Emamọ Usi Jọ O Riẹ Nọ Ohwo Kpobi Ọ Gwọlọ
Emamọ Usi Jọ O Riẹ Nọ Ohwo Kpobi Ọ Gwọlọ
“Usiuwoma na . . . họ ogaga usiwo Ọghẹnẹ.”—ROM 1:16.
1, 2. Fikieme whọ be hae rọ ta “usiuwoma uvie na,” kọ eme whọ be hae ta kpahe?
‘O RẸ were omẹ re mẹ ta usiuwoma na kẹdẹ kẹdẹ.’ Ẹsejọhọ eme yena i no owhẹ unu ze no ẹdẹjọ. Wọhọ omọvo Isẹri Jihova, whọ riẹ epanọ o r’oja te re whọ ta “usiuwoma uvie na.” Ẹsejọhọ whọ rẹ sae rọ uzuzou wariẹ eme nọ Jesu ọ ta kpahe ewhowho usiuwoma na.—Mat. 24:14.
2 Nọ who te bi whowho “usiuwoma uvie” na yọ oware nọ Jesu o muhọ whọ be wha haro na. (Se Luk 4:43.) Ababọ avro, ẹme jọ nọ whọ be hae jọ usiuwoma ta họ, Ọghẹnẹ ọ te j’owọ kẹle re o ku ebẹbẹ ahwo-akpọ họ. Evaọ etoke ‘uye ulogbo’ na, ọ te rehọ egagọ erue kpobi t’oba, o ve je si emuemu kpobi no otọakpọ na. (Mat. 24:21) Ẹsejọhọ whọ rẹ jẹ ta nọ Uvie Ọghẹnẹ u ti zihe Aparadase ziọ otọakpọ na re udhedhẹ gbe evawere e vọ oria kpobi. Evaọ uzẹme, “usiuwoma uvie” na yọ abọjọ ọrọ ‘usiuwoma nọ a kake jọ okenọ u kpemu vuẹ Abraham, nnọ, “Eva obọ ra erẹwho na kpobi a je ti wo oghale.”’—Gal. 3:8.
3. Fikieme ma sae rọ ta nọ Pọl ukọ na o fiẹgba họ usiuwoma na evaọ obe Ahwo Rom?
3 Kọ o sae jọnọ u wo abọjọ usiuwoma na nọ ahwo a gwọlọ, onọ ma bi rivo? Evaọ ileta nọ Pọl ukọ na o kere se ahwo Rom, ẹsiẹvo ọ fodẹ “uvie” na, rekọ ọ fodẹ “usiuwoma” asia 12 evaọ Ikereakere Griki ọsosuọ na. (Se Ahwo Rom 14:17.) Abọ vẹ ọrọ usiuwoma na Pọl ọ ta ẹme te unuẹse buobu evaọ obe Ahwo Rom na? Fikieme abọ yena o je wuzou tere? Kọ fikieme ma je wo oyena họ iroro nọ ma be ta “usiuwoma Ọghẹnẹ” kẹ ahwo evaọ ẹkwotọ mai na?—Mak 1:14; Rom 15:16; 1 Tẹs. 2:2.
Oware nọ Ahwo nọ A Jọ Obọ Rom A Gwọlọ
4. Evaọ oke ọsosuọ nọ a fi Pọl họ uwou-odi evaọ Rom, eme ọ ta usiuwoma kpahe?
4 U re fi obọ họ nọ ma te muẹrohọ eware nọ Pọl ọ ta kpahe evaọ oke ọsosuọ nọ a ro fi ei họ uwou-odi evaọ Rom. Ebaibol ọ ta nọ evaọ oke nọ ahwo Ju a weze bru ei, o ‘se isẹri kpahe (1) uvie Ọghẹnẹ jẹ ta kpahe (2) Jesu.’ Eme o no rie ze? Ejọ e rọwo eme nọ ọ ta na; efa e rọwo ho. Oyena o vrẹ no, Pọl o te je ‘dede ahwo nọ a bru rie ze kpobi rehọ, be vuẹ ae ovuẹ (1) uvie Ọghẹnẹ je wuhrẹ ae ẹme (2) Jesu Kristi Ọnowo na.’ (Iruẹru 28:17, 23-31) O rrọ vevẹ inọ Uvie Ọghẹnẹ oye Pọl ọ jẹ mae ta ẹme kpahe. Rekọ eme ọfa ọ ta kpahe? Oware jọ nọ u wuzou gaga kpahe Uvie na, koyehọ owha-iruo Jesu evaọ ẹjiroro Ọghẹnẹ.
5. Eme Pọl o fiẹgba họ evaọ obe Ahwo Rom?
5 U fo re ahwo kpobi a riẹ Jesu je fi ẹrọwọ họ iẹe. Onana họ oware nọ Pọl o fiẹgba họ evaọ obe Ahwo Rom. Evaọ ubrobọ emuhọ ileta riẹ, o kere kpahe ‘Ọghẹnẹ, ọnọ mẹ be rehọ ẹzi mẹ kpobi gọ eva usiuwoma Ọmọ riẹ.’ O fibae nọ: “Mẹ sae vuọoma usiuwoma na ha: keme oye họ ogaga usiwo Ọghẹnẹ nọ u te enọ e rọwo.” Uwhremu na ọ tẹ ta kpahe oke nọ “Ọghẹnẹ o ti guẹdhọ edidi eva ahwo fiki usiuwoma Kristi Jesu nọ me woro kẹ owhai.” Ọ tẹ jẹ ta nọ: ‘Me woro usiuwoma Kristi na gbagba no Jerusalẹm wariẹ Ilirikọm.’ * (Rom 1:9, 16; 2:16; 15:19) Eme who roro nọ o lẹliẹ Pọl ta kpahe Jesu Kristi tere kẹ ahwo Rom?
6, 7. Eme ma rẹ sae ta kpahe oghẹrẹ nọ ukoko obọ Rom na u ro muhọ, kọ oghẹrẹ ahwo vẹ a jariẹ?
6 Ma riẹ epanọ ukoko obọ Rom na u ro muhọ họ. Kọ o sae jọnọ ahwo Ju hayo enọ i kurẹriẹ ruọ egagọ ahwo Ju nọ i no obọ Rom ziọ Jerusalẹm eva Pẹntikọst 33 C.E. na họ enọ i kurẹriẹ ruọ Egagọ-Ileleikristi je zihe kpo nyae tuọ ukoko na họ? (Iruẹru 2:10) Hayo kọ o sae jọnọ Ileleikristi nọ i kpobọ Rom kẹ eki-ọthuọ hayo erẹ họ enọ e wha usiuwoma na te obei? Oghẹrẹ kpobi nọ ukoko na u ro muhọ kẹhẹ, evaọ okenọ Pọl o ro kere obe ọ Ahwo Rom na evaọ oware wọhọ 56 C.E., yọ a rọ ukoko na mu kri no. (Rom 1:8) Oghẹrẹ ahwo vẹ a jọ ukoko na?
7 Ejọ ahwo Ju. Pọl o se Andronikọs gbe Junias “imoni orua mẹ,” onọ u dhesẹ nọ ahwo Ju a rrọ. Akwila, ọnọ avọ aye riẹ Prisila a jẹ rria obọ Rom, yọ ohwo Ju re. (Rom 4:1; 9:3, 4; 16:3, 7; Iruẹru 18:2) Rekọ o wọhọ nọ inievo buobu nọ Pọl o vi uyere se na yọ enọ i no orẹwho Egedhọ ze. O sae jẹ jọnọ ejọ i no “uviuwou Siza” ze, koyehọ irigbo Siza hayo iletu riẹ jọ.—Fil. 4:22; Rom 1:6; 11:13.
8. Ẹbẹbẹ vẹ ọ jọ Ileleikristi nọ e jọ obọ Rom oma?
8 Ẹbẹbẹ jọ ọ jọ Oleleikristi kpobi nọ ọ jọ obọ Rom oma, onọ u wholo mai omomọvo nẹnẹ re. Pọl ọ ta kpahe ẹbẹbẹ nana inọ: “Ahwo na kpobi a raha uzi re no a gbe te obọ oruaro Ọghẹnẹ hẹ.” (Rom 3:23) O rrọ vevẹ, o gwọlọ re enọ Pọl o kere ileta se na a vuhumu inọ erahaizi a rrọ, a ve je fi ẹrọwọ họ ọruẹrẹfihotọ nọ Ọghẹnẹ o fihọ nọ a re ro ru ẹgwọlọ yena gba.
U Fo re Ahwo A Riẹ Nnọ Ae yọ Erahaizi
9. Didi erere Pọl ọ ta nọ o rẹ sai no usiuwoma na ze?
9 Evaọ obọ emuhọ ileta nọ Pọl o kere se ahwo Rom na, ọ ta kpahe erere jọ nọ o re no usiuwoma nọ ọ jẹ jọ ileta riẹ fodẹ na ze, inọ: ‘Mẹ sae vuoma usiuwoma na ha: keme oye họ ogaga esiwo Ọghẹnẹ nọ u te enọ e rọwo, orọ ọsosuọ rọ kẹ ahwo i Ju gbe erọ Griki re.’ Ẹhẹ, o lọhọ re a wo esiwo. Ghele na, ẹrọwọ ọ r’oja re nọ ma te roro kpahe eme nọ Pọl ọ rehọ no Habakuk 2:4 ze inọ: “Ọnọ ọ rehọ fiki orọwọ kiẹrẹe ọ rẹte zọ.” (Rom 1:16, 17; Gal. 3:11; Hib. 10:38) Rekọ didi obọ usiuwoma na, onọ o rẹ sae wha esiwo ze na, u wo kugbe ẹme na inọ “ahwo na kpobi a raha uzi”?
10, 11. Fikieme eme nọ e rrọ Ahwo Rom 3:23 e rọ rrọ ẹbẹbẹ kẹ otujọ rekiyọ e rrọ ẹbẹbẹ kẹ otujọ họ?
10 Re ohwo o te wo ẹrọwọ nọ ọ rẹ wha esiwo ze, ọ rẹ kake rọwo inọ ọyomariẹ yọ ọrahauzi. Rọkẹ enọ e gọ Ọghẹnẹ jẹ riẹ Ebaibol no emaha ze, oyena o te nwane jọ ẹbẹbẹ kẹ ae tere he. (Se Ọtausiwoma Na 7:20.) Makọ a rọwo inọ ae yọ erahaizi hayo a rọwo ho, a riẹ eme ọ Pọl na inọ: “Ahwo na kpobi a raha uzi.” (Rom 3:23) Ghele na, ma rẹ jọ usiuwoma nyaku ahwo buobu, enọ i wo otoriẹ eme yena ha.
11 Evaọ erẹwho jọ, ahwo buobu a rẹ riẹ n’otọ ze he inọ ae yọ erahaizi, hayo inọ a reuku uzioraha. Ẹsejọhọ a rẹ sai vuhumu inọ eware e be hae thọ ae obọ, inọ a wo ekpehre uruemu jọ, hayo inọ a ru eware iyoma jọ no. Yọ a be ruẹ nọ ere o rrọ kẹ amọfa re. Ghele na, fiki oria nọ a jọ whẹro, a riẹ oware nọ o wha onana ze he. Evaọ evẹrẹ jọ, whọ tẹ ta nọ ohwo yọ ọrahauzi, amọfa a rẹ sai roro nọ who bi se ohwo na ogbulegbu, hayo inọ o ru oware uyoma jọ. O rrọ vevẹ inọ ohwo nọ ọ whẹro evaọ oria utioye na o re se oma riẹ ọrahauzi hi.
12. Fikieme ahwo buobu a gbẹ rọ rọwo nọ ahwo kpobi yọ erahaizi hi?
12 Makọ evaọ erẹwho nọ ahwo buobu a jọ se oma rai Ileleikristi, ibuobu rai a rẹ rọwo ho inọ ae yọ erahaizi. Fikieme? O tẹ make rọnọ a re kpohọ ichọche otiẹse, a rri ikuigbe Adamu avọ Ivi na wọhọ iku esia gheghe. A yọrọ amọfa evaọ eria nọ a jọ rọwo nọ Ọghẹnẹ ọ rrọ họ. Fikinọ a rọwo Ọghẹnẹ hẹ, a riẹ hẹ inọ o fi izi họ kẹ ahwo-akpọ gbe nnọ enọ i koko izi na ha a be raha uzi. Evaọ oghẹrẹ jọ, a wọhọ otujọ evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ nọ Pọl o dhesẹ nọ a “wo ẹruore he,” gbe nnọ a “riẹ Ọghẹnẹ eva akpọ na ha.”—Ẹf. 2:12.
13, 14. (a) Fikieme enọ e rọwo nọ Ọghẹnẹ gbe uzioraha e rrọ họ a gbe ro wo unoma ha? (b) Eme ahwo jọ a bi ru fikinọ a rọwo nọ Ọghẹnẹ ọ rrọ họ?
13 Evaọ ileta nọ Pọl o kere se ahwo Rom na, ọ fodẹ eware ivẹ nọ ahwo otiọye gbe enọ e rọwo Ọghẹnẹ hẹ nẹnẹ a gbẹ sai ro gu unoma ha. Oware ọsosuọ họ, emama e kẹ imuẹro inọ Ọghẹnẹ ọ rrọ. (Se Ahwo Rom 1:19, 20.) Onana o rọwo kugbe ẹme nọ Pọl o kere fihọ ileta no obọ Rom se ahwo Hibru, inọ: “Kuwou kuwou kpobi u re wo ohwo nọ ọ bọ riẹ, rekọ Ọghẹnẹ họ ọ nọ o ru eware na kpobi.” (Hib. 3:4) Eme ọ Pọl yena i dhesẹ nọ Ọmemama jọ ọ rrọ nọ ọ ma ehrugbakpọ na.
14 Fikiere Pọl ọ jẹ rọ ududu kere eme na se ahwo Rom inọ ohwo kpobi, makọ ọmọ Izrẹl, ọnọ ọ gọ ẹmema jọ kpobi o “wo unoma ha.” Ere ọvona o rrọ kẹ ezae nọ i re du ezae hayo eyae nọ i re lele eyae ibe rai wezẹ. (Rom 1:22-27) Pọl ọ tẹ jẹ ta nọ “te ahwo Ju gbe erọ Griki, a rọ otọ ogaga uzioraha.”—Rom 3:9.
Obroziẹ-Iroro
15. Eme ohwo-akpọ kpobi o wo, kọ eme onana u bi fi obọ họ kẹ ai ru?
15 Obe Ahwo Rom na o fodẹ ẹjiroro ọfa jọ nọ ahwo a rẹ rọ rọwo inọ ae yọ erahaizi gbe nnọ a gwọlọ ẹtanigbo. Pọl o kere kpahe izi nọ Ọghẹnẹ ọ rọ kẹ emọ Izrẹl inọ: “Ahwo kpobi nọ e riẹ uzi a tẹ raha uzi na, eva uzi na a je wo obrukpe rai.” (Rom 2:12) Pọl ọ tẹ jẹ ta nọ ahwo erẹwho na nọ e riẹ kpahe uzi Ọghẹnẹ hẹ a be hae rọ iroro obọ rai “ru eware nọ e rọ eva uzi na gba.” Fikieme otu Egedhọ na a jẹ ghọ ohwo-okpe, uji-utho, gbe imoni nọ i re du imoni? Pọl ọ fodẹ oware nọ o wha riẹ ze: A wo obroziẹ-iroro.—Se Ahwo Rom 2:14, 15.
16. Fikieme ohwo nọ o wo obroziẹ-iroro ọ rẹ sai ro kie ruọ uzioraha ghele?
16 Ghele na, ẹsejọhọ whọ ruẹ no inọ re ohwo o wo obroziẹ-iroro, u dhesẹ hẹ inọ ohwo na o ti lele ekpakpọ obroziẹ-iroro na. Oriruo emọ Izrẹl u dhesẹ onana. Dede nọ emọ Izrẹl a wo obroziẹ-iroro gbe izi nọ Ọghẹnẹ o fihọ kẹ ae inọ a tho uji hayo bruẹnwae he, ẹsibuobu a koko izi Jihova ha yọ a lele ekpakpọ obroziẹ-iroro rai hi. (Rom 2:21-23) Fiki onana, izieraha rai e jọ ruaro. Onana o raha usu rai kugbe Ọmemama rai.—Izerẹ 19:11; 20:10; Rom 3:20.
17. Eme ọ uduotahawọ vẹ e rrọ obe Ahwo Rom na?
17 Eme nọ ma jọ obe Ahwo Rom wuhrẹ no na o sae wọhọ nọ mai ahwo-akpọ ma wo ẹruore he. Rekọ Pọl ọ jọ ere ku ẹme na họ họ. Ọ wariẹ eme ọ Devidi nọ e rrọ Olezi 32:1, 2 inọ: “Oghale u te otu nọ a rehọ izieraha rai vrẹ ai no, gbe enọ a ruru umuomu rai; oghale ohwo nọ Ọnowo o re ti kele uzioraha fihọ kẹ hẹ.” (Rom 4:7, 8) Ẹhẹ, Ọghẹnẹ ọ gbẹ emamọ edhere jọ nọ ọ te rọ rehọ izieraha mai vrẹ omai.
Emamọ Usi Kpahe Jesu
18, 19. (a) Abọ vẹ ọrọ usiuwoma na Pọl o fiẹgba họ evaọ obe Ahwo Rom? (b) Re ma sai wo eghale nọ Uvie na o te wha ze, eme ma re vuhumu?
18 Whọ rẹ sae ta nọ, “Oyena ginọ emamọ usi!” Ere o ginẹ rrọ, yọ onana o te rehọ omai zihe kpohọ emamọ usi nọ Pọl o fiẹgba họ evaọ obe Ahwo Rom na. Wọhọ epanọ ma ta vẹre na, Pọl o kere nọ: “Mẹ sae vuọoma usiuwoma na ha: keme oye họ ogaga usiwo Ọghẹnẹ.”—Rom 1:15, 16.
19 Usiuwoma na o ta kpahe owha-iruo Jesu evaọ erugba ẹjiroro Ọghẹnẹ. Pọl ọ rẹ sai rẹro “ẹdẹ ọyena, okenọ Ọghẹnẹ o ti guẹdhọ edidi eva ahwo fiki usiuwoma Kristi Jesu.” (Rom 2:16) Orọnikọ ọ be rọ eme nana rri “uvie Kristi gbe orọ Ọghẹnẹ” na vo ho, hayo oware nọ Ọghẹnẹ ọ te rọ ẹkwoma Uvie na ru. (Ẹf. 5:5) Rekọ o dhesẹ nọ re ma sae ruọ Uvie Ọghẹnẹ jẹ reawere eghale nọ o te wha ze, ma re vuhumu (1) inọ mai yọ erahaizi evaọ aro Ọghẹnẹ, gbe (2) oware nọ o rọ r’oja re ma fi ẹrọwọ họ Jesu Kristi re a tẹ rehọ izieraha mai vrẹ omai. Nọ ohwo o te wo otoriẹ jẹ rọwo abọ ivẹ yena erọ ẹjiroro Ọghẹnẹ gbe ẹruore nọ onana o rẹ wha ze, ọ rẹ sae tehe enu inọ, “Ee, emamọ usi oyena o ginẹ rrọ!”
20, 21. Evaọ odibọgba mai, fikieme ma re ro wo usiuwoma nọ a fodẹ unuẹse buobu evaọ obe Ahwo Rom na họ iroro, kọ eme ọ rẹ sai no onana ze?
20 Ma re wo abọ nana usiuwoma na họ iroro oke kpobi nọ ma be ta usiuwoma. Pọl ọ wariẹ eme Aizaya enọ i kie kpahe Jesu inọ: “Ohwo ọvo nọ ọ rọwo riẹ nọ a re ti ru oma vua ọ rọ họ.” (Rom 10:11; Aiz. 28:16) Usiuwoma kpahe Jesu o te jọ oware okpokpọ họ rọkẹ enọ e riẹ ẹme nọ Ebaibol ọ ta kpahe uzioraha. Rekọ rọkẹ amọfa, usiuwoma nana o te jọ oware okpokpọ. Nọ ahwo otiọye na a tẹ rọwo Ọghẹnẹ je fievahọ Ikereakere na no, u re fo re ma ru owha-iruo Jesu vẹ kẹ ae. Uzoẹme nọ o rrọ aro na o te ta kpahe epanọ uzou avọ 5 orọ obe Ahwo Rom o rọ ta kpahe abọ nana usiuwoma na. Uwuhrẹ yena u ti fi obọ họ kẹ owhẹ evaọ odibọgba ra.
21 O rrọ oware evawere gaga re ma fi obọ kẹ ahwo evezi wo otoriẹ emamọ usi nọ a fodẹ unuẹse buobu evaọ obe Ahwo Rom na, usiuwoma nọ o rrọ “ogaga usiwo Ọghẹnẹ nọ u te enọ e rọwo.” (Rom 1:16) U te no evawere nọ oyena o te wha se omai no, ma te ruẹ nọ amọfa a te rọwo kugbe eme nọ Pọl ọ ta eva Ahwo Rom 10:15 na inọ: “Kinọ eru awọ ahwo nọ a be ta usiuwoma!”—Aiz. 52:7.
[Oruvẹ-obotọ]
^ edhe-ẹme 5 Ọkpọ eme itieye na e roma via evaọ ebe efa evaọ Ebaibol na.—Mak 1:1; Iruẹru 5:42; 1 Kọr. 9:12; Fil. 1:27.
Kọ Whọ Kareghẹhọ?
• Abọ usiuwoma na vẹ obe Ahwo Rom u fiẹgba họ?
• Eware vẹ ma re fi obọ họ kẹ amọfa wo otoriẹ rai?
• Ẹvẹ “usiuwoma Kristi na” o rẹ sae rọ wha eghale se omai gbe amọfa?
[Enọ Uwuhrẹ]
[Ẹme nọ a fi ẹgba họ nọ ọ rrọ ẹwẹ-obe avọ 8]
Usiuwoma nọ a fodẹ evaọ obe Ahwo Rom na o ta kpahe owha-iruo Jesu evaọ ẹjiroro Ọghẹnẹ
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 9]
A yẹ omai kpobi fihọ uzioraha