Naa Ni Khou Tendela U Livhiswa Nga Muya Wa Mudzimu?
Naa Ni Khou Tendela U Livhiswa Nga Muya Wa Mudzimu?
“Muya wau wa vhuḓi nga u ntshimbidze kha nḓila ya u luga.”—PS. 143:10.
1, 2. (a) Bulani zwiṅwe zwiitea zwe khazwo Yehova a shumisa muya mukhethwa a tshi itela vhashumeli vhawe. (b) Naa muya mukhethwa u shuma kha zwiitea zwo khetheaho fhedzi? Ṱalutshedzani.
NDI mini zwine zwa ḓa muhumbuloni waṋu musi ni tshi humbula nga ha nḓila ine muya mukhethwa wa shuma ngayo? Naa ni humbula nga ha mishumo ya maanḓa ya Gideoni na ya Simisoni? (Vhahaṱ. 6:33, 34; 15:14, 15) Khamusi ni humbula nga ha nḓila ye Vhakriste vha u thoma vha sumbedza ngayo tshivhindi na nga nḓila ye Stefano a vha o dzika ngayo musi o ima phanḓa ha magota. (Mish. 4:31; 6:15) Musalauno, ri takala vhukuma musi ri mabuthanoni a tshaka dzoṱhe, musi ri tshi pfa nga ha u fulufhedzea ha vhahashu vhe vha valelwa dzhele nga ṅwambo wa u sa dzhia sia, na nga ha nyengedzeo i swayeaho ya mushumo wa u huwelela. Tsumbo dzenedzi dzoṱhe dzi ṋea vhuṱanzi ha uri muya mukhethwa u khou shuma.
2 Naa muya mukhethwa u shuma kha zwiitea zwo khetheaho fhedzi kana kha zwiimo zwi songo ḓoweleaho? Hai. Ipfi ḽa Mudzimu ḽi amba uri Vhakriste vha khou ‘tshimbila nga lwa muya,’ vha khou “khadiwa nga Muya” na uri vha khou “tshila lwa Muya.” (Vha-Gal. 5:16, 18, 25) Yeneyi mibulo i sumbedza uri muya mukhethwa u dzula u tshi ri ṱuṱuwedza vhutshiloni hashu. Ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe, ri fanela u humbela Yehova uri a ri livhise nga muya wawe malugana na zwine ra zwi humbula, zwine ra zwi amba, na zwine ra zwi ita. (Vhalani Psalme ya 143:10.) Musi ri tshi tendela muya wa Mudzimu u tshi shuma vhutshiloni hashu, u ḓo bveledza zwiaṋwiwa zwine zwa homolosa vhaṅwe na zwine zwa rendisa Mudzimu.
3. (a) Ndi ngani ri tshi ṱoḓa u livhiswa nga muya mukhethwa? (b) Ndi mbudziso dzifhio dzine ra ḓo dzi haseledza?
3 Ndi ngani zwi zwa ndeme uri ri livhiswe nga muya mukhethwa? Ndi nga ṅwambo wa uri hu na tshiṅwe tshithu tshine tsha ṱoḓa u ri langa. Maṅwalo a amba uri tshithu tshenetsho ndi “ṋama” yashu, yo sendamelaho kha tshivhi na u sa fhelela zwe ra zwi mamela sa vhaḓuhulu vha Adamu. (Vhalani Vha-Galata 5:17.) Nga zwenezwo, ndi mini zwine zwa katelwa kha u tendela hashu u livhiswa nga muya wa Mudzimu? Naa hu na vhukando vhune ra nga vhu dzhia u itela u lwisana na nyemulo dza ṋama yashu? Kha ri haseledze mbudziso dzenedzi musi ri tshi ṱolisisa maṅwe masia a rathi a “zwiaṋwiwa nga Muya,” ane a vha “u sa fhela mbilu, vhulenda, vhuthu, lutendo, U vuḓa, u konḓelela.”—Vha-Gal. 5:22, 23.
U Vuḓa Na U Sa Fhela Mbilu Zwi Ita Uri Hu Vhe Na Mulalo Tshivhidzoni
4. U vuḓa na u sa fhela mbilu zwi ita uri tshivhidzoni hu vhe na mulalo nga nḓila-ḓe?
4 Vhalani Vha-Kolosa 3:12, 13. U vuḓa, na u sa fhela mbilu zwi a tshimbidzana u itela uri tshivhidzoni hu vhe na mulalo. Enea masia mavhili a zwiaṋwiwa nga muya a ri thusa uri ri kone u shumisana na vhaṅwe vhathu nga vhulenda, uri ri dzule ro dzika musi ro sinyuswa, na u iledza u lifhedza musi vhaṅwe vha tshi amba kana u ita zwithu zwi si zwavhuḓi. Arali ri na khuḓano na muṅwe Mukriste, u sa fhela mbilu, kana u vha na mbilu ndapfu, zwi ḓo ri thusa uri ri dzudzanye vhuimo honoho na wahashu. Naa u vuḓa na u sa fhela mbilu zwi a ṱoḓea zwa vhukuma tshivhidzoni? Ee, zwi a ṱoḓea ngauri roṱhe a ro ngo fhelela.
5. Ho itea mini kha Paulo na Baranaba, nahone zwenezwi zwi ombedzela mini?
5 Humbulani nga ha zwe zwa itea kha Paulo na Baranaba. Vho shuma vhoṱhe miṅwaha minzhi vha tshi huwelela mafhungo maḓifha. Muṅwe na muṅwe wavho o vha e na pfaneleo dzavhuḓi. Naho zwo ralo, kha tshiṅwe tshiitea ho vuwa “khani, vha vhuya vha fhambana.” (Mish. 15:36-39) Tshenetshi tshiitea tshi ombedzela uri nga zwiṅwe zwifhinga khuḓano dzi a vha hone na vhukati ha vhashumeli vha Mudzimu vho ḓikumedzaho. Arali Mukriste a fhambana na mutendi ngae, a nga ita mini u itela uri vhushaka havho vhu songo fa?
6, 7. (a) Ndi nyeletshedzo ifhio ya Maṅwalo ine ra nga i tevhela musi ri sa athu vusa khani na muṅwe mutendi? (b) Ri vhuyelwa hani musi ri tshi tevhedza nyeletshedzo ya uri muthu “nga a ṱavhanye u pfa, a lenge u amba, a lenge u sinyuwa”?
6 Mubulo une wa ri ho vuwa “khani” vhukati ha Paulo na Baranaba u sumbedza uri zwo itea nga u ṱavhanya nahone zwo vha zwo vhifha vhukuma. Arali Mukriste a pfa u nga u khou sinyuwa musi a tshi khou amba nga ha maṅwe mafhungo na mutendi ngae, zwi ḓo vha vhuṱali uri a thetshelese nyeletshedzo i wanalaho kha Yakobo 1:19, 20 ine ya ri: “Muthu nga a ṱavhanye u pfa, a lenge u amba, a lenge u sinyuwa, Ngauri u sinyuwa ha munna a si hone huné ha lugisela Mudzimu mushumo.” U ya nga zwiimo a nga kha ḓi litsha u amba nga ha mafhungo eneo ane a mu sinyusa, a nga thoma u amba nga ha maṅwe mafhungo o fhambanaho tshoṱhe na eneo kana a ḓiṱutshela.—Mir. 12:16; 17:14; 29:11.
7 Ri vhuyelwa hani nga u tevhedza nyeletshedzo yeneyi? Mukriste u vha a tshi khou tendela u livhiswa nga muya wa Mudzimu musi a tshi ḓiṋea tshifhinga tsha u dzika, tsha u rabela nga ha mafhungo eneo, na u humbula nga ha nḓila ya khwine ine a ḓo fhindula ngayo. (Mir. 15:1, 28) Muya wa Mudzimu u nga mu ṱuṱuwedza uri a sumbedze u vuḓa na u sa fhela mbilu. U ḓo kona u thetshelesa nyeletshedzo i wanalaho kha Vha-Efesa 4:26, 29 ine ya ri: “Sinyuwani, hone, ni tshi ralo ni songo tshinya . . . Hu songo bva samba na ḽithihi milomoni yaṋu, nga hu bve ḽi re ḽivhuya ḽa u fhaṱisa henefho he ḽa lingana uri ḽi nga dzhena, uri ḽi wanise tshilidzi vhathetshelesi.” Vhukuma, musi ro vuḓa ri sa fheli mbilu ri ita uri hu vhe na mulalo na vhuthihi tshivhidzoni.
Homolosani Muṱa Waṋu Nga U Vha Na Vhulenda Na Vhuthu
8, 9. Vhuthu na vhulenda ndi mini, nahone zwi ita hani uri muṱani hu vhe fhethu hu takadzaho?
8 Vhalani Vha-Efesa 4:31, 32; 5:8, 9. U vha na vhulenda na u vha na vhuthu zwi a homolosa vhaṅwe u fana na muya u rotholelaho na tshinwiwa tshi rotholelaho musi ḓuvha ḽi tshi khou fhisa vhukuma. Pfaneleo dzenedzi dzi ita uri muṱani hu vhe fhethu hu takadzaho. Vhulenda ndi pfaneleo yavhuḓi vhukuma ine ya bveledzwa nga u vha na dzangalelo ḽa vhukuma kha vhaṅwe ḽine ḽa sumbedzwa nga u vha itela zwithu zwavhuḓi na u amba navho nga nḓila ya u humbulela. U fana na vhulenda, vhuthu ndi pfaneleo yavhuḓi ine ya sumbedzwa nga u ita zwithu zwine zwa vhuyedza vhaṅwe. I sumbedzwa nga muya wa u vha na mafunda. (Mish. 9:36, 39; 16:14, 15) Fhedzi vhuthu vhu katela na zwiṅwe.
9 Vhuthu ndi u ḓifara zwavhuḓi nga nḓila i swayeaho. Vhu katela zwine ra zwi ita nahone zwa ndeme vhukuma ndi uri vhu katela na zwine ra vha zwone. Edzani u humbula nga ha mufumakadzi ane a khou lugiselela vha muṱa wawe mutshelo, nahone u ṱolisisa tshipiḓa tshiṅwe na tshiṅwe tsha mutshelo wonoyo, u itela u vha na vhungoho ha uri a wo ngo tshinyala nga nnḓa na nga ngomu. Nga hu fanaho, vhuthu vhune ha bveledzwa nga muya mukhethwa vhu kwama sia ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽa vhutshilo ha Mukriste.
10. Ndi mini zwine zwa nga itwa u itela u thusa miraḓo ya muṱa uri i ṱahulele zwiaṋwiwa nga muya?
10 Muṱani wa Vhakriste, ndi mini zwine zwa nga thusa miraḓo ya muṱa uri i farane nga nḓila ya vhuthu na ya vhulenda? U vha na nḓivho yo teaho ya Ipfi ḽa Mudzimu ndi zwa ndeme vhukuma. (Vha-Kol. 3:9, 10) Dziṅwe ṱhoho dza miṱa dzi katela khaseledzo ya zwiaṋwiwa nga muya kha Vhurabeli ha Muṱa ha nga madekwana ha vhege iṅwe na iṅwe. A zwi konḓi u dzudzanya u guda nga ha zwiaṋwiwa nga muya. Ni nga shumisa khandiso dzine na vha nadzo nga luambo lwa vhoiwe u itela u ita ṱhoḓisiso nga ha pfaneleo iṅwe na iṅwe ya zwiaṋwiwa nga muya. Ni nga kha ḓi haseledza phara dzi si gathi nga vhege, nahone na fhedza dzivhege ni tshi khou haseledza nga ha pfaneleo yeneyo nthihi. Musi ni tshi khou guda mafhungo eneo, vhalani nahone ni haseledze maṅwalo a songo redzwaho. Ṱoḓani dziṅwe nḓila dza u shumisa zwine na khou zwi guda, nahone ni rabele Yehova uri a fhaṱutshedze vhuḓidini ha vhoiwe. (1 Tim. 4:15; 1 Yoh. 5:14, 15) Naa u guda nga ha pfaneleo dzenedzi zwi nga ita uri miraḓo ya muṱa i ite tshanduko kha nḓila ine ya farana ngayo?
11, 12. Vhavhingani vhavhili vho vhuyelwa hani nga u guda nga ha vhulenda?
11 Vhaṅwe vhavhingani vhaswa, vho ita phetho ya u guda nga ha zwiaṋwiwa nga muya u itela uri mbingano yavho i kone u bvelela. Vho vhuyelwa hani? Mufumakadzi o ri: “U guda uri u vha na vhulenda zwi katela u fulufhedzea zwo shandula nḓila ye ra vha ri tshi farana ngayo u swika na ṋamusi. Zwo ri gudisa u tendelana na zwiimo na u hangwelana. Nahone zwo ri thusa u guda uri musi zwo tea ri kone u amba uri ‘ndi a livhuha’ na uri ‘ndi khou humbela pfarelo.’”
12 Vhaṅwe vhavhingani vha Vhakriste vhe vha vha vhe na vhuleme mbinganoni yavho vho ṱhogomela uri vho vha vha sa sumbedzani vhulenda. Vho ita phetho ya uri vha gude nga ha pfaneleo ya vhulenda vhoṱhe. Ho vha na mvelelo ifhio? Munna o ri: “U guda nga ha pfaneleo ya vhulenda roṱhe zwo ri thusa u vhona uri a ro ngo fanela u humbulela uri muṅwe u na zwiṱuṱuwedzi zwi si zwavhuḓi zwa u ita kana u amba zwiṅwe zwithu, na uri ri livhise ṱhogomelo kha zwithu zwavhuḓi zwine zwa itwa nga muṅwe. Ro thoma u vha na dzangalelo ḽihulwane kha ṱhoḓea dza muṅwe. U vha na vhulenda zwi katela u tendela mufumakadzi wanga a tshi amba maḓipfele awe nahone ndi si sinyuswe nga zwine a zwi amba. Zwo vha zwi tshi amba uri a tho ngo fanela u ḓihudza. Musi ri tshi thoma u sumbedzana vhulenda mbinganoni yashu, nga zwiṱuku nga zwiṱuku ro litsha mukhuvha wa u ṱoḓa u ḓiimelela na u ḓiambela. Zwo ri vhofholola vhukuma.” Naa ni vhona u nga muṱa waṋu u nga vhuyelwa nga u guda nga ha zwiaṋwiwa nga muya?
Ivhani Na Lutendo Lwo Khwaṱhaho Musi Ni Noṱhe
13. Ndi khombo ifhio ine ya nga tshinya vhushaka hashu na Yehova ine ra fanela u ḓilinda khayo?
13 Vhakriste vha fanela u tendela muya wa Mudzimu u tshi vha livhisa musi vhe vhukati ha vhathu na musi vhe vhoṱhe. Musalauno, shangoni ḽa Sathane ho no anda zwifanyiso zwa u ḓifara luvhi na vhuḓimvumvusi vhu nyadzisaho. Zwenezwi zwi nga tshinya vhushaka hashu na Yehova. Mukriste u fanela u ita mini? Ipfi ḽa Mudzimu ḽi a ri eletshedza musi ḽi tshi ri: “Laṱani dzitshika dzoṱhe na u-fhufhuma-vhuvhi, ni fare fhungo ḽo simiwaho kha inwi nó vuḓa, ndi ḽone ḽi ná maanḓa a u tshidza mimuya yaṋu.” (Yak. 1:21) Kha ri haseledze nga ha iṅwe pfaneleo ya zwiaṋwiwa nga muya ine ya vha lutendo na nḓila ine lwa nga ri thusa ngayo uri ri dzule ro kuna phanḓa ha Yehova.
14. U sa vha na lutendo zwi nga ita hani uri ri ḓifare nga nḓila i songo kunaho?
14 Arali ri na lutendo lwa vhukuma, ri ḓo dzhia Yehova Mudzimu sa muthu wa vhukuma kha riṋe. Arali Mudzimu e si wa vhukuma kha riṋe, ri nga wana zwi tshi leluwa u ḓifara nga nḓila i songo kunaho. Ṱhogomelani zwe zwa itea kha vhathu vha Mudzimu vha zwifhingani zwa kale. Yehova o dzumbululela muporofita Hesekiele uri ho vha hu na zwithu zwi ṋengisaho zwine zwa khou itwa tshiphirini musi a tshi ri: “Ṅwana-wa-muthu! Wo zwi vhona-ha zwine vhahulwane vha lushaka lwa Isiraele vhoṱhe vha khou zwi ita vhó dzumbama, vhe dzinḓuni dzavho dza zwitungulo; vha tshi ri Yehova ha ri vhoni, Yehova o ṱuwa fhano shangoni ḽino?” (Hesek. 8:12) Naa no ṱhogomela zwe zwa ita uri hu vhe na vhuleme honovhu? Vho vha vha sa tendi uri Yehova u a kona u vhona zwe vha vha vha tshi khou ita. Yehova o vha e si wa vhukuma khavho.
15. U vha na lutendo lwo khwaṱhaho kha Yehova zwi ri tsireledza nga nḓila-ḓe?
15 Ṱhogomelani tsumbo ya Yosefa yo fhambanaho tshoṱhe na ya Vhaisiraele. Naho o vha e kule na muṱa wa hawe na vhathu vha hawe, Yosefa o hana u ita vhupombwe na mufumakadzi wa Potifara. Ndi ngani? O ri: “Ndi nga ita hani tshivhi tshingafha, nda tshinya phanḓa ha Mudzimu!” (Gen. 39:7-9) I ngoho, Yehova o vha e wa vhukuma khae. Arali Mudzimu e wa vhukuma kha riṋe, ri nga si ḓimvumvuse nga zwithu zwi songo kunaho, kana u ita zwithu naho zwi zwifhio tshiphirini zwine ra ḓivha uri zwi nga si takadze Mudzimu. Ro ḓiimisela u fana na mupslame we a imba a ri: ‘Ndi ḓo tshimbila ndó vuḓa mbilu [nga u fulufhedzea], ndi nḓuni yanga! Maṱo anga a thi a livhanyi na mafhungo a sá ḓivhalei; ndi hana zwiito zwa vhutshinyi.’—Ps. 101:2, 3.
Tsireledzani Mbilu Yaṋu Nga U Konḓelela
16, 17. (a) Samusi zwo ṱaluswa kha bugu ya Mirero, “muṱhannga a si na ṱhalukanyo,” o wela hani khomboni ya u ita tshivhi? (b) Samusi zwo sumbedzwa kha siaṱari 26, zwithu zwi fanaho na zwenezwi zwi nga itea hani musalauno, hu sa londwi uri muthu u na miṅwaha mingana?
16 U konḓelela kana u ḓifara ndi pfaneleo ya u fhedza ya zwiaṋwiwa nga muya, nahone i ita uri ri landule zwithu zwine Mudzimu a zwi vhenga. I nga ri thusa uri ri vhulungese kana u tsireledza mbilu dzashu. (Mir. 4:23) Edzani u humbula nga ha mafhungo a re kha Mirero 7:6-23, ane a ṱalusa nga ha “muṱhannga a si na ṱhalukanyo” ane a kungiwa nga phombwe. U a kungea nga ṅwambo wa uri o “vha a tshi mona-mona mikotoni, a bva nga afho hune a fhira nga muṱani wa onoyo musadzi.” Khamusi onoyo muṱhannga o mona-mona henefho nga ṅwambo wa u ṱoḓesa u ḓivha. Ho ngo ṱavhanya a pfesesa uri o vha a tshi khou kungelwa buḓoni ḽa vhutsilu uri a “yo’ fela hone.”
17 Muṱhannga onoyu o vha a tshi nga iledza hani u ita vhukhakhi vhuhulwane nga u rali? O vha a tshi nga zwi iledza nga u thetshelesa nyeletshedzo ine ya ri: “U songo xela wa tevhela ṋayo dzawe.” (Mir. 7:25) Hu na zwine ra nga zwi guda: Arali ri tshi ṱoḓa u livhiswa nga muya wa Mudzimu, a ro ngo fanela u ḓivhea kha vhuimo vhune ha nga ri dzhenisa khomboni. Iṅwe nḓila ine muthu a nga xela ngayo a ita zwa vhutsilu u fana na “muṱhannga a si na ṱhalukanyo” ndi nga u tshintshekanya zwiṱitshi zwa thelevishini hu si na zwine wa ṱoḓa u zwi ṱalela nga ho livhaho kana nga u dzulela Inthanethe. A nga ḓiwana o no ṱalela mbekanyamushumo dzine dza karusa maḓipfele a zwa vhudzekani naho o vha a songo ḓiimisela u ita nga u ralo. Nga zwiṱuku nga zwiṱuku a nga vha na dzema ḽa u sedza zwifanyiso zwenezwo zwi karusaho maḓipfele a zwa vhudzekani, nahone hu nga vha na mvelelo dzi si dzavhuḓi vhukuma dzine dza nga tshinyadza luvalo lwawe na vhushaka hawe na Mudzimu. Zwi nga katela na uri a fe.—Vhalani Vha-Roma 8:5-8.
18. Ndi vhukando vhufhio vhune Mukriste a nga vhu dzhia u itela u tsireledza mbilu yawe, nahone zwenezwi zwi katela hani u kona u ḓifara?
18 Vhukuma, ri nga kona u ḓifara nahone ri fanela u ita nga u ralo nga u dzhia vhukando nga u ṱavhanya ha u sa sedza zwifanyiso zwa vhuḓifari vhu songo kunaho. Fhedzi zwa khwine-khwine ndi u sa ḓidzhenisa kha vhuimo ho raloho na luthihi. (Mirero 22:3) U ḓivhetshela mikano ine ya ḓo ri tsireledza na u i tevhedza zwi katela u kona u konḓelela kana u ḓifara. Sa tsumbo, u vhea khomphyutha fhethu hune ya kona u vhonwa nga vhaṅwe zwi nga ri tsireledza. Vhaṅwe vha wana zwi tshi vha vhuyedza u shumisa khomphyutha kana u ṱalela thelevishini musi hu na vhaṅwe vhathu fhedzi. Vhaṅwe vho ita phetho ya u sa vha na Inthanethe na luthihi. (Vhalani Mateo 5:27-30.) U nga ri ri nga dzhia vhukando vhu ṱoḓeaho u itela u ḓitsireledza na miṱa yashu u itela uri ri kone u gwadamela Yehova nga “mbilu tshena na kha luvalo lwavhuḓi na kha lutendo lu sóngo tou ṱumetshedzwaho.”—1 Tim.1:5.
19. Ndi mbuyelo dzifhio dzine ra dzi wana nga u tendela u livhiswa nga muya mukhethwa?
19 Zwiaṋwiwa zwine zwa bveledzwa nga muya mukhethwa zwi ita uri hu vhe na mbuyelo nnzhi. U vuḓa na u sa fhela mbilu zwi ita uri hu vhe na mulalo tshivhidzoni. Vhulenda na vhuthu zwi ita uri hu vhe na dakalo muṱani. Lutendo na u konḓelela kana u ḓifara zwi ri thusa uri ri dzule ri tsini na Yehova nahone ro kuna phanḓa hawe. Zwiṅwe hafhu, Vha-Galata 6:8 i a ri khwaṱhisedza musi i tshi ri: “Ané a zwala kha ṋama yawe, tshiné a ḓo kaṋa ndi u sina, zwi tshi bva kha ṋama; ané a zwala kha muya, u ḓo kaṋa u tshila-tshoṱhe, zwi tshi bva kha muya.” Vhukuma, kha mutheo wa tshiṱhavhelo tsha Kristo tshi rengululaho, Yehova u ḓo shumisa muya wawe u itela u ṋea vhutshilo vhu sa fheli vhathu vhane vha tendela u livhiswa nga muya wonoyo.
Ni Ḓo Aravha Hani?
• U vuḓa na u sa fhela mbilu zwi ita uri tshivhidzoni hu vhe na mulalo nga nḓila-ḓe?
• Ndi mini zwine zwa nga thusa Vhakriste uri vha sumbedze vhulenda na vhuthu muṱani?
• Lutendo na u konḓelela kana u ḓifara zwi thusa hani Mukriste uri a tsireledze mbilu yawe?
[Mbudziso dza Pfunzo]
[Tshifanyiso kha siaṱari 24]
Ni nga thivhela hani uri hu songo vuwa khani?
[Tshifanyiso kha siaṱari 25]
U guda nga zwiaṋwiwa nga muya zwi nga vhuyedza muṱa waṋu
[Tshifanyiso kha siaṱari 26]
Ndi dzifhio khombo dzine ra fanela u dzi iledza nga u sumbedza lutendo na u konḓelela kana u ḓifara?