Au Vakalougatataki Vakalevu

Talanoataka o Arthur Bonno

ENA 1951, keirau tiko kei Edith na watiqu ena dua na soqo sigatolu a kacivaki kina ni na vakayacori na nodra bose o ira na vinakata mera veiqaravi vakadaukaulotu.

Au tukuna sara: “Daru lai vakarorogo!”

E sauma o Edith: “Art, e sega ni ganiti kedaru na veiqaravi vakadaukaulotu!”

“Edie, daru lai vakarorogo ga.”

Ni oti na bose, e veisoliyaki sara na fomu ni vuli e Kiliati.

Au tukuna sara: “Daru vakalewena na fomu qori.”

“Ia Art, vakacava na nodaru dui vuvale?”

Rauta ni dua vakacaca na yabaki tarava keirau tiko ena vuli e Kiliati, keirau lesi sara i Ecuador e Sauca Amerika me keirau veiqaravi kina.

O sa na rairai siqema ena neirau veivosaki kei Edith ena soqo sigatolu, niu dau surevaka na noqu rai, e noqu ivakarau tale ga meu cakava na ka ga e tukuni mai. Ia o Edith e dau yalomalua qai yalomalumalumu. E susu e Elizabeth e dua na taoni lailai e Pennsylvania, Merika, e se sega ni bau biubiu mai vale me lako vakayawa se sotavi ira na vulagi. E sega ni rawarawa me biuta na nona vuvale. Ia e ciqoma mai vu ni lomana na ilesilesi ni veiqaravi e vanuatani. Keirau yaco e Ecuador ena 1954, keirau se daukaulotu tiko ga ena vanua oya me yacova mai qo. Ena gauna kece keirau veiqaravi tiko kina e kea, keirau vakalougatataki vakalevu. O via rogoca eso na veivakalougatataki qori?

Veigauna Marautaki

E neirau imatai ni ilesilesi na koroturaga o Quito, rauta ni 2,850 na mita na cere ni vanua e tiko kina ena veitokaitua na Andes. Me keirau yaco ena vanua qori, rauta ni rua na siga na neirau vodo lori kei na sitimanivanua mai na siti o Guayaquil e toka e baravi​—ia ena gauna qo sa 30 ga na miniti ke o vodo waqavuka! E guiguilecavi dredre na va na yabaki ni neirau veiqaravi e Quito. Ia ena 1958, keirau vakalougatataki tale me keirau veiqaravi ena cakacaka vakaivakatawa ni tabacakacaka.

Ena gauna qori, e se rua ga na tabacakacaka lalai ena vanua oya. Keirau sikova na  ivavakoso, keirau vunau tale ga me vica vata na macawa ena so na taoni lalai era tiko kina na itaukei ni vanua qo qai sega kina na iVakadinadina. Na icili ena vanua qori e dua ga na rumu lailai, e sega na katubaleka qai dua ga na davodavo. Keirau kauta voli e dua na katokau, e tiko e loma na paramasi, dua na kuro, veleti, beseni ni savasava, siti, taunamu, isulu, niusiveva makawa, kei na so tale na iyaya. Keirau dau sosomaka ena qara e lalaga na niusiveva me kua ni curu mai kina na kalavo.

Eso na rumu qori era buto qai duka, ia e guiguilecavi dredre na neirau dau veitalanoa ena bogi ni keirau dabe toka ena davodavo, qai kania na kakana rawarawa e saqa ena paramasi. Na noqu yalototolo e dau vakavuna meu sega ni vakasamataka vinaka na ka au tukuna qai dau vakayagataka o watiqu na gauna va qori me vakamacalataka kina eso na iwalewale maqosa ena vakavinakataka na noqu ivakarau ni vosa ena gauna keirau veisiko kina. Au rogoca na ka e tukuna qai veivakayaloqaqataki kina vakalevu na noqu veisiko. Keu dau vakalewai ira eso, e galu tu ga. Au vulica kina me donu tu ga na noqu rai me baleti ira na taciqu. E levu na gauna keirau veivosakitaka eso na ka keirau vulica ena Watchtower kei na ka keirau sotava ena cakacaka vakavunau ena siga oya. E levu dina na ka marautaki keirau sotava!

Sota kei Carlos

Ena taoni o Jipijapa, ena ra kei Ecuador, e soli ga vei keirau na yaca ni dua na tataleitaki, o Carlos Mejía, ia e sega ni tukuni na vanua e tiko kina. Ni keirau biubiu mai na rumu ena mataka, keirau sega ni kila na vanua me keirau tekivu vaqaqara kina, keirau mani vakamuri gaunisala tu ga. Ni bi na uca ena bogi, na gaunisala keirau muria e levu kina na qara qai soso. Au liu tiko vei keirau, vakasauri niu rogoca na kaci ni leqa mai dakuqu: “Art!” Niu raivuki, au raica na yavai Edie ni sa oru tu ena lolobo, e yaco sara tu ga e duruna. Ke sega ni mata tagitagi, keu dredre sara ga ni lasa dina na ka au raica.

Au dreti koya tani mai na lolobo, ia na nona ivava e tao tu yani. Erau vakararai tiko mai e dua na gonetagane kei na dua na goneyalewa lailai, au tukuna sara vei rau: “Au na solia vei kemudrau eso na ilavo ke drau kauta mai na ivava ena lolobo.” E totolo ga na nodrau kauta mai na ivava, ia e vinakati me savata na yavana o Edie kei na nona ivava. A raica vinaka tale ga na veika e yaco qori o tinadrau na gone, mani sureti keirau ena nona vale, e vukei watiqu me savata na yavana rau qai savata na ivava na gone. E dua na ka vinaka a yaco ni keirau vakarau biubiu. Au tarogi radinivale ke kila na vanua e tiko kina o Carlos Mejía. E kurabui o radinivale ni tukuna: “Qori sara ga na watiqu.” Ni toso na gauna, a tekivu sara na vuli iVolatabu ratou qai papitaiso vakavuvale. Ni oti e vica na yabaki, eratou painia lavotaki o Carlos, o watina kei na rua na luvenayalewa.

Dredre na Veilakoyaki ​—Veiuqeti na Veikauaitaki

E sega ni rawarawa na cakacaka vakaivakatawa ni tabacakacaka. Keirau dau vodo basi, sitimanivanua, lori, bavelo, kei na waqavuka lalai. Ena dua na gauna, erau tomani keirau ena ilakolako vakavunau ena so na koro ni qoli volekata na iyalayala kei Colombia, o John McLenachan e veiqaravi tiko vakaivakatawa ni tikina kei na watina o Dorothy. Keitou vodo bavelo e vakaidini, qai dua na ka na qio era volekati keitou. Na kedra levu e vaka sara ga na balavu ni neitou bavelo! O koya mada ga e kenadau ena soko e kidroataka na kedra lelevu na qio oya, mani totolo na nona vagolei keitou voleka i vanua.

E vakilai na dredre ena cakacaka vakaivakatawa ni tabacakacaka, ia e bau yaga dina. Keirau veikilai vinaka kina kei ira na mataveitacini era dauveikauaitaki. Ena levu na gauna, eso na vuvale keirau vakaicili kina  era cikeva me keirau kana vakatolu ena dua na siga, ia o ira era kana ga vakadua. Era cikeva me keirau moce ena idavodavo, ia era moce ena fuloa. E dau tukuna o watiqu: “Era vakavulici au na mataveitacini e kea meu raica ni vinakati e vica wale ga na ka me keirau bula kina.”

“Keirau Sega ni Via Vakasuka”

Ena 1960, dua tale na ka keirau vakalougatataki kina​—keirau sureti me keirau lai veiqaravi ena valenivolavola ni tabana e Guayaquil. Au veiqaravi ena tabana e vauca na liutaki ni cakacaka, ia o Edith a cakacaka voli ga vakaitalatala ena ivavakoso voleka e kea. E sega ni ganiti au na cakacaka ena ofisi, au qai nanuma niu sega ni kila e dua na ka, ia e tukuna na Iperiu 13:21 ni na vakaiyaragitaki keda na Kalou ‘ena ka vinaka kece meda cakava kina na lomana.’ Ena rua na yabaki e tarava, au sureti meu tiko ena dua na vuli e Kiliati me vula tini, e vakayacori ena Peceli e Brooklyn, Niu Yoka. Ia ena gauna oya, era na sega ni tomani watidra na yalewa, era na veiqaravi tiko ga ena vanua era lesi kina. A taura o watiqu e dua na ivola mai Brooklyn. E tukuni kina me vakasamataka vinaka ke sa donu vua na nona yali tu o watina me tini na vula.

E vola lesu o Edith: “Au kila ni qori e sega ni ka rawarawa me cakava e dua, ia keirau vakadeitaka ni o Jiova ena vukei keirau ena ituvaki dredre cava ga e basika. . . . Keirau sega ni via vakasuka na itavi dokai kece e soli vei keirau se na veika e tuvanaki me keirau vakavinakataka kina na neirau ilesilesi.” Ena gauna au tiko kina e Brooklyn, e dau volavola yani o watiqu e veimacawa.

Veiqaravi kei Ira na Mataveitacini Yalodina

Ena 1966, ena vuku ni tauvimate keirau lai veiqaravi tale vakadaukaulotu e Quito keirau qai cakacaka vata kei ira na mataveitacini e kea. Era ivakaraitaki vinaka ena nodra yalodina tiko ga!

E dua na tacida yalewa yalodina e dau mokuti koya o watina e sega ni qaravi Jiova. Ena dua na siga, rauta na ono na kaloko ena mataka, keirau qiriti mai ni baci mokulaki koya o watina. Au gutuwa ina nona vale na tacida yalewa. Niu raici koya, au sega sara ga ni vakabauta na ka au raica. E davo tu ena nona idavodavo, e vuvuce qai dabuiloa na yagona. E mokulaki koya o watina ena dia ni sasa me yacova ni kamusu rua. Ena yakavi ni siga oya, au sotavi watina au qai tukuna vua ni ka e vakayacora e ivakaraitaki ni datuvu. A kere veivosoti vakavica vata.

Ena itekitekivu ni yabaki 1970, au sa bula vinaka tale, keirau mani tomana na neirau veiqaravi vakaivakatawa ni tabacakacaka. Na siti o Ibarra e wili tale ga ena tabacakacaka keirau qarava. Ni keirau sikova na siti qori ena icavacava ni yabaki 1950, e rua ga na ivakadinadina tagane e kea, e dua e daukaulotu qai dua tale e itaukei. Keirau nanamaki gona me keirau sotavi ira e levu tale era sa lewe ni ivavakoso.

 Ena imatai ni neirau soqoni e kea, e duri tu ena buturara me vakaitavi o Brother Rodrigo Vaca, mera vakamacala tale ga kina na vakarorogo. Ena gauna me taroga kina na taro, era kaci yani na vakarorogo “Yo, yo!” (“O yau, yau!”) era sega ni laveta na ligadra. Keirau veiraici ena kurabui kei Edith, au qai veinanuyaka: ‘Na cava e caka tiko qo?’ Keirau qai kila e muri ni mataboko o Brother Vaca, ia e kila vinaka na domodra na mataveitacini. E dua dina na ivakatawa e kila vinaka na nona sipi! Eda nanuma kina na vosa i Jisu ena Joni 10:​3, 4, 14 me baleta na nodrau veikilai vinaka na iVakatawa Vinaka kei na sipi. Ena gauna qo mai Ibarra, sa ono na ivavakoso ena vosa vakaSipeni, dua na ivavakoso ena vosa vaQuichua, kei na dua na ivavakoso ena vosa vagalu. E se yalodina tiko ga o Brother Vaca ena nona itavi vaqase ni ivavakoso kei na nona cakacaka vakapainia lavotaki. *

Vakavinavinakataka na Yalovinaka i Jiova

Keirau raica e dua tale na ivakaraitaki ni yalovinaka i Jiova ena 1974, keirau sureti me keirau lai veiqaravi tale e Peceli. Au lesi meu qarava tale na veika e vauca na liutaki ni cakacaka, e muri au lesi meu lewe ni Komiti ni Tabana. A tekivu veiqaravi o Edith e valenikuro, oti sa qai veisau me cakacaka ena ofisi me qarava na meli kece, e se cakava tiko ga qori me yacova mai nikua.

Ena veiyabaki sa oti, keirau sotavi ira na drau vakacaca era vuli mai Kiliati, era matua qai dau gugumatua ena ivavakoso era veiqaravi kina. E veivakayaloqaqataki tale ga na nodra gole mai na udolu vakacaca na mataveitacini ena sivia na 30 na vanua mera mai veiqaravi. Keirau qoroya dina na yalo ni nodra vakuai ira! Eso era volitaka na nodra vale kei na nodra bisinisi mera mai veiqaravi ena vanua e gadrevi vakalevu kina na dautukutuku ni Matanitu ni Kalou. Era voli motoka me rawa nira lai vunau ena veivanua yawa, tauyavutaka eso na ivavakoso vou, era veivuke tale ga ena tara Kingdom Hall. E levu tale ga na tacida yalewa dawai era gole mai vanuatani mera mai painia​—era gugumatua ra qai maqosataka na ka era cakava!

Io, au vakalougatataki vakalevu ena noqu qaravi Jiova. Ia e bibi duadua vei ira kece qori na noqu veiwekani kei koya. Au vakavinavinakataki Jiova tale ga ena nona vakarautaka e dua na “dauveivuke.” (Vkte. 2:​18) Niu raica lesu na 69 na yabaki ni neirau bula vakawati, au nanuma na ka e tukuni ena Vosa Vakaibalebale 18:22: “O koya sa kunea e dua me watina sa kunea na ka vinaka.” Au marautaka dina na noqu veitokani kei Edith. E levu na ka e vukei au kina. E ivakaraitaki vinaka tale ga ena nona dau lomani tinana. Ena gauna keirau yaco kina e Ecuador, e dau volavola o watiqu vei tinana e veimacawa me yacova na nona vakacegu o tinana ena 1990 ni sa yabaki 97.

Au sa yabaki 90 qo, o Edith e yabaki 89. Keirau sega ni tukuna rawa na marau keirau vakila ena neirau vukei ira na le 70 mera mai kilai Jiova. Keirau marau dina ni keirau vakalewena na fomu ni vuli e Kiliati ena 60 na yabaki sa oti. Na vakatulewa qori e vakilai kina e levu na veivakalougatataki.

[iVakamacala e ra]

[iYaloyalo ena tabana e 29]

E Yankee Stadium mai Niu Yoka kei na so na lewe ni kalasi keimami vuli vata e Kiliati ena 1958

[iYaloyalo ena tabana e 31]

Sikova e dua na vuvale iVakadinadina ena neirau veiqaravi vakaivakatawa ni tabacakacaka ena 1959

[iYaloyalo ena tabana e 32]

Ena valenivolavola ni tabana e Ecuador ena 2002