Diosta jatunchanapaqjina imatapis akllana

“Yuyayniyoj runa[qa] allintaraj qhawakun maynintachus rinanta.” (PRO. 14:15.)

1, 2. a) Imatapis akllachkaspa, ¿imapí tʼukurinanchik tiyan? b) ¿Ima tapuykunamantaq kutichisun?

IMATAPIS ruwananchikpaqqa, sapa rato akllananchik tiyan. Wakin kutispiqa imatachus akllasqanchik allillan kanman, wakin kutispitaq ichá mana allinpi tukusunman. Chaywanpis imatapis akllachkaspaqa, Diosta jatunchananpaqjina kananpi tʼukurinanchik tiyan (1 Corintios 10:31, ñawiriy).

² ¿Imatapis akllayta atillankichu chayri manachu? Wiñay tukusqa cristianos kayta munaspaqa, imachus allin imataqchus mana allin kasqanta reparayta yachananchik tiyan. Bibliapi yachakusqanchikmanjinataq akllayta yachananchik tiyan nitaq runaspa yuyasqankumanjinachu (Rom. 12:1, 2; Heb. 5:14). ¿Imaraykutaq allinta akllayta yachananchik tiyan? ¿Imaraykutaq wakin kutispi imatapis akllayta mana atillanchikchu? ¿Imaynatá Diosta jatunchanapaqjina imatapis akllayta atisunman?

¿Imaraykutaq imatapis akllananchik tiyan?

3. Allinta akllananchikpaq, ¿imastaq mana pantachinawanchikchu tiyan?

³ Imapis Bibliap yuyaychaykunasninman churanakuchkan chayqa, mana iskaychasqajinallaqa qhipakusunmanchu. Imaraykuchus yachaywasimanta chayri llamkʼaymanta compañerosninchik, imaspichus creesqanchikmanta iskaychakuchkasqanchikta, ima ruwaymanpis tanqachikuyta atillasqanchikta ima yuyanqanku. Ichapis llullakuptinku chayri  suwakuptinku paykunajina ruwananchikpaq tanqawasunman chayri ruwachkasqankuta pakananchikta munankuman. Chaytaq “sajra juchankuta ruwaysi[yjina]” kanman (Éxo. 23:2). Diosta jatunchanapaqjina imatapis akllaq cristianoqa, Bibliap nisqanmanjina yachachisqa sunqu yuyayninta kasukunpuni, chayrayku mana wakkunata manchachikunchu chayri wakkunawan allinpaq qhawasqa kayta maskʼanchu (Rom. 13:5).

4. ¿Imaraykutaq wakin runas yuyasqankuta ruwananchikta munankuman?

⁴ Pillapis allinninchikta munaspapuni imatapis niwanchik. Wakin amigosninchikqa, paykuna yuyaychawasqanchikmanjina ruwananchikta munanku. Familianchikmanta kaqkunapis, manaña paykunawan tiyakuptinchikpis, allinninchikta munasqankurayku, imatachus ruwananchikta, imaynatachus jampichikunanchikta ima, akllallaytapuni munanku. Sutʼincharinapaq Bibliaqa, yawarta churachikuyta juchachan (Hech. 15:28, 29). Chaywanpis imawanchus jampichikuytaqa sapa juk cristiano akllanan tiyan. * Unqusqa kachkaptinchikqa ichapis familiaresninchik imawanchus jampichikunanchikta niwasun. Chaywanpis “sapa uj kikin qʼepinta apa[nan]” kasqanta yuyarikunanchik tiyan (Gál. 6:4, 5, Qheshwa Biblia). Diospa ñawpaqinpi llimphu sunqu yuyayniyuqllapuni kayta munanchik, manataq runata kusichiytachu munanchik (1 Tim. 1:5).

5. ¿Imatá creeyninchik kallpachasqallapuni kananpaq ruwasunman?

⁵ Iskaychasqajina kayqa, mana allinchu. ¿Imaraykú? Imaraykuchus discípulo Santiago, iskay sunquyuq runaqa, “ni ima ruwasqasnimpi sumajta sayayta atinchu” nirqa (Sant. 1:8). Imaynatachus juk mana timonniyuq barco, wayrawan kayman jaqayman apaykachasqa, ajinallatataq chay runaqa, runaspa nisqankumanjina ruwanman, chaytaq Diosmanta karunchachinman. Chayrayku wakinkunaqa, llakiypi rikukusqankumanta wakkunata juchachanku (1 Tim. 1:18, 19). ¿Imatá chaypi mana rikukunapaq ruwasunman? “Creeypi kallpacha[sqallapuni]” kanapaq kallpachakuna (Colosenses 2:6, 7, ñawiriy). Chaytataq imatapis akllaspa, Diospa Palabranpi atienekusqanchikta rikuchispa ruwasun (2 Tim. 3:14-17). Chaywanpis mana tukuy imatapunichu allinta akllayta atisqanchikta qhawarina.

¿Imaraykutaq wakin kutispi imatapis akllayta mana atillanchikchu?

6. ¿Imaraykutaq manchachikuy mana allinchu?

⁶ Pantaykunanchikta, pʼinqaypi rikhurinanchikta ima manchachikuspa mana akllayta atillanchikchu. Imaraykuchus ni pi llakiypi chayri pʼinqaypi rikukuytaqa munanchikchu. Imatapis akllayta mana manchachikunapaqqa, Diosta, Palabranta ima munakuy yanapawasun. Chay munakuyqa niraq imatapis akllachkaspa, Bibliata, publicacionesta ima ñawirinanchikpaq tanqawasun. Ajinamanta ichapis mana anchata pantasunchu. Imaraykuchus Bibliaqa, “waynasman yachayta rikuchin[...], reparachin[...]” ima, “yachayniyojman tukuchin mana yachayniyojta[pis]” (Pro. 1:4; Sal. 19:7).

7. ¿Imatá Davidmanta yachakunchik?

⁷ Juchasapa runas kasqanchikrayku mana tukuy imatapunichu allinta akllasun (Rom. 3:23). Davidqa yachayniyuq, chiqa sunqu ima karqa, chaywanpis wakin kutispi mana allinta akllasqanrayku mayta ñakʼarirqa, wakkunatapis ñakʼarichirqa (2 Sam. 12:9-12). Chaywanpis, mana pantasqanraykuchu Diosmanta karunchakurqa, astawanqa imatapis allinta akllayta atillarqapuni (1 Rey. 15:4, 5). Davidjinataq Jehová pantaykunasninchikta qunqasqanta, juchasninchikta perdonasqanta, payta munakuqkunata, kasukuqkunata ima, yanapanallantapuni yuyarikunanchik tiyan. Ajinamanta ñawpaqpi pantasqanchikrayku  mana manchasqallapunichu qhipakusun (Sal. 51:1-4, 7-10).

8. ¿Imatá Pablo casarakunamanta parlasqan yachachiwanchik?

⁸ ¿Imataq imatapis akllananchikmanta mana anchata llakikunanchikpaq yanapawasun? Mana tukuy akllasqanchikpunichu pantasqa kasqanta yachay. Pablo imatachus casarakunamanta nisqanta qhawarina. Pay nirqa: “Solterosman, viudasman imaqa kayta nini: Allin kanman noqa jina mana casarakuspa qhepakunaykichej. Manachus kakuyta atinkichej chayqa, casarakuychej. Aswan walejmin casarakoyqa munaywan qʼoñirispa atipachikunamantaqa”, nispa (1 Cor. 7:8, 9). Rikunchikjina Pabloqa, soltero qhipakunata yuyaycharqa, chaywanpis mana tukuypunichu jinapi qhipakunanku kasqanta nillarqataq.

9. ¿Imatachus runas nisqankupi tʼukurinanchikchu tiyan? Sutʼinchay.

⁹ Wakin kutisqa imatachus runas nisqankupi allin kanman tʼukurinanchik. Kunanqa Pablo ichá lantisman jaywasqa mikhunasta mikhunamanta imatachus yuyaychasqanta qhawarina. Payqa imatachus akllasqanchik allillan kaptinpis, pisi kallpayuq kaqkunata miskʼachiyta atisqanta repararqa. Chayrayku pay nirqa: “Lantisman jaywasqata mikhusqaychus hermanoyta juchaman urmachin chayqa, mana jaykʼajpis chay aychata mikhusajchu, hermanoyta ama juchaman urmachinaypaj”, nispa (1 Cor. 8:4-13). Ñuqanchikpis akllasqanchik, wakkunata miskʼachinanpaqjinachus manachus kasqanta reparananchik tiyan. Astawanqa Jehovamanta mana karunchachinawanchikpi tʼukurinanchik tiyan (Romanos 14:1-4, ñawiriy). ¿Bibliamanta ima yuyaychaykunataq Diosta jatunchanapaqjina akllayta yanapawasun?

Allinta akllanapaq suqta yanapas

10, 11. a) ¿Imataq familiapi mana jatunchakuq runa kanapaq yanapawasun? b) ¿Imatataq ancianos qutuchakuypaq imatapis akllachkaspa yuyarikunanku tiyan?

¹⁰ Ama jatunchakuq runa kaychu. Niraq imatapis ruwachkaspaqa kayta tapurikuna: “Kay ruwayta, ¿ñuqachu akllanay tiyan?” Rey Salomonqa kayta qillqarqa: “Jatunchakoyqa mana allimpaj qhawasqa kayta apamun, yachaytajrí llampʼu sonqoyojkunapi kashan”, nispa (Pro. 11:2).

¹¹ Sutʼincharinapaq, tatasqa wawasninkuta wakin imasta akllaqta saqinkuman. Chaywanpis wawasqa, tatasninkuta tukuy imapi kasukunanku tiyan (Col. 3:20). Mamapis wawasninta kamachiyta atin, chaywanpis familianmantaqa tata uma kasqanta mana qunqananchu tiyan (Pro. 1:8; 31:10-18; Efe. 5:23). Qusapis mana tukuy imatapunichu kamachiyta atin, paypa uman Cristo kasqanrayku (1 Cor. 11:3). Qutuchakuypi ancianosqa Bibliapi “qhelqasqa[...] kasqanman jinalla” ruwananku tiyan ajinallamanta qutuchakuymanta hermanosta yanapanqanku (1 Cor. 4:6). Chantapis allin kamachi yuyayniyuq yuyaychasqanta kasukunankupaq kallpachakunanku tiyan (Mat. 24:45-47). Mana ñakʼarinanchikpaq, nitaq wakkunata ñakʼarichinanchikpaq ima, imatachus akllananchik kasqallanta akllana.

12. a) ¿Imaraykutaq ñawpaqta yachananchikraq tiyan? b) ¿Imastataq yachananchik tiyan?

 ¹² Allintaraq yachay. Salomón qillqarqa: “Imatapis ruwanampaj kʼuchi runaj wakichisqanqa allimpuni llojsin; patan uranta wakichisqarí wajchayayman chayachin”, nispa (Pro. 21:5). Sutʼincharinapaq, pillapis juk negociota sayarichiymanta parlarisuptin ñawpaqtaqa allintaraq tʼukuriy. Astawanraq chaymanta yachay, Bibliap yuyaychaykunasninta ukhunchariy, wakkunatapis tapurikuy (Pro. 20:18). Chay negocio imaspichus allin, imaspitaqchus mana allin kananmanta juk listata ruway. Allinta yuyaychakuq cristianoqa, niraq imatapis ruwachkaspa “ñawpajta qhawarin[...], qolqen kapunchus manachus” chayta (Luc. 14:28). Chay akllasqayki negocio qullqita ganaypi, Diosta yupaychaypi ima imaynatachus yanapasunanpi tʼukuriy. Tukuy kaykunata yachanapaqqa, tiempochakuna, kallpachakuna ima tiyan, ajinamanta mana ñakʼariykunapi rikukusunchu.

13. a) ¿Imatataq Santiago 1:5 niwanchik? b) ¿Imaraykutaq yachayta Diosmanta mañakunanchik tiyan?

¹³ Yachayta mañakuy. Akllasqasninchik Diosta jatunchananpaqqa, yanapayninta mañakuna tiyan. Santiago nirqa: “Sichus mayqellampis qankunamanta pisi yachayniyoj kanman chayqa, Diosmanta mañakuchun. Diostaj chay yachayta payman qonqa, imaraykuchus Diosqa tukuyman qon mana michʼakuspa, chay mañakusqanmanta mana rimaspalla”, nispa (Sant. 1:5). Imatapis allinta akllanapaqqa, mana pʼinqakuspa Diospa yanapayninta mañakunanchik tiyan (Pro. 3:5, 6). Imaraykuchus ñuqallanchikpi atienekuyqa, mana allinman chayachiwasunman. Jehovamanta yachayninta mañakuptinchik chantá Bibliap yanapaynintataq maskʼaptinchik imaqa, espíritu santo imaraykuchus chayta akllasqanchikta reparachiwasun (Heb. 4:12; Santiago 1:22-25, ñawiriy).

14. ¿Imaptintaq akllayta atisqanchikta qhipapaq saqiy mana allinchu?

¹⁴ Imatachus kunan akllayta atisqaykitaqa ama qhipapaq saqiychu. Yachanchikjina imatapis usqhayllata akllayqa mana allinchu. Imaraykuchus allintaraq yachana tiyan chantapis yachayta Diosmanta mañakuna tiyan. Arí, yachayniyuq “runa[qa] allintaraj qhawakun maynintachus rinanta” (Pro. 14:15). Chantapis qhipapaq imatapis saqiyqa, manallataq allinchu. Iskaychasqa kaqqa, imatapis mana ruwananpaq qhasi mana kaqta achakista maskʼanman (Pro. 22:13). Chayta ruwaspataq, paypaq wakkuna akllapunankuta saqichkanman.

15, 16. ¿Imatá akllasqanchikmanjina ruwanapaq ruwananchik tiyan?

¹⁵ Ruwayta qallariy. Allinta akllananchikpaq kallpachakusqanchikqa, mana chaymanjina ruwaptinchik qhasillapaq kanman. Salomón yuyaycharqa: “Imachus ruwanaykipaj tiyan, chayta tukuy kallpaykiwan ruway”, nispa  (Ecl. 9:10). Chantapis imatachus munasqanchikta tarinapaqqa, tukuy atisqanchikta ruwananchik tiyan. Juk hermano precursor kayta munasqanpi tʼukurina. Payqa, sunquta kusirichinapaq ruwaykuna, llamkʼay ima, mana saykʼuchinanta nitaq tiemponta qhichunanta allinta qhawarikunan tiyan, ajinallamanta allin precursor kayta atinqa.

¹⁶ Allin imasta akllasqanchiktaqa, mana ruwayta atillanchikchu, kay pacha “Kuraj Supaypa atiynimpi” kasqanrayku (1 Juan 5:19). Arí, “noqanchejqa [...], kay pachapi laqhayayta kamachejkunaj contrampi, patapi kaj sajra espirituspa contrampi ima” maqanakuchkanchik (Efe. 6:12). Pablo, Judas ima nisqankumanjina, Diosta jatunchayta munaqkunaqa, chay maqanakupi maqanakunankupuni tiyan (1 Tim. 6:12; Jud. 3).

17. ¿Imatataq akllasqanchikmanta Jehová munan, pikunatataq jatunchanqa?

¹⁷ Imatachus akllasqaykitaqa qhawariy, allinchaytaq. Wakin kutispiqa mana munasqanchikmanjinapunichu imapis, imaraykuchus “tiempo chayamojtin, wakimpaj allin imas tiyan, wakimpajtaj mana” (Ecl. 9:11). Jinapi rikukuspapis Jehovaqa, akllasqanchikmanjina ñawpaqllamanpuni rinanchikta munan. Sutʼincharinapaq, casarakuspa, Diosman qukuspa ima, imatachus nisqanchiktaqa juntʼananchikpuni tiyan. Diosqa chayta munan, payta manchachikuqkunatataq jatunchanqa (Salmo 15:1, 2, 4, ñawiriy). Chaywanpis wakin imastaqa, sapa pʼunchay akllananchik tiyan. Sumaq yuyayniyuq cristianoqa, akllasqanta sapa kuti qhawarikun, nitaq saqinchu jatunchakuq kay, kʼullu kay ima allinchananpaq jarkʼananta (Pro. 16:18). Astawanqa Diosta jatunchayta munan.

Diosta jatunchanankupaqjina akllayta yachachina

18. ¿Imaynatá tatas allinta akllayta wawasninkuta yachachinkuman?

¹⁸ Tatasqa, wawasninkuta Diosta jatunchanapaqjina imatapis akllayta yanapankuman. Chaytataq paykuna ruwasqankuwan yachachinkuman (Luc. 6:40). Ichá sutʼincharinkuman paykuna imatapis akllanankupaq imastachus ruwasqankuta. Wakin kutispitaq tatasqa, wawasninku ima ruwaytapis akllakunankuta saqinkuman. Imatapis allinta akllaptinkutaq mayta kusikusqankuta ninanku tiyan. ¿Pantaptinrí? Wakin tatasqa ni imata ninkuchu, astawanpis yanapanku. Chaywanpis chayqa mana allinpunichu. Sutʼincharinapaq, juk tatapi tʼukuriy, payqa churin, autota apaykachananpaq licenciata urqhuqta saqin. Churin mana allinta autota apaykachasqanmanta multachikusqanpi tʼukurina. Tataqa chay multata pagayta atinman, ¿icharí? Chaywanpis churinta pagananpaq llamkʼananta nin chayqa, churinqa ichapis ruwachkasqanta allinta qhawarikuyta yachanqa (Rom. 13:4).

19. Bibliamanta yachakuqkunaman, ¿imatá yachachinanchik tiyan chantá imaynatá chayta ruwasunman?

¹⁹ Jesusqa, tukuy discipulosnin runasman yachachinanchikta nirqa (Mat. 28:19, 20). Bibliamanta yachakuqkunamanqa, imatapis allinta akllayta yachanankupaq yachachinanchik tiyan. Chaypaqqa, mana ninanchikchu tiyan imatapunichus sapa kuti akllanankuta. Astawanpis Bibliap yuyaychasqanmanjina imatapis akllanankupaq, tʼukurinankupaqtaq yanaparinanchik tiyan. Imaraykuchus “sapa ujninchej ruwasqasninchejmanta Diosman cuentata qonanchej kanqa” (Rom. 14:12). Arí, Jehovata jatunchanapaqjinapuni imatapis akllananchikpaq kallpachakunanchik tiyan.

[Sutʼinchaynin]

¿Imatá kutichiwaq?

• ¿Imaraykutaq allinta akllayta yachananchik tiyan?

• ¿Imaraykutaq manchachikuy mana allinchu, imaynatá chayta atipasunman?

• ¿Imastataq Diosta jatunchanapaqjina imatapis akllanapaq ruwasunman?

[Tapuykuna]

[16 paginapi recuadro, dibujo/foto]

Allinta akllanapaq kay suqta imasta ruway

1 Ama jatunchakuq runa kaychu

2 Allintaraq yachay

3 Yachayta mañakuy

4 Imatachus kunan akllayta atisqaykitaqa ama qhipapaq saqiychu

5 Ruwayta qallariy

6 Imatachus akllasqaykitaqa qhawariy, allinchaytaq

[15 paginapi dibujo/foto]

Iskaychakuqqa, juk barco mana timonniyuqjina wayrawan kayman jaqayman apaykachasqa