Ano ang Sobra nga Kaimulon?

ANG sobra nga kaimulon makatalagam. Nagakahulugan ini nga ang isa wala sing bastante nga pagkaon, tubig, kag gatong, ukon sing nagakaigo nga puluy-an, pagbulong, kag edukasyon. Mga isa ka bilyon ka tawo ang apektado sini, nga katumbas sang populasyon sang kadutaan sa Amerika. Pero, kalabanan nga tawo sa Nakatundan nga Europa kag Aminhan nga Amerika wala nakahibalo sang kahimtangan sang tawo nga imol katama. Ari ang pila sa sini.

Si Mbarushimana nagaistar sa Rwanda, Aprika upod sa iya asawa kag lima ka kabataan. Napatay sa malaria ang ila ikan-um nga bata. Nagsiling sia: “Ginpartida ni Tatay ang iya duta, kag gamay katama ang akon parte, gani nagsaylo kami sang akon pamilya sa banwa. Nagapanghakot kami sang akon asawa sang sinako nga balas kag bato. Wala sing bintana ang amon balay. Nagasag-ub kami sa bubon sa estasyon sang pulis. Sa masami, makaisa lang kami makakaon sa isa ka adlaw, pero kon indi kami makaobra, bilog nga adlaw nga indi kami makakaon. Nagalakat na lang ako kon maghibi ang mga bata bangod sa gutom.”

Sanday Victor kag Carmen nagapangkay-o sang sapatos. Nagaistar sila sa naligwin nga banwa sang Bolivia upod sa ila lima ka kabataan. Nagaarkila sila sing kuarto sa isa ka gubaon nga bilding nga nagatulo ang atop kag wala sing koryente. Kulang ang lamesa sa eskwelahan, gani ginhimuan na lang ni Victor ang iya bata para makaeskwela. Nagalakat sila nga mag-asawa sing 10 kilometros para mangahoy nga ila gamiton sa pagluto kag pagpabukal sang ilimnon nga tubig. “Wala kami kasilyas,” siling ni Carmen. “Gani nagakadto kami sa suba nga amon man ginapaliguan kag ginahabuyan sang basura. Nagamasakit pirme ang mga bata.”

Sanday Francisco kag Ilídia nagaistar sa kaumhan sang Mozambique. Apat na lang ang ila bata kay ang isa napatay sa malaria bangod wala ginbaton sang ospital. Nagatanom sila sang humay kag kamote sa ila gamay nga duta para sa ila tatlo ka bulan nga konsumo. Si Francisco nagsiling: “Kon kaisa wala kami sing patubas kay wala sing ulan ukon ginakawat ini, gani nagapanggama ako sing kawayan kag ginabaligya. Nagalakat man kami nga mag-asawa  sing duha ka oras para mangahoy. Ginapas-an namon ang amon isa ka semana nga inuggatong kag ang amon inugbaligya.”

Para sa madamo, indi gid makatarunganon nga ang 1 sa kada 7 ka tawo sa kalibutan imol katama, pareho nanday Mbarushimana, Victor, kag Francisco. Samtang binilyon naman ang manggaranon katama. Gintinguhaan sang iban nga solusyonan ini nga problema. Binagbinagon ini sa masunod nga artikulo.

 [Retrato sa pahina 2, 3]

Si Carmen kag ang iya duha ka bata, nagasag-ub sa suba