mutyima wa kukinga mwana ku makambakano alupuka’ko, ino kulonga namino divule kekukwashapo mwana. Kimfwa, mbutwile ukokeja kwitabija mwana ekale na mukanda wa kwendeja nao motoka. Langa’po shi mwana wajilula kijila kya dishinda abamukwata. Mbutwile ukokeja kumufutyila mambo. Inoko, shi anene mwana engile mwanda wa kufuta mambo’a, nabya ukayuka kwiselela kiselwa kya bilongwa byandi.—Loma 13:4.

19. I bika byotufwaninwe kufundija befundi betu ba Bible, ne muswelo’ka?

¹⁹ Yesu wānene balondi bandi bafundije bakwabo. (Mat. 28:20) Kintu kimo kya mvubu mikatampe kyotukokeja kufundija befundi ba Bible i kuyuka mwa kukwatyila butyibi. Pa kwibafundija senene, tufwaninwe kuleka kibidiji kya kwibalombola kya kulonga. I biyampe kutabuka shi twibafundija kulangulukila pa misoñanya idi mu Bible amba bamone mwa kukwatyila butyibi abo bene pa byobafwaninwe kulonga. Ne kadi, “bātwe bonsololo, kuno ko tudi, tukēshintulwila kudi Leza, muntu pandi, muntu pandi.” (Loma 14:12) Nanshi, batwe bonso, tudi na bubinga bwa kukwatyila butyibi bulēmekeja Leza.

[Kunshi kwa dyani]

Usa Kulondolola Namani?

• Mwanda waka i biyampe twifunde mwa kukwatyila butyibi?

• Lelo moyo ukokeja kwitukambakanya namani, ne tukeukomena muswelo’ka?

• I matabula’ka asamba otukokeja kutabula pa kusaka amba butyibi botukwata bulēmekeje Leza?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kapango pa paje 20]

Matabula pa Kukwata Butyibi Buyampe

1 Tyina Kwitatula

2 Longa Bukimbi

3 Lombela Umone Ñeni

4 Kwata Butyibi

5 Longa Mungya Butyibi Bobe

6 Tala Monka Butyibi ne Kujadika’bo

[Kifwatulo pa paje 19]

Muntu wa mityima ibidi udi bwa muntu udi mu kyombo kyampikwa mubindo mu dijiba dya kivula