“Mbun̄wụm Spirit” Ọnọ Abasi Ubọn̄

“Ete mi ọbọ ubọn̄ ke emi, nte mbufo ẹkade iso ẹn̄wụm ekese mfri.”—JOHN 15:8.

1, 2. (a) Mme ifet ewe ke nnyịn inyene ndida nsịn udọn̄ nnọ mbon en̄wen? (b) Nso ke Jehovah ọnọ nnyịn emi man inen̄ede inam n̄kpọ esie?

KERE ban̄a idaha iba emi: Eyenete an̄wan kiet okụt nte n̄kaiferi kiet etiede nte ekere n̄kpọ. Enye anam ndutịm ndisan̄a ye n̄kaiferi oro ke an̄wautom. Nte mmọ ẹnemede nneme ke ini ẹsụk ẹsan̄ade ẹto ufọk kiet ẹsịm en̄wen, n̄kaiferi oro etịn̄ se ifịnade enye. Nte ini akade ke usen oro, n̄kaiferi oro ọkọm Jehovah ke akam aban̄a nte akamba eyenete oro ekekerede ntre aban̄a imọ. N̄kukụre se n̄kaiferi emi okoyomde ekedi oro. Ke ebiet en̄wen, ebe ye n̄wan ndisụk nnyọn̄ utom ukwọrọikọ mmọ ke esenidụt ndi edi oro. Ekpri eyenete erenowo kiet etie sụn̄ akpan̄ utọn̄ okop nte mmọ ẹbụkde ifiọkutom mmọ ke mboho otuowo. Ke ndusụk isua ẹma ẹkebe, nte enye eben̄ede idem ndika efakutom esie ke esenidụt, enye eti ebe ye n̄wan oro ye nneme oro akanamde ọdọn̄ enye ndidi isụn̄utom.

² Ekeme ndidi idaha mbiba emi ẹnam fi eti owo oro akanamde fi edi se afo edide m̀mê eke owo emi afo akanamde enye edi se enye edide idahaemi. Edi akpanikọ ke nneme ini kiet isiwakke ndikpụhọde uwem owo, edi nnyịn imesinyene ifet kpukpru usen ndisịn udọn̄ nnọ nnyụn̄ nsọn̄ọ mbon en̄wen idem. Yak ida nte ke odu n̄kpọ emi ekemede ndinam fi etetịm enyene ukeme ye mme edu emi ẹdinamde fi an̄wam nditọete fo onyụn̄ anam n̄kpọ Abasi. Ndi oro ikpedịghe utịbe n̄kpọ? Ke akpanikọ, Jehovah ọnọ nnyịn owo kiet kiet utọ enọ oro—edisana spirit esie. (Luke 11:13) Nte spirit Abasi anamde utom ke uwem nnyịn, enye esinam nnyịn inyene nti edu emi ẹnamde itetịm inam kpukpru se inamde inọ Abasi. Nso utịbe enọ ke emi edi ntem!—Kot Galatia 5:22, 23.

3. (a) Didie ke nnyịn ndision̄o “mbun̄wụm spirit” ọnọ Abasi ubọn̄? (b) Mme mbụme ewe ke idineme?

³ Mme edu oro edisana spirit anamde inyene ẹdi mme edu Jehovah Abasi, emi edide Andinyene spirit oro. (Col. 3:9, 10) Jesus ama owụt ata akpan ntak emi akpanamde mme Christian ẹkpebe Abasi ke ini enye ọkọdọhọde mme apostle esie ete: “Ete mi ọbọ ubọn̄ ke emi, nte mbufo ẹkade iso ẹn̄wụm ekese mfri.” * (John 15:8) Nte nnyịn ision̄ode “mbun̄wụm spirit,” mme owo ẹsikeme ndikụt emi ke nte nnyịn itịn̄de ikọ inyụn̄ inamde n̄kpọ, ndien emi esida itoro ọsọk Abasi nnyịn. (Matt. 5:16) Ke mme usụn̄ ewe ke mbun̄wụm spirit okpụhọde ye mme edu ererimbot Satan? Didie ke nnyịn ikeme ndision̄o mbun̄wụm spirit? Ntak emi ekemede ndisọn̄ ndinam ntre? Iyeneme mme mbụme emi nte inemede ikpehe ita ke mbun̄wụm spirit—oro edi, ima, idatesịt, ye emem.

Ima Emi N̄kokon̄ Edumbet Anamde Ẹnyene

4. Nso orụk ima ke Jesus ekekpep mme mbet esie ete ẹnyene?

⁴ Ima emi edisana spirit anamde ẹnyene enen̄ede okpụhọde ye orụk ima oro odude ke ererimbot. Didie? Sia edi n̄kokon̄ edumbet anam ẹnyene utọ ima emi. Jesus ama owụt ukpụhọde emi ke Ukwọrọikọ Oro ke  Obot. (Kot Matthew 5:43-48.) Enye ọkọdọhọ ke idem mme anam idiọkn̄kpọ ẹsima mbon oro ẹmade mmọ, ẹnam n̄kpọ ye mme owo nte ẹnamde ye mmọ. Utọ “ima” oro isịneke n̄waidem edi akam edi owo ndinọ owo usiene n̄kpọ oro ẹkenọde enye. Edieke nnyịn iyomde ‘ndidi nditọ Ete nnyịn emi odude ke heaven,’ ana nnyịn idi isio. Utu ke ndinam n̄kpọ ye mbon en̄wen nte mmọ ẹnamde ye nnyịn, ana ise inyụn̄ inam n̄kpọ ye mmọ nte Jehovah esede onyụn̄ anamde n̄kpọ ye mmọ. Edi nnyịn ikeme didie ndima mme asua nnyịn nte Jesus okowụkde?

5. Didie ke nnyịn ikeme ndima mbon oro ẹkọbọde nnyịn?

⁵ Kere ban̄a uwụtn̄kpọ kiet ke Bible. Ke ini Paul ye Silas ẹkekwọrọde ikọ ke Philippi, ẹma ẹmụm mmọ, ẹmia mmọ etieti, ẹtomo mmọ ẹdọn̄ ke ata esịt ufọk-n̄kpọkọbi, ẹnyụn̄ ẹdọn̄ mmọ ukot ke ebuka. Ekeme ndidi ekpeme ufọk-n̄kpọkọbi oro ama onyụn̄ ofiomo mmọ. Ke ini unyekisọn̄ akanamde ebuka ọkpọhọde mmọ ke ukot, ndi mmọ ẹma ẹyom ndisio ete oro usiene? Ihih. Mmọ ndinen̄ede nyom ufọn esie—emi edide ima n̄waidem—ama anam mmọ ẹsọsọp ẹnam n̄kpọ ke ufọn esie, ndien emi ama anam ete oro ye ofụri ufọk esie ẹbọ akpanikọ. (Utom 16:19-34) Ediwak nditọete nnyịn mfịn ẹnam ntre n̄ko, “ẹdiọn̄ mmọ eke ẹkọbọde” mmọ.—Rome 12:14.

6. Ke mme usụn̄ ewe ke ikeme ndiwụt nditọete nnyịn ima n̄waidem? (Se ekebe oro odude ke page 21.)

⁶ Ima oro imade ekemmọ mme andinịm ke akpanikọ akan oro. “Nnyịn inyene ndiyak ukpọn̄ nnyịn nnọ kaban̄a nditọete nnyịn.” (Kot 1 John 3:16-18.) Edi ediwak ini imekeme ndiwụt ima ke ata n̄kpri usụn̄. Ke uwụtn̄kpọ, edieke inamde m̀mê itịn̄de se ibiakde eyenete, imekeme ndiwụt ima ke nnyịn ndinam n̄kpọ man emem odu. (Matt. 5:23, 24) Nso ke ikpanam edieke owo eduede nnyịn? Ndi nnyịn ‘imesinyịme ndifen nnọ,’ mîdịghe ndi esidọn̄ nnyịn ndisịn ikọ ke esịt ndusụk ini? (Ps. 86:5) Ufiop ufiop ima oro edisana spirit anamde nnyịn ima ekeme ndin̄wam nnyịn ifụk n̄kpri ndudue, ifen mbon en̄wen ke ofụri esịt, “kpa nte Jehovah ekefende” nnyịn.—Col. 3:13, 14; 1 Pet. 4:8.

7, 8. (a) Didie ke ima oro imade mme owo enyene ebuana ye ima oro imade Abasi? (b) Didie ke ikeme nditetịm mma Jehovah? (Se ndise emi ke isọn̄.)

⁷ Didie ke ikeme ndinyene ima n̄waidem nnọ nditọete nnyịn? Ke nditetịm mma Abasi. (Eph. 5:1, 2; 1 John 4:9-11, 20, 21) Ndinyene nneme ye Jehovah ke ini ikotde Bible,  itiede ikere se ikotde, inyụn̄ ibọn̄de akam esisịn udọn̄ ọnọ nnyịn onyụn̄ anam itetịm ima Ete nnyịn eke heaven. Nte ededi, oyom idedep ini isan̄a ikpere Abasi.

⁸ Ke uwụtn̄kpọ: Da nte ke enyene akpan ini emi anade ẹkot Ikọ Abasi, ẹtie ẹkere se ẹkotde, ẹnyụn̄ ẹbọn̄ akam ẹnọ Jehovah ke usen kiet kiet. Ndi afo ukpetịmke ukpeme ini oro mbak n̄kpọ ndomokiet edida ini oro akpadade enyene nneme do ye Jehovah? Edi akpanikọ ke owo ndomokiet ikemeke nditre nnyịn ndibọn̄ akam nnọ Abasi, ndien ata ediwak nnyịn imekeme ndikot Bible ini ekededi oro iyomde. Edi ekeme ndiyom ikpeme mbak akpakịp n̄kpọ oro inyenede ndinam ke usen ke usen idida ini oro ikpadade inyene nneme ye Abasi. Ndi afo emesidep ediwak ini nte ekekeme ke usen ke usen ada asan̄a ekpere Jehovah?

“Idatesịt Edisana Spirit”

9. Idatesịt emi edisana spirit ọnọde esitie didie?

⁹ N̄wọrọnda n̄kpọ oro aban̄ade mbun̄wụm spirit edi enye ndidu kpukpru ini. Idatesịt, emi edide udiana ikpehe emi idinemede iban̄a, owụt se itịn̄de emi. Idatesịt etie nte ọkpọsọn̄ eto emi ekemede ndisehe idem ke nsatisọn̄. Ke ofụri isọn̄, ediwak ikọt Abasi “[ẹmebọ ikọ Abasi] ke idak ọkpọsọn̄ ukụt ye idatesịt edisana spirit.” (1 Thess. 1:6) Nsọn̄ọn̄kpọ ye unana ẹsịm mbon eken. Edi, Jehovah esida spirit esie ọnọ mmọ odudu “man ẹnen̄ede ẹyọ ẹnyụn̄ ẹnyene anyanime ye idatesịt.” (Col. 1:11) Idatesịt emi esito m̀mọ̀n̄?

10. Idatesịt nnyịn oto m̀mọ̀n̄?

¹⁰ Mme n̄kpọuto eke spirit oro Jehovah ọnọde nnyịn ẹsibịghi, itiehe nte “inyene [ererimbot Satan emi] oro mînyeneke iwụk.” (1 Tim. 6:17; Matt. 6:19, 20) Enye anam ikop idatesịt itie ibet nsinsi uwem ke ini iso. Imokop idatesịt ndisịne ke otu nditọete Christian ofụri ererimbot. Ke akande kpukpru emi, itie ebuana nnyịn ye Abasi anam inyene idatesịt emi. Etie nnyịn ke idem nte eketiede David, emi akanade efehe okodu uwem nyon̄, edi osụk otoro Jehovah ke ikwọ ete: “Koro ima-mfọnido fo ọfọnde akan uwem, n̄kpọkinua mi oyotoro fi. Ntem ami nyọkọm fi ke eyouwem mi.” (Ps. 63:3, 4) Idem ke ini n̄kpọ ọsọn̄de ye nnyịn, imesikop idatesịt nditoro Abasi ke ofụri esịt.

11. Ntak emi anade inam n̄kpọ Jehovah ye idatesịt-e?

¹¹ Apostle Paul eketeme mme Christian ete: “Ẹdat esịt ke Ọbọn̄ kpukpru ini. Nyọtọn̄ọ ntak ndọhọ, Ẹdat esịt!” (Phil. 4:4) Ntak emi anade mme Christian ẹnam utom oro mmọ ẹnamde ẹnọ Jehovah ye idatesịt-e? Ke ntak eneni emi Satan ekenenide aban̄a ukara Jehovah. Satan ọdọhọ ke owo ndomokiet inamke n̄kpọ Abasi ke ntak ima. (Job 1:9-11) Edieke ikpanamde n̄kpọ Jehovah eto eto ke ntak emi ẹdọhọde ẹnam inyụn̄ ikopke idatesịt, uwa ekọm nnyịn ikpekemke. Ke ntre, nnyịn imodomo ndinam item andiwet psalm emi: “Ẹnam n̄kpọ Jehovah ye idatesịt. Ẹdụk ẹdi ke iso esie ye n̄kpo idara.” (Ps. 100:2) Utom emi ẹnamde ke unyịmesịt ye idatesịt esinọ Abasi ubọn̄.

12, 13. Nso ke ikeme ndinam man ikan ndiọi ekikere?

¹² Edi ke nditịn̄ akpanikọ, idem mme asan̄autom Jehovah oro ẹnyenede ifịk ẹsikop iduọesịt ndusụk ini ẹnyụn̄ ẹn̄wan̄wana ndinyene idotenyịn. (Phil. 2:25-30) Nso ikeme ndin̄wam nnyịn ke mme utọ ini oro? Ephesus 5:18, 19 ọdọhọ ete: “Ẹka iso ẹyọhọ ye spirit, ẹda psalm ye itoro ye ikwọ eke spirit ẹneme ye kiet eken, ẹkwọde ikwọ ẹnyụn̄ ẹdade ikwọ ke esịt mbufo ẹnam edinem uyom ẹnọ Jehovah.” Didie ke ikeme ndinam item oro?

¹³ Ke ini ekikere etịmerede nnyịn, imekeme ndiben̄e Jehovah ke akam inyụn̄ idomo nditie n̄kere mme n̄kpọ oro ẹdotde itoro. (Kot Philippi 4:6-9.) Ndikpan̄ utọn̄ n̄kop nnyụn̄ ntiene n̄kwọ mme ikwọ Obio Ubọn̄  nnyịn ke esịt esinam esịt adat ndusụk owo onyụn̄ anam mmọ ẹnyene idotenyịn. Eyenete kiet emi okosobode n̄kpọ emi esiwakde ndinam idem emem enye eti ete: “Mma nsibọn̄ akam kpukpru ini ke ofụri esịt nnyụn̄ mmụm ikwọ Obio Ubọn̄ ifan̄ ndọn̄ ke ibuot. Ndisikwọ ndinem ikwọ itoro emi nnọ Jehovah uyo ọwọrọ m̀mê ke esịt mi esinam nnyene emem. Ẹkenyụn̄ ẹsio n̄wed San̄a Kpere Jehovah ini oro. Mma n̄kot enye n̄kụre utịm ikaba ke isua oro eketienede. Enye eketie nte ibọk usụk ubiak ke esịt mi. Mmọfiọk ke Jehovah ama ọdiọn̄ ukeme oro n̄kesịnde.”

“Mbọbọ Emem”

14. Nso idi akpan n̄kpọ emi ẹdade ẹfiọk emem emi edisana spirit anamde ẹnyene?

¹⁴ Mbon emi ẹtode nsio nsio ebiet ẹdidụk ikpọ mbono ofụri ererimbot nnyịn ẹsikop inem ebuana Christian nnyịn. Utọ idaha oro ẹsiwụt emem oro ikọt Abasi ẹnyenede mfịn—kpa emem oro inyenede ke ofụri ekondo. Esiwak ndikpa mme owo idem ndikụt nte mbon emi mmọ ẹkerede nte ẹkpesuade kiet eken ẹdude ke emem ẹnyụn̄ ‘ẹsịnde ifịk ẹn̄wana ndimụm edidianakiet eke spirit n̄kama, ẹnyụn̄ ẹdude ke mbọbọ emem.’ (Eph. 4:3) Edidianakiet emi enen̄ede edi n̄wọrọnda ke ini ikerede iban̄a se ediwak owo ẹkekande.

15, 16. (a) Nso ke ẹkekpep Peter toto ke uyen, ndien nso mfịna ke oro akada ọsọk enye? (b) Didie ke Jehovah akan̄wam Peter okpụhọde edu esie?

¹⁵ Imemke utom ndidian mme owo emi ẹtode nsio nsio ebiet ọtọkiet. Man an̄wam nnyịn ifiọk se anade mme owo ẹkan man ẹkeme ndidiana kiet ntre, ẹyak ineme uwụtn̄kpọ kiet, eke apostle Peter, emi okodude uwem ke n̄kpọ nte isua 2,000 emi ẹkebede. Imekeme ndikụt nte enye akadade mme  Gentile oro mîkanaha mbobi ke ikọ emi enye eketịn̄de ete: “Mbufo ẹmetịm ẹfiọk nte ke ibet inyịmeke owo Jew adian idem m̀mê asan̄a ekpere owo orụk efen; edi Abasi owụt mi ete n̄kûdọhọ ke baba owo kiet asabade m̀mê edehe.” (Utom 10:24-29; 11:1-3) Peter okonyụn̄ ekere n̄kpọ nte mme owo ẹkesikerede ini oro. Etie nte ẹkekpep enye toto ke uyen ndinịm ke Ibet ọkọdọhọ imọ ima ekemmọ mme Jew kpọt. Ekeme ndidi enye ekekere ke ama enen ndise mme Gentile nte mme asua emi mîkanaha ẹma. *

¹⁶ Kere nte eketiede Peter ke idem ke ini enye okodụkde ufọk Cornelius. Ndi owo emi ekenyenede utọ idiọk ekikere oro aban̄a mme Gentile ekpekeme ‘ndikpaha ndiana kiet’ ye mmọ ke “mbọbọ emem”? (Eph. 4:3, 16) Ih, koro usen ifan̄ ke edem, spirit Abasi ama eberede Peter esịt anam enye ọtọn̄ọ ndikpụhọde edu esie nnyụn̄ ntre asari. Jehovah ama ada n̄kukụt anam enye ọdiọn̄ọ ke Abasi isehe owo ke ntak orụk m̀mê idụt emi enye otode. (Utom 10:10-15) Ntem, Peter ama ọdọhọ Cornelius ete: “Ke akpanikọ mmokụt nte Abasi inamke asari, edi ke kpukpru idụt enye enyenyịme owo eke abakde enye onyụn̄ anamde edinen ido.” (Utom 10:34, 35) Peter ama okpụhọde onyụn̄ enen̄ede adiana kiet ye “ofụri otu nditọete.”—1 Pet. 2:17.

17. Didie ke edidianakiet ikọt Abasi enen̄ede edi utịbe?

¹⁷ Se iketịbede oro inọ Peter anam nnyịn idiọn̄ọ akwa ukpụhọde oro ikọt Abasi ẹnamde mfịn. (Kot Isaiah 2:3, 4.) Ediwak miliọn owo oro “ẹtode kpukpru idụt ye esien ye obio ye usem” ẹnam ukpụhọde ke nte mmọ ẹkerede n̄kpọ man ẹnam n̄kpọ ekekem ye “uduak Abasi eke edide eti onyụn̄ enemde enye esịt onyụn̄ ọfọnde ama.” (Edi. 7:9; Rome 12:2) Ini kiet ko esịt ediwak mmọ ọkọyọhọ ye usua, asari, ye ubahade emi ẹdude ke ererimbot Satan. Edi ke ẹma ẹkekpep Ikọ Abasi ẹnyụn̄ ẹbọ un̄wam edisana spirit, mmọ ẹmekpep ‘ndibịne mme n̄kpọ oro ẹnamde emem odu.’ (Rome 14:19) Edidianakiet emi odude ke ntak oro ada itoro ọsọk Abasi.

18, 19. (a) Didie ke nnyịn owo kiet kiet ikeme nditịp nsịn ke emem ye edidianakiet esop? (b) Nso ke idineme ke ibuotikọ oro etienede?

¹⁸ Didie ke nnyịn owo kiet kiet ikeme nditịp nsịn ke emem ye edidianakiet ikọt Abasi? Mbon oro ẹtode isenidụt ẹdi ẹdu ke ediwak esop. Ekeme ndidi ndusụk mmọ ẹnyene nsio nsio ido edinam mîdịghe mmọ inen̄ekede ifiọk usem nnyịn. Ndi imesidomo ndisan̄a n̄kpere mmọ? Ikọ Abasi eteme nnyịn ete inam emi. Paul ekewet ntem ọnọ ẹsọk esop Rome emi ekesịnede mme andinịm ke akpanikọ oro ẹdide mme Jew ye mme Gentile, ete: “Ẹdara kiet eken, kpa nte Christ n̄ko akadarade nnyịn, man ubọn̄ ekpenyene Abasi.” (Rome 15:7) Ndi odu owo ke esop mbufo emi afo ekemede nditịm mmehe?

¹⁹ Nso en̄wen ke ikeme ndinam man edisana spirit anam utom ke uwem nnyịn? Ibuotikọ oro etienede ọyọbọrọ mbụme emi nte inemede ikpehe mbun̄wụm spirit oro ẹsụhọde.

[Mme Ikọ Idakisọn̄]

Didie ke Afo Ọkpọbọrọ?

• Didie ke ikeme ndinyene ima n̄waidem nnọ nditọete nnyịn?

• Ntak emi anade inam utom Abasi nnyịn ye idatesịt-e?

• Didie ke ikeme nditịp nsịn ke emem ye edidianakiet esop?

[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]

[Ekebe ke page 21]

“Ata Mme Christian Ẹdi Emi”

N̄wed oro Between Resistance and Martyrdom—Jehovah’s Witnesses in the Third Reich etịn̄ se eyen Jew kiet eketịn̄de ke akpa ini emi enye okosobode ye Mme Ntiense Jehovah ke ini enye ekesịmde itienna ekikere Neuengamme.

“Ke ndondo oro nnyịn mme Jew emi ikodude ke Dachau ikedide idisịm itienna emi, mme Jew eken ẹma ẹtọn̄ọ nditan̄ mme n̄kpọ mmọ ndịp mbak ẹditiene ẹnọ nnyịn. . . . Ima isin̄wam kiet eken ke ini owo mîkadaha nnyịn kan̄a idisịn ke itienna emi. Edi ke ima ikedisịm itie n̄kpa ye uwem emi, kpukpru owo ẹdidi enyene idem anyan̄a, ẹfre ẹban̄a kiet eken. Edi kere ban̄a Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible. Ini oro ke mmọ ẹkesịn ibuot ẹsịn itọn̄ ẹdiọn̄ mme esan̄ukwak mmọn̄. Tuep ama enen̄ede odu, ndien mmọ ẹkesida ofụri usen ke mmọn̄ emi ebịtde nte ice. Owo ndomokiet ikọfiọkke nte mmọ ẹkesan̄ade ẹyọ. Mmọ ẹkedọhọ ke Jehovah ọnọ mmimọ ukeme. Ukem nte nnyịn, mmọ ẹma ẹnen̄ede ẹyom udia sia biọn̄ ama esidọn̄ mmọ. Kpa ye oro, nso ke mmọ ẹkesinam? Mmọ ẹma ẹsida kpukpru uyo emi mmọ ẹnyenede ẹdi, ẹbahade mmọ ukem ukem ẹnyụn̄ ẹyak mbahade kiet ẹnọ nditọete mmọ emi ẹtode Dachau ẹdi. Mmọ ẹma ẹdara ẹnyụn̄ ẹtịm nditọete mmọ inua. Mbemiso ẹdiade udia, mmọ ẹma ẹsibọn̄ akam. Kpukpru emi ama anam mmọ ẹkop inemesịt ye uyụhọ. Mmọ ẹkedọhọ ke biọn̄ idọn̄ke mmimọ aba. Omokụt do, ini oro ndien ke n̄kekere nte: Ata mme Christian ẹdi emi.”

[Mme Ndise ke page 19]

Ndi emesidep ini oto mme edinam eke usen ke usen man asan̄a ekpere Jehovah?