Сӕйраг ӕрмӕгмӕ рахиз

Сӕргӕндтӕм рахиз

«Цирчы хъазын уыди ме стыр бӕллиц»

«Цирчы хъазын уыди ме стыр бӕллиц»

Радзырдта йӕ Зоя Димитрова

Фынддӕс азы мыл куы цыди, уӕд мӕ царды стырдӕр бӕллиц сӕххӕст – райдыдтон цирчы хъазын ӕмӕ алы бӕстӕтыл зилын. Фӕлӕ мыл фӕстӕдӕр, 1970 азы 4 сентябры, ӕрцыд бӕллӕх. Сценӕйы сӕрмӕ уӕлдӕфы маргъау стахтӕн, стӕй ӕвиппайды ӕрхаудтӕн ӕмӕ зӕххыл сӕмбӕлдтӕн.

РАЙГУЫРДТӔН 1952 азы 16 декабры. Мӕ ныййарджытӕ ӕмӕ мӕ хоимӕ цардтӕн Софийӕйы (Болгари). Уыцы рӕстӕг Болгарийы уыди коммунистон хицауад, ӕмӕ кӕд дины ныхмӕ ӕргом нӕ дзырдтой, уӕддӕр алы ӕгъдауӕй дӕр ууыл архайдтой, цӕмӕй адӕм Хуыцауыл ма ӕууӕндыдаиккой. Гъемӕ адӕмӕн сӕ фылдӕры Хуыцау нӕ уырныдта. Кӕй уырныдта, уыдон та йӕ ӕргом не ’вдыстой. Ӕмӕ кӕд мӕ бинонтӕ дӕр сӕхи православон чырыстӕттыл нымадтой, уӕддӕр нӕ хӕдзары дины кой никуы уыди ӕмӕ, Хуыцау ис ӕви нӕй, ууыл хъуыды дӕр никуы кодтон.

Гыццылӕй фӕстӕмӕ тынг уарзтон спорт, уӕлдайдӕр та гимнастикӕ. Ӕртындӕс азы мыл куы цыди, уӕд не скъоламӕ ӕрбацыд иу нӕлгоймаг ӕмӕ агуырдта, цирчы хъазынӕн чи сбӕззыдаид, ахӕм чызг. Гимнастикӕйы ахуыргӕнӕг ын мӕн бацамыдта. Мӕ цӕстытыл уади, хицауы машинӕйыл мӕ, уымӕй дӕр Америкӕйы уагъд машинӕйыл, куыд ралас-балас кӕндзысты, алы рӕтты мӕ интервью куыд исдзысты ӕмӕ мӕ цалдӕр тренеры куыд цӕттӕ кӕндзысты, уый! Ӕмӕ ӕцӕгдӕр мӕн куы равзӕрстой, уӕд мыл цыма базыртӕ базад, афтӕ уыдтӕн. Уӕдӕй фӕстӕмӕ мӕ тыхтӕ ӕмӕ мӕ хъарутӕ иууылдӕр радтон тренеровкӕтӕн, ӕмӕ афтӕ ахаста дыууӕ азӕй фылдӕр. Фынддӕс азы мыл куы цыди, уӕдмӕ сдӕн цӕттӕ гимнасткӕ, ӕмӕ уӕд сӕххӕст ме стыр бӕллиц – циркимӕ гострольты цӕуын райдыдтон. Фыццаг уал ӕрзылдыстӕм Болгарийы горӕттыл. Уый фӕстӕ та цыдыстӕм, раздӕр Советон Цӕдисмӕ цы бӕстӕтӕ хауди, уыдонмӕ ӕмӕ ма балӕууыдыстӕм суанг Алжиры, Венгрийы ӕмӕ, раздӕр Югослави чи хуынд, уыцы бӕстӕйы дӕр.

Уыцы ӕртӕ азы мӕм цард йӕ мидбылты худти. Фӕлӕ уый фӕстӕ, горӕт Титов-Велесы (Македони) гострольты куы уыдыстӕм, уӕд мыл ӕрцыд, райдианы кӕй кой кодтон, уыцы хабар. Дыууӕйӕ сценӕйы сӕрмӕ алыхуызон трюктӕ ӕвдыстам. Ме ’мбал ауыгъд уыди сӕрбынмӕ ӕмӕ мӕ афтӕмӕй хъуамӕ хӕрдмӕ сӕппӕрстаид ӕмӕ, уӕлдӕфы куы ныззылдаин, уӕд мӕ хъуамӕ фӕстӕмӕ ӕрцахстаид. Фӕлӕ куыддӕр афтӕ рауад, ӕмӕ мӕ нӕ ацахста. Ӕмӕ уӕд, цы бӕндӕнӕй баст уыдтӕн, уый атыдта ӕмӕ 6 метры бӕрзӕндӕй ӕрхаудтӕн ӕмӕ зӕххыл сӕмбӕлдтӕн. Уайтагъд мӕ рынчындонмӕ аскъӕфтой, ӕмӕ куыд рабӕрӕг, афтӕмӕй мӕ цонг, мӕ фӕрсчытӕй цалдӕр ӕмӕ мӕ астӕуыстӕг дӕр уыдысты саст. Цалдӕр боны ницы ӕмбӕрстон, афтӕмӕй хуыссыдтӕн ӕмӕ цы ’рцыди, уый дӕр нӕ хъуыды кодтон. Стӕй гыццыл мӕхимӕ куы ’рцыдтӕн, уӕд ма мӕ цы базонын хъуыди – астӕуӕй дӕлӕмӕ ме уӕнгтӕ нал куыстой. Фӕлӕ ӕрыгон кӕй уыдтӕн, уымӕ гӕсгӕ мӕ уӕддӕр ныфс уыди, исты мадзӕлттӕ кӕнӕ операцийы фӕрцы фӕстӕмӕ мӕ къӕхтыл кӕй слӕудзынӕн ӕмӕ ма ногӕй цирчы дӕр кӕй хъаздзынӕн.

Дыууӕ азы ӕмӕ ӕрдӕджы дӕргъы мӕ алыхуызон санаториты дзӕбӕх кодтой, ӕмӕ ма уӕддӕр мӕхицӕн дзырдтон, алцыдӕр хорз уыдзӕн, сдзӕбӕх уыдзынӕ, зӕгъгӕ. Фӕлӕ рӕстӕг куыд цыди, афтӕ йӕ ӕмбарын райдыдтон, мӕ рӕсугъд фын кӕй фӕци, уый. Сценӕйӕ инвалидты коляскӕмӕ «ӕрхаудтӕн». Ӕмӕ мӕ ныр хъуыди ног уавӕртыл ахуыр кӕнын.

Ног цард

Раздӕр иу ран никуы бадтӕн, ӕдзухдӕр хъуыддаджы лӕуд уыдтӕн, ӕмӕ мӕм ныр афтӕ каст, ӕмӕ мӕ ног уавӕрты цӕрын мӕ бон нӕ бауыдзӕн. Бынтондӕр мӕ ницыуал ныфс уыди, ӕмӕ мӕхимӕ ныхъхъуыстон. Иухатт мын мӕ дуар ӕрбахоста иу лӕппу, Стоян, зӕгъгӕ (уый уыди 1977 азы). Цирчы иумӕ кӕимӕ куыстон, уымӕн йе ’фсымӕр кӕй у, уый куы базыдтон, уӕд ӕй мидӕмӕ бахуыдтон. Куы ныхас кодтам, уӕд мӕ бафарста, зӕгъгӕ, куыд хъуыды кӕныс, уый гӕнӕн ис, ӕмӕ ма искуы дӕ къӕхтыл слӕууай. Цард мыл хинӕй кӕй разылд ӕмӕ фыдӕнхъӕл кӕй фӕдӕн, уымӕ гӕсгӕ йын дзуапп радтон, ӕппындӕр мӕ кӕй ницы ныфс ис. Куы мын загъта, ӕрмӕстдӕр дын Хуыцау баххуыс кӕндзӕн, зӕгъгӕ, уӕд ын ӕз мӕстыйӕ загътон: «Кӕд Хуыцау искуы ис, уӕд ӕз ахӕм уавӕры цӕмӕн дӕн?»

Стоян уымӕй цасдӕры размӕ сси Йегъовӕйы Ӕвдисӕн, Америкӕйы Иугонд Штатты цирчы куы хъазыд, уыцы рӕстӕг. Стоян мын фӕлмӕнӕй бамбарын кодта, Библи нын фидӕны тыххӕй диссаджы ныфс кӕй дӕтты, уый. Тагъд зӕхх дзӕнӕт кӕй суыдзӕн, уый тыххӕй куы базыдтон, уӕд мӕ зӕрдӕйы къуымтӕ цинӕй байдзаг сты. Мӕ зӕрдӕ мын тынг бацагайдта, афтӕ фыст дзы кӕй ис, зӕгъгӕ, «нал уыдзӕн нӕдӕр мӕлӕт, нӕдӕр маст, нӕдӕр хъарӕг, нӕдӕр рыст» (Раргомад 21:4). Куыд тынг мӕ фӕндыди фӕстӕмӕ мӕ къӕхтыл слӕууын! Уайтагъд сразы дӕн, цӕмӕй мӕм алы къуыри дӕр цыдаиккой ӕмӕ мемӕ Библи ахуыр кодтаиккой. Афтӕ райдыдта мӕ ног цард. Кӕдӕй-уӕдӕй мын фӕзынд ӕцӕг ныфс!

Алы къуыри дӕр-иу тынг ӕнхъӕлмӕ кастӕн, Библи ахуыр кӕнынмӕ та мӕм кӕд ӕрбацӕудзысты, уымӕ. Фыццаг рӕстӕг Библи ахуыр кодтон Стоянимӕ, уый фӕстӕ та иу хӕларзӕрдӕ сылгоймагимӕ, Тоткӕимӕ, уый дӕр уыди Йегъовӕйы Ӕвдисӕн. Йе ’ххуысӕй, Библи цы дзуры, уый тыххӕй фылдӕр базыдтон, мӕ уырнындзинад бонӕй-бонмӕ фидардӕр кодта ӕмӕ цасдӕры фӕстӕ мӕ цард Йегъовӕйӕн снывонд кодтон. Уыцы рӕстӕг Софийӕйы Йегъовӕйы Ӕвдисӕнтӕй ахӕм адӕймаг нӕ уыд, донаргъуыд мын чи радтаид, ӕмӕ мӕ ӕнхъӕлмӕ кӕсын бахъуыди, Македонийӕ ӕфсымӕр кӕд ӕрцӕудзӕн, уымӕ. Гъемӕ 1978 азы 11 сентябры, Библи ахуыр кӕнын куы райдыдтон, уымӕй иу аз фӕстӕдӕр, мӕ хӕдзары ваннӕйы донаргъуыд райстон. Уый мын ӕрхаста стыр циндзинад ӕмӕ уӕд ӕцӕгдӕр цӕрын райдыдтой.

Рӕстдзинад мӕ зӕрдӕйы артау сыгъди. Ӕмӕ, Библийӕ фидӕны тыххӕй цы базыдтон, уый зынгзӕрдӕйӕ дзырдтон, хӕдзармӕ-иу мӕм чидӕриддӕр ӕрбацыд, уыдонӕн. Фӕлӕ мын, хъыгагӕн, мӕ ныхӕстӕ ницӕмӕ дардтой. Ӕвӕццӕгӕн сӕм афтӕ каст, ӕмӕ мыл ӕрыгонӕй цы бӕллӕх ӕрцыд, уый фӕстӕ мӕ зонд фӕкуыддӕр.

Стыр рӕдыд

Уыцы рӕстӕг Болгарийы Йегъовӕйы Ӕвдисӕнтӕн сӕ дины хъуыддӕгтӕ сӕрибарӕй кӕныны бар нӕ лӕвӕрдтой, ӕмӕ ӕгас бӕстӕйы цалдӕр йеддӕмӕ нӕ уыдысты. Уӕдӕ мӕ уырнындзинад кӕм фидар кодтаин, ахӕм ӕмбырдтӕ дӕр дзы нӕ уыд, стӕй мын иннӕ Ӕвдисӕнтимӕ арӕх ӕмбӕлыны фадат дӕр нӕ уыди. Уымӕй уӕлдай ма кӕронмӕ не ’мбӕрстон, йӕ цард Библимӕ гӕсгӕ чи нӕ аразы, уыдонимӕ лымӕн кӕнын куыд тӕссаг у, уый. Гъемӕ стыр рӕдыд сарӕзтон.

Уӕдӕй фӕстӕмӕ мын ме ’фсарм ӕнцой нал лӕвӕрдта. Ӕз мӕхиуыл бавзӕрстон, адӕймаг Йегъовӕ Хуыцауӕй куы адард вӕййы, уӕд куыд фӕудхар кӕны, уый. Зӕрдӕсастӕй ӕмӕ, фырхудинагӕй мӕ цӕсгом сыгъди, афтӕмӕй Йегъовӕмӕ скуывтон ӕмӕ йын мӕ зӕрдӕйы сагъӕстӕ иууылдӕр радзырдтон. Лӕгъстӕ йын кодтон, цӕмӕй мын ныххатыр кодтаид. Фӕстӕдӕр мын ӕмбырды фӕлмӕнзӕрдӕ хистӕр нӕлгоймӕгтӕ баххуыс кодтой, ӕмӕ та Йегъовӕ ногӕй сси мӕ хӕлар ӕмӕ та йын раздӕрау цингӕнгӕйӕ лӕггад кӕнын райдыдтон. Куыд бузныг дӕн Йегъовӕйӕ, мӕ бон ын сыгъдӕг цӕсгомӕй лӕггад кӕнын кӕй у ӕмӕ йӕ сыгъдӕг адӕмы ’хсӕн кӕй дӕн, уый тыххӕй!

Ӕнӕбон, фӕлӕ амондджын

Дыууиссӕдз азы размӕ мыл цы бӕллӕх ӕрцыд, уый мын мӕ бӕллиццаг цардӕн кӕрон скодта, ӕмӕ сценӕйӕ инвалидты коляскӕмӕ ӕрхаудтӕн. Фӕлӕ уӕддӕр маст нӕ кӕнын ӕмӕ афтӕ нӕ хъуыды кӕнын, гъеныр мӕ цард цы у, зӕгъгӕ. Библийы фӕрцы бамбӕрстон, цӕмӕ бӕллыдтӕн, уый рӕсугъд фынӕй уӕлдай кӕй нӕ уыди, ӕмӕ цирчы куы хъазыдаин, уӕд ӕцӕг амонд кӕй не ссардтаин. Мӕхи цӕстӕй уыдтон, ме ’мкусджытӕй цирчы кусгӕйӕ чи баззад, уыдон цардӕй фыдӕнхъӕл куыд фесты. Уыдонӕй уӕлдай ӕз та ссардтон ӕцӕг хӕзна – ме Сфӕлдисӕг, Йегъовӕ Хуыцау, сси мӕ хуыздӕр хӕлар. Ӕмӕ мын уый ӕрхаста, цирчы хъазгӕйӕ кӕй никуы банкъардтаин, ахӕм стыр циндзинад.

Уымӕй уӕлдай мӕхи цӕстӕй уынын, бирӕтӕ рӕстдзинад базонгӕйӕ сӕ цард нӕ уарзӕгой Хуыцау Йегъовӕйӕн куыд снывонд кӕнынц, уый, ӕмӕ мын уый дӕр у стыр цины хос. 1977 азы Библи ахуыр кӕнын куы райдыдтон, уӕд Болгарийы Йегъовӕйы Ӕвдисӕнтӕ армыдзаг йеддӕмӕ нӕ уыдысты. Суанг ма 1991 азы дӕр, коммунистон хицауадӕн йӕ кӕрон куы ’рцыд ӕмӕ сын Хуыцауӕн сӕрибарӕй лӕггад кӕныны бар куы радтой, уӕд дӕр, ӕнӕхъӕн бӕстӕйы 100 адӕймагӕй гыццыл фылдӕр йеддӕмӕ нӕ уыдысты. Фӕлӕ уӕдӕй фӕстӕмӕ, хорз хабар чи хъусын кӕны, уыдоны нымӕц фылдӕрӕй-фылдӕр кӕны ӕмӕ ныр сты 1 800 адӕймаджы бӕрц! Ацы хъуыддаг мӕхи цӕстӕй кӕй уынын, уый мын у тынг ӕхсызгон.

Фӕлӕ уӕддӕр Болгарийы нырма бирӕ куыст ис. Нырма бирӕты фӕнды, Хуыцауы Ныхас цы дзуры, уый базонын. Ӕмӕ уый бӕрӕг у, 2010 азы Чырыстийы мӕлӕт Ӕрымысӕн изӕрмӕ 3 914 адӕймаджы кӕй ӕрбацыд, уымӕй. Йегъовӕйы Ӕвдисӕнтӕ нӕ бӕстӕйы райдианы куыд гыццыл уыдысты ӕмӕ нӕ Йегъовӕ куыд сбирӕ кодта, ууыл куы фӕхъуыды кӕнын, уӕд мӕ хъуын арц сбады. Мӕ цӕстыты раз сӕххӕст сты, Исай 60:22 стихы цы ныхӕстӕ фыст ис, уыдон – «зынгӕ дӕр чи нӕ кодта, уыдонӕй» равзӕрд «тыхджын адӕм».

Стӕй мӕ никуы ферох уыдзӕн, болгайраг ӕвзагыл «Библи – Ног дунейы тӕлмац» мыхуыры куы рацыд, уыцы бон. Уыцы диссаджы хабар ӕрцыд, 2009 азы августы Йегъовӕйы Ӕвдисӕнтӕн Софийӕйы цы облӕстон конгресс уыди, «Цырддзаст ут!», зӕгъгӕ, уым. Библи мӕ мадӕлон ӕвзагыл кӕй рацыд, уый уыди, рагӕй кӕмӕ ӕнхъӕлмӕ кастӕн, ахӕм хабар! Фидарӕй йӕ зонын, уый фӕрцы ма Болгарийы ноджы фылдӕр адӕм кӕй базондзысты Библийы рӕстдзинад!

Кӕд Хуыцауы Паддзахады тыххӕй хорз хабар хъусын кӕнын мӕ бон бирӕ нӕу, уӕддӕр зӕрдиагӕй фӕхъусын кӕнын мӕ сыхӕгтӕн ӕмӕ мӕм хӕдзармӕ чи ӕрбацӕуы, уыдонӕн. Иуахӕмы мӕ балкъоны рӕзты сыхӕгты сылгоймаг фӕцӕйцыд, ӕмӕ йӕм ӕз фӕдзырдтон, ссу-ма мӕм, зӕгъгӕ, ӕмӕ мӕм уый дӕр ссыд. Библийӕ йын цалдӕр ныфсдӕттӕг хъуыдыйы загътон, ӕмӕ уайтагъд сразы Библи ахуыр кӕныныл. Фӕстӕдӕр донаргъуыд райста ӕмӕ мӕ чырыстон хо сси, ӕмӕ ма уӕд мӕ цинӕн кӕрон кӕм уыди! Ахӕм кад мӕм ӕрхауд, ӕмӕ цыппар адӕймагӕн баххуыс кодтон сӕ цард Йегъовӕйӕн снывонд кӕнынӕн.

Фӕлӕ мын уӕддӕр, алы къуыри дӕр ӕмбырдтӕм кӕй цӕуын, уымӕй стырдӕр циндзинад ӕмӕ мын удӕнцой ницы хӕссы. Уым фембӕлын, сӕдӕйӕ фылдӕр чи сты, уыцы хотӕ ӕмӕ ӕфсымӕртимӕ. Уыдон мын сты хи бинонтау адджын. Нӕ бӕстӕйы ацӕргӕ адӕмӕн ӕмӕ инвалидтӕн фӕндагыл цӕуынӕн сӕрмагонд мадзӕлттӕ кӕй нӕй, уымӕ гӕсгӕ мын ӕмбырдтӕм цӕуын ӕнцон нӕу. Фӕлӕ мын иу ӕрыгон ӕфсымӕр ӕнӕзивӕгӕй ӕххуыс кӕны, ӕмӕ дзы уый тыххӕй тынг бузныг дӕн. Алы ӕмбырдмӕ дӕр мӕ аласы: хӕдзарӕй мӕ рахӕссы ӕмӕ мӕ йӕ машинӕйы сбадын кӕны, стӕй мӕ машинӕйӕ райсы ӕмӕ мӕ коляскӕйы Паддзахады залмӕ баласы, ӕмӕ фӕстӕмӕ дӕр афтӕ. Куыд бузныг дӕн Йегъовӕйӕ, ахӕм ӕнувыд бинонтӕ мын кӕй ис, уый тыххӕй!

Кӕй зӕгъын ӕй хъӕуы, ӕрыгонӕй мӕ цард мӕн куыд фӕндыд, афтӕ нӕ рауад. Фӕлӕ абон Йегъовӕйӕн лӕггад кӕнгӕйӕ куыд амондджын дӕн, афтӕ амондджын ӕндӕр никуы уыдаин. Уымӕй уӕлдай ма мӕ ныфс ис, фидӕны диссаджы цард кӕй уыдзӕн. Хуыцау зӕрдӕвӕрдмӕ гӕсгӕ зӕхх суыдзӕн дзӕнӕт ӕмӕ уыцы рӕстӕг, «къуылых чи у, уый сагау згъордзӕн» (Исай 35:6). Мӕ цӕстытыл уайы, иу бон мӕ коляскӕйӕ куыд фестдзынӕн ӕмӕ уыцы уӕнгрогӕй гӕлӕбуйау куыд пӕр-пӕр кӕндзынӕн!

[Хицӕнгонд текст 30 фарсыл]

«Алы къуыри дӕр ӕмбырдтӕм кӕй цӕуын, уымӕй стырдӕр циндзинад ӕмӕ мын удӕнцой ницы хӕссы»

[Хицӕнгонд текст 31 фарсыл]

«Никуы мӕ ферох уыдзӕн, болгайраг ӕвзагыл „Библи – Ног дунейы тӕлмац“ мыхуыры куы рацыд, уыцы бон»

[Ныв 29 фарсыл]

Цирчы хъазын райдыдтон 15-аздзыдӕй