Ku bokona mu madisá

Ku bokona mu madisá

O Kuila Eie Uehela O Nzumbi Ia Nzambi Ku Kuendesa?

O Kuila Eie Uehela O Nzumbi Ia Nzambi Ku Kuendesa?

O Kuila Eie Uehela O Nzumbi Ia Nzambi Ku Kuendesa?

‘O nzumbi iê iambote i ng’endese mu kididi kia sokelela.’—JISÁ. 143:10.

1, 2. (a) Jimbulula o ithangana i kuatekesa Jihova o jiselevende jê, bhu kaxi ka nzumbi ikôla. (b) O kuila o nzumbi ikôla iene mu kalakala ithangana ioso? Jimbulula.

IHI i u banza ia lungu ni kikalakalu kia nzumbi ikôla? Xinganeka ngó mu ima ia bhange Ngidiione, ni Sansau! (Afun. 6:33, 34; 15:14, 15) Nange u xinganeka mu ku suína kua Jikidistá mu hama ia dianga, ni kutululuka kua Xitevá, kioso kia mu kokela mu Kiônge kia jitata. (Ikalakalu 4:31; 6:15) Ihi i tuamba ia lungu ni kisangusangu, ki tuene mu mona mu iônge ietu ku mundu uoso, ni ufiiele ua jiphange jetu, ene mu a ta mu kaleia, mukonda dia ku dituna ku bhanga mbandu ia mundu, mba mukonda dia ku bhanga o sidivisu ietu ia kuboka ia mu di bandekesa? O ima ioso íii, ilondekesa kuila o nzumbi ikôla, ia mu kalakala kiavulu.

2 O kuila o nzumbi ikôla, iene mu kalakala ithangana ioso, anga iene mu kalakala ngó mu ithangana ionene ia ku bhanga madiuanu? Kana. O Mak’â Nzambi, a zuela kuila o Jikidistá, akexile mu ‘kuehela o Nzumbi ia Nzambi ku a endesa,’ ni ku a ‘endesa kuala o Nzumbi ia Nzambi,’ ni ‘kuenda kiá ni Nzumbi.’ (Nga. 5:16, 18, 25) O izuelu íii, ilondekesa kuila o nzumbi ikôla ia Nzambi, iene mu tuendesa ku muenhu uetu. Mu kizuua ni kizuua, tua tokala kuehela kuila Jihova, u tu longa mu ibanzelu ietu, mu izuelu ietu, ni mu ima i tu bhanga bhu kaxi ka nzumbi iê ikôla. (Tanga Jisálamu 143:10.) Se tu ehela kuila o nzumbi i tuendesa ku muenhu uetu, tua-nda kala ni ídifua i suínisa akuetu, etu ué, tua-nda kala ni ídifua iambote, i ximanesa Nzambi.

3. (a) Mukonda diahi kima kiambote ku tuendesa ku nzumbi ikôla? (b) Ibhuidisu iebhi i tua-nda di longa?

3 Mukonda diahi kima kiambote ku tuendesa ku nzumbi ikôla? Mukonda saí nguzu ia mukuá ia mesena ku tu nganala, o nguzu íii, ia mesena ku fidisa o kikalakalu kia nzumbi ikôla. O nguzu íii, a i jimbulula mu Mikanda ikola, kuila o ‘mukutu’ uetu ua lundula o kituxi kia Adá. (Tanga Ngalásia 5:17.) Ihi ilombolola ku tuendesa ku nzumbi ia Nzambi? Ihi i tua tokala ku bhanga phala ku dibhana ni ituxi ietu? Tua-nda di longa o ibhuidisu íii, kioso ki tua-nda di longa o ídifua i samanu ia nzumbi, kála “o ku xididika, ku lenduka ku tululuka, ku bhanga mbote, kixikanu, ku lenduka, ni ku kondoloka o jihanji.”—Nga. 5:22, 23, NW.

O ku Lenduka ku Tululuka, ni ku Xididika ku Bheka o paze mu Kilunga

4. Kiebhi o ku lenduka, ni ku xididika ku bheka paze mu kilunga?

4 Tanga Kolose 3:12, 13. O ku lenduka ni ku xididika, ídifua ia bhingi, mukonda i bheka paze mu kilunga. O ídifua iiadi íii, ídifua ia nzumbi i tu kuatekesa ku dibhana kiambote ni akuetu, phala o ku tululuka mu kilunga, i fidisa ué, ku vutula phonzo kioso kia tu bhanga kima kia iibha ku akuetu. Se tu di kuata ni phang’etu mu kilunga, o ku lenduka kua-nda tu kuatekesa ku batula o maka ni phang’etu. O kuila o ku lenduka ni ku xididika kima kia bhingi muene mu kilunga? Kia bhingi, mukonda etu enioso tu akua ituxi.

5. Ihi ia bhiti ni Phaulu ni Barnabe, ni ihi i tu longa?

5 Xinganeka ia bhiti ni Phaulu, ni Barnabe. Ene a kalakala kumoxi thembu iavulu mu kuboka o njimbu iambote. Kála muthu ua kexile ni ídifua iê iambote. Saí kizuua, ene a ‘zoko, katé a suku mu ku di muanga.’ (Ikalakalu 15:36-39) O kizulukutu kiki, kilondekesa kuila katé ué ni jiselevende ja Nzambi, a tena ku di kuata. Se Kidistá u di kuata, ni kidistá ni mukuá, ihi ia tokala ku bhanga phala o maka ka batule o ukamba uâ?

6, 7. (a) Kitumu kiebhi kia Bibidia, ki tua tokala ku kaiela, se tua mu zoka ni phang’etu, ande dia maka ku dimendala dingi? (b) Mabesá ahi u tu tambula se tu ‘lenguluka o kuívua, ni ku kokoloka kuzuela, ni kutêma?’

6 Kála ki tua mono, ‘ene a zoko,’ o maka akexile nau Phaulu, ni Barnabe a moneka ngó mu kithangana kieniókio, exile maka a dikota. Se kidistá u kala ni njinda iavulu kioso kia mu zuela ni kidistá ni mukuá, muéne ua tokala ku belesela o kitumu ki tu sanga mu divulu dia Tiiaku 1:19, 20, kiambe: “Muthu ni muthu-phe a lenguluka kuivua, maji a kokoloke kuzuela, a kokoloke o kutêma. Mukonda o kuthathamana kua muthu, ki ku bheka kima ki uabhela Nzambi.” Muéne ua tokala ku lungulula o maka, mba ku bhinga muloloki phala o maka ka dimendale dingi.—Jisa. 12:16; 17:14; 29:11.

7 Mabesá ahi u tu tambula se tu belesela o milongi íii? O kutululuka, ni kusamba kua lungu ni maka, ni ku xinganeka kiebhi kia tokala ku tambuijila, o Kidistá uehela ku muendesa kuala o nzumbi ia Nzambi. (Jisa. 15:1, 28) Bhu kaxi ka nzumbi ia nzambi, tu tena kulondekesa o ku lenduka, ni ku xididika. Muéne ua-nda kala polondo phala ku belesela o kitumu ki tu sanga mu divulu dia Efezo 4:26, 29, kiambe: “Se u kala ni njinda, kuehela kuila i ku bhangesa kuta kituxi; . . . ‘Ki mu tunde ndaka ia bolo mu kanu dienu. Maji o kuzuela kuenu ku kale kua kukuatekesa akuenu kukula mu ku xikana ni a mone kioso kia bhindamena, phala kuzuela kuenu ku bhange mbote kua oso evua.’” Kienhiki se tu kala tu athu a lenduka, tua tululuka, athu a-nda kala ni ukamba, o kilunga ki tululuka ué.

Sangulukisa o Muiji uê ni ku Lenduka, ni ku Bhanga Mbote

8, 9. O ku lenduka, ni ku bhanga mbote ihi, ni kiebhi o ídifua íii i tena ku bheka kutululuka ku muiji?

8 Tanga Efezo 4:31, 32; 5:8, 9Kála o mulenge u bhusa, mba o menha a talala mu kizuua kia muanha ua tema kiavulu, o ku lenduka, ni ku bhanga mbote, ima iambote. Ku muiji o ídifua íii i tena ku bhanga ioso phala o muiji uê ku sanguluka. O mbote, kídifua ki bhangesa o muthu ku mesena o mbote ia akua, a ilondekesa ki kale mu ibhangelu kála mu izuelu iambote. O ku lenduka, ni ku bhanga mbote, ídifua iambote, tu ilondekesa mu ku bhanga ima iambote ku akuetu. Tu u mona mu ukexilu ua ku uabhela o ku bhana. (Ikalakalu 9:36, 39; 16:14, 15) Maji o ku bhanga mbote ku bhinga dingi kima.

9 O ku bhanga o mbote, o ukexilu uambote. Ki ku bhingi ngó o ima i tu bhanga, maji o kima kia beta-kota o kuijiia se tu athu a ukexilu uahi. Xinganeka muhatu ua mu sukula ibundu phala o muiji uê, u i tonginina se iabhi, mba ia touala, se ki ia bolo moxi, mba ku thandu. Kiene kimoxi ué o nzumbi ikôla, i tu longa o ku bhanga o mbote, o muiji uoso ua Kidistá ua tokala u kala ni kídifua kiki ku muenhu uâ.

10. Ihi i tena ku kuatekesa o muiji ku kala ni ídifua ia nzumbi?

10 Kubhata dia Kidistá, ihi i tena ku kuatekesa o muiji ku bhanga mbote ku muthu ni muthu, ni ku lenduka? O kuijiia o Mak’â Nzambi, ku kuatekesa kiavulu. (Kol. 3:9, 10) Saí atuameni a muiji, ene mu di longa mu Kizuua kia Ubhezelu ku Muiji uâ, o ídifua ia nzumbi. Ki kiene mu bhonza ku di longa o ídifua íii. Ene a di longa ni madivulu metu, mu madimi mâ, ene a sola maka alungu ni ídifua íii ia nzumbi. Ua tokala u di longa ngó bhofele, mu semana o ídifua íii. Kioso ki uia ni ku di longa o maka enhá, tanga ué o ibatulu ia Bibidia. Xinganeka mu ioso i ua di longo, samba phala Jihova na ku kuatekese mu nguzu ioso iu ua mu bhanga. (1 Tim. 4:15; 1 Nzuá 5:14, 15) O kuila o ku di longa o ídifua íii, ku kuatekesa o muiji ku dibhana kiambote?

11, 12. Mbote iahi ia katula o makaza, mu ku di longa o kídifua kia ku lenduka?

11 Saí dikaza dia mesenene ku di tunda kiambote mu ukaza uâ, ene a solo ku di longa kiambote o ídifua ia nzumbi. Mbote iahi ia katula? O muhatu uambe: “Nga di longo kuila, o ku lenduka, kulombolola ué ku kala ufiiele, kiki tu ki mona mu ukexilu uetu ua ku dibhana mu izuua íii. Ia tu longo ku lenduka, ni ku di loloka. Ia ngi kuatekesa ué ku ‘sakidila,’ ni ku bhinga ‘muloloki.’

12 O dikaza dia mukuá, dia kexile ni maka, a mono kuila mu ukaza uâ mua kambele o ku lenduka. Ene a mateka ku di longa kumoxi o kídifua kia ku lenduka. Mabesá ahi a tambula? O diiala uambe: “O ku di longa o kídifua kiki, kia tu longo kuehela, kuila kala muthu u katula o jiphata jê, ni kueha o ukexilu ua ku banza bhu kididi kia mukuetu, ni ku mona o ídifua iambote ia mukuetu. Tua mateka kala muthu ku sota o ibhindamu ia mukuá. O ku lenduka kulombolola kuehela o muhatu’ami kuzuela ioso ia banze, ni ku muivua kiambote, se ku luuala ni ima ia-nda zuela. Kia bhingi kueha o ku dizangeleka kuami. Kioso ki tu kumbidila o ídifua íii mu ukaza uetu, o maka mu ukaza uetu, a mateka ku sosoloka. Etu tua ki bhange mu vondadi ietu.” O kuila o muiji uê, ueji katula mbote mu ídifua ia nzumbi?

Londekesa o Kixikanu Kiê Kioso ki u Kala Ubheka uê

13. Ihi i tena ku zanga o ukamba uetu ni Jihova, ni ihi i tua tokala ku lenga?

13 O Jikidistá a tokala kuehela o nzumbi ia Nzambi ku a endesa, ki kala bhu kaxi ka athu, mba mu kasuekele. Lelu, o mundu ua Satanaji, ni ima iê ia iibha iene mu londekesa, kála o itonokenu ia iibha, iene mu di bandekesa dingi. Kiki ki tena ku zanga o ukamba uetu ni Jihova. Ihi ia tokala ku bhanga o Kidistá? O Mak’â Nzambi a tu tendelesa: “Ambulenu o ifua ioso ia ufusa, ni uendelu uoso uaiibha. Mu tambule ni kubelesela o maka a Nzambi a mi bhulula o mienhu ienu.” (Tiia. 1:21) Tua-nda di longa se kiebhi o kídifua kia mukuá kia nzumbi, o kixikanu, ki tena ku tu kuatekesa ku kolokota ku kala tu athu a zele bhu pholo ia Jihova.

14. Kiebhi o ku kamba o kixikanu, ku bhangesa o muthu ku bhanga ima ia iibha?

14 O kixikanu, kilombolola ku xikana kuila Jihova Nzambi, muthu ua kidi. Se Nzambi ka kala muthu ua kidi phala etu, ki kia-nda tu bhonza ku bhanga ima ia iibha. Xinganeka ia bhiti ni mundu ua Nzambi m’ukulu. Jihova ua tangela mu kaxi ka Izekiiele o ima ia xidi ia kexile mu bhanga mu kasuekele, kioso kiambe: “Eie u mon’a muthu, ua mono adiakime, o ikulakaji ia dibhata dia Izalaiele, kia muia ni kubhangela mua vundu, muthu ni muthu mu xilu diê mu’òsete ni iteka? Mbata ene amba, exi: ‘Jihova ka tu mono. O Jihova muéne ué, o ixi ua i ehelela!’” (Ize. 8:12) Eie ua mono ihi ia bheka o maka? Ene ka xikinine kuila Jihova ua kexile mu mona o ima ia kexile mu bhanga. Jihova kexile muthu ua kidi phala ene.

15. Kiebhi o ku kala ni kixikanu kia kolo kua Jihova ki tena ku tu langa?

15 Xinganeka mu phangu ia Zuze. Sumbala muéne ua kexile dikanga dia mundu uê, ni dia muiji uê, maji Zuze ua ditunu ku ta phánda ni muhatu ua Potifale. Mukonda diahi? Muéne uambe: “Eme-phe ngi tena kiebhi kubhanga kuiibha kuos’uku ni kuta kituxi kua Nzambi?” (Dim. 39:7-9) Mu kidi, Jihova uexile muthu ua kidi phala muéne. Se Nzambi u kala muthu ua kidi phala etu, ki tua-nda bhanga ima ia iibha mu kasuekele, mu kuijiia kuila Nzambi ua ibhila o ima íii. Tua-nda mesena ku bhanga kála kiambe o mukua jisalamu: “Ngi sota kuenda jinga monzo iami ni muxima ua ujitu. Ki ngi kala ni kima kia ufusa ku mesu mami.”—Jisá. 101:2, 3.

Langa o Muxima uê mu ku di Kondoloka Jihanji

16, 17. (a) Kála kia ki tange mu divulu dia Jisabhu, kiebhi o ‘dikuenze dimoxi, dia kambe o kilunji’ kia te o kituxi? (b) Kála kia kilondekesa mu mbandu ia 26, kiebhi kiki ki tena ué ku bhita ni athu ala mu kitala kioso-kioso?

16 O ku kondoloka o jihanji, kídifua kia sukina kia nzumbi, ki tu kuatekesa kueha o ima ia ibhila Nzambi. Ki tu kuatekesa ué ku langa o muxima uetu. (Jisa. 4:23) Xinganeka o musoso u tu sanga mu divulu dia Jisabhu 7:6-23, ia lungu ni ‘dikuenze dimoxi, dia kambe o kilunji’ a mu nganala ku kidianzunga. Muéne a mu kuata kioso kia kexile mu “bhita mu nzunga katé bhu thungi, ulunga mu njila iia k’onzo iê.” Nange muéne uai m’onzo iê mukonda ua mesenene kuijiia kima. Ni lusolo luoso muéne ua kambele o kilunji ia mu kuata, “a mu kotekela mubhetu u mu dia o muenhu.”

17 Kiebhi kieji tena o munzangala ku lenga o kibhetu kiki? Mu ku belesela o kitendelesu kiki: “Ku kuate ku nhunganena mu tuhoka tua muhatu ió.” (Jisa. 7:25) Íii phangu phala etu: Se tua mesena ku tu endesa ku nzumbi ia Nzambi, tua tokala ku lenga o ididi i tu bhekela ibhidi. O ukexilu u bhangesa o muthu ku di ta mu ibhidi, kála o ‘dikuenze dimoxi, dia kambe o kilunji,’ o ku tonoka ni ima ia ufusa i moneka mu mutelembe ua izunzumbia, ni mu Internete. Ki kala mu vondadi iê, mba kana, o muthu iú u tena ku uabhela ku mona ima i mu bhangesa ku kala ni jihanji ja xitu. Kienhiki muéne u mateka o ku kala ni kifua kia ku tala o ima ia ufusa, ni ku xidisa o kitongoluelu kiê, ni ku zanga o ukamba uê ni Nzambi. O ukexilu iú, u tena ku mu bhekela ibhidi ku muenhu uê.—Tanga Loma 8:5-8.

18. Ihi ia tokala ku bhanga o Kidistá phala ku langa o muxima uê, ni kiebhi kiki ki bhinga o ku kondoloka o jihanji?

18 Sé phata, tu tena ku kondoloka o jihanji jetu, kioso ki ku moneka ima ilondekesa o ufusa. Maji o kima kia beta-kota, o ku lenga o ididi mua londekesa o ima íii! (Jisa. 22:3) O ku dilanga ku tu kuatekesa ku kondoloka o jihanji, kála o ku suua mbambe, ni ku i kumbidila. Mu kifika, se o komputadolo i kala bhu kididi bhua tena ku i mona ku athu enioso, tu dilanga. A mukuá a tala ngó o ima mu komputadolo, mba mu mutelembe ua izunzumbia, se bhu kala athu. A mukuá ka mesena ku kala ni Internete. (Tanga Matesu 5:27-30.) Tua tokala ku bhanga ioso phala ku dilanga, ni ku langa o muiji uetu, phala tu tene ku bheza Jihova ni ‘muxima ua zele, ni itongoluelu iambote, ni mu ku xikana kua kidi, kua makutu kana.’—1 Tim. 1:5.

19. Mabesá ahi a tambula ió, ehela ku a endesa ku nzumbi ikôla?

19 O ídifua ia nzumbi i tena ku tu bhekela mabesá avulu. O ku lenduka ni ku xididika ku bheka kutululuka mu kilunga. O ku lenduka, ni ku bhanga mbote, ku bheka ku sanguluka ku muiji. O kixikanu, ni ku kondoloka o jihanji, kia-nda tu kuatekesa ku zukama kua Jihova, ni ku kala ni ukexilu ua zele bhu pholo iê. O divulu dia Ngalásia 6:8, di tu suínisa ué: “Uoso u kunina ku ima iandala o Nzumbi ia Nzambi, ku Nzumbi uandù bhongolola muenhu ki uabhua.” Bhu kaxi ka kukula kua Kristu, Jihova ua-nda bhana o nzumbi ikôla, ua-nda bhana muenhu ua kalelaku phala ió ehela ku a endesa ku nzumbi ia Nzambi.

Kiebhi ki Ueji Tambuijila?

• Kiebhi o ku belesela, ni ku xididika ku bheka ku tululuka mu kilunga?

• Ihi ia-nda kuatekesa o Jikidistá kulondekesa ku lenduka, ni ku bhanga mbote ku dibhata diê?

• Kiebhi o kixikanu, ni ku kondoloka o jihanji, ku kuatekesa o Kidistá ku langa o muxima uê?

[Ibhuidisu ia ku dilonga]

[Foto ku bandu 28]

Ihi i ua tokala ku bhanga phala o maka ka dimendale dingi?

[Foto ku bandu 29]

O ku di longa o ídifua ia nzumbi i tena ku kuatekesa o muiji uê

[Foto ku bandu 30]

Ibhetu iahi i tua-nda lenga se tu londekesa kixikanu, ni ku kondoloka o jihanji?