Tim Yiero Mamiyo Nyasaye Duong’
Tim Yiero Mamiyo Nyasaye Duong’
“Ng’a ma jaterre mos oparo maber yo ma dowuothie.”—NGE. 14:15.
1, 2. (a) En ang’o monego obed gima duong’ moloyo e yiero duto mwatimo? (b) Gin penjo mage mwabiro nono?
NYALO bedo ni watimo yiero kuom weche mang’eny odiechieng’ kodiechieng’. Ng’enygi ok mul ngimawa ahinya. Kata kamano, moko kuomgi nyalo mulo ngimawa e okang’ maduong’ ahinya. E yiero duto mwatimo, gibed matindo kata madongo, dwarowa maduong’ en miyo Nyasaye duong’.—Som 1 Jo Korintho 10:31.
2 Be inwang’o ka timo yiero en gima yotni, koso en gimatek? Kapo ni wadwaro timo dongruok mondo wabed Jokristo motegno, nyaka wapuonjre pogo e kind rach gi ber kae to watim yiero manyiso yie gi adiera ma wan-go wawegi, to ok mar ng’at machielo. (Rumi 12:1, 2; Hib. 5:14) Gin weche mage mamoko madongo mamiyo dwarore ni wapuonjre timo yiero mabeyo? Ang’o momiyo seche moko en gimatek ahinya timo yiero? To gin okenge mage mwanyalo kawo mondo wane ni watimo yiero mamiyo Nyasaye duong’?
Ang’o Momiyo Dwarore ni Watim Yiero?
3. Gin ang’o maok onego wawe mondo omonwa timo yiero?
3 Kapo ni wabedo gi paro ma nyadiriyo korka timo yiero e wi weche motudore gi chike Muma, joskul wetewa kata jotich wetewa biro ng’ado ni ok wakawo yiewa gi pek, omiyo biro bedo mayotnegi chikowa. Ginyalo riambo, wuondo ji, kata kwelo kae to gitemo semowa mondo wabed mana gi tim mar ‘luwo ji’ ka wadonjo e timbegi kata umo kethogi. (Wuok 23:2) Kata kamano, ng’ato mong’eyo timo yiero mamiyo Nyasaye duong’ ok bi weyo mondo luoro kata gombo mar moro jomoko, omi otim gik ma chunye mosetieg gi Muma tamore.—Rumi 13:5.
4. Ang’o momiyo jomoko nyalo dwaro timonwa yiero?
4 Thoth ji madwaro timonwa yiero, ok tim kamano gi chuny marach. Osiepe madwaro konyowa nyalo chunowa tiyo gi paro ma gichiwo. Kapo ni ok wadak pacho, nyalo bedo ni wedewa pod dewowa ahinya kendo gineno ni dwarore gidhi nyime donjore e yiero madongo mwang’ado e ngima. Kuom ranyisi, kaw ane wach thieth. Muma kwero maler wach tiyo marach gi remo. (Tich 15:28, 29) Kata kamano, Muma ok wuo achiel kachiel kuom weche mamoko motudore gi thieth, omiyo dwarore ni ng’ato ka ng’ato otim yiero ma mare owuon e wi thieth mobiro yiego kata tamore. * Wedewa nyalo bedo gi paro mopogore kuom wechegi. Kata kamano, sama watimo yiero kuom weche kaka mago, dwarore ni Jakristo ka Jakristo ma osechiwore mobatisi, oting’ “ting’ne owuon.” (Gal. 6:4, 5) Dwarowa maduong’ en bedo gi chuny maler maonge bura e nyim Nyasaye, to ok e nyim dhano.—1 Tim. 1:5.
5. Ere kaka wanyalo geng’o yiewa kik kethre?
5 Bedo ng’ama pache nyadiriyo korka timo yiero, nyalo kelonwa hinyruok. Japuonjre Jakobo nondiko ni jahubagabaga, tiende ni ng’ama pache nyadiriyo ‘yomyom e yorene duto.’ (Jak. 1:8) Mana kaka ng’ama ni e yie maonge gima chiko e nam motimo apaka mager, e kaka ng’at ma kamano ibiro chik achika gi paro mag dhano masiko ka lokore. Mano kaka nyalo bedo mayot mondo yie ma ng’at ma kamano nigo kuom Nyasaye okethre, kae to oketo ketho kuom jomoko! (1 Tim. 1:19) Ere kaka wanyalo geng’o gima kamano kik timorenwa? Nyaka wabed ‘motegno e yie.’ (Som Jo Kolosai 2:6, 7.) Mondo omi wabed joma ogurore motegno, dwarore ni wapuonjre timo yiero manyiso yie ma wan-go kuom Wach Nyasaye moa kuom muche. (2 Tim. 3:14-17) Kata kamano, gin ang’o manyalo monowa bedo gi nyalo mar timo yiero mabeyo?
Gimomiyo Timo Yiero Nyalo Bedo Matek
6. Luoro nyalo timonwa ang’o?
6 Wanyalo bedo maluor ni wabiro timo yiero marach, ni yiero mwatimo ok bidhi maber, kata ni wabiro nenore ka jomofuwo e nyim jomoko. Bedo gi luoro ma kamago en gima pile. Onge ng’ama diher timo yiero marach, mabiro kelo chandruok kod wichkuot. Kata kamano, hera ma waherogo Nyasaye koda Wachne nyalo konyo e dwoko chien luoro mwanyalo bedogo. E yore mage? Kinde duto, hera mwaherogo Nyasaye biro jiwowa nono Wachne koda buge malero Muma kapok watimo yiero madongo. Omiyo, yiero mwatimo maok kare ok bi bedo mang’eny. Nikech ang’o? En nikech Muma nyalo miyo “jo ma riekogi tin giyud rieko moloyo, wuowi mondo opuonjre ng’eyo weche mayoreyore, opog weche maber.”—Nge. 1:4.
7. Ranyisi mar Ruoth Daudi nyalo puonjowa ang’o?
7 Be kinde duto wabiro timo yiero mabeyo? Ooyo. Waduto wajoketho. (Rumi 3:23) Kuom ranyisi, Ruoth Daudi ne en ng’at mariek kendo makare e nyim Nyasaye. Kata kamano, nitie kinde ma notimo yiero marach ma ne okelo chandruok ne en owuon koda ne jomamoko. (2 Sam. 12:9-12) Kata kamano, Daudi ne ok oweyo ketho mage mondo omone timo yiero ma Nyasaye ne oyiego. (1 Ruo. 15:4, 5) Mana kaka Daudi, wanyalo timo yiero kata kane waboth e kinde mokalo, ka wang’eyo ni Jehova biro weyonwa richowa. Obiro dhi nyime konyo jogo mohere kendo ma winje.—Zab. 51:1-4, 7-10.
8. Ang’o mwapuonjore kuom weche ma jaote Paulo nowacho e wi kend?
8 Wanyalo dwoko chien parruok mwanyalo bedogo nikech timo yiero. E yo mane? En kuom ng’eyo ni e wi wach moro, wanyalo bedo gi yore mang’eny makare mwanyalo yiero. Non ane yo ma jaote Paulo ne owuoyogo kochiwo paro kuom wach kend. Ka otelne gi roho mar Nyasaye, nondiko kama: “Ka ng’ato oparo ni oneno wich kuot kod nyare ma pok okendi, nikech nyare oromo kend, mondo otim kaka oneno ni ber; ok oketho ka nyare okendi. To ng’a ma chungo matek e chunye, moneno ka ok ochune, to oloyo parone gi teko, kendo oseparo wachni e chunye owuon mondo osik ma ok okende, otimo maber.” (1 Kor. 7:36-38) Paulo ne onyiso ni bedo ng’at maok odonjo e kend en yiero maber moloyo, kata kamano yierono ne ok e yiero kende makare.
9. Be onego waparre kuom kaka jomoko neno yiero mwatimo? Ler ane.
9 Be onego waparre kuom kaka jomoko biro neno yiero mwatimo? Ee, onego watim kamano e okang’ moro. Non ane gima Paulo nowacho kuom wach chamo chiemo ma ne nyalo bedo ni osetimgo misengini ni nyiseche manono. Ne onyiso ni yiero timo kamano ne ok en gimarach, kata kamano timno ne nyalo chwanyo ng’ama chunye yomyom. Ne ong’ado nang’o kuom wachno? Nondiko kama: “Ka chiemo miyo owadwa chwanyore, ok nacham ring’o ngang’, mondo kik ami owadwa chwanyre.” (1 Kor. 8:4-13) Wan bende onego wapar kuom kaka jomoko biro neno yiero mwatimo. En adier ni, gima wadewo ahinya en kaka osiep manie kindwa gi Jehova biro bet nikech yiero mwatimo. (Som Jo Rumi 14:1-4.) Gin puonj mage mag Muma mabiro konyowa miyo Nyasaye duong’?
Okenge Auchiel Makonyo e Timo Yiero Maber
10, 11. (a) Ere kaka wanyalo tang’ kik wabed gi sunga e yiero mag joot? (b) Jodongo onego oket wach mane e paro sama gitimo yiero mamulo jo kanyakla?
10 Kik wabed josunga. Kapok watimo yiero kuom wach moro, onego wapenjre ni, ‘Be an ema onego atim yieroni? ’ Ruoth Suleman nondiko kama: “Ka sunga biro, eka wich kuot bende biro; to jo mamuol gin gi rieko.”—Nge. 11:2.
11 Jonyuol nyalo miyo nyithindgi thuolo mar timo yiero kuom weche moko, kata kamano nyithindo ok onego opar ni koro gin gi ratiro mag timo kamano. (Kol. 3:20) Mon nigi teko e okang’ moro e ngima joot, kata kamano ber ka ging’eyo ni chwogi e wigi. (Nge. 1:8; 31:10-18; Efe. 5:23) Kamano bende, joma chwo onego ong’e ni teko ma gin-go nigi tong’, kendo ni gin e bwo Kristo. (1 Kor. 11:3) Jodongo timo yiero mamulo jokanyo mag kanyakla. Kata kamano, gineno ni ok ‘gikadh weche mondiki’ e Wach Nyasaye. (1 Kor. 4:6) Bende, giluwo machiegni paro ma jatichno mogen chiwo. (Math. 24:45-47) Wanyalo geng’o chandruok kod lit manyalo bironwa kata ne jomamoko, mana ka watimo yiero momiwa ratiro mar timo.
12. (a) Ang’o momiyo onego watim nonro? (b) Ler ane kaka ng’ato nyalo timo nonro ma kamano.
12 Tim nonro. Suleman nondiko kama: “Nga’ ma jakinda oparo mondo gige gibedi mang’eny; to jo marikini, giduto, gimire dhier kendgi.” (Nge. 21:5) Kuom ranyisi, be iparo wach chako timo ohala moro? Kik iwe mondo gombo manie chunyi ema ochiki. Non weche duto e wi ohalano, many paro kuom jogo molony gi weche ma kamago, kendo non mondo ing’e puonj manie Muma mamulo wachno. (Nge. 20:18) Mondo itim nonro maber, chan weche kuonde ariyo—achiel manyiso ber duto, to machielo manyiso pek mamoko. Kapok iyiero gima ibiro timo, ‘kwan nengo.’ (Luka 14:28) Kitimo yiero kik ipar mana kuom kaka ngimani biro chalo korka wach pesa, to par bende kuom kaka winjruok mari gi Jehova biro chalo. Timo nonro en gima kawo kinde kod kinda. Kata kamano, kuom timo kamano inyalo geng’o rikni timo yiero ma bang’e biro kelo chandruoge koda parruok.
13. (a) Jakobo 1:5 singonwa wach mane? (b) Ere kaka lamo kwakwayo rieko nyalo konyowa?
13 Lam kikwayo rieko. Yiero mwatimo biro miyo Nyasaye duong’ mana ka wakwaye mondo okonywa e timogi. Japuonjre Jakobo nondiko kama: “Ka ng’ato kuomu ochando rieko, ber mondo okwa Nyasaye ma chiwo gi ng’wono ni ji duto, ma ok ochayo ng’ato; to nomiye.” (Jak. 1:5) Ok onego wabed gi wichkuot e kwayo Nyasaye mondo omiwa rieko mar timo yiero. (Nge. 3:5, 6) Adiera en ni, ka watenore ahinya kuom riekowa wawegi yot mondo wawuondore wawegi. Sama walamo kwakwayo rieko kendo timo nonro e puonj manie Wach Nyasaye, wamiyo roho maler thuolo mar konyowa ng’eyo gino sie manie chunywa mamiyo wadwaro timo gimoro.—Hib. 4:12; som Jakobo 1:22-25.
14. Ang’o momiyo onego watang’ kik wabed joma digni e timo yiero?
14 Tim yiero madwarore. Kik irikni kawo okang’ mar timo yiero kapok itimo nonro kendo lamo kikwayo rieko. Ng’at mariek kawo kinde mar ‘paro maber yo ma dowuothie.’ (Nge. 14:15) Kata kamano, kik ibed ng’ama galore kata ma digni e timo yiero. Ng’ama kamano nyalo bedo gi weche monyisogo gimomiyo ok odwar timo yiero madwarore. (Nge. 22:13) Kata kamano, ber ng’eyo ni pod otimo yiero—tiende ni, oyiero mondo jomoko ema ochik ngimane.
15, 16. Chopo yiero mwatimo dwaro ni watim ang’o?
15 Chop yiero misetimo. Kindawa mar timo yiero maber nyalo bedo kanono kapo ni ok watimo matek mar chopo gino mwaseyiero. Suleman nondiko niya: “Tich ma lueti oyudo, ti gi tekoni duto.” (Ekl. 9:10) Mondo weche odhinwa maber, nyaka wabed moikore tiyo gi gigo duto madwarore e chopo kaka waseyiero. Kuom ranyisi, jalendo moro ei kanyakla nyalo yiero bedo painia. Be obiro nyalo? Obiro nyalo mana kapo ni ok oweyo tij yuto koda yorene mag manyo mor, omaye thuolo mag timo tij lendo.
16 Kinde mang’eny, yiero mabeyo moloyo ema tek chopo. Nikech ang’o? En nikech ‘piny duto obedo e teko mar ng’a marachno.’ (1 Joh. 5:19) Nyaka waked gi “ruodhi mag piny mar mudhoni, kod lang chuny maricho ma ok mag pinyni.” (Efe. 6:12) Jaote Paulo kod japuonjre Juda, nonyiso ni jogo moyiero miyo Nyasaye duong’, nigi lweny ma nyaka gikedie.—1 Tim. 6:12; Juda 3.
17. Kuom wach yiero mwatimo, Jehova dwaro ni watim nade?
17 Non kendo yiero misetimo, kae to itim lokruok kapo ni mano dwarore. Ok ni yiero duto mwatimo biro dhi maber kinde duto kaka wachano. Nitie ‘weche mayudowa’ apoya waduto. (Ekl. 9:11) Kata kamano, Jehova dwaro ni wanan e yiero moko mwasetimo kata kapo ni wayudo chandruok nikech mano. Yiero ma ng’ato timo mar chiwo ngimane ne Jehova, kata mar singruok e kend, ok nyal lokre. Nyasaye dwaro ni wamakre gi yiero ma kamago. (Som Zaburi 15:1, 2, 4.) Kata kamano, nitie yiero moko maok pek ahinya. Omiyo, kinde ka kinde, ng’at mariek biro siko ka nono yiero mosetimo. Ok obi weyo mondo sunga kata wich teko omone timo lokruok madwarore, kata mana weyo chuth yiero mosetimo. (Nge. 16:18) Dwaro mare maduong’ en neno ni kit ngimane siko ka miyo Nyasaye duong’.
Tieg Jomoko Otim Yiero Mamiyo Nyasaye Duong’
18. Ere kaka jonyuol nyalo tiego nyithindgi timo yiero mabeyo?
18 Jonyuol nyalo timo mathoth e konyo nyithindgi ng’eyo kaka ginyalo timo yiero mamiyo Nyasaye duong’. Yo maber mar puonjogi en keto ranyisi maber. (Luka 6:40) Ka dwarore, jonyuol nyalo lero ne nyithindgi okenge ma gin giwegi ne gikawo mondo okonygi e timo yiero moko. Bende ginyalo weyo ne nyithindgi thuolo mar timo yiero moko kendgi, kae to gipuoyogi ka yiero ma gisetimono odhi maber. To nade kapo ni nyathi otimo yiero marach? Gima okwongo ma janyuol nyalo dwaro timo, en geng’o nyathi kuom rach manyalo betie nikech yierono, kata kamano mano ok bi konyo nyathi kinde duto. Kuom ranyisi, janyuol nyalo yie ne nyathi mondo oyud lesen mar riembo mtoka. To kapo ni oketho chik mar ndara mi ogoye fain. Janyuol nyalo yiero mar chulo fainno. Kata kamano, kapo ni dwarore ni nyathino oti eka mondo ochul fainno en owuon, mano nyalo konye ong’e ni gik motimo ni e wiye.—Rumi 13:4.
19. Ang’o monego wapuonj jogo mwapuonjorego Muma, to wanyalo timo kamano e yo mane?
19 Yesu nowacho ne jopuonjrene ni gipuonj jomoko. (Math. 28:20) Achiel kuom gik madongo mwanyalo puonjo jopuonjrewa mag Muma, en kaka ginyalo timo yiero mabeyo. Mondo omi watim kamano e yo maber, nyaka watang’ gi chuny mar wachonegi kaka onego gitim. Ber ka wapuonjogi kaka ginyalo tiyo gi puonj manie Muma, mondo gitim yiero gin giwegi. Nimar “ng’ato ka ng’ato kuomwa nowach wach man kuome owuon ni Nyasaye.” (Rumi 14:12) Kuom mano, waduto wan gi gimaduong’ momiyo onego watim yiero mamiyo Nyasaye duong’.
[Weche moler piny]
^ par. 4 Mondo iyud kama ileroe adimba wachni, ne kalatas ma iye mawacho ni “Aneno Nade Gik Mawuok Kuom Ng’injo Maloso Remo Kaachiel gi Thieth Mitiyoe gi Remba Awuon?” mogo e Tijwa mar Pinyruoth ma Novemba 2006, ite mag 3-6.
Inyalo Dwoko Nade?
• Ang’o momiyo dwarore ni wang’e kaka wanyalo timo yiero?
• Luoro nyalo timonwa ang’o, to ere kaka wanyalo loyo luorogo?
• Gin okenge mage auchiel mwanyalo kawo mondo wane ni watimo yiero mamiyo Nyasaye duong’?
[Penjo mag Puonjruok]
[Sanduk/Picha manie ite mar 16]
Okenge Makonyo e Timo Yiero Maber
1 Kik Wabed Josunga
2 Tim Nonro
3 Lam Kikwayo Rieko
4 Tim Yiero Madwarore
5 Chop Yiero Misetimo
6 Non Kendo Yierogo, Kae to Itim Lokruok
[Picha manie ite mar 15]
Ng’at ma nigi paro ma nyadiriyo chalo gi ng’at manie yie maonge gima chiko e nam motimo apaka mager