Lelo Ulekanga Mushipiditu Wa Leza Ukuludike?
Lelo Ulekanga Mushipiditu Wa Leza Ukuludike?
“Mushipiditu obe i muyampe; nkunkuje mu ntanda ya boloke.”—MIT. 143:10.
1, 2. (a) Tela bitatyi bimobimo byāingidije’mo Yehova mushipiditu sandu wandi mwanda wa kukwasha bengidi bandi. (b) Lelo mushipiditu sandu wingilanga enka mu bitatyi bya pa bula? Shintulula.
IBIKA bikwiyanga mu milangwe shi wivwana mwanda utala mwingilo wa mushipiditu sandu? Le ufwatakanyanga bilongwa bya bukomo bya Ngideoni ne Samishoni? (Bat. 6:33, 34; 15:14, 15) Padi uvulukanga kubulwa moyo kwa Bene Kidishitu babajinji nansha kutalala kwa Shitevani wādi wimene kumeso a Sanhedrini. (Bil. 4:31; 6:15) Dyalelo nadyo, le ulanga namani pa nsangaji imwekanga ku bitango byetu bya matanda, bululame bwa banabetu bakutyilwa pa mwanda wa kubulwa kwikuja mu bya ntanda, ne kutanta kutulumukwa kwa mwingilo wa busapudi? Bino bimfwa byonso bilombola patōka mwingilo wa mushipiditu sandu.
2 Lelo mushipiditu sandu wingilanga enka mu bino bitatyi bya pa bula kadi bikatampe? Mhm. Kinenwa kya Leza kinena’mba banwe Bene Kidishitu “Nangilai mu Mushipiditu,” kadi amba “mukunkujibwanga ne Mushipiditu,” ne amba “tumwene būmi mudi Mushipiditu.” (Ngat. 5:16, 18, 25) Bino binenwa bilombola’mba mushipiditu sandu ukokeja kwendelela na kwingila mu būmi bwetu. Difuku ne difuku, tufwaninwe kulomba Yehova aludike milangwe, binenwa ne bilongwa byetu na mushipiditu wandi. (Tanga Mitōto 143:10.) Shi tuleke mushipiditu wingile motudi pampikwa kukalakanibwa, nabya ukalupula motudi kipa kitūkija bakwabo mutyima ne kuletela Leza mitendelo.
3. (a) Mwanda waka tufwaninwe kukunkujibwa na mushipiditu sandu? (b) I bipangujo’ka byotusa kubandaula?
3 Mwanda waka i kya mvubu tukunkujibwe na mushipiditu sandu? Mwanda kudi bukomo bukwabo busaka kwitutādila, bukomo bulwanga na mwingilo wa mushipiditu sandu. Buno bukomo bukwabo butelwa na Bisonekwa bu “ngitu,” bufunkila pa kukanina kubi kwa ngitu yetu myoneke, iludikwa na kubulwa kubwaninina kotupyene kudi Adama. (Tanga Ngalatea 5:17.) Lelo penepo, kuleka mushipiditu wa Leza witukunkuje kulombanga bika ne bika? Lelo kudi matabula kampanda otukokeja kutabula mwanda wa kukalakanya lupusa lwa ngitu yetu ya bubi? Tubandaulei bino bipangujo kitatyi kyotwisambila pa bipindi bisamba bya “kipa ya Mushipiditu,” ko kunena’mba, “kutūkija mutyima, ne kanye, ne buyampe, ne bubinebine, ne kikōkeji, ne kwifula.”—Ngat. 5:22, 23.
Kikōkeji ne Kutūkija Mutyima Biletanga Ndoe mu Kipwilo
4. Lelo kikōkeji ne kutūkija mutyima biletanga ndoe namani mu kipwilo?
4 Tanga Kolose 3:12, 13. Kikōkeji ne kutūkija mutyima byendelanga pamo pa kuleta ndoe mu kipwilo. Bino bipindi bibidi bya kipa kya mushipiditu bitukwashanga tulongele bakwetu biyampe, twikale talala kitatyi kyobetukolomona, ne kwepuka kinongo shi abetunena nansha kwitulonga kibi. Shi tubepi mwanda na mwanetu Mwine Kidishitu, kutūkija mutyima, nansha kitūkijetyima, kiketukankaja tuleke kwifikila na mwanetu, ino tulonge bukomo bwa kupwija mwanda. Lelo bine kikōkeji ne kutūkija mutyima bidi na mvubu mu kipwilo? Bine bidi na mvubu, mwanda batwe bonso twi bakubulwa kubwaninina.
5. I bika byābūkile pa bukata bwa Polo ne Banabasa, ne bino bilombola bika?
5 Tutalei mwanda wāfikile pa Polo ne Banabasa. Bāingile pamo mu bula bwa myaka pa kwendeja myanda miyampe kumeso. Bonso bādi na ngikadilo itendelwa. Ino, difuku dimo, kwābūkile pa bukata bwabo “lupata lukatampe lwa malwa, bakalañana au kwandi, au kwandi.” (Bil. 15:36-39) Uno mwanda ulombola’mba nansha ke mu bengidi bapyasakane ba Leza, bantu bakokeja kyaba kimo kwipotomeja. Shi Mwine Kidishitu kebeivwanikilepo na mukwabo, i bika byakokeja kulonga kutyina’mba mwanda wakabaya ke kwishinta bishima bitapa bitwala ku mfika ya endaenda?
6, 7. (a) I madingi’ka le a mu Bisonekwa otukokeja kulonda kumeso kwa mīsambo kukoma na mwanetu mu lwitabijo? (b) Le ‘kupeja pa kwivwana, kwija pa kwisamba ne kwija pa kukalabala’ kudi na kamweno’ka?
6 Monka mulombwela binenwa “lupata lukatampe lwa malwa,” lupotopoto lwāikele na Polo ne Banabasa lwādi lwa mu kitulumukila kadi lukatampe. Shi Mwine Kidishitu wamone amba kalobe paesamba na mwanabo mu lwitabijo, i biyampe alonde madingi adi mu Yakoba 1:19, 20 anena’mba: “Bantu bonso bapeje pa kwivwana, bēje pa kwisamba, ne pa kukalabala napo, mo monka bējepo. Ke-buntu bukalabale bwa bantu kebulongapo boloke bwa Leza, mhm.” Mungya ngikadila, ukokeja kwisamba’ko mwanda mukwabo, kutundulula mwisambo mu kitatyi kikwabo, nansha kulomba lusa kumeso kwa mwanda kukoma.—Nk. 12:16; 17:14; 29:11.
7 Lelo i kamweno’ka kadi mu kulonda ano madingi? Shi Mwine Kidishitu etūkije, alombele pa mwanda’wa, ne kutala mwa kulondolwela’po, nabya waleka mushipiditu wa Leza umukunkuje. (Nk. 15:1, 28) Pa kukunkujibwa na uno mushipiditu, ukamwekeja kikōkeji ne kutūkija mutyima. Nabya wakumbanya mwa kulondela madingi adi mu Efisesa 4:26, 29 a amba: “Funai bulobo kemukapīlaimo mambo . . . Kemukīkala kuleka kinenwa kibole kulupuka mu kyakanwa kyenu, mhm, poso kilumbuluke kyonka kyakwimutamija biyampe, senene, amba kipane buntu kudi boba babwivwana.” I bine, shi tuvwale kikōkeji ne kutūkija mutyima, tubatuntwila ku ndoe ne bumo bwa kipwilo.
Tūkija Mutyima wa Kisaka Kyobe na Kanye ne Buyampe
8, 9. Lelo kanye ne buyampe i bika, ne bikwashanga namani mu njibo?
8 Tanga Efisesa 4:31, 32; 5:8, 9. Kanye ne buyampe bitalajanga mutyima pamo bwa kaluvula kayampe ne tubitomibwa tutalala mu dyuba kapuwe. Ino ngikadilo iletanga nsangaji mu kisaka. Kanye i ngikadila yabilwa ilupuka ku kuta bakwabo mutyima bya binebine, kumwekelanga mu bilongwa bya kwibakwasha ne binenwa bya bulēme. Buyampe, pamo bwa kanye, i ngikadila miyampe imwekanga mu bilongwa bimwena’mo bakwetu. Iyukenanga ku mutyima wa buntu. (Bil. 9:36, 39; 16:14, 15) Inoko, buyampe bulomba ne bintu bikwabo.
9 Buyampe i bulumbuluke bwa mwikadilo. Ke enkapo byobya byotulonga, ino nakampata, i mwine motwikadile. Langa’po mwana-mukaji uteakanya bipa bya kudya kisaka kyandi, ubandaulanga kipindi ne kipindi paketa kipa, mwa kuyukila shi i kinengele ne kwela senene, kwampikwa kubola munda nansha pangala. Mo monka, buyampe buletwa na mushipiditu sandu bukwashanga mu būmi butuntulu bwa Mwine Kidishitu.
10. I bika bikalongwa pa kukwasha ba mu kisaka batamije kipa kya mushipiditu?
10 Mu njibo ya Bene Kidishitu, i bika bikokeja kukwasha ba mu kisaka belongele bintu na kanye ne buyampe umo ku mukwabo? Buyuki bwa binebine bwa Kinenwa kya Leza bo bukwashanga bikatampe. (Kol. 3:9, 10) Mitwe imo ya bisaka itwejanga mu Butōtyi bwa Kisaka bwa kyolwa mpangiko ya kwifunda kipa kya mushipiditu. Ino mpangiko ke mikomopo. Na kwingidija bingidilwa bya bukimbi bidi mu lwenu ludimi, tonga myanda isambila pa kipindi kimokimo kya kipa kya mushipiditu. Ukokeja kubandaula misango mityetye kete ku yenga, mwapityija mayenga mavule mwisambila pa kipindi kimokimo. Kitatyi kyomwifunda myanda’ya, tangai ne kwisambila pa bisonekwa bitelelwe. Kimbai miswelo ya kwingidija umbūmi byomwifunda, kadi lombai Yehova emwesele mu bukomo bomulonga. (1 Tem. 4:15; 1 Yoa. 5:14, 15) Mwene kifundwa kya uno muswelo kikokeja kushinta muswelo wimwene ba mu kisaka?
11, 12. Lelo i muswelo’ka wamwenine ba mulume ne mukaji Bene Kidishitu mu kwifunda myanda itala kanye?
11 Ba mulume ne mukaji bakisongasonga, badi basaka busongi bwabo bwikale biyampe, bakwete butyibi bwa kwifunda na mushike kipa kya mushipiditu. Le bamwenine’mo namani? Mukaji unena’mba: “Kuyuka’mba kanye kalombanga lulamato ne kikōkeji i kulumbulule muswelo otwilongela bintu kufika ne dyalelo. Kwetufundije kwikala na mutyima unekena ne kwifwila lusa. Kadi kwetufundije ‘kufwija’ko’ ne ‘kulomba lusa’ ponso pokisakilwa.”
12 Ba mulume ne mukaji bakwabo, badi na makambakano mu busongi, bajingulwile amba kanye e ko badi babudilwe. Batongele kwifundila pamo myanda isambila pa kanye. Byafula kwepi? Mulume uvuluka’mba: “Kwifunda kanye kwetukweshe tumone mvubu ya kumona mukwetu bu utōka wakubulwa milangwe mibi pondi, tukimbe biyampe bidi mu mukwetu. Twashilwile kuta mutyima au ku bisaka mukwabo, au ku bisaka mukwabo. Kwikala na kanye kwadi kulomba nene mukajami esambe patōkelela byalanga pampikwa ami kukalabala kitatyi kyanena. Kino kyadi kinomba kufundula ditatu. Potwashilwile kumwekeja kanye mu busongi bwetu, mutyima wa kwikañanya wadi wenda upwa. Byetukweshe bininge.” Lelo kisaka kyobe kibulwe’po kumwena mu kwifunda kipa kya mushipiditu?
Tamija Lwitabijo Podi kwa Bunka
13. Le tufwaninwe kwilama ku bika bileta kyaka ku būmi bwetu bwa ku mushipiditu?
13 I biyampe Bene Kidishitu baleke mushipiditu wa Leza wibakunkuje pobadi pa bantu ne pa bunka. Dyalelo mu ino ntanda ya Satana, mubavula bifwatulo bya kiboja ne kwipwija mukose kōneke. Kino kitūlanga mu kyaka būmi bwetu bwa ku mushipiditu. Le Mwine Kidishitu unenwe kulongapo namani? Kinenwa kya Leza kitudingila amba: “Fundulai byonso bibibibi, ne bubi bwine busubukile ku bubi, mutambule mwanda ukunibwe monka munda, ne kikōkeji ponka, e uyūkile kwimupandijija mityima yenu.” (Yak. 1:21) Tubandaulei lwitabijo (bubinebine), kipindi kikwabo kya kipa kya mushipiditu, mokitukwashisha twikale batōka kumeso a Yehova.
14. Lelo kubulwa lwitabijo kukokeja kutwala muntu ku bubi namani?
14 Dibajinji, lwitabijo, lulombola’mba tumwene Yehova Leza bu muntu udi’ko bine. Shi ketumwenepo Leza bu wa bine kotudi, nabya ketukejepo kuponena mu bubi. Tala byāfikile bantu ba Leza pa kala. Yehova wāsokwedile mupolofeto Ezekyele amba byamunyanji byobi bilongwa mu bufyafya, wamunena’mba: “Mwana muntu, lelo ubamone kyo balonga bakulumpe ba njibo ya Isalela mu fukutu, muntu ense mu tudimbwa twandi tudimo byelekejo, a? Mwanda banena’mba: Yehova ketumwenepo, Yehova walekelela ntanda’ya.” (Ezek. 8:12) Le ubayuka kyālengeje balonge bino bintu? Kebādipo betabije’mba Yehova umwene byobalonga. Kebādipo bamwene Yehova bu muntu udi’ko bine.
15. Lelo lwitabijo lukomo lwitukiñanga namani?
15 Ino, tala mwishidile kimfwa kya Yosefa. Nansha byaādi kulampe na kisaka ne bantu bandi, Yosefa wāpelele kulonga makoji na mukaja Potifela. Mwanda waka? Wānene’mba: “Lelo nkalonga namani ne buno bubi bukatampe byamwiko namino? Mbulwe kupya mambo kudi Leza mwine’ni?” (Ngal. 39:7-9) Bine, wādi umwene Yehova amba udi’ko bine. Shi tumwene Leza bu udi’ko, netu ketukabandilapo makayo a disubi nansha kulonga mu bufyafya kintu kyotuyukile amba kifityijanga Leza mutyima. Batwe tukasumininwa kulonga bwa kaimba wa mitōto wāimbile amba: “Nkanañanga mu njibo yami ne mutyima mubwaninine. Nkikatūlapo ku meso ami kikobakane nansha kimo.”—Mit. 101:2, 3.
Lama Mutyima Obe na Kwīfula
16, 17. (a) Mungya mokisonekelwe mu mukanda wa Nkindi, i muswelo’ka waponena “nsongwalume umo wampikwa ñeni” mu dikinga dya bubi? (b) Monka mulombwela kifwatulo kidi pa paje 30, i muswelo’ka ukokeja kwitufikila uno mwanda dyalelo, kwampikwa kubanga myaka idi na muntu?
16 Kwīfula, kipindi kya mfulo kya kipa kya mushipiditu, kwitukwashanga tupele bintu bipeleja Leza. Kukokeja kwitukwasha kulama mutyima wetu. (Nk. 4:23) Tala mwanda unenenwe mu Nkindi 7:6-23, utela muswelo “nsongwalume umo wampikwa ñeni” wapile mu budyumuku bwa wa bwitwa. Wapi’mo mwanda wadi “upita mu mukenza pabwipi ne difinko dya mwana-mukaji.” Padi wādi winangija mu uno mukenza na mutyima wa kuyuka bidi’mo. Bukidi bonka, wakomenwa kujingulula’mba watwalwa mu dishinda dya bulembakane ditala “būmi bwandi.”
17 Lelo uno nsongwalume wādi wa kwepuka namani kino kilubo kileta musala? I na kuteja kidyumu kinena’mba: “Kokajimina mu tushinda twandi.” (Nk. 7:25) Kudi ñeni yotuboila’po: Shi tusaka mushipiditu wa Leza witukunkuje, tufwaninwe kwepuka kwitūla batwe bene mu kashinda ka kutompibwa. Muswelo umo ubwanya kujimina muntu mu dishinda dya bulembakane dya “nsongwalume umo wampikwa ñeni” i na kushintashinta bilombolwa ku televijo nansha kutwelatwela pa Entelenete kwampikwa kitungo. Kakabulwepo kuponena pa myanda ilangula masenda, ku kusaka nansha mu kitulumukila. Bityebitye ubwanya kutamija kibidiji kya disubi kya kubandila bantu badi mutaka, kukamufikija ku kōna mutyima wandi wa mundamunda ne kipwano kyandi na Leza. Kino kibwanya kutala būmi bwandi bonso.—Tanga Loma 8:5-8.
18. Lelo Mwine Kidishitu ubwanya kukwata’ko ñeni’ka mwa kulamina mutyima wandi, ne bino bilomba namani kutamija kwīfula?
18 I bine, shi tubatubukila pa bifwatulo bibi, tukokeja ne tufwaninwe kutamija kwīfula na kulonga’po kintu. Ino bikekala biyampe kutabuka shi tubadikila kwepuka ino ngikadilo! (Nk. 22:3) Kwitūdila’ko mikalo mifwaninwe ne kwiilonda kulombanga kutamija kwīfula. Kimfwa, kutūla kompyuta pa kifuko papita bantu kukokeja kwitukinga. Bamo bamonanga’mba i biyampe kwingidija kompyuta nansha televijo enka kitatyi kidi’po bantu. Bakwabo nabo i bapele’tu ne kwingidija Entelenete kwine. (Tanga Mateo 5:27-30.) Nanshi tukwatei’ko ñeni yonso milumbuluke ya kwikinga batwe bene ne kisaka kyetu amba tutōte Yehova “ne mutyima wa mundamunda mulumbuluke onka, ne kwitabija kwa binebine.”—1 Tem. 1:5.
19. I byabuyabuya’ka le byotukamona shi tubaleka mushipiditu sandu witukunkuje?
19 Kipa kilupulwa na mwingilo wa mushipiditu kiletanga byabuyabuya bivule. Kikōkeji ne kutūkija mutyima kuletanga ndoe mu kipwilo. Kanye ne buyampe bilengeja nsangaji mu kisaka. Lwitabijo ne kwīfula bitukwashanga twikale pabwipi na Yehova kadi batōka kwadi. Kadi, Ngalatea 6:8 witukulupija’mba: “Yewa ukunine ku Mushipiditu, ukāngulanga būmi bwa nyeke na nyeke konka ku Mushipiditu.” Bine, kupityila ku kikūlwa kya Kidishitu, Yehova ukengidija mushipiditu sandu mwanda wa kupāna būmi bwampikwa mfulo ku boba baleka mushipiditu wibakunkuje.
Usa Kulondolola Namani?
• Lelo kikōkeji ne kutūkija mutyima biletanga ndoe namani?
• I bika bikakwasha Bene Kidishitu bamwekeje kanye ne buyampe mu njibo?
• Lelo lwitabijo ne kwīfula bikwashanga namani Mwine Kidishitu alame mutyima wandi?
[Bipangujo bya Kifundwa]
[Kifwatulo pa paje 28]
Le ukalonga bika kutyina mīsambo yakafika kubi?
[Kifwatulo pa paje 29]
Kwifunda kipa kya mushipiditu kukokeja kuletela kisaka byabuyabuya
[Kifwatulo pa paje 30]
I byaka’ka byotukepuka shi tutamije lwitabijo ne kwīfula?