Biiyaʼ guiraʼ ni nuu lu sitiu riʼ

guyé lu índice

Quixhe íquenu gúninu ni gusisaca Dios

Quixhe íquenu gúninu ni gusisaca Dios

Quixhe íquenu gúninu ni gusisaca Dios

«Ti binni nuu xpiaaniʼ la? riníʼ ique ante guni xiixa.» (PRO. 14:15)

1, 2. 1) Xi naquiiñeʼ guiníʼ íquenu cada biaje quixhe íquenu gúninu xiixa. 2) Gunáʼ nga ca guendarinabadiidxaʼ ni zacábinu lu tema riʼ.

 GUIRÁʼ ora riguixhe íquenu gúninu xiixa. Stale de laacani qué runinapeʼ cani laanu, peru xcaadxi de laacani zanda guchaa cani xquendanabáninu. Peru intiica quixhe íquenu gúninu, pa risaca ni o pa huaxiéʼ risaca ni la? ni jma naquiiñeʼ guicá íquenu ora gúninu cani nga: gusisácanu Dios (biindaʼ 1 Corintios 10:31).

2 Ñee raca nagana para lii quixhe íqueluʼ gúniluʼ xiixa la? o qué rácani nagana para lii. Yanna, pa racaláʼdxinu guiniisinu lu stiidxaʼ Dios, naquiiñeʼ gánnanu gunáʼ nga ni jneza ne gunáʼ nga ni cadi jneza, ne chinándanu ca conseju ni zeeda lu Biblia ora quixhe íquenu gúninu xiixa, lugar de chinándanu modo riníʼ ique xcaadxi binni (Rom. 12:1, 2; Heb. 5:14). Xi razón nápanu para guizíʼdinu gúninu ni jneza yaʼ. Xiñee nuu biaje nabé raca nagana para laanu quixhe íquenu gúninu xiixa yaʼ. Ximodo zanda gusisácanu Dios né cani quixhe íquenu gúninu lu xquendanabáninu yaʼ.

Xiñee naquiiñeʼ quixhe íquenu gúninu xiixa

3. Xi naquiiñeʼ gánnanu ante quixhe íquenu gúninu xiixa.

3 Ora nánnanu xiná ca conseju stiʼ Biblia la? qué runítinu tiempu para gúʼyanu pa zúninu ni na cani o pa coʼ. Purtiʼ pa gúninu zacá, cani runinenu dxiiñaʼ ne cani rinenu scuela zudiicaʼ cuenta qué runi crépenu cani cazíʼdinu ne zanda gucaacaʼ laanu gúninu ni cadi jneza. Zándaca laacabe rusiguiicabe, rúnicabe trampa o ribáʼnacabe ne despué zándaca gucaacabe laanu gúninu cásica cayúnicabe, o gucáʼchinu ni cayúnicabe. Peru pa gúninu zacá la? maʼ zinándanu casi modo cayuni binni guidxilayú, ne zeeda gácanu casi tuuxa ni nacheepaʼ lú (Éxo. 23:2). Peru xi runi ti xpinni Cristu ni ruyubi gusisaca Dios lu cani quixhe ique guni yaʼ. Rinanda ni gabi xquendabiaaniʼ laa casi maʼ biziidiʼ de lu Biblia ne qué zaná gucheené ca ley stiʼ Jiobá purtiʼ si ridxibi binni o purtiʼ qué racalaʼdxiʼ guiníʼcabe maʼ gadxé laa (Rom. 13:5).

4. Xiñee zándaca gacalaʼdxiʼ xcaadxi binni gucaa laanu gúninu ni nacaʼ.

4 Cadi guiráʼ diʼ biaje gabi tuuxa laanu gúninu modo na cayúnibe ni para guninabe laanu. Nuu xhamígunu riuulaʼdxiʼ gacané laanu ne rucaacaʼ laanu chinándanu conseju sticaʼ. Laaca nuu binnilídxinu, neca maʼ bireʼnu de ralídxicaʼ, qué rusaana de cuʼ xaíquecaʼ laanu ne pur nga gacaláʼdxicaʼ guicaanu conseju sticaʼ ora quixhe íquenu gúninu xiixa. Guzéʼtenu caadxi ejemplu, casi ora quixhe íquenu xi tratamientu guicaanu para guiándanu. Ora gábicabe laanu guicanu rini la? nánnanu na Biblia cadi jneza gúninu ni (Hech. 15:28, 29). Peru nuu xcaadxi de laacani qué ruzeeteʼ diʼ Biblia xi naquiiñeʼ gúninu, ne cada xpinni Cristu naquiiñeʼ guiníʼ ique pa zacaa cani o pa coʼ. a Ora guizaacanu zacá, zándaca guiníʼ ca binnilídxinu xipeʼ nga naquiiñeʼ gúninu. Peru naquiiñeʼ guietenaláʼdxinu ti cosa, cada xpinni Cristu ni maʼ guyuunisa «zuaʼ donda stiʼ» (Gál. 6:4, 5). Ni jma naquiiñeʼ guicá íquenu nga chuʼ xquendabiaaninu nayá nezalú Dios, ne cadi guicá íquenu gusiéchenu binni (1 Tim. 1:5).

5. Xi zanda gúninu para cadi guirá fe stinu.

5 Ora qué ganna binni xipeʼ naquiiñeʼ guni zándaca gacaná. Xiñee rininu zacá yaʼ. Purtiʼ casi guníʼ discípulo Santiago, ti binni ni runi zacá ti dxi runi cré ne «sti dxi ma qué ganna pa runi cre» (Sant. 1:8). Cásica rulaa ti bi yooxhoʼ ti barcu ni qué gapa timón cheríʼ chericaʼ, zacaca nga rizaaca ti binni ni rinanda modo riníʼ ique binni guidxilayú. Xiñee yaʼ. Purtiʼ nabé ruchaa modo riníʼ ique ca binni ca ne pa chinanda tuuxa laacabe zándaca gueeda guxhélecabe laa de Dios. Nuu tu laa dede rugaaniʼ donda xcaadxi binni pur ca guendananá ni cadiʼdiʼ (1 Tim. 1:19). Xi zanda gúninu para cadi guizaacanu zacá yaʼ. Gúninu stipa pur «uzuhuaa dxiichi [nu] lu ni runi cre [nu]» (biindaʼ Colosenses 2:6, 7). Ne zanda guizíʼdinu gúninu zacá ora quixhe íquenu gúninu xiixa ni gusihuinni runi crenu ni na Stiidxaʼ Dios (2 Tim. 3:14-17). Neca zacá, nuu xcaadxi cosa ni zanda gucaa laanu quixhe íquenu gúninu ni cadi jneza. Xi laacani yaʼ.

Xiñee nuu biaje raca nagana para laanu quixhe íquenu gúninu xiixa

6. Xi zazaaca pa guidxíbinu ora quixhe íquenu gúninu xiixa.

6 Pa ridxíbinu gucheʼnu, o ridxíbinu cadi jneza guiree xiixa ni chigúninu o ridxíbinu gusituí binni lunu pur laani la? zándaca maʼ qué zúninu ni maʼ gudixhe íquenu. Cadi malu diʼ nga chuʼ binni xizaa. Guirutiʼ qué racalaʼdxiʼ quixhe ique guni xiixa ne pur laani gapa guendanagana o guituí lú. Ni zacané laanu cadi guidxíbinu nga, gannaxhiinu Dios ne chuuláʼdxinu guidúʼndanu Stiidxabe. Cumu nadxiinu Dios la? nga runi ridúʼyanu xiná Biblia primeru ne ca revista ni nápanu ante quixhe íquenu gúninu xiixa cosa nabé risaca. Ne zacá la? jma huaxiéʼ zucheʼnu. Xiñee yaʼ. Purtiʼ Stiidxaʼ Dios «riguuni xpiaaniʼ binni ni qué ganna» ne rudiini «guendananna ne racaneni cani nahuiiniʼ para guiníʼ íquecaʼ jneza» (Pro. 1:4).

7. Xi rizíʼdinu de ejemplu stiʼ David.

7 Ñee purtiʼ si chinándanu ca conseju stiʼ Biblia maʼ qué zucheʼnu cada biaje quixhe íquenu gúninu la? Coʼ, purtiʼ guiranu nácanu binni ruchee (Rom. 3:23). Casi David, neca gúcabe ti hombre nabé nuu xpiaaniʼ ne qué nusaana de ñúnibe ni na Dios la? bíʼnibe ti cosa ni cadi jneza, ne pur ngue gucanabe ne bininabe xcaadxi binni (2 Sam. 12:9-12). Peru qué nudiibe lugar nucaa ca cosa malu ni bíʼnibe que laabe nusaanabe de ñúnibe cani riuulaʼdxiʼ Dios (1 Rey. 15:4, 5). Cásica bizaaca rey riʼ, Jiobá rusiaandaʼ ne rutiidilaʼdxiʼ ca donda stinu, ne qué rusaanabe de gacanebe cani nadxii laabe ne cani ruzuubaʼ stiidxabe. Zacá qué zaníʼ íquenu maʼ qué zanda gúninu ni na Dios purtiʼ si bicheʼnu dxiqué (Sal. 51:1-4, 7-10).

8. Xi rizíʼdinu de ca diidxaʼ ni guníʼ Pablu de guendaxheelaʼ.

8 Xi zacané laanu para cadi chúʼpenu xizaa ora maʼ chitixhe íquenu gúninu yaʼ. Ra guiénenu nuu stale modo zanda gúninu ni jneza. Guidúʼyanu modo bisiene Pablu ni ora guníʼ de guendaxheelaʼ. Pur espíritu santu bicaabe ca diidxaʼ riʼ: «Yanna, chi inié nia cani caʼru ichaganá ne ca viuda. Galán pa guiaana ca sin ichaganá ca casi biaanaʼ. Peru pa qué ganda guiaana ca stubi ca la? zaa ichaganá caʼ, purti jma galán ichaganá cabe pa qué ganda guni huantar cabe stubi cabe» (1 Cor 7:8, 9). Casi maʼ bidúʼyanu ca, Pablu guníʼ galán nga guiaana binni sin guichaganáʼ, peru cadi guníʼdibe zacapeʼ nga gácani.

9. Ñee naquiiñeʼ gulábinu cani guiníʼ sti binni la? Bisiene ni guicábiluʼ.

9 Ñee naquiiñeʼ gulábinu ni guiníʼ xcaadxi binni la? Ziuu biaje la? naquiiñeʼ gúninu ni. Guidúʼyanu xi conseju bidii Pablu de ora caníʼ pa zaa gó binni xiixa ni zándaca guta lu bidóʼ. Primeru guniʼbe neca nuu caadxi cosa cadi malu laacaʼ, zándaca gueeda guchiiñaʼ ni cani deruʼ caziidiʼ de Dios. Xi gudixhe íquebe gúnibe yaʼ. Laabe guniʼbe: «Pa pur ni gahua usaba hermanu stinne la? ma qué ziuu ru dxi gahua beela ni ma guʼta lu bidóʼ, ti qué usaba laabe» (1 Cor. 8:4-13). Laanu laaca naquiiñeʼ guiníʼ íquenu pa zuninanu sti binni pur cani quixhe íquenu gúninu. Peru cadi guiaandaʼ laanu, ni jma risaca nga guidúʼyanu pa qué zuxheleʼ cani gúninu laanu de Jiobá (biindaʼ Romanos 14:1-4). Xi conseju zanda gacané laanu para quixhe íquenu gusisácanu Dios yaʼ.

Xhoopaʼ cosa ni zacané laanu quixhe íquenu gúninu ni jneza

10, 11. 1) Xi zacané laanu para cadi guiníʼ íquenu zanda gúninu xiixa ndaaniʼ lídxinu. 2) Xi naquiiñeʼ guietenalaʼdxiʼ ca binnigola ora quíxhecaʼ xi guni ca binni ridagulisaa.

10 Cadi guiníʼ íquenu zanda gúninu xiixa ni cadi jneza. Primeca ni naquiiñeʼ gúninu nga guinabadiidxanu laca laanu: «Ñee naa nga naquiiñeʼ quixheʼ iqueʼ guneʼ ndiʼ la?». Rey Salomón bicaa ca diidxaʼ riʼ: «Ante guchee binni la? runi laa naróʼ, peru binni qué runi cré laa naróʼ la? nuu xpiaaniʼ» (Pro. 11:2).

11 Quíxhenu ti ejemplu, cani napa xiiñiʼ zanda gudiicaʼ lugar xiiñicaʼ cuicaʼ xi gúnicaʼ. Peru qué riníʼ diʼ nga zanda guni ca xiiñicabe guiráʼ ni gápacaʼ gana (Col. 3:20). Zacaca nga zanda guininu de ti gunaa ni maʼ bichaganáʼ, neca zanda guni mandarbe ca xiiñibe, cadi naquiiñeʼ guiaandaʼ laabe xheelabe nga naquiiñeʼ guni mandar ndaaniʼ lídxibe (Pro. 1:8; 31:10-18; Efe. 5:23). Ne naquiiñeʼ ganna xheelabe cadi guiráʼ diʼ ora nga zaníʼ xi naquiiñeʼ gaca, purtiʼ laaca naquiiñeʼ chinándabe ni na xaíque stibe, Cristu (1 Cor. 11:3). Lade ca binni ridagulisaa, ca binnigola ca riguíxhecaʼ xi guni ca xpinni Cristu. Nga runi, naquiiñeʼ gusiidicabe «modo pe na stiidxa Dios» ne cadi gusiidicabe ni na íquecabe (1 Cor. 4:6). Laaca naquiiñeʼ gúnicabe stipa pur chinándacabe guiráʼ ni quixhe mozo ni nuu xpiaaniʼ gaca (Mat. 24:45-47). Pa qué racaláʼdxinu gacananu ne guninanu cani nuu gaxha de laanu la? cadi gudxíʼbanu laca laanu ne gúninu xiixa ora nánnanu laanu naquiiñeʼ gúninu ni.

12. 1) Xiñee naquiiñeʼ guiníʼ ique chaahuinu ora chigúninu xiixa. 2) Xi guiráʼ naquiiñeʼ gánnanu de xiixa negocio ni cudiicabe laanu.

12 Ganna chaahuinu de xiixa. Salomón bicaa ca diidxaʼ riʼ: «Ora riníʼ ique chaahuiʼ binni xi chiguni la? ribeendú ni galán; ca cosa ni runi binni sin guiníʼ ique la? redaneni yuubaʼ luguiáʼ» (Pro. 21:5, Versión Popular). Guidúʼyanu ti ejemplu. Ñee huayuu tu huayabi lii guniné lii xiixa negocio la? Cadi purtiʼ si riuuláʼdxiluʼ ni nagueendaca zúniluʼ ni. Gunabadiidxaʼ primeru, gunabaʼ conseju cani maca huayuni negocio ne biiyaʼ xiná ca conseju ni zeeda lu Biblia de laani (Pro. 20:18). Despué bicaa lu ti guiʼchiʼ xi guiráʼ zabeenduluʼ ne xi guiráʼ zanda guizaacaluʼ. Ante quixhe íqueluʼ gúniluʼ xiixa la? biiyaʼ chaahuiʼ pa zanda gúniluʼ ni (Luc. 14:28). Cadi guiníʼ si íqueluʼ xi guiráʼ zuni ganarluʼ lu negocio ca, sínuque biiyaʼ pa qué zuxhéleni lii de Dios. Para nga la? naquiiñeʼ cueeluʼ tiempu ne iquiiñeluʼ stipa stiluʼ para ganda gúniluʼ cani maʼ bizéʼtenu ca, zacá qué zúniluʼ ca cosa ca nagueendaca ne qué zápaluʼ stale guendanagana.

13. 1) Xi cayabi Santiago 1:5 laanu. 2) Xiñee naquiiñeʼ guinábanu guendabiaaniʼ Dios.

13 Guinábanu guendabiaaniʼ. Para ganda gusisácanu Dios lu cani quixhe íquenu gúninu la? naquiiñeʼ guinábanu gacanebe laanu. Santiagu bicaa ca diidxaʼ riʼ: «Pa nuu tuuxa de laatu caʼru guiene chaahui xi naquiiñe guni la? inaba lu Dios usiene laa ne zusiene Dios laa. Purti tutiica inabaʼ, rudii Dios ni laa de idubi ladxidóʼ sin tinde né laa» (Sant. 1:5). Gastiʼ naca nga guiníʼ tuuxa caquiiñeʼ gacané Dios laa para guireendú cani maʼ gudixhe ique (Pro. 3:5, 6). Peru pa chinándanu modo si riníʼ íquenu la? zándaca gúninu ni cadi jneza. Pa guinábanu Jiobá gudii laanu guendabiaaniʼ ne guyúbinu chinándanu ni na Biblia, zacané espíritu santu laanu para guiénenu xiñee racaláʼdxinu gúninu xiixa (Heb. 4:12; biindaʼ Santiago 1:22-25).

14. Xiñee cadi jneza nga gusaananu ni maʼ gudixhe íquenu gúninu para despué.

14 Cadi gusaananu para sti ora cani maʼ gudixhe íquenu gúninu. Dxandíʼ nga cadi naquiiñeʼ diʼ gacaluguʼ binni ora chiguni xiixa; primeru naquiiñeʼ ganna chaahuiʼ de laani ne guinabaʼ guendabiaaniʼ. Zacá ni, ti binni nuu xpiaaniʼ «riníʼ ique ante guni xiixa» (Pro. 14:15). Peru laaca cadi jneza nga gusaananu ni maʼ gudixhe íquenu gúninu para despué. Ti binni ni qué ganna xi guni ruyubi xiixa razón ni qué risaca para cadi guni xiixa (Pro. 22:13). Ni qué ganna binni ca nga mápeca cusaana xquendanabani lu naʼ xcaadxi binni ora guni zacá.

15, 16. Xi zanda gacané laanu para gúninu cani maʼ gudixhe íquenu.

15 Gúninu ni nagueendaca. Naroʼbaʼ stipa nga riquiiñeʼ para quixhe ique binni guni xiixa ni risaca, peru pa qué gúnibe ni nagueendaca la? pur gana si guiráʼ tiempu ni biquiiñebe para gudíxhebe xi chigúnibe. Salomón bidii conseju riʼ: «Guiráʼ ni guidxela naluʼ guni, biʼniʼ ni né stale stipa» (Ecl. 9:10). Laaca jneza iquiiñenu guiráʼ ni nápanu para guireendú ni maʼ gudixhe íquenu gúninu. Quíxhenu ejemplu stiʼ ti ni rucheeche diidxaʼ ni gudixhe ique gaca precursor. Ñee zabeendube ni galán ora gucheechebe diidxaʼ la? Zabeendube ni galán pa qué gudiibe lugar gusirá xhiiñabe ne tiempu ni riquiiñebe para chizabe stipa ni caquiiñebe para gúnibe dxiiñaʼ de precursor ca.

16 Ca cosa ni jma jneza guni binni ngapeʼ nga raca nagana para laacaʼ gúnicaʼ. Xiñee yaʼ. Purtiʼ «naaze dxiichi binidxaba idubi guidxilayú» (1 Juan 5:19). Zacá ni, «cadinde né nu [...] ca xaíque sti ca binidxabaʼ, ca espíritu ni runi mandar ndaani guidxilayú cahui riʼ, ne irá ca espíritu malu ni nuu neza ibáʼ» (Efe. 6:12). Casi guníʼ Pablu ne Judas, guiráʼ cani maʼ gudixhe ique gusisaca Dios zadxaagalucaʼ guendanagana (1 Tim. 6:12; Jud. 3).

17. Despué de quixhe íquenu gúninu xiixa, xi ribeza Jiobá de laanu.

17 Guidúʼyanu xi zabeendunu ne guchaʼnu modo cá íquenu gúninu xiixa. Cadi guiráʼ biaje riree ni riguixhe íquenu gúninu casi modo racaláʼdxinu, purtiʼ «tiempu ne ni málasi rizaaca rugaandani guiranu» (Ecl. 9:11). Neca zacá, lu caadxi de ca cosa ni quixhe íquenu, ribeza Jiobá gúninu ni na neca guidxaagalunu guendanagana. Casi cani rudii stiidxanu xheelanu ora guichagananu ne ora gudiʼnu laanu Dios la? qué riníʼ íquenu zúnini cani pa ganda, sínuque naquiiñeʼ gúninu cani. Jiobá racalaʼdxiʼ gúninu ni maʼ guninu. Biblia na: «Jiobá, tu laa zanda cueza ndaaniʼ tienda stiluʼ pue. Tu laa zanda cueza lu dani nayá stiluʼ yaʼ. Binni ni cadi cuchee, ni cayuni ni jneza ne ni riníʼ puru si ni dxandíʼ ndaaniʼ ladxidóʼ [...]. Ni rucaanáʼ binni ni ruuyaʼ Dios laa casi tuuxa ni qué risaca, peru rusisácabe ca binni ni ridxibi Jiobá. Rúnibe ni maʼ guniʼbe ne qué ruchaadibe ni, neca gácani nagana para laabe» (Salmo 15:1, 2, 4). Peru laaca nuu xcaadxi cosa ni huaxiéʼ risaca ni riguixhe íquenu gúninu. Ti xpinni Cristu ni nuu xpiaaniʼ la? gatigá ruuyaʼ pa jneza cani cá ique guni, qué ruchá bi yanni ne ruuyaʼ ximodo chuʼ razón de xiixa cosa. Qué rucueeza cani laa de guchaa cani cá ique guni pa cadi jneza cani (Pro. 16:18). Ni jma risaca para laabe nga gusisácabe Dios.

Gusíʼdinu xcaadxi binni quixhe íquecaʼ gúnicaʼ ni gusisaca Dios

18. Ximodo zanda gusiidiʼ binni xiiñiʼ quixhe ique guni ni jneza.

18 Stale modo nga zanda gacané bixhoze ne jñaa binni laa para quixhe ique guni ni gusisaca Dios. Tobi de laacani nga gusiidicabe laacaʼ né ejemplu stícabe (Luc. 6:40). Zanda gusiénecabe laacaʼ xi guiráʼ bíʼnicabe ante quixhe íquecabe gúnicabe xiixa. Zanda gudiicabe lugar xiiñicabe quixhe ique guni xiixa. Pa gúnicabe ni jneza la? cadi guiaandaʼ gábitu laacabe jneza modo bíʼnicabe xiixa. Peru pa gucheecabe yaʼ. Stale biaje riuulaʼdxiʼ binni gacané laacabe lu ca guendananá ni guidxaagalúcabe. Peru cadi guiráʼ diʼ biaje jneza guni binni zacá. Guiníʼ íquenu de ti binni ni rudii lugar xiiñiʼ gapa licencia para gusá carru. Bixuiʼlú qué ñuni hombrehuiiniʼ riʼ ti cosa jneza lu carretera ne guinábacabe laabe quíxebe ti multa. Zanda quixe bixhózebe ni, cadi dxandíʼ la? Peru pa gábibe xiiñibe guni dxiiñaʼ para quixe multa que la? zaziidiʼ guni ca cosa ca né jma cuidadu (Rom. 13:4).

19. Xi naquiiñeʼ gusíʼdinu cani cadúʼndanenu Biblia, ne ximodo nga jneza gúninu ni.

19 Jesús guníʼ napa xidé gusiidiʼ guiráʼ ca discípulo stibe binni (Mat. 28:20). Ne tobi de ca cosa ni jma risaca gusíʼdinu ca binni ni cadúʼndanenu Biblia nga quixhe íquecaʼ gúnicaʼ ni jneza. Para ganda gúninu nga, cadi naquiiñeʼ gábinu laacabe xipeʼ nga naquiiñeʼ gúnicabe lu cada cosa. Jma galán gacanenu laacabe guiníʼ íquecabe ne chinándacabe ca conseju ni zeeda lu Biblia ora quixhe íquecabe gúnicabe xiixa. Jneza gúninu zacá purtiʼ «cada tobi nu zabidxi Dios cuenta» (Rom. 14:12). Nga runi, nápanu stale razón para gúninu stipa pur quixhe íquenu gusisácanu Jiobá lu guiráʼ ni gúninu.

[Nota]

a Para gannuʼ jma de tema riʼ, biiyaʼ ni rizaané Xhiiñaʼ Reinu ni Rúninu ra na «Ñee racalaʼdxeʼ gusiándacabe naa ne xcaadxi cosa ni jma nahuiiniʼ zeeda lu rini ne zaa iquiiñeʼ ca doctor ca rini stinneʼ modo rúnicabe para guianda binni la?» (Xhiiñaʼ Reinu ni Rúninu noviembre 2006, yaza 3 dede 6).

Xi nicábiluʼ

• Xiñee naquiiñeʼ guizíʼdinu quixhe íquenu gúninu ni jneza.

• Xi rizaaca ora ridxíbinu, ne ximodo zanda gudxíʼlunu ni.

• Xi xhoopaʼ cosa naquiiñeʼ gúninu para gusisácanu Dios lu cani quixhe íquenu gúninu.

[Guendarinabadiidxaʼ stiʼ párrafo]

[Cuadro ne dibuju/foto ni zeeda lu yaza 16]

Ni naquiiñeʼ gúninu para guiree cani quixhe íquenu jneza

1 Cadi guiníʼ íquenu zanda gúninu xiixa ni cadi jneza

2 Ganna chaahuinu de xiixa

3 Guinábanu guendabiaaniʼ

4 Cadi gusaananu para sti ora cani maʼ gudixhe íquenu gúninu

5 Gúninu ni nagueendaca

6 Guidúʼyanu xi zabeendunu ne guchaʼnu modo cá íquenu gúninu xiixa

[Dibuju/foto ni zeeda lu yaza 15]

Ti hombre ni qué ridxela xi guni zeeda gaca casi ti barcu ni qué gapa timón ora caguiñentaa ti bi yooxhoʼ