KO MËJWIIN kajaa jyaˈˈatyë ayoˈon, yëˈë jotmayjëjpˈam pyëjtakypyë jukyˈäjtën. Ets yëˈë yˈandijpy ko kyaj nëgoo jäˈäy tmëdattë kyaˈay yˈukën, jyëën tyëjk, nëë, ääy tsooy, ëxpëjkënë mä eskuelë etsë combustible extëmë gasolinë. Mil miyongë jäˈäy duˈun yˈayowdë, taxtujk duˈunën nyimayˈattë extëmë jäˈäy yajpäättë mä tyäˈädë paˈis Nëwinm. Per mayë jäˈäy diˈib tsënääytyëp Europa occidental ets América del Norte kyaj tˈixyˈattë jäˈäy diˈib mëk ayoodëp. Pääty min nˈokˈixyˈäjtëm tuˈuk majtsk.

Mbarushimana mëdë nyëdoˈoxy ets nimëgoxkë yˈuˈunk jap tsyëënëdë Ruanda, paˈis diˈib África. Ja myëdëdujkpë yˈuˈunk yëˈë yaˈoˈkë paludismë. Yëˈë jyënaˈany: “Ndeetyëts tëdujk pekyë nyax ojts dyajwaˈkxy ets jeˈeyëts tuk pedasë xymyooy, tajëts kuanë ojts nëjkxnëdë wiinktsoo. Mëdëtsë nnëdoˈoxy yëˈëjëts nduunkˈäjttëp nyajjäˈttëtsë tsää etsë puˈu xäˈkoty. Kyajts ti ndëjkë byentanë. Japëts nëgondë mä polisiyë tsyëënëdë. Jeˈeyëts tëgok ngaytyë mä tuˈukpë xëë, per kojëts kyaj ti nduunk, tajëts kyaj ngaytyë. Ko duˈun jyaty, tajëts ntsoony jaˈko jantsy axëëgëts nyayjawëty kotsë nˈuˈunk nˈënäˈk yuu yäˈäxtë”.

Víctor mëdë Carmen yëˈë tyukjukyˈäjttëp dyaˈˈaˈoyëdë këˈëk mä tuˈugë käjpn diˈib Bolivia. Tsyëënëdë mët nimëgoxkë yˈuˈunk mä tuˈugë muutsy tyëjk diˈib yˈajuytyujktëp ets të wyindëgooytyaaynyë, tsuump xaˈkxp ets kyaj ti jëën. Mä eskuelë jantsy mayë ënäˈkuˈunk nyëjkxtë, ta kuanë Víctor ojts dyaˈoyë mä ja nyëëxuˈunk kyëxjäˈäyët. Ja tyuˈuyoˈoytyë mëdë Carmen 10 kilometrë ko nyëjkxtë jäˈxpë, diˈib yajtuundëp parë kyaaky tyojkx dyaˈoyëdët etsë nyëë dyaˈëëtstët diˈib yˈuktëp. Carmen jyënaˈany: “Kom kyajts ti nbanyë, tajëts nëjkxtë nëˈagëˈëy, mäjëts nanduˈun ntsiˈidë ets nˈëxkoˈodëtsë postäˈäk o puˈxm. Ets janäämëty ënäˈkuˈunk jyantsy pyäˈämbattë”.

Francisco mëdë Ilídia tsyëënëdë mä tuˈugë käjpn diˈib Mozambique. Taxkë yˈuˈunk yˈakjukyˈaty, tuˈuk yëˈë yaˈoˈkë paludismë mët ko kyaj jäˈäy yajtsoybyatanë mä hospital. Yëˈë yaˈijttëbë arros etsë muny, per apenë tpääty parë dyajtundë tëgëk poˈo. Francisco jyënaˈany: “Näˈäty kyaj tyuˈuy o yajpëjkaktäˈäy tijatyëts nyaˈijtypy,  tajëtsë net nbuxyë nëëˈawaxk parë jäˈäy ttuktëjkkojët, duˈunëts nbääty tuk sentääbë majtsk sentääbë. Nan nëjkxtëbëts jäˈxpë ets majtsk oorëts niyoˈoyëdë. Këjk tuk tsëˈëmnëts nmëjäˈttë ets tuk tsëˈëmnëts këˈëm nyajtundë ets ja tuk tsëˈëmnëts ndooktë”.

Mayë jäˈäy wyinmaytyë ko kyaj yˈoktimtëyˈäjtënˈäjnë ko mä nijëxtujkpë jäˈäy, tuˈuk jyukyˈaty extëmë Mbarushimana, Víctor etsë Francisco, mientrës miyonkˈamë jäˈäy jyantsy myëkjäˈäyˈattë. Pääty, ta jäˈäy diˈib të tjayajjëjptëgoyäˈändë ayoˈon. Mä ja tuˈukpë artikulo nˈixäˈänëm tijaty të tjatundë.

[Letrë diˈib miimp mä dibujë mä pajina 2, 3]

Carmen nyëgony mët nimajtskë yˈuˈunk