Baibolo Ilaalula Abantu

CINSHI calengele umwanakashi uwaleimba sana inyimbo ukuleka ukwimba no kuba Umwina Kristu? Kabili cinshi calengele ukuti umupuupu umwine mwine aaluke no kuba umuntu umusuma nangu ca kutila shimafumu atile te kuti aaluke? Belengeni amalyashi yakonkapo pa kuti mwishibe ifyalengele.

“Takuli Uwingabombela Bashikulu Babili.”—ANTOLINA ORDEN CASTILLO

UMWAKA BAFYELWE: 1962

ICALO: SPAIN

IFYO BALI: BALEIMBA INYIMBO NO KUPANGA AMAFILIMU

INKULILO YANDI: Nafyalilwe mu mushi uunono uwa Tresjuncos, mu citungu ca La Mancha. Abafyashi bandi bali balimi. Bamayo bali ni ba Katolika e lyo batata bali ni ba Protestanti. Batata balinsambilishe ukucindika Baibolo, kabili lyonse nalebamona baleibelenga. Lelo bamayo balensambilisha ifya ku Katolika kabili lyonse pa Mulungu balensenda ku Minsa.

Ilyo nali ne myaka 15, nalifumine ku mushi no kuya mu kwikala no mukalamba wandi ku Madrid. Nalefuluka sana abafyashi lelo mu kuya kwa nshita nasukile nabelela. Ilyo nali ne myaka 17, naishileba mwi bumba lya ba zarzuela, abemba inyimbo sha mu ciSpanish. Naleipakisha nga nshi kabili nasalilepo ukutendeka ukupanga amafilimu. Nalekele kosi nalecita iya busekritare no kutendeka ukwimba mu mabumba yalekanalekana aya ba zarzuela. Pali iyi ine nshita, natampile ukulaenda no mukalamba wa munandi. Nalemona ukuti nalishuka sana pantu nalikwete incito iisuma, icuma, e lyo no mutemwikwa.

Natendeke ukuya mu kwimba na mabumba yalekanalekana aya ba zarzuela mu misumba iingi, e lyo na mu fyalo fimbi pamo nga mu Colombia, mu Costa Rica, mu Ecuador, na mu Venezuela. Kabili nalimbilepo na mabumba ayengi aya baleimba inyimbo mu Madrid isho beta ati “La movida madrileña.” Ibumba limo ilyo naleimbamo inyimbo lyaishilelumbuka sana.

Nalitemenwe ukwimba inyimbo lelo nshatemenwe ifyabipa ifyalecitika. Kabili naishilebika sana amano ku fyo nalemoneka na ku kufwaya ukulumbuka sana. Nalelya fye ifya kulya ifinono ica kuti nalwele anorexia na bulimia.

Na lyo line, nalefwaya sana ukulapanga amafilimu. Mu kuya kwa nshita, naishileba mwi bumba lyaishibikwa ukuti Madrid School of Dramatic Arts. Baletusambilisha ukuti ufwile waishiba sana ifyaleumfwa uo ulepashanya e lyo ne fyo we mwine uleumfwa. Nalikonkele ifi baletusambilisha, na lyo line nshali ne nsansa. Nshalebika amano ku fintu ifyacindama kabili nali-itemenwe.

 IFYO BAIBOLO YA-ALWILE UBUMI BWANDI: Nalishibe ukuti pa kuba ne mibele iisuma, nalingile ukuibikilishako. Lelo nshaishibe apa kutampila. Napingwilepo ukuya ku calici lya Evanjeliko ilya mu Madrid, uko napepeleko inshita imo na bafyashi bandi. Nalipepele kuli Lesa ukubomfya ishina lyakwe Yehova.

Tapakokwele, ba Nte babili balishile pa mwandi. Naletemwa ukulalanshanya nabo ifya mu Baibolo, lelo naletwishika fimo ifyo balesambilisha. Esther, Nte uwalensambilisha Baibolo ali uwatekanya icine cine. Ena na balupwa lwakwe balintemenwe kabili balimbikileko amano. Natendeke ukulongana ne Nte sha kwa Yehova kabili tapakokwele nalilwike ukuti nalisangile icine ico nalefwaya.

Pali iyi nshita e lyo napwishishe fye amasambililo pa fya kupanga amafilimu kabili nalikwete amashuko aya kwingila incito. Naishilekwata ishuko lya kuba mu cisela cali no kubela mu cikuulwa ca fisela icalumbuka mu Madrid. Lelo nalishibe no kuti pa kuti ndecita bwino, nalekabila ukulapoosa inshita iikalamba ku fisela. Awe e fyo napingwilepo ukufwaya incito imbi, pa kuti ndekwata inshita iikalamba iya kubombela Lesa. Ico nacitile ifi ni co nalilwike umwalolele amashiwi ya kwa Yesu aya kuti: “Takuli uwingabombela bashikulu babili; pantu kuti apatapo umo no kutemwa umbi, nalimo kuti aba uwa cishinka kuli umo no kusuula umbi. Te kuti mubombele Lesa ne Fyuma.” (Mateo 6:24) Umwaume nale-enda nankwe pa myaka 8, talefwaya ukuti tulepepa Lesa, e ico nasalilepo ukupwisha bucibusa bwesu. Ala taca-angwike ukupingulapo ukucita ifi fyonse.

IFYO NANONKELAMO: Pali ino nshita ndabomba incito ya kwafwilisha abakote pa ma-awala fye ayanono. Ici calenga ndepoosa inshita iikalamba mu kushimikila imbila nsuma ku balanda iciArabic. Taca-angwike ukusambilila iciArabic, lelo ndaipakisha ukushimikila kuli aba bantu ba cilela kabili abafwaisha ukwishiba Lesa pa fintu ifisuma ifyo nasambilila.

Pali ino nshita naliba ne nsansa isho nshakwete ilyo nalesambilila ifya kupanga amafilimu. Nalimona ukuti Yehova alingafwa ukuba umuntu umusuma kabili uwa nsansa.

“Ifyo Shimafumu Alandile te fya Cine.”—PAUL KEVIN RUBERY

UMWAKA BAFYELWE: 1954

ICALO: ENGLAND

IFYO BALI: UMUPUUPU UMWINE MWINE

INKULILO YANDI: Nafyalilwe mu musumba ukalamba uwa Dudley, mu citungu ca West Midlands. Ukufuma fye ku bwaice, batata balenkoselesha ukulabelenga sana ifitabo. Kabili balenkoselesha no kutemwa ifilengwa na Lesa, nangu ca kutila bena basumine ukuti fyasangwike fye. Bansambilishe ukuti takwaba Lesa. Na lyo line, abafyashi bandi balentwala ku mapepo ku Methodist.

Ilyo nali ne myaka 8, namwene uko abaice banandi  baocele ubwato. Ilyo bakapokola baishile, nshabebele icishinka pantu abalumendo balintiinishe. Bambepeeshe ukuti nine naocele ubwato kabili ici calinkalifye. Calengele ukuti ntampe ukonaula ifintu pa masukulu, pa macalici, na pa mafakitare. Nalyonawile ifintu apengapooswa indalama ishingi nga nshi. Ilyo nalefisha imyaka 10, ninshi nalyamba ukwiba ifintu mu mayanda na mu matuuka. Nalitemenwe sana ukwangala no mulilo kabili nalipangile imilandu iingi iya koca ifintu. Ku sukulu bakafundisha baletila nine cumbu munshololwa.

Ilyo nali ne myaka 12, naishilesanga ibuuku ilya fya majiki kabili napangile icipampa ca kulanshanishishamo ne mipashi (Ouija board). Apo abafyashi bandi tabasumine muli Lesa, ilyo natendeke ukulanshanya ne mipashi tabasakamene pantu balemona kwati ukucita ifi kwali no kulancingilila nga nalufyanya. Lintu nalepwisha isukulu, ninshi nalimonekela mu cilye ca baice imiku iingi. Nali mwi bumba lya bacintomfwa ilyo baleita ukuti skinheads (ababeya amapala). Nale-enda na kanesala na ceni ya ncinga. Nalingile incito, lelo nshatwalilile ukubomba pantu balinkakile pa nshita iinono. Ilyo bamfumishe, nalitendeke na kabili ukonaula ifintu kabili balinjikete no kunkaka imyaka ibili. Bashimafumu batile nali icipondo kabili te kuti njaluke.

Ilyo bamfumishe mu cifungo, nalikumene na Anita, umukashana nale-enda nankwe kale. Twalyupene, kabili pa myaka iinono nalilekele ukwiba nelyo ukucita ifyabipa. Nomba ilyo papitile imyaka iinono, nalitendeke na kabili ukwiba no kucita ifyabipa. Natendeke ukwiba indalama mu matuuka, ukubomfya imiti ikola, ukunwesha ubwalwa, no kulaenda ne mfuti. Balinjikete na kabili no kumpoosa mu cifungo.

Ifyo nalecita fyalengele ukuti Anita alwale amasakamika. Dokota amupeele umuti uwa kuti alelaala sana pa kuti taleba na malangulushi kabili amwebele no kuti ico alekabila fye ukucita kupwisha icupo. Icaweme ca kuti, tandekele.

IFYO BAIBOLO YA-ALWILE UBUMI BWANDI: Anita alisambilileko Baibolo ne Nte sha kwa Yehova ilyo twaupene. Ilyo nali mu cifungo, pa muku wa kulekeleshako, alitampile na kabili ukusambilila Baibolo ne Nte sha kwa Yehova. Ici cacitike pa bushiku napepele kuli Lesa ukuti, “Nga ca cine e ko mwaba, nengeni ukushininkisha.”

Ilyo nafumine mu cifungo pa numa ya myeshi imo, naile kuli shimapepo wa ku Anglican no kumweba ukuti alensambilisha Baibolo no mukashi wandi Anita. Atile ali no kutusambilisha fye ifyo icalici lyasuminamo ne pepo.

E fyo natendeke ukubelenga Baibolo. Nalipapile ukwishiba ukuti Baibolo yalikaanya ukupepa imipashi. (Amalango 18:10-12) Pa numa, naishilesanga Ulupungu lwa kwa Kalinda ulo ba Nte bashiliile Anita bulya bwine bushiku napepele kuli Lesa ukuti angafwe. Ifyo nabelengelemo fyanengele ukuti mfwaye ukumonana ne Nte sha kwa Yehova.

Balupwa, ifibusa fyesu, ne bumba lya fipondo nalesangwa na fyo tabatemenwe ilyo baishibe ukuti twalesambilila Baibolo ne Nte sha kwa Yehova. Bamo batile ba Nte balemfulunganya. Lelo icishinka ca kutila, nalekabila ukwaluka. Nalecita ifintu ifingi ifyabipa, kampingu yandi tayalebomba kabili cila bushiku nalepeepa imishanga ukufika kuli 60. Ba Nte abaletusambilisha Baibolo na bantu twalelongana na bo mu cilonganino bali ne cikuuku kabili bali abatekanya. Mu kuya kwa nshita, nasukile naleka imisango yabipa.—2 Abena Korinti 7:1.

IFYO NANONKELAMO: Twaikala mu cupo na Anita imyaka 35. Umwana wesu umo na beshikulu besu babili balabombela Yehova pamo na ifwe. Papita fye imyaka iinono ukutula apo ine na Anita twatendekele ukupoosa inshita iikalamba mu kusambilisha abantu ifya mu Baibolo.

Ukubombela Yehova Lesa kwalilenga twaba sana ne nsansa. Mu 1970, shimafumu aebele icilye ukuti te kuti njaluke. Lelo, pa mulandu wa kuti Lesa alingafwa e lyo ndakonka ne fyo Baibolo ilanda, nalyaluka, kabili calimoneka fye apabuuta ukuti shimafumu alandile te fya cine.