3. Yabʼil

«Xtjeʼ [...] yabʼil ri kan pa molaj winäq xkerumäj» (LUCAS 21:​11).

● Bonzali, jun doctor ri nsamäj rkʼë ri qʼatbʼäl tzij, ri kʼo chpan jun tinamït rchë África ri akuchï najin nbʼanatäj chʼaʼoj, xuʼän jontir ri kʼo pa ruqʼaʼ rchë yeruknaj ri achiʼaʼ ri yesamäj chkipan minas ri ye kʼo chpan rutinamit. Re achiʼaʼ reʼ kilon wä jun virus ri kan yaturkamsaj. Tapeʼ xyaʼ äl rubʼixik chkë ri yetzʼetö re yabʼil reʼ, xqʼax na más kajiʼ ikʼ rchë xapon ri toʼïk xkʼutuj äl. Ye kʼa taq xapon ri toʼïk, Bonzali ya kamnäq wä chik. Ryä xrïl qa ri virus ri kʼo wä chkë ri achiʼaʼ ri xrajoʼ xeruknaj.

RI NAJIN NBʼANATÄJ. Ronojel junaʼ, kan ye kʼïy winäq yekäm kimä yabʼil achiʼel ri neumonía, ri yaʼ chë apan, ri sida, ri tuberculosis chqä ri paludismo. Chpan ri junaʼ 2004, re cinco yabʼil reʼ xekikamsaj jbʼaʼ ma 11 millones winäq; reʼ achiʼel ta nkäm jun winäq taq nqʼax oxiʼ segundos.

RI NKIʼIJ JOJUN WINÄQ. Rma ri winäq más najin yekʼiyär chwäch le Ruwachʼlew ya riʼ nbʼanö chë más winäq yeyawäj.

¿KANTZIJ KOMÄ RI NKIʼIJ RI WINÄQ RIʼ? Kantzij na wä chë ri winäq xekʼiyär chwäch le Ruwachʼlew ye kʼa komä chqä más chanin nilitäj achkë yabʼil kʼo che rä jun winäq chqä achkë rubʼanik nknäx (nqʼomäx). Rma riʼ kʼo ta chë ma ta kʼïy winäq yeyawäj. Ye kʼa pa rukʼexel nbʼanatäj riʼ, xa más yabʼil kʼo.

¿ACHKË NAQUʼ RÏT? ¿Najin komä yekiqʼaxaj ri winäq itzel taq yabʼil, achiʼel rubʼin pä le Biblia?

Ri mamaʼ taq slonel, ri wayjal chqä ri yabʼil, kan pa millón winäq najin yekitzʼlaʼ. Chqä kan pa millón yetzʼil-öx pa kiqʼaʼ ri winäq, y kʼïy chkë ryeʼ yetzʼil-öx pa kiqʼaʼ ri kʼo ta chë yekichajij. Tatzʼetaʼ achkë nkiʼij ri profecías bíblicas chrij riʼ.

[Comentario]

«Achiʼel nanaʼ taq jun león o jun chik chköp yaturkamsaj, ke riʼ chqä nanaʼ taq natzʼët chë jun yabʼil najin yaturkʼïs». (MICHAEL OSTERHOLM, EPIDEMIÓLOGO)

[Reconocimiento]

© William Daniels/Panos Pictures