Tukuy imapi chiqan runas kana

KAY pachaqa, chʼawkiyaymanta, llullakuymanta, suwakuymanta, manusninkuta mana juntʼaq runasmanta, llamkʼayninkupi chʼawkiyaspa ganasqankumanta, runaykachaqkunamanta ima juntʼa kachkan. Chantapis mana suwakuspa, mana llullakuspa kawsakuyta munasqanchikta iskaychachiyta munanku. ¿Imaynatá chayman sapa kuti tanqasqa kasqanchikta atipasunman? Kay kimsa yanapaykunata qhawarina: 1. Jehovata manchachikuy, 2. Biblia yachachisqanmanjina sunqu yuyayninchikta yachachiy, 3. kapuwasqallanchikwan kusisqa kawsakuy.

Jehovata manchachikuy

Profeta Isaías qillqarqa: “Tata Diosqa Juezninchej; Tata Diosqa leyesta churapuwajninchej: Tata Diosqa Reyninchej”, nispa (Isa. 33:22). Paylla kamachiq kayta atisqanta yachaspaqa, payta kasukunapaq yanapawanchik ajinamanta kay saqra pachata atipayta atinapaq. Chayrayku Proverbios 16:6 nin: “Tata Diosta manchachikuspa, runaqa juchamanta tʼaqakun”, nispa. Chaywanpis Diostaqa, mana castiganawanchikta manchachikusqanchikraykuchu manchachikunchik manaqa, sunqunta mana nanachiyta munasqanchikrayku. Payqa, allinninchiktapuni munasqanta rikuchin (1 Ped. 3:12).

Imaynatachus juk qhariwarmi kawsayninkupi Diosta manchachikuyniyuq kasqankuta rikuchisqankumanta qhawarina. Ricardowan warmin Fernandawan bancomanta 700 dolaresta urqhurqanku. * Fernandaqa, qullqita mana yupaspalla bolsanman churaykurqa. Wakin manusninkuta pagaytawan wasinkuman kutipurqanku. Wasinkuman chayaspataq bancomanta urqhusqanku qullqi yaqha pachallan kachkasqanta repararqanku, chayrayku nirqanku: “Qullqita jaywaqchá kuraqta quykuwanchik”, nispa. Paykunaqa, wakkunaman manuraq kasqankurayku chay qullqiwan qhipakuyta munarqanku. Chaywanpis kutichipurqanku, Ricardo nin: “Chay qullqita kutichipunaykupaqqa, Jehovamanta kallpata mañakurqayku. Proverbios 27:11 nisqanmanjinataq Diospa sunqunta kusichiyta munarqayku. Chayrayku pantaykusqankuta ninaykupaq bancoman rirqayku”, nispa.

Sunqu yuyayninchikqa Bibliap yachachisqanmanjina

Sunqu yuyayninchiktaqa, Bibliata ukhunchaspa, chaymanjina kawsakuspa ima yachachinanchik tiyan. “Diospa Palabranqa kawsayniyoj, atiyniyojtaj” chayrayku yuyayninchikman, sunqunchikman ima chayanqa. Chaytaq “tukuy imapi allinta puri[nanchikpaq]” yanapawasun (Heb. 4:12; 13:18).

Juanmanta parlarina, payqa wak llaqtaman ripurqa, 5.000 dólares manunta mana juntʼaspa. Pusaq watasninmantaq Bibliamanta yachakurqa, chayrayku Biblia yachachisqanmanjina sunqu yuyayninta yachachispa chay qullqita manuq runata pagapunanpaq maskʼarqa. Juanqa warminta, tawa wawasninta ima uywanan karqa, pisillata ganasqanraykutaq manuq runaqa, sapa killa pisimanta pisi pagapunanta nirqa.

Kapuwasqallanchikwan kusisqa kawsakuna

Pablo kayta yuyaycharqa: “Cheqan kajman jina kawsayniyoj kaspa, sichus pipis kapusqallanwan sonqo juntʼasqa kanman chayqa, cheqa kaj qhapaj kapuyniyoj kanqa. [...] Chayrayku  mikhunayoj, pʼachayoj kaspaqa, chaywan sonqo juntʼasqa kakunanchej” tiyan (1 Tim. 6:6-8). Chay nisqanta tukuy sunqu kasukusun chayqa, vendenanchikrayku mana llullakusunchu, nitaq usqhayllata qhapaqyachiq nisqa negociospi chhapukusunchu (Pro. 28:20). Chantapis apóstol Pablop yuyaychasqanqa, imatachus necesitasqanchikta Dios qunawanchikpi atienekuspa, Reinonta ñawpaqpi churanapaq yanapawasun (Mat. 6:25-34).

“Qhapajyayta munapayay[manqa]” tukuy urmayta atisunman (Mat. 13:22). Achanmanta yuyarikuna. Payqa, israelitas Jordán mayuta chimpachkaqta rikuspapis qullqita munaywan atipachikuspa, Jericomanta qullqita, qurita, kʼacha pʼachata ima suwakurqa. Chayta ruwasqanraykutaq wañuchisqa karqa (Jos. 7:1, 20-26). Chayrayku Jesusqa, aswan qhipaman kayta nirqa: “Qhawakuychej tukuy imasta munapayaymanta”, nispa (Luc. 12:15).

Llamkʼaypi chiqan runas kana

Kunanqa, imaschus mana chiqa sunqu runas kananchikpaq tanqanawanchikta qhawarina. Llamkʼaspa chiqan runas kanapaqqa, mana “imatapis suwaku[nachu]” tiyan, wakkuna allinpaq qhawaptinkupis (Tito 2:9, 10). Jurandirpa kawsayninmanta parlarina, payqa juk gobiernop oficinanpi llamkʼan. Paypa llamkʼaq masisnin llamkʼayrayku viajasqankupi gastasqankuta kuraqta cobraq kanku, jefenku chayta yachaspapis mana ni imata niqchu. Paytaqrí maychus gastasqallanta cobraq. Jefentaq ajinata ruwasqanqa mana allinchu kasqanta nirqa, manañataq viajaqta saqirqachu. Pisi tiemponmantaq chay llamkʼayninpi machkha qullqitachus gastachkasqankuta sutʼinchakurqa, Jurandirtataq felicitarqanku, aswan allin llamkʼaytataq qurqanku.

Andrés ranqhaq runamantañataq parlarina. Patronnin rantiqkunamanta yapasqata cobrananta kamachiptin kay hermanoqa, Bibliap yuyaychasqanmanjina ruwananpaq, Jehovamanta kallpata mañakurqa (Sal. 145:18-20). Chantapis patronninman nisqanta imaraykuchus mana kasukuyta atisqanta sutʼincharqa. Chay llamkʼaypi allinta ganachkaspapis patronnin chay ruwayman tanqasqanraykullapuni chay llamkʼayta saqipurqa. Chaywanpis chay llamkʼayta saqipusqanmanta watanmanqa, chay patronnin watiqmanta waqyarqa, chay llamkʼaypi rantiqkunata manaña kuraqta cobrasqankutataq nirqa. Aswan qhipamanqa, chay llamkʼaymanta gerentetajina suticharqanku.

Manusninchikta juntʼana

Pabloqa, cristianosman nirqa: “Ama pimampis manuchu kaychej”, nispa (Rom.  13:8). Manuwaqninchik qhapaq kasqanrayku qullqita kutichipunanchikta manaña necesitasqanta yuyaspaqa, pantachkasunman. Bibliapiqa, pipis “manukuspa[...], mana qopuyta ati[qtaqa]” “sajra” nispa sutichan (Sal. 37:21).

¿Manunchikta imallapis kasqanrayku mana juntʼayta atisparí? (Ecl. 9:11.) Franciscoqa, ajinapi rikukurqa. Payqa Alfredomanta 7.000 dolaresta manukurqa, negocionpi mana allin risqanraykutaq manunta mana maychus nisqanpi juntʼayta atirqachu. Chaywanpis pay kikin Alfredoman rispa imaraykuchus mana pagayta atisqanta sutʼincharqa, Alfredotaq pisimanta pisi pagapunanta nirqa.

Maychus kasqallanchik kana

Ñawpa siglomanta Ananiasjina, Safirajina imaqa, ni jaykʼaq ruwanachu. Kay cristianosqa, jallpʼankuta vendesqankumanta wakin qullqita pakaykuspa, wakillanta apostolesman aparqanku, may kʼacha kasqankuta rikuchiyta munaspataq tukuynin qullqita quchkasqankuta nirqanku. Llullakusqankuqa, Dios espíritu santonniqta Pedroman sutʼinchasqanpi yachakurqa. Chaymantataq Jehová iskayninkuta wañurachirqa (Hech. 5:1-11).

Bibliata qillqaqkunarí ni imata pakaspa qillqarqanku. Moisesqa, pantasqanrayku Sumaq Jallpʼaman mana yaykusqanta yacharqa (Núm. 20:7-13). Jonaspis Nínive llaqtaman willaq niraq richkaspa, chantá risqanmanta ima, pantasqanta mana pakarqachu. Astawanqa, maychus kaqta qillqarqa (Jon. 1:1-3; 4:1-3).

Chiqatapuni parlananchik tiyan mana allinninchikpaq kaptinpis. Nathaliaqa, jinapi rikukurqa. Payqa, 14 watasniyuq. Profesornin examenninta kutichipuptin payqa, mana allin kutichiyninman allinta churasqanta repararqa. Notan pisiyananta yachaspapis mana manchachikuspa profesorninman willarqa. Nathalia nin: “Tatasniyqa, wawamantapacha Jehovata kusichinaypaqqa mana chʼawkiyaq kanay kasqanta yachachiwarqanku. Chʼinlla qhipakuyman karqa chayqa, sunqu yuyayniy juchachawanman karqa”, nispa. Profesorqa, Nathalia chayta nisqanmanta tʼukuchkaq qhipakurqa.

Maychus kaqta ruwasqanchikqa Jehovata jatunchan

Giselleqa 17 watasniyuq, payqa juk billeterata tarikurqa chaypitaq documentos, 35 dólares ima karqa, chayrayku dueñonman kutichipunankupaq yachaywasimanta directorwan parlarirqa. Killanmantaq directorta yanapaqqa, Gisellep cursonpi juk cartata ñawirisqa, chaypitaq chay billeterata mana pakaykusqanmanta, tatasnin allinta yachachisqankumanta, allin religionpi uywasqankumanta ima sutʼincharqa. Rikunchikjina, “allin ruwasqasni[nqa]” Jehovata jatuncharqa (Mat. 5:14-16).

Arí, “qolqeta munakojkuna” “runaykachajkuna”, “jatunchakojkuna”, “Diosta mana manchachikojkuna” ima chawpinkupi chiqanta kawsakuyqa, mana atikullanchu (2 Tim. 3:2-4). Chaywanpis Diosta manchachikusun, sunqu yuyayninchikta Bibliap yuyaychasqanmanjina yachachisun, kapuwasqallanchikwan kusisqa kawsakusun ima chayqa, kay saqra pachapi tukuy imapi juntʼa sunqu kayta atillasun. Ajinamantataq Jehovaman astawan qayllaykusun, imaraykuchus Jehovaqa “cheqan”, “cheqan [ruwaykunatataq] munakun” (Sal. 11:7).

[Sutʼinchaynin]

[7 paginapi dibujos/fotos]

Jehovata manchachikusqanchikqa chiqan runas kanapaq yanapawanchik

[8 paginapi dibujo/foto]

Chiqan runas kasqanchikqa Jehovata jatunchan