Kasi Mukuzomera Kulongozgeka na Mzimu wa Ciuta?
Kasi Mukuzomera Kulongozgeka na Mzimu wa Ciuta?
“Mzimu winu uwemi undilongozge mu nthowa ya ku cidika!”—SAL. 143:10.
1, 2. (a) Zunurani vyakucitika vinyake ivyo vikulongora umo mzimu utuŵa ukovwilira ŵateŵeti ŵa Yehova. (b) Kasi mzimu utuŵa ukugwira nchito pa vyakucitika vyapadera pera? Longosorani.
KASI nchivici cikwiza mu maghanoghano ghinu para mukughanaghanira umo mzimu utuŵa ukugwilira nchito? Kasi mukughanaghanira milimo yankhongono iyo Gidiyoni na Samusoni ŵakacita? (Ŵeru. 6:33, 34; 15:14, 15) Mutepanji mukughanaghanira za cikanga ico Ŵakhristu ŵakwambilira ŵakaŵa naco panji umo Stefano wakaŵira wakuzika apo wakaŵa mu mphara ya Sanihedirini. (Mil. 4:31; 6:15) Panji mukughanaghanira za cimwemwe ico cikuŵa pa maungano gha mitundu yose, kugomezgeka kwa ŵabali ŵithu awo ŵakakakika cifukwa ca kukana kunjilirapo pa vya caru, ndiposo umo mulimo wa kupharazga walutira panthazi. Vyose ivi mbukaboni wa ivyo mzimu utuŵa ukucita.
2 Kasi mzimu utuŵa ukugwira nchito pa vyakucitika vyapadera pera panji para vinthu vyasuzga comene? Yayi. Mazgu gha Ciuta ghakuyowoya kuti Ŵakhristu ‘ŵakwenda mwa mzimu,’ ‘ŵakulongozgeka na mzimu,’ ndiposo ‘ŵakukhala mwa mzimu.’ (Gal. 5:16, 18, 25) Mazgu agha ghakulongora kuti nyengo yiliyose mzimu utuŵa ungagwira nchito mwa ise. Zuŵa lililose tikwenera kuŵeyelera Yehova kuti kwizira mu mzimu wake walongozge maghanoghano ghithu, kayowoyero kithu, ndiposo ivyo tikucita. (Ŵazgani Salmo 143:10.) Para tikuzomerezga mzimu utuŵa kugwira nchito mu umoyo withu, tiŵenge na mikhaliro iyo yikondweskenge ŵanji na kupeleka malumbo kwa Ciuta.
3. (a) Cifukwa wuli tikukhumbikwira kulongozgeka na mzimu utuŵa? (b) Kasi tidumbiskanenge mafumbo wuli?
3 Cifukwa wuli nchakuzirwa kuti tilongozgekenge na mzimu utuŵa? Cifukwa cakuti nkhongono yinyake yikukhumba kutiwusa, ndipo nkhongono iyi yikwimikana na mzimu utuŵa. Malemba ghakuti nkhongono yinyake iyi ni “thupi,” kung’anamura makhumbiro ghakwananga gha thupi lithu agho tili kuhara kwa Adamu. (Ŵazgani Ŵagalatiya 5:17.) Kasi kuzomera kulongozgeka na mzimu wa Ciuta kukusazgapo vici? Kasi tingacita vici kuti tilimbane na makhumbiro ghaheni gha thupi lithu? Tiyeni tiwone mafumbo agha apo tikudumbiskana vigaŵa vinkhondi na cimoza vya cipambi ca “mzimu.” Vigaŵa ivi ni “kukhomezga, lusungu, uwemi, cipulikano, kuzika na kujikora.”—Gal. 5:22, 23.
Kuzika na Kukhomezga Kukovwira Kuti mu Mpingo Muŵe Mtende
4. Kasi kuzika na kukhomezga vikovwira wuli kuti mu mpingo muŵe mtende?
4 Ŵazgani Ŵakolose 3:12, 13. Kuzika na kukhomezga vikwendera lumoza na mtende. Mikhaliro iyi yikutovwira kuti tighanaghanirenge ŵanji, tileke kukwiya para ŵatavya, ndiposo kuti tileke kuwezgera para ŵanji ŵatiyowoyera panji kuticitira ciheni. Usange tapambana maghanoghano na Mkhristu munyithu, kukhomezga, panji kukunthirapo kutovwirenge kuti tiwezgerepo mtende m’malo mwa kusulako mbali panji mudumbu withu. Kasi kuzika na kukhomezga vikukhumbikwa nadi mu mpingo? Enya, cifukwa tose ndise ŵambura kufikapo.
5. Kasi nchivici cikacitika pakati pa Paulosi na Baranaba, ndipo ici cikulongoraci?
5 Ghanaghanirani ivyo vikacitika pakati pa Paulosi na Baranaba. Kwa vilimika vinandi ŵakateŵeteranga lumoza kuthandazga makani ghawemi. Waliyose wakaŵa na mikhaliro yiwemi. Ndipouli, pa nyengo yinyake pakati pawo pakaŵa “kukwiyiskana kukuru, mwakuti ŵakapatukana yumoza na munyake.” (Mil. 15:36-39) Cakucitika ici cikulongora kuti nyengo zinyake nanga ni ŵateŵeti ŵakujipeleka ŵa Ciuta ŵakupambana maghanoghano. Para Mkhristu wapambana maghanoghano na munyake, kasi wangacitaci kuti mphindano iyo yileke kukura na kunanga ubwezi wawo?
6, 7. (a) Para tamba kuthukira, kasi ni ulongozgi wuli uwo tingalondezga? (b) Kasi pakuŵa vyandulo wuli para ‘tikupulika luŵiro, kuzikira pakuyowoya, na kutukutwa luŵiro cara’?
6 “Kukwiyiskana kukuru” uko kukaŵa pakati pa Paulosi na Baranaba kukacitika mwamabuci waka. Para Mkhristu wakudumbiskana na munyake ndipo wawona kuti wamba kuthukira, wangacita makora kupulikira ulongozgi wa pa Yakobe 1:19, 20, uwo ukuti: “Munthu waliyose wapulikenge luŵiro, wazikirenge pakuyowoya, kutukutwa luŵiro cara; pakuti kutukutwa kwa munthu kukupambika urunji wa Ciuta cara.” Kwakuyana na umo vinthu viliri, wangasintha nkhani iyo ŵakudumbiskana, wangayilekezga dankha kuti ŵazakadumbiskane nyengo yinyake, panji kuwukapo pambere ŵandambe kupindana.—Zinth. 12:16; 17:14; 29:11.
7 Kasi kulondezga ulongozgi uwu kuli na vyandulo wuli? Mkhristu wakulongora kuti wakuzomera kulongozgeka na mzimu wa Ciuta para wakukhazikiska mtima wake pasi, kulomba, ndiposo kusanga nthowa yiwemi yakuzgolera para wapambana maghanoghano na munyake. (Zinth. 15:1, 28) Mzimu wa Ciuta ungamovwira kuti walongore kuzika na kukhomezga. Para wacita nthena, ndikuti ngwakunozgeka kupulikira ulongozgi wa pa Ŵaefeso 4:26, 29, uwo ukuti: “Para mwatukutwa, muleke kwananga . . . Kayowoyero kakuvunda kangafumanga cara mu mulomo winu, kweni kayowoyero kose ako nkhawemi pakuzenga ŵanji mwakuyana na ico cikukhumbikwa pa nyengo iyo, kuti kaŵape ico nchakukhozga awo ŵakupulika.” Para tikujivwarika kuzika na kukhomezga, tikovwira kuti mu mpingo muŵe mtende na kukolerana.
Mu Mbumba Muŵenge Lusungu na Uwemi
8, 9. Kasi lusungu na uwemi ni vici, ndipo vikovwira wuli pa nyumba?
8 Ŵazgani Ŵaefeso 4:31, 32; 5:8, 9. Lusungu na uwemi vili nga umo tumphepo na cakumwa cakuzizima makora ciliri cakukhumbikwira para kwawocha. Mikhaliro iyi yikovwira kuti pa nyumba paŵenge pakukondweska. Lusungu ni mukhaliro wakukondweska uwo ukulongoreka cifukwa ca kufipira mtima ŵanji, ndipo ukuwoneka kwizira mu ivyo tikucita na kuyowoya. Nga ni lusungu, uwemi ni mukhaliro uwo tikulongora para tikucitira ŵanji vinthu ivyo ŵakwandula navyo. Mukhaliro uwu ukuwoneka usange munthu wali na mzimu wakupa. (Mil. 9:36, 39; 16:14, 15) Kweni uwemi ukusazgapo vinthu vinandi.
9 Uwemi ni mukhaliro wapacanya comene. Uwemi ukusazgapo waka ivyo tikucita yayi, kweni umo ise tiliri. Uli nga nchipambi cakunowa ico cilije pakuvunda palipose. Uwemi uwo nchigaŵa ca cipambi ca mzimu utuŵa ukukhwaska umoyo wose wa Mkhristu.
10. Kasi nchivici cingawovwira ŵamumbumba kuti ŵaŵe na cipambi ca mzimu?
10 Kasi nchivici cingawovwira ŵamumbumba Zacikhristu kuti ŵacitiranenge lusungu ndiposo uwemi? Mazgu gha Ciuta ghakovwira comene. (Kol. 3:9, 10) Pa Nyengo Yakusopera ya Mbumba, mitu yinyake ya mbumba yikusankha kuti ŵasambire vinandi vyakukhwaskana na cipambi ca mzimu. Nchakusuzga yayi kucita nthena. Mu mabuku agho muli nagho mu ciyoyero cinu, mungasankha nkhani izo zikulongosora cigaŵa cilicose ca cipambi ca mzimu. Sabata yiliyose mungasambira ndime zicoko waka, ndipo pangatora masabata ghanandi kuti mumalizge cigaŵa ico mukusanda. Para mukusambira, ŵazgani Malemba na kudumbiskana. Penjerezgani nthowa za umo mungalondezgera ivyo mukusambira, ndipo lombani Yehova kuti watumbike citatata cinu. (1 Tim. 4:15; 1 Yoh. 5:14, 15) Kasi kusambira kwanthena kungawovwira nadi ŵamumbumba?
11, 12. Kasi mbumba zinyake zasanga candulo wuli cifukwa ca kusambira vinandi vyakukhwaskana na lusungu?
11 Mbumba yinyake yikakhumba kuti nthengwa yawo yendenge makora, ntheura yikasankha kuti yisambire vinandi vyakukhwaskana cigaŵa cinyake ca cipambi ca mzimu. Kasi yikasanga candulo wuli? Muwoli wakati: “Kusambira vinandi vyakukhwaskana na lusungu kwatovwira comene kuti tiŵe na lusungu. Kwatovwira kuti tiŵenge ŵakujiyuyura ndiposo tigowokeranenge. Kweniso kwatovwira kumanya kuzirwa kwa mazgu ghakuti ‘nawonga’ ndiposo ‘phepani’ para mphakwenelera.”
12 Ŵakutorana ŵanyakeso awo nthengwa yawo yikaŵa na masuzgo ŵakawona kuti ŵakasoŵerwanga lusungu. Ŵakaghanaghana kuti ŵasambilire lumoza nkhani ya lusungu. Kasi nchivici cikacitika? Mfumu wakati: “Kusambira za lusungu kwatovwira kuti tigomezganenge m’malo mwa kukayikirana, ndiposo kuti tiwonenge uwemi uwo waliyose wali nawo. Waliyose wakuwona munyake kuŵa wakukhumbikwa. Nkhakhumbikwiranga kuzomerezga muwoli wane kuyowoya mwakufwatuka ivyo vili ku singo kwake, ndiposo kuti nileke kukhuŵara na ivyo wayowoya. Kukanovwiraso kuti nileke kujikuzga. Kujikhungulufya kukamba kumara pacokopacoko tikati tamba kulongorana lusungu. Lusungu lukatifwatura ku masuzgo.” Kasi mbumba yinu nayo yingasanga candulo para mungasambira vigaŵa vya cipambi ca mzimu?
Ŵani na Cipulikano Para Muli kwa Mwekha
13. Kasi tikwenera kuŵa maso na vinthu wuli ivyo vingatinanga mwauzimu?
13 Ŵakhristu ŵakwenera kulongozgeka na mzimu wa Ciuta para ŵali pawumba kweniso para ŵali kwaŵekha. Mu caru ca Satana ici, vithuzithuzi vyaukazuzi ndiposo vyakusanguluska vyaunyankhasi vyazara comene. Ivi vingananga umoyo withu wauzimu. Kasi Mkhristu wakwenera kucitaci? Mazgu gha Ciuta ghakuticenjezga kuti: “Sezgerani kutali ukazuzi wose na cinthu cakufuluka cira, uheni, ndipo zomerani na kuzika kuti mazgu agho ghakumanya kuponoska umoyo winu, ghapandike mwa imwe.” (Yak. 1:21) Tiyeni tiwone umo cipulikano cingatovwilira kuti tilutilire kuŵa ŵakutowa mu maso gha Yehova.
14. Cifukwa wuli uyo walije cipulikano wangacita vinthu viheni?
14 Cipulikano nchakuzirwa, ndico cikutovwira kuwona Yehova Ciuta kuŵa wanadi kwa ise. Cingaŵa cipusu kucita viheni, usange Ciuta ngwanadi yayi kwa ise. Wonani ivyo vikacitikira ŵanthu ŵa Ciuta mu nyengo yakale. Yehova wakavumbulira nchimi Ezekiyeli kuti ŵanthu ŵakacitanga vinthu vyaukazuzi ku mphepete, wakati: “Penepapo nga wakuti kwa ine, ‘Mwana wa munthu, kasi wawona ivyo ŵalara ŵa nyumba ya Israyeli ŵakucita mu mdima, munthu yose mu cipinda ca vikozgo vyake? Pakuti ŵakuti, Yehova kuti wakutiwona cara, Yehova wacisida caru.’” (Ezek. 8:12) Kasi mwawona ico cikambiska suzgo? Ŵakagomezganga yayi kuti Yehova wakumanya ivyo ŵakucita. Yehova wakaŵa wanadi yayi kwa iwo.
15. Kasi tikuvikilirika wuli para tili na cipulikano cakukhora mwa Yehova?
15 Kweni sono wonani ciyelezgero ca Yosefe. Nangauli wakaŵa kutali na mbumba yakwake na ŵanthu ŵakwake, wakakana kucita uzaghali na muwoli wa Potifara. Cifukwa wuli? Wakati: “Kasi ndingacita wuli uheni uwu ukuru, na kwanangira Ciuta?” (Gen. 39:7-9) Yehova wakaŵa wanadi kwa iyo. Usange Ciuta ngwanadi kwa ise, nanga ni para tili kwatekha tiwonelerenge yayi vyakusanguluska vyaukazuzi nesi kucita cilicose ico tikumanya kuti cikumukwiyiska. Nase ticitenge nga ni wamasalmo uyo wakimba kuti: “Tindendenge mu nyumba yane na mtima wakukongora; kuti tindiŵike cara kanthu ako nkhaheni panthazi pa maso ghane.”—Sal. 101:2, 3.
Vikilirani Mtima Winu Mwakuŵa Ŵakujikora
16, 17. (a) Nga umo buku la Zintharika layowoyera, kasi ‘pungwe wambura mahara’ wakasongeka wuli? (b) Nga umo vyalongolekera pa peji 26, kasi vinthu vyakuyana waka vingacitika wuli?
16 Kujikora ni mukhaliro uwo ukutovwira kuti tikanenge vinthu ivyo Ciuta wakutinkha. Kungatovwira kuti tivikilire mtima withu. (Zinth. 4:23) Wonani ivyo lemba la Zintharika 7:6-23 likuyowoya. Lemba ili likuyowoya za ‘pungwe wambura mahara’ uyo wakasongeka na mwanakazi muzaghali. Wakakopeka apo “wakendanga mu gurwe pafupi pa cingodya” ca nyumba ya mwanakazi muzaghali. Mutepanji wakaluta ku nyumba ya mwanakazi uyu kuti wakawone waka umo kuliri. Wakatondeka kuŵanika kuti wakulongozgekera ku ucindere uwo “wathyikira umoyo wake.”
17 Kasi pungwe uyu wakatenge waŵambarenge wuli suzgo ili? Mwakupulikira cenjezgo lakuti: “Ungasoŵeranga mu mendero ghake.” (Zinth. 7:25) Sambiro ilo tikutorapo ndakuti, usange tikukhumba kulongozgeka na mzimu wa Ciuta, tikwenera kuŵambara nthowa izo zingatiŵika pa ciyezgo. Munthu wangasoŵera mu nthowa za ucindere nga ni ‘pungwe wambura mahara’ uyu usange wakujura vinthu vyakuti walije navyo nchito pa TV panji pa Intaneti. Kwali wanguvipukwa panji yayi, mwamabuci wangawona vinthu vyakuwuska khumbo lakugonana. Pacokopacoko wangamba cizgoŵi ciheni ca kulaŵilira vithuzithuzi vyamuziro ivyo vingananga njuŵi yake ndiposo ubwezi wake na Ciuta. Ndipo wangataya nanga mbumoyo wake.—Ŵazgani Ŵaroma 8:5-8.
18. Kasi Mkhristu wangacita wuli kuti wavikilire mtima wake, ndipo cifukwa wuli kucita nthena kungakhumbikwira kujikora?
18 Ndipouli, usange mwamabuci tawona vithuzithuzi vyamuziro, tikwenera kujikora mwa kucitapo kanthu mwaluŵiro. Kweni cingaŵa ciwemi comene kuvigwentherathu mwakutendekera. (Zinth. 22:3) Kuti munthu walondezge fundo izo zingamuvikilira pa nkhani iyi wangakhumbikwira kujikora. Mwaciyelezgero, kuŵika kompyuta pa malo gha pakweru kungamuvikilira. Ŵanji ŵawona kuti nchiwemi yayi kugwiliskira nchito Intaneti panji kuwonelera TV para ŵali paŵekha. Ŵanji ŵasankha kuleka kugwiriskira nchito Intaneti. (Ŵazgani Mateyu 5:27-30.) Tiyeni tiyezge kucita cilicose ico cingatovwira pamoza na ŵamumbumba yithu kuti tisopenge Yehova na “mtima wakutowa na njuŵi yiwemi kweniso mu cipulikano cambura upusikizgi.”—1 Tim. 1:5.
19. Kasi pali vyandulo wuli para tikuzomera kulongozgeka na mzimu utuŵa?
19 Vigaŵa vya cipambi ca mzimu utuŵa vili na vyandulo vinandi. Kuzika na kukhomezga vikovwira kuti mu mpingo muŵe mtende. Lusungu na uwemi vikovwira kuti mbumba yiŵenge yakukondwa. Cipulikano na kujikora vikutovwira kuti tilutilire kuskepelera kwa Yehova na kuŵa ŵakutowa mu maso ghake. Nakuti lemba la Ŵagalatiya 6:8 likuti: “Uyo wakuseŵa ku mzimu wazamuvuna umoyo wamuyirayira kufuma ku mzimu.” Pa lufura lwa sembe yakuwombora ya Khristu, Yehova wazamugwiliskira nchito mzimu utuŵa kupeleka umoyo wamuyirayira ku awo ŵakuzomera kulongozgeka na mzimu wake.
Kasi Mungazgora Wuli?
• Kasi kuzika na kukhomezga vikovwira wuli kuti mu mpingo muŵe mtende?
• Kasi nchivici cingawovwira Ŵakhristu kuti ŵalongoranenge lusungu na uwemi pa nyumba?
• Kasi cipulikano na kujikora vingawovwira wuli Mkhristu kuti wavikilire mtima wake?
[Mafumbo]
[Cithuzithuzi pa peji 24]
Kasi mungacita wuli kuti pakudumbiskana muleke kupindana?
[Cithuzithuzi pa peji 25]
Kusambira vya cipambi ca mzimu kungawovwira mbumba yinu
[Cithuzithuzi pa peji 26]
Kasi cipulikano na kujikora, vikutovwira kuŵambara vici?