Nda Kuata Asumũlũho Alua

ULANDU WA LOMBOLUIWA LA ARTHUR BONNO

CA KALA kunyamo wo 1951. Ame lukãi wange Edith tua kala kohongele yofeka kuna tua yeva esapulo liokuti, ku ka lingiwa ohongele ya vamanji va yongola oku iñila kupange wumisionariu.

Ame nda popia hati, “Tu ende tu ka yeveleleko!”

Edith wa tambulula hati, “Eci hacetuko.”

Ame nda popia hati, “A Edith, tu ende ño tu ka yeveleleko.”

Noke yohongele yaco, va tu ĩha oloformulariu vioku li sonehisa Kosikola yo Gileada.

Nda sapuila Edith hati, “Tu tambulule apulilo a sangiwa vopapelo yaco.”

Edith hati, “Oco hẽ epata lietu, Arthur?”

Eci papita unyamo lomeyu, tua lalekiwa Kosikola yo Gileada kuenje tua tumiwa oku ka talavaya kofeka yo Equador, ko Sul yo Amerika.

Ndomo wa ci limbuka vombangulo tua kuata lukãi wange kohongele yofeka, ame nda kala locituwa coku sima okuti tu pondola oku linga cosi tua sokiya. Pole, Edith wa kala embombe haeye wa sunguluka. Eci a kala volupale luo Elizabeth muna a kulila ko Pensilvânia kofeka yo Estados Unidos, lalimue eteke a lingile ungende umue woku siapo epata liaye ale oku enda kofeka yikuavo. Omo liaco, ca tĩlile calua kokuaye oku siapo epata liaye. Pole, lutima wosi wa tava oku tambula ocikele coku ka kundila kofeka yikuavo. Kunyamo wo 1954 tua pitila ko Equador, kuenda toke cilo oko tu kasi oku talavaya ndolomisionariu. Vokuenda kuotembo tu kasi kulo, tua siata oku tambula asumũlũho alua. Ove hẽ, o yongola oku kũlĩha amue pokati kasumũlũho aco?

Olonjivaluko Viwa

Konjanja yatete, tua tambula ocikele coku kundila volupale luo Quito, lua kala ocinala ci soka 2.850 kolometulu konano Yomunda Andes. Oku tunda kolupale luo Guaiaquil poku enda kocitumãlo caco lomboyo ale lekãlu, tua pita oloneke vivali, pole, cilo ungende waco lombalãu, wambata lika 30 kakukutu! Kolupale luaco tua talavayako anyamo akũala lesanju. Kunyamo wo 1958, tua pita lulandu ukuavo wesanju: Tua lalekiwa oku talavaya kupange woku nyula akongelo.

Kotembo yaco, volupale luaco mua kala lika ovikanjo vivali vitito vioku nyula. Omo liaco,  olosemana vikuavo tua enda oku vi pesila koku kundila kalupale amue atito kua kala omanu vo ko India okuti Halombangiko via Yehova. Ovo va enda oku tu yekisa vo kahondo kamue katito ka muli onjanela, pole, mua kala lika ula. Tu ambataile okasia yimue yavaya tua kapa ofukãu yopetololio, o kambia, alonga, ombasiya, olonanga vioku lisikĩlĩla, o moskitelu, uwalo, ovikanda viosimbu viasapulo, kuenda ovikuata vikuavo. Vovimano viokasia yaco tua kapamo ovikanda viasapulo oco olomuku ka vi ka nyõle ovikuata vi kasimo.

Ndaño okuti vohondo yaco ka mua kale ocinyi, kuenda mua liña, tu kuete olonjivaluko viwa vioku sapela kuteke osimbu tua tumãla kohama oku lia eci tua teleka. Omo okuti nda kuata ocituwa coku vangula calua osimbu sia sokoluile, olonjanja vimue vapuluvi aco awa, ukãi wange wa enda oku ndi sapuila lutate ndomo ndi pondola oku sapela la vamanji eci tu linga apasu kokuavo. Nda yeva kelungulo liaye, kuenje apasu ange a pamisa calua vamanji. Handi vali, eci ndi vangula lãvi vakuetu, eye ka tambulula vombangulo yaco. Omo liaco, nda lilongisa oku kuatela ovisimĩlo viwa vamanjange. Olombangulo vietu kuteke, via enda oku tiamisiwila lika katosi tua lilongisa Vutala Wondavululi kuenda ulandu tua kuata kupange woku kunda keteke liaco. Ocili okuti tua kuata ovolandu awa!

Ndomo Tua Sanga Carlos

Volupale luo Jipijapa, konano yo Equador va tu sapuila ulume umue wa lekisa onjongole o tukuiwa hati, Carlos Mejía pole, ka va tu ĩhile onumbi yonjo yaye. Omo okuti ka tua kũlĩhĩle oku tu ko sandiliya, eci tua tunda konjo tua fetika ño oku ñuala ñuala Volokololo. Kuteke waco kua lokele ombela yalua, kuenje tua pita volokololo vieyuka olonata vialua. Osimbu nda pita kovaso okuti ukãi wange wa siala konyima, nda yeva ondaka ya mbilikiya hati, “Arthur!” Eci nda vanja konyima, nda mola okuti Edith o tãi volonata via pitila toke volongolo viaye. Eci ndo mola, nda yonguile oku yola, pole, nda likandangiya momo ocipala caye ca kala ndu okuti o yongola oku lila.

Ame nda seteka oku u nala volonata viaco pole olosapato viaye via lamẽlela volonata. Kakuenje umue la kafeko va kala oku tu tala, kuenje nda va sapuila hati, “nda wopi olosapato evi volonata, ndu ku feti olombongo.” Noke va nãlamo olosapato, pole Edith wa sukilile oku li sukula omo liolonata. Ina yavo poku mola ocitangi tua kala oku liyaka laco, wa tu laleka oku enda konjo yaye kuna a kuatisa ukãi wange oku li sukila kovolu, osimbu omãla va kala oku puenya olonata kolosapato viaye. Osimbu ka tua tundile konjo yaco, tua pita lulandu umue u komõhisa. Nda pulisa ukãi waco nda wa kũlĩha ulume umue o tukuiwa hati, Carlos Mejía. Eye loku komõha wa tu vandekela, kuenje wa popia hati, “Eye ulume wange.” Vokuenda kuotembo tua fetika oku lilongisa lavo Embimbiliya kuenje epata liaye liosi lia papatisiwa. Noke yanyamo amue, Carlos, lukãi waye, kuenda omãla vavo vamue vavali, va litumbika kupange wakundi valikasi.

Ocitangi Coku Linga Ovongende Kuenda Oku Yekisiwa Ciwa

Oku linga ovongende kupange woku nyula akongelo, ca tĩlile calua. Tua enda oku endela volokalela, vomboyo, vakãlu, vowato, kuenda volombalãu. Onjanja yimue John McLenachan, una wa kala kupange woku nyula akongelo ofeka, lukãi waye Dorothy, va tu kuama toke vo kalupale kamue komanu vakuakupipa olosi, ka sangiwa ocipepi longave yofeka yo Kolombia. Tua endela vowato umue u talavaya lomutole. Ovimuandu vinene via soka ndowato tua endela, via kala oku ñuala ñuala ocipepi letu! Alume tua kala lavo vakuakuendisa owoto haivo va loñoloha kupange waco, va kalavo lusumba omo liunene wovimuandu viaco kuenje va ñualisila lonjanga owato kongongo yokalunga.

Ovitangi tua liyaka lavio kupange woku nyula akongelo, vi nena esanju. Tua kũlĩha vamanji valua va kuete ocituwa coku yekisa  akombe. Olonjanja vimue vamanji va enda oku tu kisika oku lia olonjanja vitatu veteke osimbu okuti ovo va enda oku lia lika onjanja yimosi. Ale va tu pekelisa kula umosi va kasi lawo konjo osimbu okuti vamuẽle va pekela pesisa. Ukãi wange wa popia hati: “Vamanji ava vakuacisola, va ndi kuatisa oku limbuka okuti omuenyo wetu ka u sukila ovina vialua.”

“Ka tu Yongola Oku Likala”

Kunyamo wo 1960, tua pita lulandu ukuavo uwa, momo tua lalekiwa oku ka talavaya ko Betele yo ko Guaiaquil. Eci tua kala ko Betele nda talavaya voseketa, kuenda Edith wa talavaya kupange woku kunda vekongelo limue lia kala ocipepi lo Betele. Lalimue eteke nda li tendele okuti ndi sesamẽla oku talavaya voseketa, kuenda nda loñoloha, pole, ndomo ca lekisiwa kelivulu lia va Heveru 13:21, Suku o tu malẽhisa ‘lovina viosi viwa oco tu linge ocipango caye.’ Noke yanyamo avali nda lalekiwa oku pita kosikola yo Gileada yi lingiwa vokuenda kuolosãi ekũi ko Betele yo ko Brooklyn, ko Nova York. Kotembo yaco, akãi va enda oku va sapuila oco va amameko lupange wavo. Ukãi wange wa tambula ukanda wa tunda ko Brooklyn. Eye vo pinga oku kũlĩhĩsa lutate nda o tava oku kala lika liaye ci soka olosãi ekũi osimbu ulume a kasi kosikola.

Edith, wa tambulula hati: “Nda kũlĩha okuti voluali lulo, ka ca lelukile oku ci linga, pole, nda kolela okuti Yehova o ka ndi kuatisa kovitangi viosi ndi liyaka lavio. . . . Ka tu yongola oku likala esumũlũho limue ale epuluvi lioku pindisiwa oco tu loñolohe kovikele vietu.” Osimbu nda kala ko Brooklyn, nda enda oku tambula ukanda wukãi wange osemana losemana.

Oku Vumba Kumosi la Vamanji Vakuekolelo

Kunyamo wo 1966 omo liocitangi coku vela, Ame la Edith tua tiukila ko Quito, kuna tua fetika vali upange wetu wumissionariu oku talavaya kumosi la vamanji vopocitumãlo. Vamanji yaco va pandikisa kovitangi vialua!

Manji umue ukãi okuti ulume waye ka kale Ombangi ya Yehova, wa enda oku tipuiwa calua. Eteke limue kowola yepandu komẽle, umue wa ndi vilikiya loku ndi sapuila okuti manji wa tipuiwa vali. Noke nda enda lonjanga konjo ya manji. Eci nda pitila, sia yonguile oku tava kueci nda mola. Nda sanga okuti manji wa pekela kohama, wa lenda, kuenda weyuka apute. Ulume waye wo veta lombueti yolueyo toke eci ya teka. Noke keteke liaco, kowola yikuavo, ulume waco ndo sanga konjo yaye kuenje nda sapela laye catiamẽla kelinga liaye liungangala. Eye wa pinga ongecelo lutima wosi.

Kefetikilo liunyamo wo 1970, uhayele wange wa mioñoloha kuenje tua fetika vali upange woku nyula akongelo. Olupale luo Ibarra lua tiamẽlelevo kocikanjo cetu. Eci tua nyula olupale luaco onjanja yatete kunyamo wo 1950 mua kala lika Olombangi vivali via Yehova, okuti manji umue misionariu kuenda manji umue wo pocitumãlo. Omo liaco, tua yonguile oku li sanga la vamanji valua vokaliye va kasi vekongelo.

 Onjanja yatete eci tua kala kohongole, manji Rodrigo Vaca, eye wa kala kembumbua oku songola onepa yimue yi lingiwa lapulilo kolonjeveleli. Eci a linga epulilo, olonjeveleli ka vi katula ovoko, pole, vi kaluka lolukandi hati, “Yo, yo!” ale (“Me, me!”). Ame kuenda Edith, tua li vanja loku komõha. Kuenje nda sokolola hati, ‘Nye ci kasi oku pita mulo?’ Noke tua limbuka okuti, Manji Vaca, omeke pole, o tẽla oku limbuka olondaka viomanu vosi vekongelo eci va kaluka lolukandi. Eye ungombo umue wa kũlĩha ciwa olomeme viaye! Ca tu ivaluisa olondaka via Yesu vi sangiwa kelivulu lia Yoano 10:3, 4, 14 viatiamẽla Kungombo Uwa kuenda olomeme via likũlĩha ciwa. Cilo volupale luo Ibarra, muli akongelo epandu velimi lio Espanyõle, limosi lio Quíchua, kuenda limue liovindekaise. Manji Vaca o kasi oku amamako oku vumba lekolelo ndukulu wekongelo haeye ukundi olikasi. a

Tu Eca Olopandu Omo Liohenda ya Yehova

Kunyamo wo 1974, tua mola ocindekaise cikuavo cohenda ya Yehova eci tua lalekiwa vali oku tiukila ko Betele, kuna nda tambula vali ocikele coku talavaya voseketa kuenda noke nda nõliwa oku tiamẽla Kocisoko Cakulu vo Filiale. Edith, tete wa talavaya vokusinya, kuenda noke wa fetika oku talavaya voseketa muna a kasi oku talavaya kupange woku tumisa loku tambula ovikanda.

Vokuenda kuanyamo, tua kuata esanju lioku yolela vamanji valua olomisionariu va pindisiwa kosikola yo Gileada, vana va kuatisa vamanji vakongelo oku loñoloha kuenda oku lekisa ombili kupange wa Yehova. Tua pamisiwavo la vamanji valua va tunda kueci cisoka 30 kolofeka veya oku talavaya vofeka yilo. Ombili yavo ya tu komõhisa calua! Vamue va landisa olonjo viavo, kuenda va siapo olomĩlu viavo oco va talavaye kocitumãlo cilo kuli esukila liakundi Vusoma. Ovo va landa oviendelo vi vakuatisa oku kundila kovikanjo vi kasi ocipãla, loku sokiya akongelo, kuenda oku tunga Olonjango Viusoma. Vamanji valua akãi okuti ka va kuelele va tunda kovitumãlo vikuavo oku talavaya kulo ndakundi votembo yosi. Ovo vakuambili haivo va loñoloha calua!

Vokuenda kuanyamo ndi kasi oku vumba Suku, nda siata oku kuata asumũlũho alua. Limue pokati kasumũlũho aco, ukamba wange la Yehova. Ngecavo olopandu ku Yehova omo lioku nyia “oñuatisi” yiwa. (Efet. 2:18) Eci ndi vanja kueci ci soka 69 kanyamo tu kasi pamosi lukãi wange, ndi sokolola olondaka vi sangiwa kelivulu Liolosapo 18:22, li popia hati: “U wa sanga ukãi wa sanga esumũlũho, wa sangavo uwa ku Yehova.” Ndi kuete esanju lialua omo lioku kala kumosi la Edith. Eye wa siata oku ndi kuatisa kolonepa vialua. Wa kalavo omõla umue ukuacisola ku inaye. Eci tua pitila ko Equador, wa enda oku tumisa ovikanda ku inaye osemana losemana toke eci a fa kunyamo wo 1990 eci a kuata 97 kanyamo.

Cilo ndi kuete 90 kanyamo kuenda ukãi wange Edith o kuete 89 kanyamo. Tu kuete esanju lialua omo lioku kuatisa ci soka 70 komanu oku kũlĩha Yehova. Tu ecavo olopandu omo lioku tambulula apulilo voformulariu yoku lisonehisa Kosikola yo Gileada, okuti tunde kotembo yaco toke cilo, papita ale ci soka 60 kanyamo. Omo lioku nõlapo onjila yaco, tua siata oku kuata asumũlũho alua komuenyo.

[Atosi pombuelo yamẽla]

[Elitalatu kemẽla 29]

Kocila co ko Ianque ko Nova York, lolomisionariu tua pita kumosi ko Gileada kunyamo wo 1958

[Elitalatu kemẽla 31]

Ceci tua nyula epata limue Olombangi Via Yehova kupange woku nyula akongelo kunyamo wo 1959

[Elitalatu kemẽla 32]

Kofiliale yo ko Equador, kunyamo wo 2002