Jaʼuk me sventa yichʼobil ta mukʼ Dios li kʼusi ta jnop ta jpastike

«Li bochʼo bije tsnop lec ti bu chbate.» (PRO. 14:15)

1, 2. 1) ¿Kʼusi skʼan jtsaktik ta venta kʼalal oy kʼusi ta jnop ta jpastike? 2) ¿Kʼusitik chichʼ takʼel?

 TA JUJULIKEL ta jnopbetik skʼoplal. Ep ti muʼyuk kʼusi mas tsots chkʼot ta pasel yuʼune, pe jlome xuʼ van xjel-o jkuxlejaltik. ¿Kʼusi skʼoplal taje? Jaʼ li kʼusi ta jnop ta jpastike. Akʼo mi tsots skʼoplal o mi mu toj masuk, skʼan me jnoptik mi jaʼ sventa yichʼobil ta mukʼ Dios li kʼusi ta jpastike (kʼelo 1 Corintios 10:31).

² ¿Mi tsots chavaʼi ta snopel li kʼusi chakʼan chapase o mi kʼun noʼox? Mi ta jkʼan chijyijub ta mantale skʼan me jnaʼtik skʼelel li kʼusi leke xchiʼuk li kʼusi chopole, vaʼun jaʼ skʼan jech jpastik ti kʼuyelan lek jnaʼojtike maʼuk ti kʼuyelan chal yantike (Rom. 12:1, 2; Heb. 5:14). ¿Kʼusi yan srasonal oy kuʼuntik sventa lek xkʼot ta nopel li kʼusi ta jpastike? ¿Kʼu yuʼun oy bakʼintik toj tsots ta nopel? ¿Kʼusi xuʼ jpastik sventa jaʼuk yichʼobil ta mukʼ Dios li kʼusi ta jnop ta jpastike?

¿Kʼu yuʼun skʼan jnoptik li kʼusi ta jkʼan ta jpastike?

3. ¿Kʼusi skʼan mu xkakʼtik smakutik mi oy kʼusi ta jnop ta jpastike?

³ Muʼyuk me lek kʼalal mu xkʼot ta nopel kuʼuntik li kʼusi ta jpastik kʼalal te tsakal skʼoplal li beiltaseletik ta Vivliae. Yuʼun ta me xakʼik venta li jchiʼiltaktik ta chanun o ta abtel ti muʼyuk jchʼunojtik lek li kʼusi chal Vivliae xchiʼuk ti ta ora xuʼ sloʼlautike. Yuʼun xuʼ van xloʼlavanik,  spasik kʼusi ti mu lekuke o x-elkʼajik, vaʼun xuʼ xalbutik ti jpas ta jmoj jkʼoptike, o xalbutik ti mu kʼusi xkaltike. Pe mi jech ta jpastike, jaʼ muʼyuk ta jchʼuntik liʼe: «Mu me jaʼuc xatsʼaclinic [...] li bochʼo epique», jaʼ xkaltik, ti ta jech noʼox ta jovil pastik kʼuchaʼal tspasike (Éxo. 23:2). Pe jaʼuk li yajtsʼaklom Cristo ti lek snaʼ snopel li kʼusi tspas sventa yichʼobil ta mukʼ Diose, muʼyuk chlaj ta sibtasel o muʼyuk bu tskʼan ti lek xa x-ilat yuʼun yantike, yuʼun jaʼ tspas li kʼusi chal sjol yoʼonton ti lek chanubtasbil ta Vivliae (Rom. 13:5).

4. ¿Kʼu yuʼun chalbutik yantik ti akʼo jpastik li kʼusi lek chaʼiike?

⁴ Mu me nakauk ta xchopolil yoʼonton chalik li kʼusi tskʼanik ta jpastike. Oy onoʼox kamigotaktik ti ta slekil yoʼontonik chalbutik ti akʼo jpastik li kʼusi lek chaʼiike. Pe te me oy li kutsʼ kalaltik xtoke, yuʼun akʼo mi parte xa nakalutik, ta to me svul yoʼontonik ta jtojolaltik jaʼ yuʼun xuʼ van tskʼan tskoltautik kʼalal oy kʼusi tsots skʼoplal ta jnop ta jpastike. Jnopbetik skʼoplal ta sventa li poxtaeletike. Jlome jaʼ li yichʼel chʼichʼe, ti chal Vivlia ti mu stakʼ xkichʼtike (Hech. 15:28, 29). Pe mu skotoluk poxtaeletik chal Vivlia ti mu stakʼ chʼamele, oy jlom ti jaʼ skʼan snop stuk li yajtsʼaklom Cristo mi chchʼam o mi moʼoj. a Kʼalal jech taje, xuʼ van jpʼel kʼusi chalik li kutsʼ kalaltike. Pe skʼan me jvules ta joltik ti yajtsʼaklomutik Cristo ti kichʼojtik voʼe «jaʼ cuʼun jtuctic li cʼusi ta jpastique» (Gál. 6:4, 5). Li kʼusi mas tsots skʼoplale jaʼ ti lekuk jol koʼontontik ta stojolal Diose, maʼuk ta jpastik li kʼusi tskʼan krixchanoetike (1 Tim. 1:5).

5. ¿Kʼusi skʼan jpastik sventa mu xchʼay li xchʼunel koʼontontike?

⁵ Toj xibal me sba kʼalal mu xnop kuʼuntik li kʼusi ta jkʼan ta jpastike. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun jech kʼuchaʼal laj yal Santiagoe, li buchʼu mu xkʼot ta nopel yuʼun li kʼusi tspase «mu junuc noʼox li be tstam batele» (Sant. 1:8). Jech kʼuchaʼal jkot varko ti chjochat batel ta tsatsal ikʼal voʼ ta skoj ti muʼyuk stsʼotobile, jaʼ jech li jun krixchano eke jaʼ chjochat batel xkaltik li ta loʼil ti lek chaʼi ti naka xjel noʼox batele, vaʼun jaʼ chchʼay-o li xchʼunel yoʼontone. Jlome jaʼ chakʼbeik smulin yantik li kʼusi tsnuptanike (1 Tim. 1:19). ¿Kʼusi xuʼ jpastik sventa mu jechuk jnuptantik? Jaʼ ti xkakʼ kipaltik ti «acʼo lec [snakleb] [...] li xchʼunojel [koʼontontike]» (kʼelo Colosenses 2:6, 7). Jaʼ to me jech tsots lek xchʼunel koʼontontik mi chkakʼtik ta ilel ti jpatoj lek koʼontontik ta sKʼop Dios kʼalal lek li kʼusi chkʼot ta nopel kuʼuntike (2 Tim. 3:14-17). Akʼo mi jech, oy to kʼusi ti muʼyuk lek chkʼot ta nopel kuʼuntike. ¿Kʼusitik?

¿Kʼu yuʼun oy bakʼintik toj tsots ta nopel li kʼusi ta jkʼan ta jpastike?

6. ¿Kʼuxi xuʼ smakutik ta be li xiʼele?

⁶ Yikʼaluk van jaʼ tsmakutik ta be chkaʼitik kʼalal ta jnoptik ti xuʼ van mu lekuk xbat ta nopel kuʼuntike, ti mu lekuk xkʼot ta pasel li kʼusi ta jkʼantike o ti xakʼutik ta kʼexlale. Ta melel, yuʼun muʼyuk buchʼu tskʼan ti xil-o svokol o xil-o kʼexlal ta skoj li kʼusi tsnop tspase. Li kʼusi tskoltautike jaʼ ti jkʼantik li Diose xchiʼuk li sKʼope. Li kʼanelal taje jaʼ me tstij koʼontontik ti akʼo jsabetik skʼoplal ta Vivlia o ta vunetik sventa yajtsʼaklom Cristo kʼalal skʼan to jnoptik li kʼusi tsots skʼoplal ta jpastike. Mas me jutuk chijchʼay mi jech ta jpastike. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun li Vivliae jaʼ «sventa chbijubic [yuʼun] li bochʼotic mu snaʼic cʼusitic lec ta pasele; xchiʼuc ta sventa ta xjam lec satic li alab nichʼnabetique» (Pro. 1:4).

7. ¿Kʼusi chakʼ jchantik li kʼusi ikʼot ta stojolal Davide?

⁷ ¿Mi jaʼ van skʼan xal ti naka lek li kʼusi chkʼot ta nopel kuʼuntik taje? Moʼoj, yuʼun muʼyuk buchʼu mu snaʼ saʼ smul (Rom. 3:23). Jaʼ jun pʼijil vinik i-echʼ li Davide xchiʼuk tukʼ stalelal, pe oy bu muʼyuk lek xbat ta nopel yuʼun, jech oxal laj yil-o tsots svokol xchiʼuk yan krixchanoetik (2 Sam. 12:9-12). Akʼo mi jech, maʼuk ichibaj-o yoʼonton ti jaʼ tsnop tspas li kʼusi lek chil Diose, manchuk mi muʼyuk lek ibat yuʼun bakʼintik (1 Rey. 15:4, 5). Jaʼ jech kʼuchaʼal li ajvalil taje, skʼan me jvules ta joltik ti chakʼ perton li Jeovae xchiʼuk ti muʼyuk tstsak ta mukʼ li kʼusi chopol chbat ta pasel kuʼuntike. Jech xtok chkoltaatik  yuʼun li buchʼutik skʼanojike xchiʼuk ti chchʼunbeik smantale. Taje chakʼ kiltik ti maʼuk me chijmak-o ta be li kʼusi jpasojtik ta voʼnee (Sal. 51:1-4, 7-10).

8. ¿Kʼusi chakʼ jchantik li kʼusi laj yal Pablo ta sventa nupunele?

⁸ ¿Kʼusi van tskoltautik sventa mu masuk xkat koʼontontik kʼalal oy kʼusi ta jnop ta jpastike? Jaʼ ti skʼan jnaʼtik ti mu jtostosuk noʼox lek ta pasel li kʼusi ta jkʼantike. Jkʼelbetik batel skʼoplal li kʼusi laj yal Pablo ta sventa li nupunele. Xi akʼbat snaʼ yuʼun Diose: «Me oy bochʼo tsnop ti jaʼ lec chicʼ li smacbil tseb ta sventa ti jaʼ xa yorail chnupin chaʼye, acʼo spas li cʼusi lec chaʼye. Mu muliluc, acʼo nupinuc. Pero me oy bochʼo tsnop ti jaʼ lec mu xnupin oe, ti jech icʼot ta yoʼnton o ti mu persauc chicʼ li smacbil tsebe, ti xuʼ yuʼun stuc chaʼye, ti muʼyuc bochʼo isujat yuʼune, toj lec me jech tspase. Jaʼ yuʼun li bochʼo chicʼ smacbil tsebe, lec. Li bochʼo mu xiqʼue, jaʼ to toj ven lec» (1 Cor. 7:36-38). Jech kʼuchaʼal chkiltike, li Pabloe laj yal ti jaʼ lek ti xokol-o li jun krixchanoe, pe maʼuk laj yal ti jaʼ xa noʼox stuk toj leke.

9. ¿Mi skʼan van jtsaktik ta venta li kʼusi tsnop yantike? Alo ti kʼu yuʼun jech chatakʼe.

⁹ ¿Mi skʼan van jtsaktik ta venta li kʼusi tsnop yantike? Bateltike jaʼ lek ti jtsaktik ta ventae. Jkʼeltik li kʼusi laj yal Pablo ta sventa li slajesel veʼlil ti akʼbil xa ta smoton santoetike. Baʼyel laj yal ti xuʼ chopol xilik li buchʼutik muʼyuk tsotsik ta mantal kʼalal oy kʼusi chkʼot ta nopel kuʼuntik ti muʼyuk bu chopole. ¿Kʼusi jpʼel yoʼonton la spas li Pabloe? «Me ta scoj noʼox tiʼbol chchibaj yoʼnton li jchʼunolajele, jaʼ lec mu jtiʼtic o tiʼbol, yuʼun jech mu xchibaj yoʼnton ta jventatic.» (1 Cor. 8:4-13.) Li voʼotik eke skʼan me jnoptik ti kʼuyelan chil yantik li kʼusi chkʼot ta nopel kuʼuntike, pe mu me xchʼay ta joltik ti jaʼ mas tsots skʼoplal ti kʼuyelan chil Jeova sventa lekuk xkil jbatik xchiʼuke (kʼelo Romanos 14:1-4). ¿Kʼusi beiltaseletik tskoltautik sventa jaʼuk yichʼobil ta mukʼ Dios li kʼusi ta jnop ta jpastike?

Vaktos kʼusi xuʼ jpastik sventa lek xkʼot ta nopel kuʼuntik

10, 11. 1) ¿Kʼusi tskoltautik sventa mu voʼotikuk jnoptik li kʼusi maʼuk jbainoj ta jnatike? 2) ¿Kʼusi skʼan snaʼik li moletik kʼalal oy kʼusi chkʼot ta nopel yuʼunik ti smakojbe skʼoplal sjunul tsobobbaile?

¹⁰ Mu me jpastik li kʼusi maʼuk jbainojtike. Xi jakʼbe jbatik baʼyele: «¿Mi voʼon van oy ta jba snopel ta melel kʼuxi ta pasel liʼe?». Xi la stsʼiba li ajvalil Salomone: «Li bochʼo chlic stoy sbae chlic socuc scʼoplal; li bochʼo biqʼuit chacʼ sbae chlic bijubuc» (Pro. 11:2).

¹¹ Jech kʼuchaʼal liʼe, xuʼ van x-albat yuʼun stot smeʼ ti xuʼ snop stuk jlomuk li kʼusi tskʼan tspas li jun kerem o tsebe. Pe taje maʼuk me skʼan xal ti xuʼ xa spas li kʼusi tskʼan stuke (Col. 3:20). Jech xtok, xuʼ van spasvan ta mantal jutuk li meʼile, pe mu me xchʼay ta sjol ti jaʼ sbainoj tspasvan ta mantal li smalale (Pro. 1:8; 31:10-18; Efe. 5:23). Li malalil eke skʼan me snaʼ ti oy noʼox spajeb li yabtele, yuʼun skʼan xchʼunbe smantal Cristo (1 Cor. 11:3). Oy kʼusitik chkʼot ta nopel yuʼunik li moletik ti te smakojbe skʼoplal li ermanoetike. Jaʼ yuʼun chchʼunik lek li mantal liʼe: «Mu echʼemuc xbat snopel avuʼunic jech chac cʼu chaʼal chal li scʼop Diose» (1 Cor. 4:6). Jech xtok, skʼan me xakʼbeik yipal xchʼunik li kʼusi chal li j-abtel ti tukʼ yoʼontone (Mat. 24:45-47). Mi mu jkʼan jmoj xkil jvokoltik xchiʼuk jvul  koʼontontik xchiʼuk yantike, skʼan me jnaʼtik ti oy noʼox spajeb li kʼusi spas kuʼuntike xchiʼuk ti xkakʼtik venta mi voʼotik oy ta jbatik snopel li kʼusi skʼan pasele.

12. 1) ¿Kʼu yuʼun baʼyuk skʼan jakʼbetik lek skʼoplal li kʼusi ta jkʼan ta jpastike? 2) ¿Kʼusitik te tsakal skʼoplal kʼalal chajakʼbe smelolal li kʼusi chakʼan chapase?

¹² Jakʼbetik lek skʼoplal. Xi la stsʼiba li Salomone: «Li cʼusi chichʼ chapanel ti lec nopbile lec chbat; yan me vovil pasbil noʼox ta anile muʼyuc stu chcʼot» (Pro. 21:5). Jech kʼuchaʼal liʼe, ¿mi oy bu yalojboxuk ti xuʼ xapas mas kanal ta jtosuk abtele? Mu me sloʼla avoʼonton ta anil taje. Sabo lek smelolal, jakʼbo li buchʼutik xojtikinbeik skʼoplale xchiʼuk kʼelo me lek li kʼusi chal beiltaseletik ta Vivlia ta sventa taje (Pro. 20:18). Vaʼun kʼelo me lek li kʼusi chopol xchiʼuk li kʼusi lek chakʼe. Vuleso me ta ajol ti «baʼyuc ta snop cʼu yepal taqʼuin ta xlaj yuʼun ta scotol» li yajtsʼaklom Cristo kʼalal mu to tspas jtosuk kʼusie (Luc. 14:28). Maʼuk noʼox xanop ti kʼuyepal tslajesot ta takʼin o ti kʼuyepal chapas kanale, jaʼ lek nopo mi tskoltaot ta mantal o mi muʼyuk. Ti vaʼ yelan skʼan jkʼeltik leke jal me yichʼoj xchiʼuk skʼan me xkakʼtik persa, akʼo mi jech, jaʼ me lek ti jech ta jpastike xchiʼuk muʼyuk me mas ta jnuptantik vokolil.

13. 1) ¿Kʼusi chalbutik ta melel li Santiago 1:5? 2) ¿Kʼu yuʼun toj jtunel ti jkʼanbe jpʼijiltik li Diose?

¹³ Jkʼan jpʼijiltik. Sventa jaʼuk yichʼobil ta mukʼ Dios li kʼusi ta jnop ta jpastike, skʼan me jkʼanbetik ti skoltautike. Xi laj yal Santiagoe: «Me oy bochʼo muʼyuc sbijil avuʼunique, cʼanbeic li Diose; jaʼ chayacʼboxuc. Yuʼun li stuque yutsil yoʼnton ta xacʼ; mu snaʼ xʼechʼ yoʼnton ta cʼanbel» (Sant. 1:5). Muʼyuk me chopol kʼalal chkakʼtik venta ti skʼan skoltautik Dios sventa lek xkʼot ta nopel kuʼuntik li kʼusi ta jpastike (Pro. 3:5, 6). Jech onoʼox, kʼalal ta jpat koʼonton ta jnopben jtuktike xuʼ chopol kʼusi jnuptantik yuʼun. Mi ta jkʼanbetik vokol Jeova sventa xakʼ jpʼijiltike xchiʼuk ti ta jsaʼtik koltael ta Vivliae, ta me skoltautik li chʼul espiritu sventa xkilbetik lek srasonal ti kʼu yuʼun jech chkʼot ta nopel kuʼuntike (Heb. 4:12; kʼelo Santiago 1:22-25).

14. ¿Kʼu yuʼun mu xtun ti xkiktatik ta mas tsʼakal li kʼusi skʼan xkʼot ta nopel kuʼuntike?

¹⁴ Kʼotuk noʼox me ta nopel kuʼuntik. Melel onoʼox ti mu lekuk kʼalal ta jnoptik ta anile, yuʼun skʼan baʼyuk jkʼelbetik skʼoplal xchiʼuk jsaʼ jpʼijiltik. Jech, «li bochʼo bije tsnop lec ti bu chbate» (Pro. 14:15). Pe mu me stakʼ ti jaʼ to xkiktatik ta mas tsʼakal xtok une. Li buchʼu mu xkʼot ta nopel yuʼun li kʼusi tspase ep me kʼusitik muʼyuk smelol chal sventa tspak-o skʼoplal (Pro. 22:13). Li kʼusi mu snaʼe jaʼ ti oy xa kʼusi chkʼot ta nopel yuʼune: jaʼ ti chakʼbe sventain yantik li xkuxlejale.

15, 16. ¿Kʼusi skʼan jpastik sventa xkʼot ta pasel kuʼuntik li kʼusi jnopojtike?

¹⁵ Jpastik li kʼusi jnopojtike. Mi muʼyuk jpʼel koʼonton ta jpastik li kʼusi kʼot ta nopel kuʼuntike, xuʼ me jecheʼ ti laj kakʼ tajek kipaltike. Xi tojobtasvan li Salomone: «Scotol li cʼusitic chaʼacʼbat aventain spasele paso me ti bu cʼalal xatabe yipal  spasele» (Ecl. 9:10). Jech xtok, skʼan me jtunestik skotol li kʼusi xuʼ skoltautik sventa lek xkʼot ta pasel li kʼusi jnopojtike. Kalbetik skʼoplal avaʼi jun jcholmantal ti tskʼan ch-och ta prekursore. ¿Mi lek van chkʼot ta pasel yuʼun? Lek chkʼot ta pasel mi muʼyuk te chbat-o skʼakʼal xchiʼuk yipal li ta abtele xchiʼuk li ta chʼayob oʼontonale.

¹⁶ Mas onoʼox me vokol ta pasel li kʼusi lek chkʼot ta nopel kuʼuntike. Jaʼ ta skoj ti «oyic ta scʼob pucuj scotol li yan cristianoetic liʼ ta banamile» (1 Juan 5:19). Jaʼ yuʼun chaʼa, «jaʼ ta jtsal jba jchiʼuctic li pucujetic ti tsots tspasic mantale, ti tsots svuʼelique, ti ch-ilbajinvanic liʼ ta banamil ti oy ta icʼ osile, ti ta icʼ chanovique ti muʼyuc sbecʼtalique» (Efe. 6:12). Kʼuchaʼal laj yal Pablo xchiʼuk Judase toj tsots la tspasik kʼop li buchʼutik tskʼan chichʼik ta mukʼ Diose (1 Tim. 6:12; Jud. 3).

17. ¿Kʼusi tskʼan akʼo jpastik Jeova kʼalal jnopojtik xa li kʼusi ta jpastike?

¹⁷ Jchaʼnoptik me lek xchiʼuk jtukʼibtastik mi oy bu skʼan chkiltike. Mu me jechuk onoʼox tajek chkʼot ta pasel li kʼusi jnopojtike, «yuʼun li yorail xchiʼuk li kʼusitik muʼyuk malabil chkʼot ta pasele chkʼot ta [j]tojolal [jkotoltik]» (Ecl. 9:11, NM). Akʼo mi jech, li Jeovae tskʼan ti akʼo tukʼuk xkʼot ta spasel li kʼusi jnopojtike manchuk mi jnuptantik tsots vokol. Jech kʼuchaʼal liʼe, mu me stakʼ ti oy bu muʼyuk ta jpastik li kʼusi laj kaltik kʼalal laj kakʼ jbatik ta stojolal Diose o ti kʼalal lijnupune. Tskʼan ti akʼo jpastik li kʼusi laj kaltike (kʼelo Salmo 15:1, 2, 4). Veno, pe oy onoʼox kʼusitik ti chkʼot ta nopel kuʼuntik ti mu toj tsotsuk skʼoplale. Li pʼijil yajtsʼaklom Cristoe nopajtik noʼox tskʼelbe skʼoplal li kʼusi tsnope xchiʼuk ta sjunul yoʼonton chchʼun mi skʼan stukʼibtas o ti mu xa persauk spase, yuʼun muʼyuk chakʼ ti xmakvan ta be li toyobbaile o kʼalal mu jkʼan xijpasat ta mantale (Pro. 16:18). Li kʼusi mas tsots skʼoplal chaʼie jaʼ ti xichʼ ta mukʼ li Diose.

Jchanubtastik yantik yoʼ jaʼuk yichʼobil ta mukʼ Dios xkʼot li kʼusi tsnopike

18. ¿Kʼuxi xuʼ xchanubtas yalab xnichʼnabik li totil-meʼiletik sventa lek xkʼot ta nopel yuʼunik li kʼusi tspasike?

¹⁸ Ep me kʼusitik xuʼ spasik li totil-meʼiletik sventa lek kʼusitik xkʼot ta nopel yuʼun li skerem o stsebike. Jtos ti kʼusi xuʼ spasike jaʼ ti lekuk ta chanel li stalelalike (Luc. 6:40). Xuʼ van xchapbeik lek yaʼi kʼusitik la spasik baʼyuk sventa xkʼot ta nopbel skʼoplal yuʼunik jtosuk kʼusi. Yikʼaluk van xalbeik ti akʼo snopbe skʼoplal stuk jlomuk kʼusitike. Mi lek ti kʼusi ikʼot ta nopel yuʼune, skʼan me mu xchʼay ta sjolik ti xalbeik ti lek li kʼusi la spase. Pe ¿mi muʼyuk une? Li kʼusi onoʼox chichʼ pasel ta orae jaʼ ti chichʼ koltael ta skoj taje. Pe taj une, maʼuk me ti kʼusi toj lek xuʼ jpastike. Jnopbetik skʼoplal avaʼi ti akʼbat xa stsʼot karo yuʼun stot li jun kereme. Pe ta skoj ti mu xichʼ smelol ta stsʼotele la snetʼ yan karo, vaʼun skʼan tojel li smeltsanobile. ¿Mi mu jechuk ti xuʼ stoj li totile? Pe mi laj yalbe skerem ti akʼo sabe stojol ta abtele, mas me chichʼ smelol ta tsʼakal.

19. ¿Kʼusi skʼan xkakʼbetik xchan li buchʼu ta jchanubtastik ta Vivliae, xchiʼuk kʼuxi ti mas lek xuʼ jpastike?

¹⁹ Laj yal Jesús ti jkotoltik oy ta jbatik ta xchanubtasel li krixchanoetike (Mat. 28:20). Jtos ti kʼusi toj tsots skʼoplal skʼan xkakʼbetik xchan li buchʼu ta jchanubtastik ta Vivliae jaʼ ti lekuk xkʼot ta nopel yuʼun li kʼusi tsnop tspase. Sventa jech taj une, skʼan me xkakʼ kipaltik sventa mu jtikʼ jbatik ta snopel li kʼusi skʼan spas jujukoje. Jaʼ me lek ti xijrasonaj xchiʼuke xchiʼuk ti akʼo snop stuk li kʼusi tspase, pe skʼan me stsak ta mukʼ un li beiltaseletik ta Vivliae. «Yuʼun jujunutic chcʼot caltic ta stojol Dios ti cʼu xʼelan la jpastique.» (Rom. 14:12.) Ta melel: toj ep me srasonal kuʼuntik ti jaʼuk me sventa yichʼobil ta mukʼ Dios li kʼusi ta jnop ta jpastike.

[Tsʼibetik ta yok vun]

¿Kʼusi chatakʼ?

• ¿Kʼu yuʼun skʼan xijtojob ta snopel li kʼusi ta jpastike?

• ¿Kʼuxi xuʼ smakutik ta be li xiʼele, xchiʼuk kʼuxi xuʼ stsal kuʼuntik?

• ¿Kʼusi vaktos xuʼ jpastik sventa lek xkʼot ta nopel kuʼuntik li kʼusi ta jpastike?

[Sjakʼobiltak sventa xchanobil]

[Rekuadro ta pajina 16]

Ti kʼusi xuʼ jpastik sventa lek xkʼot ta nopel kuʼuntike

1 Mu me jpastik li kʼusi maʼuk jbainojtike

2 Jakʼbetik lek skʼoplal

3 Jkʼan jpʼijiltik

4 Kʼotuk noʼox me ta nopel kuʼuntik

5 Jpastik li kʼusi jnopojtike

6 Jchaʼnoptik me lek xchiʼuk jtukʼibtastik mi oy bu skʼan chkiltike

[Lokʼol ta pajina 15]

Li buchʼu mu xkʼot ta nopel yuʼun kʼusi tspase xkoʼolaj ta jkot varko ti chjochat ta tsatsal ikʼal voʼ ta skoj ti muʼyuk stsʼotobile