Inda koshikalimo

Inda koshikalimo

Ehunganeko 3. Omikithi

Ehunganeko 3. Omikithi

Ehunganeko 3. Omikithi

“Aantu otaya ka . . . hepekwa komikithi ominyanyalithi.”—LUKAS 21:11, pa-Contemporary English Version.

● Ndohotola gumwe gwepangelo gwedhina Bonzali, gwomoshilongo shimwe shomuAfrika shoka sha monithwa iihuna kiita yopashigwana, okwa li a ningi ngaashi ta vulu opo a pange aalongi yomomina yomondoolopa yawo mboka ya li ya kwatwa komukithi ngoka hagu etithwa koolunkima hagu ithanwa Marburg. * Okwa li a pula ekwatho kaanambelewa yomoshilando oshinene shawo, ihe kaya li ye mu yamukula. Lwahugunina, konima sho pwa piti oomwedhi ne, ekwatho olya li lya tumwa, ihe Bonzali okwa adhika a sa nale. Naye okwa li a kwatwa komukithi nguka Marburg sho a li a kambadhala okukwathela aalongi yomomina.

OSHILI OTAYI ULIKE SHIKE? Oshimela, o-HIV/AIDS, o-TB, malaria nosho wo omikithi dhimwe ndhoka hadhi gumu iifudhitho (ngaashi oshihoya) odho dhimwe dhomomikithi dha nika oshiponga ndhoka dha kala tadhi hepeke aantu noonkondo. Otaku tengenekwa kutya omikithi ndhoka dhi li moondondo ntano odha dhipaga aantu omamiliyona 10,7 lwaampono omvula ya zi ko. Oku shi popya momukalo gulwe, omikithi ndhoka odha kala tadhi dhipaga omuntu gumwe muule woosekonde ndatu muule womvula ayihe.

OMAPOPYO GENI GE LI APUHE? Mpo ngaa pu thike omwaalu gwaantu tagu ende tagu indjipala muuyuni, opo ngaa pu thike omikithi tadhi indjipala. Onkee ano, aantu oyendji otaya vulu okukwatwa komikithi dha tya ngaaka.

MBELA EPOPYO NDYOKA OTA LI TI SHA NGAA? Eindjipalo lyaantu muuyuni olya londa pombanda noonkondo. Kakele kaashono, aantu oya ninga ehumokomeho lyopaunamiti, taya vulu okukonakona omikithi, oku dhi keelela noku dhi panga. Mbela kashi li pandunge okuthika pehulithodhiladhilo kutya omikithi nokutaandela kwadho ando ku shonopekwe? Ihe nonando aantu oya ninga ehumokomeho lyopaunamiti, inaya vula okuhulitha po omikithi nenge oku dhi keelela opo kaadhi taandele.

NGOYE OTO TI NGIINI? Mbela aantu otaya hepekwa shili komikithi ominyanyalithi ngaashi sha hunganekwa kOmbiimbeli?

Omakakamo gevi, ondjala nosho wo omikithi odha faalela oomwenyo dhaantu omamiliyona. Aantu omamiliyona ogendji ohaya monithwa iihuna kaantu ooyakwawo, sha hala okutya, haya ningwa nayi kwaamboka ye na andola oku ya gamena. Natu ka tale kwaashoka Ombiimbeli ya hunganeka moshitopolwa tashi landula.

[Enyolo lyopevi]

^ okat. 3 Omukithi ngoka hagu ithanwa Marburg Hemorrhagic Fever ogwa faathana nomukithi gwEbola.

[Oohapu dha simana pepandja 6]

“Ngaashi owala hashi kala shiyemateka okulika po konkoshi nenge koshiyamakuti shontumba, ohashi kala wo shiyemateka okukwatwa komukithi gwontumba omudhipagi okuza meni lyolutu nokutala nkene tagu mana po olutu lwoye aluhe.”—EPIDEMIOLOGIST MICHAEL OSTERHOLM.

[Edhina lyomuthaneki gwethano pepandja 6]

© William Daniels/Panos Pictures