Ndi ke Ayak Spirit Abasi Ada Fi Usụn̄?
Ndi ke Ayak Spirit Abasi Ada Fi Usụn̄?
“Spirit fo ọfọn; yak enye ada mi usụn̄ ke isọn̄ edinen ido.”—PS. 143:10.
1, 2. (a) Siak ndusụk ini emi Jehovah akadade edisana spirit anam n̄kpọ ọnọ ikọt esie. (b) Ndi edisana spirit esinam utom ke mme idaha oro ẹdide san̄asan̄a kpọt? Nam an̄wan̄a.
NSO isidụk fi esịt ke ini ekerede aban̄a nte edisana spirit esinamde n̄kpọ? Ndi emesikere aban̄a ikpọ n̄kpọ emi Gideon ye Samson ẹkenamde? (Judg. 6:33, 34; 15:14, 15) Ekeme ndidi emesikere aban̄a uko oro mme Christian akpa isua ikie ẹkenyenede m̀mê emem emi Stephen ekenyenede ke ini akadade ke iso Sanhedrin. (Utom 4:31; 6:15) Ke eyomfịn, nso ke ikpetịn̄ iban̄a idatesịt oro mme owo ẹsikopde ke mme mbono ofụri ererimbot nnyịn, nsọn̄ọnda nditọete oro ẹkọbide ke ntak emi mmọ ẹdade san̄asan̄a, ye n̄wọrọnda n̄kọri utom ukwọrọikọ? Kpukpru emi ẹwụt ke edisana spirit ke anam utom.
2 Ndi edisana spirit esinam utom ke mme akpan ini ye ke mme idaha oro ẹdide san̄asan̄a kpọt? Ihih. Ikọ Abasi etịn̄ aban̄a mme Christian ‘ndisan̄a ke spirit,’ ‘spirit ndida mmọ usụn̄,’ ye ‘ndidu uwem ke spirit.’ (Gal. 5:16, 18, 25) Mme ikọ emi ẹwụt nte ke edisana spirit ekeme ndika iso ntụk uwem nnyịn. Ana nnyịn ikpe Jehovah ubọk kpukpru usen man enye ada spirit esie an̄wam nnyịn ke nte ikerede n̄kpọ, itịn̄de ikọ, inyụn̄ inamde n̄kpọ. (Kot Psalm 143:10.) Nte nnyịn iyakde spirit oro anam n̄kpọ ifụre ifụre ke uwem nnyịn, ntre ke enye edision̄o mbun̄wụm oro eyede mbon en̄wen ndikụt onyụn̄ adade ubọn̄ ọsọk Abasi.
3. (a) Ntak emi iyomde edisana spirit ada nnyịn usụn̄? (b) Mme mbụme ewe ke idineme?
3 Ntak emi anade edisana spirit ada nnyịn usụn̄? Koro odu odudu en̄wen emi odomode ndikara nnyịn, kpa odudu oro ọbiọn̄ọde-biọn̄ọ edisana spirit. N̄wed Abasi okot odudu oro “obụkidem,” emi adade aban̄a udọn̄ idiọkn̄kpọ anana-mfọnmma ikpọkidem, unana mfọnmma emi ikọbọde Adam ke ini ikamanade. (Kot Galatia 5:17.) Nnyịn ndiyak spirit Abasi ada nnyịn usụn̄ abuana nso? Ndi odu usio-ukot emi ikemede ndinam man ikan udọn̄ ikpọkidem idiọkn̄kpọ nnyịn? Ẹyak ineme mme mbụme emi nte isụk idụn̄ọrede ikpehe “mbun̄wụm spirit” itiokiet emi ẹdide “anyanime, mfọnido, eti ido, mbuọtidem, ifụre ifụre ido, mfara ke idem.”—Gal. 5:22, 23.
Ifụre Ifụre Ido ye Anyanime Ẹsịn Emem ke Esop
4. Didie ke ifụre ifụre ido ye anyanime ẹsinam emem odu ke esop?
4 Kot Colossae 3:12, 13. Ifụre ifụre ido ye anyanime ẹsan̄a kiet ndinam ke emem odu ke esop. Ikpehe mbun̄wụm spirit mbiba emi ẹn̄wam nnyịn inam n̄kpọ nte ọfọnde ye mbon en̄wen, imụm idem ikama ke ini ẹyatde nnyịn esịt, inyụn̄ itre ndisio usiene ke ini mbon en̄wen ẹtịn̄de m̀mê ẹnamde nnyịn idiọk. Edieke nnyịn inyenede ikọ ye eyenete nnyịn, anyanime ayan̄wam nnyịn idomo ofụri ukeme nnyịn ndibiere n̄kpọ emi utu ke ndisana eyenete nnyịn nyak ntre. Ndi imenen̄ede iyom ifụre ifụre ido ye anyanime ke esop nnyịn? Ih, sia kpukpru nnyịn idide mme anana-mfọnmma.
5. Nso iketịbe inọ Paul ye Barnabas, ndien emi owụt nso?
5 Kere ban̄a se iketịbede inọ Paul ye Barnabas. Mmọ ẹma ẹsan̄a ntre ẹkwọrọ eti mbụk ke ediwak isua. Mmọ kiet kiet ẹma ẹnyene nti edu. Edi, ini kiet “ọkpọsọn̄ eneni etịbe, esịn mmọ ẹdian̄ade ẹkpọn̄ kiet eken.” (Utom 15:36-39) Emi owụt ke eneni eyesidu ndusụk ini idem ke otu mme anam-akpanikọ asan̄autom Abasi. Edieke Christian enyenede ndutan̄uyo ye eyenete esie, nso ke enye akpanam mbak ediyak ndutan̄uyo oro akabade edi utọk emi ekemede nditọ ubahade ke esop?
6, 7. (a) Ewe item N̄wed Abasi ke ikeme ndinam mbak nneme oro inyenede ye eyenete idida utọk idi? (b) Nso idi ufọn ‘edisọp ndikop ikọ, ntre ndisọp ntịn̄ ikọ nnyụn̄ nsọp nyat esịt’?
6 Nte ikọ oro “ọkpọsọn̄ eneni” owụtde, eneni oro Paul ye Barnabas ẹkenenide ama ọsọn̄, okonyụn̄ ọtọn̄ọ inikiet inikiet. Edieke Christian okụtde ke imọ imesiyat esịt ke ini inemede n̄kpọ ye eyenete, ọfọn enye anam item oro odude ke James 1:19, 20, emi ọdọhọde ete: “Yak kpukpru owo ẹsọp ndikop ikọ, ẹkûsọp nditịn̄ ikọ, ẹkûsọp ndiyat esịt; koro iyatesịt owo mîdaha edinen ido Abasi idi.” Enye ekeme ndidomo ndikpụhọ nneme, odiomi ndisịk nneme oro nnịm ini en̄wen, mîdịghe adaha ọkpọn̄ itie oro, etiene nte n̄kpọ etiede, mbemiso eneni asiaha.—N̄ke 12:16; 17:14; 29:11.
7 Nso idi ufọn edinam item emi? Christian ediyak spirit Abasi ada enye usụn̄ edieke enye omụmde idem akama, ọbọn̄de akam aban̄a n̄kpọ oro, onyụn̄ etiede ekere aban̄a mfọnn̄kan usụn̄ ndibọrọ owo ikọ. (N̄ke 15:1, 28) Spirit oro ayan̄wam enye enyene ifụre ifụre ido ye anyanime. Emi eyetịm enye idem ndien ndinam item oro odude ke Ephesus 4:26, 29: “Ẹyat esịt, edi ẹkûnam idiọkn̄kpọ . . . Ẹkûyak mbumbu ikọ ọwọrọ mbufo ke inua, edi ẹtịn̄ se ededi oro ọfọnde ndida mbọp owo nte ekemde ye idaha kiet kiet, man ada ufọn ọsọk mme andikop.” Ke akpanikọ, ke ini imende ifụre ifụre ido ye anyanime isịne, nnyịn iyetịp isịn ke esop ndinyene emem nnyụn̄ ndiana kiet.
Da Mfọnido ye Eti Ido Nam Ubon Fo Okop Inem
8, 9. Nso idi mfọnido ye eti ido, ndien nso utịp ke mmọ ẹsinyene ke ubon?
8 Kot Ephesus 4:31, 32; 5:8, 9. Mfọnido ye eti ido ẹsinem owo ke idem ukem nte sụn̄sụn̄ ofụm ye mbịtmbịt mmọn̄ ke usen emi eyo ofiopde. Mmọ ẹsinam uwem enem ke esịt ubon. Mfọnido edi ediye edu oro ẹnyenede ke ntak emi ẹmade mbon en̄wen, ndien ẹsida nti edu ye ndinem ikọ ẹwụt utọ ima emi. Ukem nte mfọnido, ẹda un̄wam oro inọde owo ye ikọ oro owụtde edikere mban̄a ẹdiọn̄ọ ata eti ido. Ẹda owo nditat ubọk ẹdiọn̄ọ enye n̄ko. (Utom 9:36, 39; 16:14, 15) Edi eti ido abuana n̄kpọ en̄wen n̄ko.
9 Eti ido ọwọrọ owo ndidu eti uwem, ata eti ido uwem. Enye ibuanake se nnyịn inamde kpọt, edi abuana n̄ko se nnyịn idide. Kere ban̄a nte n̄wan kiet emi okpokde mfri ọnọ ubon esie, etịmde odụn̄ọrede mfri kiet kiet man okụt ke enem onyụn̄ enen̄ede adat, ke inyụn̄ ibiarake ke itie ndomokiet. Ukem ntre ke eti ido emi edisana spirit anamde owo enyene akara ofụri usụn̄ uwem Christian.
10. Nso ke ẹkeme ndinam man ẹn̄wam ubon ẹsion̄o mbun̄wụm spirit?
10 Nso ikeme ndin̄wam mme Christian ẹda eti ido ye mfọnido ẹnam n̄kpọ ye mbonubon mmọ? Nnennen ifiọk Ikọ Abasi ekeme ndinam. (Col. 3:9, 10) Ndusụk ibuot ufọk ẹsinam mme ubon ẹkpep ẹban̄a mbun̄wụm spirit ke mbubreyo Utuakibuot Ubon mmọ eke urua ke urua. Isisọn̄ke ndidiomi utọ ukpepn̄kpọ oro. Da mme n̄wed ndụn̄ọde emi ẹdude ke usem mbufo mek se ẹdidade ikpep iban̄a ikpehe mbun̄wụm spirit kiet kiet. Ẹmekeme ndineme ikpehe ekikere ifan̄ ke urua kiet, ẹnyụn̄ ẹda ediwak urua ẹkpep ẹban̄a ikpehe mbun̄wụm kiet kiet. Nte mbufo ẹkpepde n̄kpọ emi, ẹkot ẹnyụn̄ ẹneme mme itie Bible oro ẹsiakde ẹsịn. Yom usụn̄ da se ekpepde sịn ke edinam, nyụn̄ bọn̄ akam ben̄e Jehovah ọdiọn̄ mme ukeme oro esịnde. (1 Tim. 4:15; 1 John 5:14, 15) Ndi utọ ukpepn̄kpọ oro ekeme nditụk nte mme owo ke ubon ẹnamde n̄kpọ ye kiet eken?
11, 12. Didie ke irenowo iba ye iban iba oro ẹdide Christian ẹkebọ ufọn edikpep mban̄a mfọnido?
11 Eyenete kiet ye eyenan̄wan emi enye okoyomde ndidọ ẹma ẹbiere ndinen̄ede n̄kpep mban̄a mbun̄wụm spirit man ẹkụt unen ke ndọ mmọ. Didie ke mmọ ẹkebọ ufọn? Eyenete an̄wan oro ọbọrọ ete: “Ndikpep ke eti ido abuana edinam akpanikọ enen̄ede an̄wam nnyịn ke nte inamde n̄kpọ ye kiet eken tutu mfịn. Imekpep ndinyịme nnọ kiet eken nnyụn̄ mfen nnọ. Imonyụn̄ ikpep ndisikọm owo ‘sọsọn̄ọ’ nnyụn̄ ndọhọ ‘kûyat esịt’ ke ini odotde.”
12 Ebe ye n̄wan emi ẹdide Christian, emi ẹkenyụn̄ ẹnyenede mfịna ndọ ẹma ẹdiọn̄ọ ke mmimọ ikesifọnke ido ye kiet eken. Mmọ ẹma ẹbiere nditie ntre n̄kpep n̄kpọ mban̄a mfọnido. Nso ikedi utịp? Ebe oro eti ete: “Se ikekpepde iban̄a mfọnido ama an̄wam nnyịn ikụt ke ọfọn isifre iban̄a ndusụk n̄kpọ emi owo enye eken anamde utu ke ndikọn̄ nyịre ke se mîdịghe akpan n̄kpọ, anam iwụk ntịn̄enyịn ke idem kiet eken. Ima itọn̄ọ ndinen̄ede nyom ufọn kiet eken. Ndifọn ido ama esịne ndisidọhọ n̄wan mi etịn̄ se enye ekerede nnyụn̄ ntre ndiyat esịt mban̄a se enye etịn̄de. Mfọnido ọkọwọrọ ke ana ami n̄ko nsụhọde idem. Ke ini ikọtọn̄ọde ndinen̄ede mfọn ido ye kiet eken, ima itre ndisiduọhọ kiet eken. N̄kpọ emi ama ọfọn tutu.” Ndi ubon fo n̄ko ọyọbọ ufọn edikpep mban̄a mbun̄wụm spirit?
Nyene Mbuọtidem ke Ini Odude Ikpọn̄
13. Nso n̄kpọ oro ekemede ndibiat itie ebuana nnyịn ye Abasi ke ana ifep?
13 Ana mme Christian ẹyak spirit Abasi ada mmọ usụn̄ ke eferife ye ke ini ẹdude ikpọn̄. Mfịn ke ererimbot Satan emi, ndedehe ndise ye mme edinam unọ idem inemesịt emi ẹsabarede owo ẹyọyọhọ. Emi esibiat itie ufan nnyịn ye Abasi. Nso ke Christian akpanam? Ikọ Abasi eteme nnyịn ete: “Ẹduọn̄ọ kpukpru ndek ndek ido ye n̄kpọ oro mînyeneke ufọn do, kpa idiọkn̄kpọ, ẹnyụn̄ ẹbọ ikọ oro ẹtọde ke esịt mbufo ke ifụre ifụre ido emi ekemede ndinyan̄a ukpọn̄ mbufo.” (Jas. 1:21) Ẹyak ineme nte mbuọtidem, emi edide ikpehe en̄wen ke mbun̄wụm spirit, ekemede ndin̄wam nnyịn ika iso isana ke iso Jehovah.
14. Didie ke unana mbuọtidem ekeme ndida nsịm edinam idiọkn̄kpọ?
14 Ke nditịn̄ ibio ibio, mbuọtidem ọwọrọ ke nnyịn imada Jehovah Abasi nte ata owo. Edieke nnyịn mîdaha Abasi nte ata owo, nnyịn iyesisọp ndinam idiọkn̄kpọ. Kere ban̄a se iketịbede ke otu ikọt Abasi ke eset. Jehovah ama ayarade ọnọ Ezekiel nte ke mme owo ke ẹnam mbubiam n̄kpọ ke ndịbe, ọdọhọde ete: “O eyen owo, nte afo omokụt se mbiowo ufọk Israel ẹnamde ke ekịm, owo kiet kiet ke esịt esịt ubet mbiet n̄kpọ esie? Koro mmọ ẹdọhọde ẹte, ‘Jehovah ikwe nnyịn. Jehovah ọmọkpọn̄ isọn̄ emi.’” (Ezek. 8:12) Ndi ama okụt se ikedide ntak mfịna oro? Mmọ ikenịmke ke Jehovah ama okụt se mmimọ inamde. Mmọ ikadaha Jehovah nte ata owo.
15. Didie ke ọkpọsọn̄ mbuọtidem oro inyenede ke Jehovah ekpeme nnyịn?
15 Edi kere ban̄a uwụtn̄kpọ Joseph. Kpa ye oro Joseph okodude oyom usụn̄ ọkpọn̄ ubon ye mbio obio mmọ, enye ikenyịmeke ndisịn ẹfịbe ye n̄wan Potiphar. Ntak-a? Kop se enye ọkọbọrọde mi: “N̄keme didie ndinam utọ akwa idiọkn̄kpọ emi nnyụn̄ ndue Abasi?” (Gen. 39:7-9) Ke akpanikọ, enye akada Jehovah nte ata owo. Edieke idade Abasi nte ata owo, nnyịn idisehe oburobụt ndise m̀mê ndidịbe nnam n̄kpọ en̄wen ekededi emi nnyịn idiọn̄ọde ke Abasi imaha. Nnyịn idinyene ukem ubiere emi andiwet psalm ekenyenede. Enye ọkọkwọ ete: “Nyasan̄a ke esịtufọk mi ye esịt oro ọsọn̄ọde ada. Ami ndinịmke obukpo n̄kpọ ekededi ke iso mi.”—Ps. 101:2, 3.
Da Mfara ke Idem Kpeme Esịt Fo
16, 17. (a) Nte ẹtịn̄de ke n̄wed Mme N̄ke, didie ke “akparawa emi ananade ibuot” ọkọduọ ke afia idiọkn̄kpọ? (b) Nte ẹwụtde ke page 26, didie ke utọ n̄kpọ oro ekeme nditịbe mfịn nnọ owo ekededi?
16 Akpatre ikpehe mbun̄wụm spirit edi mfara ke idem, enye esinam nnyịn isọn mme n̄kpọ oro Abasi obiomde ikpe. Enye ekeme ndin̄wam nnyịn ikpeme esịt nnyịn. (N̄ke 4:23) Kere ban̄a se ẹbụkde ke Mme N̄ke 7:6-23, emi etịn̄de aban̄a nte “akparawa emi ananade ibuot” ọduọde ke afia an̄wan akpara. Enye ọduọ ke afia emi ke ini enye “asan̄ade ebe ke inụk efak emi ekperede n̄wan oro.” Ekeme ndidi enye akawaha efak oro man ọkọdiọn̄ọ ufọk an̄wan oro. Enye ọsọsọp efre nte ke ẹtap imọ ẹsịn ke idiọk usụn̄ man “isịn ukpọn̄ imọ ke itiendịk.”
17 Nso ke akparawa oro akpakanam man enye efep utọ enyene-ndịk ndudue emi? Enye akpakanam item emi: “Kûyo udụk ọkpọusụn̄ esie.” (N̄ke 7:25) Odu n̄kpọ emi anade ikpep ito emi: Edieke iyomde spirit Abasi ada nnyịn usụn̄, ana nnyịn ifep n̄kpọ emi edidade idomo idi. N̄kpọ kiet emi ekemede ndinam owo odụk idiọk usụn̄ oro “akparawa emi ananade ibuot” okodụkde edi owo ndiyo n̄ka iso nyo mfiak edem ke ekebe ndise emi enye esede, mîdịghe ndidụn̄ọde Intanet ke ini mînyeneke akpan n̄kpọ emi enye oyomde. Enye ekeme ndikokoi m̀mê ndidedue n̄kụt mme ndise emi ẹdemerede udọn̄ idan̄. Enye ekeme nditọn̄ọ ndinyene idiọk ido edise ndise idan̄, emi ekemede ndibiat ubieresịt esie ye itie ufan esie ye Abasi. Emi ekeme ndisịn ukpọn̄ esie ke itiendịk n̄ko.—Kot Rome 8:5-8.
18. Nso ke Christian ekeme ndinam man ekpeme esịt esie, ndien didie ke emi abuana edifara ke idem?
18 Edi akpanikọ nte ke nnyịn imekeme, ikponyụn̄ inyene ndifara ke idem ke ndisọsọp nnam n̄kpọ edieke ikụtde idiọk ndise. Edi akpakam ọfọn nditetre ndika utọ itie emi! (N̄ke 22:3) Ndifara ke idem abuana nnyịn ndinịm mme adan̄a oro ẹdotde nnyụn̄ mbiere nditre ke mme adan̄a oro. Ke uwụtn̄kpọ, ndinịm kọmputa ke itie oro mme owo ẹkụtde ekeme ndinọ ukpeme. Ndusụk owo ẹkụt nte etịmde ọfọn ndinam n̄kpọ ke kọmputa m̀mê ndise ekebe ndise ke ini mbon en̄wen ẹdude. Mbon en̄wen ẹbiere nditetre ndida Intanet nnam n̄kpọ. (Kot Matthew 5:27-30.) Mbọk ẹyak inam se ededi oro ikemede ikpeme idem nnyịn ye ubon nnyịn, man ikeme ndituak ibuot nnọ Jehovah ye “edisana esịt” emi “onyụn̄ otode eti ubieresịt ye mbuọtidem eke mîsan̄ake ye mbubịk.”—1 Tim. 1:5.
19. Nso ufọn idu ke ndiyak edisana spirit ada nnyịn usụn̄?
19 Mbun̄wụm emi edisana spirit osion̄ode ada ediwak ufọn edi. Ifụre ifụre ido ye anyanime ẹtịp ẹsịn ke emem ndidu ke esop. Mfọnido ye eti ido ẹnam ubon okop inemesịt. Mbuọtidem ye mfara ke idem ẹn̄wam nnyịn ika iso ikpere Jehovah inyụn̄ isana ke iso esie. Akan oro, Galatia 6:8 ọdọhọ nnyịn ete: “Owo emi ọtọde ọnọ spirit ọyọdọk nsinsi uwem oto spirit.” Ke akpanikọ, ke ntak uwa ufak Christ, Jehovah ayada edisana spirit ọnọ mbon oro ẹyakde spirit oro ada mmọ usụn̄, anana-utịt uwem.
Didie ke Afo Ọkpọbọrọ?
• Didie ke ifụre ifụre ido ye anyanime ẹsinam emem odu ke esop?
• Nso ikeme ndin̄wam mme Christian ẹfọn ido ẹnyụn̄ ẹnyene eti ido ke ufọk?
• Didie ke mbuọtidem ye mfara ke idem ẹn̄wam Christian ekpeme esịt esie?
[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]
[Ndise ke page 24]
Nso ke akpanam man nneme idida utọk idi?
[Ndise ke page 25]
Ndikpep mban̄a mbun̄wụm spirit ekeme ndinyene ufọn nnọ ubon
[Ndise ke page 26]
Nso afanikọn̄ ke ikeme ndifep edieke inyenede mbuọtidem ye mfara ke idem?