Askha saminchaykunatan chaskikurqani

Khaynatan willakun Arthur Bonno

KINSA p’unchay hatun huñunakuypi esposay Edithwan kashaqtiykun misionero kayta munaqkunapaq huñunakuy kananmanta willakamurqan, chayqa 1951 watapin karqan.

Edithtan kusisqa nirqani: “¿Hakuchu chay huñunakuyman?” nispa.

Paytaq niwarqan: “Manan atisunmanchu misionero kaytaqa”, nispa.

Ñoqataq nirqani: “Hinatayá uyariqllapas risun”, nispa.

Chay huñunakuymanqa rirqaykun, tukusqan qhepamantaq sapankaykuman qowarqanku chay Escuelaman rinapaq solicitudta.

Esposaytan nirqani: “¡Hunt’arqosunpacha kay solicituqta!” nispa.

Paytaq niwarqan: “¿Familianchisri?” nispa.

Huk wata soqta killa qhepamantaq Escuela de Galaadman rirqayku, hinaspan Ecuador nacionman rinaykupaq niwarqanku.

Yaqapaschá Edithwan parlasqaykupi repararqankichis tukuy imatapas atinapaq hinalla kasqanpi yuyaykusqayta, esposaytaq manaraq imatapas ruwashaspa tukuy imapi yuyaykusqanta. Payqa Estados Unidos nacionpi, Pensilvania ladopi kaq Elizabet sutiyoq llaqtachapin wiñarqan, manataqmi hayk’aqpas huk hatun llaqtakunata rirqanchu. Chaymi paypaqqa sasa karqan familianmanta t’aqakuy. Chaywanpas tukuy sonqomantan nirqan “risaqmi” nispa. Chaymantapachan (1954) kunan p’unchaykama Ecuador nacionpi Diosta servishayku. Tukuy chay tiempopin Jehová Dios imaymanapi saminchawarqanku. Willarisaykichis wakinmanta.

Sonqoyta kusichiq ruwaykuna

Ecuadorman chayaqtiykun niwarqanku Quito llaqtaman rinaykupaq, chayqa kashan lamar qochamanta 2.850 metro altopin. Guayaquil llaqtamantan chaykama iskay p’unchaypi chayarqayku, ñawpaqtaqa trenpi chaymantataq camionpi, kunanqa 30 minutollapin avión chayman chayan.  Chaypin tawa wata Diosta servirqayku. 1958 watapin huk saminchayta chaskikurqayku, iñiq t’aqakunata watukuq rinaypaqmi niwarqanku.

Chay tiempopiqa pisillan iñiq t’aqakuna karqan. Chaymi paykunata visitaruspa mana predicasqanku huch’uy llaqtachakunapi predicaq kayku. Alojakunaykupaqpas ñak’aytan mana ventanayoq huk camayoq huch’uy cuartochata tariq kayku. Chaymi apakuqpuni kayku huk cajapi primusta, sartenta, platota, lavadorchata, pach’ata, puñunapaq llamp’ukunata, mosquiterota, periodicokunata ima, chaytaqa apaq kayku ratakunaq haykumunan t’oqokunata tapanaykupaqmi.

Chhayna laqhayaq chhachu wasichakunapiña tiyaq kayku chaypas, misk’itan parlata tupachiq kayku. Imachatapas wayk’urukuspan camapi tiyaykuspa mikhun-mikhun sumaqta parlayoq kayku. Sapa kutillanmi k’arakta iñiqmasikunata rimapayaq kani, chaymi Edithqa chhayna thak kasqayku ratokunapi kallpachawaq iñiqmasikunata ama k’iriq hinalla rimapayanaypaq. Chaymi yanapawarqan iñiqmasikunata sumaqta kallpachanaypaq. Mayninpi pantaq kaypi huk iñiqmasimanta mana allinta rimaqtiypas manan astawanqa imatapas tapupayawaqchu, chaymi yanapawarqan astawanqa iñiqmasikunaq allinkuna ruwasqanta qhawarinaypaq. Qhawaq revistapi yachasqaykumanta, predicasqaykumanta iman astawanqa rimaq kayku. ¡Imaymanamantan parlaq kayku!

Carlosta maskhayku

Jipijapa llaqtapi predicashaqtiykun niwarqanku huk runa Carlos Mejía sutiyoq Bibliamanta yachay munasqanta. Manan yacharqaykuchu maypi tiyasqanta, chaymi huk p’unchay tutallamanta maskhaq lloqsirqayku. Callekunaqa mana pavimentasqan karqan sinchitataqmi chay ch’isin paraykurqan. Chaymi t’uru p’onqokuna enteropi kaqtin p’itaspa-p’itaspa risharqayku. Qonqayllan qhepaymanta Edith qaparikamurqan. Hinan qhepayta qhawarikuqtiy moqonkama t’uruman haykurqosqa. Asikunapaqmi karqan, ichaqa waqaqta rikuspallañan ch’inlla karqani.

Chay t’urumanta horqoshaqtiymi zapaton t’uru ukhupi qheparqamurqan. Chaypin iskay warmachakuna qhawawasharqanku, chaymi paykunata valekurqayku: “Horqorqapuwayku, pagapusaykichis”, nispa. Ratollan zapatota horqorqanku, ichaqa manan maypipas maqchikuyta atirqaykuchu. Chay warmakunaq mamanmi wasinkumanta qhawamushasqa chaymi waqyariwarqanku. Paymi esposayta yanaparqan maqchikunanpaq warmakunataq zapatonta maqchipurqanku. Ripunaykupaqña kashaqtinmi, tapuykurqani: “Reqsinkipaschá Carlos Mejía runata”, nispa. Hinan allinta qhawaykuwaspa niwarqan: “Qosaymi”, nispa. Chay qhepamanmi llapa familiawan estudiayta qallarirqayku llapallankutaqmi bautizakapurqanku. Watakunaq pasasqan qhepamantaq paykuna iskay ususinkunapiwan precursor especial kapurqanku.

Sasata viajayku sumaqta chaskiwanku

Sasan karqan iñiq t’aqakunata watukuq rinapaq. Viajaqmi kayku camionpi omnibuspi, avionetapi, trenpi otaq canoapi. Huk kutinmi iñiq t’aqakunata qhawariq John McLenachan esposanpiwan iñiq t’aqakunata watakuq riysiwarqanku Colombiaq qayllallanpiña challwananku cheqasta. Motorniyoq canoaman wicharuspan askha tiburonkunaq kasqanta viajarqayku. Canoata apaq runan anchatapuni mancharikurqan canoa sayayniyoq tiburonkunata rikuspa, chaymi mayuq patallanta rirqan.

Sasaña karqan iñiqkunata watukuy chaypas, anchatan kusikuq kayku chay llank’anaykuwan. Ancha munakuq qorpachaykukuq  iñiqmasikunatan reqsirqayku. Wakin iñiqmasikunan wasinkupi alojawaqku, paykunaqa hukllatan p’unchaypi mikhuqku ñoqaykutataq kinsa kutita mikhuchiwaqku, paykunan pampapi puñuqku ñoqaykutataq camapi puñuchiwaqku. Chaymi esposay niq: “Kay munasqa iñiqmasiykunan yachachiwanku pisillawanpas kawsay atikusqanta”, nispa.

‘Manan ima llank’aytapas wikch’uyukuykumanchu’

1960 watapin huk saminchaytañataq chaskikurqani. Guayaquil llaqtapi tarikuq sucursal wasipi llank’anaykupaqmi invitawarqanku. Ñoqaqa oficinapin llank’aq kani, esposaytaq sucursalpa qayllallanpi tiyaq iñiqkunawan predicaq. Sasachakurqanin chaypi llank’aspa, ichaqa Hebreos 13:21 texton kallpachawarqan, chaypin nin: “Diosmi qankunata tukuy imaymana allin ruwayta yachachisunkichis paypa munayninta ruwanaykichispaq”, nispa. Iskay wata qhepamanmi invitawarqanku Galaad nisqapi huk cursota chaskimunaypaq. Chay tiempopiqa chunka killan chaypi qhepakamunayku karqan, esposakunataq servisqanku llaqtallapi qhepakunanku karqan. Chaypaqmi huk cartata payman apachimurqanku, qhepakuyta atinmanchus icha manachus chayta yachanankupaq.

Esposaymi khaynata kutichirqan: “Sasan kanqa ñoqaykupaq khaytukuy tiempo t’aqakuyqa, ichaqa Jehová Diosmi yanapawanqaku ima sasachakuypas kaqtinqa. [...] Manan ima llank’aytapas aswan allinta llank’anaykupaq yachachiy munawasqankutapas wikch’uyukuykumanchu”, nispa. Edithqa sapa semanan cartata apachimuwaq.

Dios sonqo iñiqkunata reqsirqayku

Chaypi kashaspan onqorqapurqani, chaymi 1966 watapi Quito llaqtaman kutirqayku chaypi Diosta servinaykupaq. ¡Llapankupas hunt’aq sonqon karqanku!

Huk cristianaq qosanmi millay maqakuq karqan. Huk tutamantanmi warminta maqasqanta willarqowaqtinku phawaylla wasinta rirqani. Chayaqtiyqa camapin kashasqa q’oyo-qoyollaña. Qosanmi pichanaq k’aspinwan p’anaykusqa k’aspiq p’akikunankama. Tardentan kutirqani qosanwan rimanaypaq, chaymi qosanqa imaymananmanta valekuwarqan pampachanaypaq.

1970 watapin allinta qhaliarqoqtiy yapamanta iñiq t’aqakunata watukuypi llank’arqani. Ibarra llaqtapi iñiq t’aqakunatan yapamanta watukuq rirqani. Chayllaraq chay llaqtata rishaqtiyqa iskay iñiqkunallan karqan, huk misionerowan llaqtamanta huk iñiqllawan. Maytan chay llaqtapi iñiqkunaq yapakusqanta rikuyta munarqani.

Rodrigo Vaca iñiqmasin qallariypi huñunakuyta aparirqan, chaypitaqmi llapa uyariqkuna tapuykunaman kutichinanku karqan. Makinkuta hoqarispa kutichinankumantaqa sapankankun qapariqku: “¡Ñoqa!, ¡ñoqa!” nispa. Chaymi qhawanaykukuspa  tapukurqayku: “¿Imataq kayri?” nispa. Chayllamanmi willawarqanku chay iñiqmasiyku ñawsa kasqanta, sapanka iñiqkunaq kunkanta allinta reqsisqantapas. ¡Kay michiqqa allintan ovejankunata reqsisqa! Chaymi yuyarirqayku Juan 10:3, 4, 14, textopi Allin Michiq ovejankunawan reqsinakusqanmanta willakuyta. Payqa kunankaman umalli kashan precursor especial hinataqmi Diosta servishan. * Kunanqa Ibarra llaqtapin soqta iñiq t’aqakuna español simipi, huk quichua simipi, huktaq makillawan rimaypi kashan.

Jehová Diostan agradecekuni saminchawasqanmanta

1974 watapin Jehová Dios saminchawallarqankutaq. Yapamantan invitawarqanku sucursalpi llank’anaykupaq. Ñawpaqtaqa oficinapin llank’arqani qhepamantaq Comité de Sucursal nisqapi karqani. Edithqa cocinapin llaqk’arqan, chaymantataq oficinapi, kunantaq cartakunata chaskiypi llank’ashan.

Betelpi llank’ayta qallarisqaymantapachaqa askha misionerokunañan chayamun. Allin iñiyniyoq kasqanku tukuy sonqowan llank’asqanku iman iñiqkunata kallpacharqan. Anchatan kallpachawanku kinsa chunka nacionkunamanta hinaña waranqanpi qharikuna warmikuna Ecuador nacionman astakamuspa Diosta servisqanku. Anchatan admirakuyku imaymanankuta saqespa tukuy sonqowan llank’asqankumanta. Wakinqa wasinkuta vendespa, negocionkuta saqespan kaypi kashanku. Wakintaq carrota rantinku karu llaqtakunata rispa predicanankupaq, chaykunapin iñiq t’aqakunata qallarichinku, wakintaq yanapakushanku yupaychana wasikuna sayarichiypi. Chayamuqkunamantan askha soltera cristianakuna precursora kashanku. ¡Paykunaqa tukuy sonqowan allin llank’aq warmikunan kanku!

Willasqay hina, askha saminchaykunatan chaskikurqani Diosta servispa. Chaykunamanta aswan hatun saminchayqa Dioswan amigontin kasqaymi. Hinaspapas huk allin yanapaqtan qowarqan, chaymantan anchata agradecekuni (Gén. 2:18). 69 wataña casado kawsayniykupi yuyaykuspan yuyarini Proverbios 18:22 textoq nisqanta, chaypin nin: “Allin warmiwan casarakuqqa allinkaqtan tarin, Señor Diospa allin qhawarisqantaqmi kanpas”, nispa. ¡Ima munaytan Edithwan kawsakurqayku! Payqa tukuy imapin yanapawarqan. Sumaqtan mamitantapas rikuq, Ecuadorman chayamusqaykumantapachan sapa semana cartata apachiq, 1990 watapi 97 watanpi wañukapunankama.

Kunanqa 90 wataypiñan kashani, Edithtaq 89 watanpi. Ancha kusisqan kashayku 70 runakunata hinaña Diosta servinankupaq yanapasqaykumanta. 60 watañan pasarqon Escuela de Galaad nisqaman rinaykupaq solicitud hunt’asqaykumanta, manataqmi chaymanta pesapakuykuchu. Aswanmi kusisqa kashayku chaymantapacha askha saminchaykuna chaskikusqaykumanta.

[Uranpi willakuy]

[29 paginapi foto]

Estadio Yankee Nueva York llaqtapi, 1958 watapi Escuela de Galaad nisqaman riq misionerokunawan

[31 paginapi foto]

Huk familiawan kashayku iñiq t’aqakunata visitasqaykupi (1959)

[32 paginapi foto]

Ecuador sucursalpi (2002)