Taba Ye Nde Ye Ba Tokwa Ku Ziba Batu Kaufela

“[Taba ye nde] . . . ki maata a Mulimu a ku pilisa mutu ni mutu ya lumela.”—MARO. 1:16. *

1, 2. Ki kabakalañi ha mu kutazanga ‘taba ye nde ya mubuso,’ mi ki lika mañi ze mu koñomekanga ka za taba yeo?

‘NI IKOLANGA ku bulelela ba bañwi taba ye nde zazi ni zazi.’ Mwendi se mu kile mwa ipulelela manzwi ao mwa pilu kamba mane ku a tumusa. Ka ku ba Paki ya Jehova ya ineezi, mwa ziba kuli ki kwa butokwa hahulu ku kutaza ‘taba ye nde ya mubuso.’ Mwendi mwa hupula hande bupolofita bwa Jesu bo bu bonisa kuli lu swanela ku eza cwalo.—Mat. 24:14.

² Ha mu kutaza “taba ye munati ya mubuso” mu zwisezapili musebezi wa naa kalisize Jesu. (Mu bale Luka 4:43.) Kaniti, ye ñwi ya litaba ze mu koñomekanga ki taba ya kuli Mulimu u tuha a felisa manyando. Ka nako ya “ñalelwa ye tuna,” u ka felisa bulapeli bwa buhata ni bumaswe bo bu mwa lifasi. (Mat. 24:21) Mwendi hape mu koñomekanga taba ya kuli Mubuso wa Mulimu u ka fetula lifasi ku ba Paradaisi ilikuli kozo ni tabo li be teñi mwa lifasi. Mane “taba ye munati ya mubuso” yeo i kopanyeleza ‘taba ye munati ya naa zibisizwe Abrahama, ya kuli: Mishobo kamukana i ka fiwa mbuyoti ka wena.’—Magal. 3:8.

3. Ki kabakalañi ha lu kona ku bulela kuli Paulusi naa koñomekile taba ye nde mwa buka ya Maroma?

³ Kono mwendi lwa libalanga ku koñomeka kalulo ye ñwi ya butokwa hahulu ka za taba ye nde ye ba tokwa ku ziba batu. Mwa liñolo la naa ñolezi Maroma, ku likana ni Mañolo a pili a Sigerike, muapositola Paulusi naa itusisize feela hañwi linzwi la “mubuso,” kono naa itusisize pulelo ya kuli “taba ye nde” ha 12. (Mu bale Maroma 14:17.) Ki kalulo ifi ya taba ye nde ya naa bulezi hahulu Paulusi mwa buka yeo? Ki kabakalañi taba yeo ha i li ya butokwa hahulu? Mi ki kabakalañi ha lu swanela ku no i hupulanga ha lu kutaza ‘taba ye nde ya Mulimu’ kwa batu be lu katana mwa simu?—Mare. 1:14; Maro. 15:16; 1 Mates. 2:2.

Ze ne ba Tokwa ku Ziba Bakreste ba Mwa Roma

4. Paulusi naa kutalize ka zañi ha naa tamilwe lwa pili mwa Roma?

⁴ Lwa kona ku ituta lituto za butokwa ha  lu nyaka litaba za naa kutalize Paulusi ha naa tamilwe lwa pili mwa Roma. Majuda ba bañatanyana ha ne ba mu potezi, naa ‘pakile ka za (1) Mubuso wa Mulimu, mi naa ba kolisize bakeñisa (2) Jesu.’ Majuda bao ne ba ezize cwañi? “Ba bañwi ba lumela se si bulelwa; kono ba bañwi ba hana ku lumela.” Hasamulaho, Paulusi ‘naa nzaa amuhela batu kaufela be ne ba taha ku yena. Naa bulela ka za (1) Mubuso wa Mulimu, ni ku luta litaba za (2) Mulena Jesu.’ (Lik. 28:17, 23-31) Kaniti, Paulusi naa kutalize ka za Mubuso wa Mulimu. Kono ki nto mañi ye ñwi ya naa koñomekile? Ki taba ya butokwa hahulu ye ama Mubuso—ili musebezi wa peta Jesu mwa mulelo wa Mulimu.

5. Ki nto mañi ya butokwa ya naa bulezi Paulusi mwa buka ya Maroma?

⁵ Batu kaufela ba tokwa ku ziba Jesu ni ku lumela ku yena. Paulusi naa bulezi ka za taba yeo mwa buka ya Maroma. Kwa makalelo a buka yeo, naa ñozi kuli, ‘Mulimu, yena ye ni sebeleza ka moya wa ka mwa taba ye nde ya Mwanaa hae.’ Naa ekelize, a li: “Ha ni swabeli [taba ye nde]; kakuli ki maata a Mulimu a ku pilisa mutu ni mutu ya lumela.” Hasamulaho, naa bulezi ka za nako yeo “Mulimu a ka atula ka Jesu Kreste likezo za batu ze sa zibwi, sina mo i lutela [taba ye nde] ya ka.” Mi naa ize: “Na feza ku isa [taba ye nde] ya Kreste, ku kala mwa Jerusalema ni kwa matuko a teñi, ku yo fita mane mwa Iliriko.” * (Maro. 1:9, 16; 2:16; 15:19) Ki kabakalañi Paulusi ha naa bulezi hahulu ka za Jesu Kreste kwa Maroma?

6, 7. Lu kona ku bulelañi ka mo ne i tomezwi puteho ya Maroma ni ka za batu be ne ba li ku yona?

⁶ Ha lu zibi mo ne i tomezwi puteho ya Maroma. Mwendi ne i tomilwe muta Majuda kamba baproselite be ne ba li teñi fa Pentekonta ya 33 C.E. ne ba kutezi kwa Roma inze ba li Bakreste. (Lik. 2:10) Kamba mwendi balekisi ni bazamai be ne ba li Bakreste ki bona be ne ba zibahalize niti mwa Roma. Ibe kuli ne li cwalo kamba ku tokwa, puteho ya Maroma ne se i tomilwe kale muta Paulusi naa ñozi buka ya Maroma ibato ba ka 56 C.E. (Maro. 1:8) Batu ba mwa puteho yeo ne ba simuluha kai?

⁷ Ba bañwi ne li Majuda. Paulusi naa lumelisize Androniko ni Junyasi mi naa ba bizize kuli ki “banabahesu,” mwendi ili ku talusa kuli ne li bahabo yena be ne ba li Majuda sina yena. Akila ya naa pila mwa Roma ni musalaa hae Prisila ni bona ne li Majuda. (Maro. 4:1; 9:3, 4; 16:3, 7) Kono ku bonahala kuli buñata bwa mizwale ni likaizeli ba naa lumelisize Paulusi ne li Balicaba. Mi ku bonahala kuli ba bañwi ne li “ba ndu ya Sesare,” mwendi ili ku talusa batanga ba Sesare ni makwambuyu ba bañwi.—Mafil. 4:22; Maro. 1:5, 6; 11:13.

8. Ki butata bufi bo ne ba li ku bona batu ba mwa Roma?

⁸ Bakreste kaufela ba mwa Roma ne ba li mwa butata bo butuna, mi ni luna lu mwa butata bo bu swana. Paulusi naa talusize butata bo cwana: “Kaufela ba ezize sibi, mi ba kauhezwi kwa kanya ya Mulimu.” (Maro. 3:23) Kaniti, babali kaufela ba liñolo la Paulusi ne ba lukela ku ziba kuli ne li baezalibi mi ne ba tokwa ku lumela tiululo ye zwa ku Mulimu.

Batu ba Tokwa ku Ziba Kuli ki Baezalibi

9. Ki nto ifi ye nde ye ne konwa ku tahiswa ki taba ye nde ya naa bulezi Paulusi?

⁹ Kwa makalelo a liñolo la naa ñolezi Maroma, Paulusi naa talusize nto ye nde ye ne konwa ku tahiswa ki taba ye nde ya naa sweli ku kutaza, ha naa ize: “Ha ni swabeli [taba ye nde]; kakuli ki maata a Mulimu a ku pilisa  mutu ni mutu ya lumela, Mujuda pili, ni yena Mugerike.” Kaniti, batu ne ba konwa ku piliswa. Kono ne ba tokwa ku ba ni tumelo, ka ku ya ka taba ya butokwa ye fumaneha ni kwa Habakuki 2:4, ye li: “Ya lukile u ka pila ka tumelo.” (Maro. 1:16, 17; Magal. 3:11; Maheb. 10:38) Kono taba ye nde yeo ye kona ku pilisa batu, i lumelelana cwañi ni taba ya kuli “kaufela ba ezize sibi”?

10, 11. Ki kabakalañi batu ba bañwi ha ba sa utwisisi taba ye bulezwi kwa Maroma 3:23, mi ki kabakalañi ba bañwi ba ha i utwisisa?

¹⁰ Pili mutu a si ka ba kale ni tumelo ye pilisa, u swanela ku lemuha kuli ki muezalibi. Batu ba ba lumela ku Mulimu ku zwa kwa bwanana ni ba ba ziba hanyinyani Bibele ba lemuha taba yeo. (Mu bale Muekelesia 7:20.) Ibe kuli ba lumela kamba ha ba lumeli, ba kona ku utwisisa nihaiba hanyinyani za naa talusa Paulusi ha naa ize: “Kaufela ba ezize sibi.” (Maro. 3:23) Kono ha lu nze lu kutaza, lu kona ku katana batu ba ba sa utwisisi taba yeo.

¹¹ Mwa linaha ze ñwi ku na ni batu ba ba sa zibi kuli ne ba yambuzi sibi ha ba pepiwa. Kono mwendi ba ziba kuli ba ezanga mafosisa ni kuli ba na ni mifokolo mi ba kile ba eza lika ze maswe. Mi ba ziba kuli batu ba bañwi ba mwa muinelo o cwalo. Kono bakeñisa ko ba simuluha, ha ba utwisisi libaka bona ni ba bañwi ha ba ezanga mafosisa. Mwa lipuo ze ñwi, ha mu bulela mutu yo muñwi kuli ki muezalibi, batu ba bañwi ba kona ku nahana kuli mutu yo ki sikebenga kamba kuli u lobile mulao. Mutu ya hulezi mwa muinelo o cwalo u kona ku nahana kuli haki muezalibi ku likana ni mwa naa taluselize Paulusi.

12. Ki kabakalañi batu ba bañata ha ba sa lumeli kuli batu kaufela ki baezalibi?

¹² Nihaiba mwa libaka mo ku pila batu ba ba ipapata kuli ki Bakreste, ba bañata ha ba lumeli kuli ki baezalibi. Ki kabakalañi? Kakuli niha ba yanga kwa likeleke ka siwela, ba nga kuli likande la mwa Bibele la Adama ni Eva ki litangu feela. Mi mwendi ba bañwi ba hulelanga mwa libaka mo batu ha ba lati za Mulimu. Ha ba lumeli kuli Mulimu u teñi mi kabakaleo ha ba utwisisi taba ya kuli ku na ni Ya Maata Ote ya tomezi batu likuka za mwa ku pilela ni kuli ha ba sa li lateleli ba eza sibi. Batu ba ba cwalo ba swana sina batu ba mwa miteñi ya baapositola ba naa bulezi Paulusi kuli ne ba si “na sepo” ni kuli ne ba “si ka ziba Mulimu.”—Maef. 2:12.

13, 14. (a) Ki kabakalañi batu ba ba sa lumeli ku Mulimu ni ba ba sa lumeli kuli ki baezalibi ha ba sa koni ku itatula? (b) Batu ba bañata ba ezeñi kabakala ku tokwa tumelo?

¹³ Mwa liñolo la Maroma, Paulusi naa file mabaka a mabeli a bonisa kuli batu ba ba cwalo ne ba sa koni ku itatula—mi ni kacenu ha ba koni ku itatula. Libaka la pili ki la kuli ze bupilwe li bonisa kuli ku na ni Mubupi. (Mu bale Maroma 1:19, 20.) Taba yeo i lumelelana ni manzwi a Paulusi a naa ñolezi Maheberu ha naa li mwa Roma, a li: “Ndu ye ñwi ni ye ñwi i na ni ya i yahile; kono ya yahile lika kamukana ki Mulimu.” (Maheb. 3:4) Manzwi ao a bonisa kuli ku na ni Mubupi ya yahile linto kamukana, kamba ya tahisize kuli li be teñi.

¹⁴ Kamukwaocwalo, Paulusi naa file libaka le li utwahala ha naa ñolezi Maroma kuli batu kaufela, ku beya cwalo ni Maisilaele, be ne ba  lapela milimu ya maswaniso ye sa pili ne ba sa koni ‘ku itatula.’ Batu be ne ba eza mikwa ye maswe ya buhule be ne ba sebelisize mibili ya bona ka mukwa o si wa ka taho ni bona ne ba sa koni ku itatula. (Maro. 1:22-27) Ki lona libaka Paulusi ha naa bulezi kuli “Majuda ni Magerike ba mwa sibi.”—Maro. 3:9.

Nto ye li ‘Paki’

15. Ki bo mañi ba ba na ni lizwalo, mi lizwalo li tahisa kuli ba ezeñi?

¹⁵ Buka ya Maroma i bonisa libaka le liñwi batu ha ba swanela ku ziba kuli ki baezalibi ni kuli ba tokwa nzila ya ku zwa ka yona mwa sibi. Paulusi naa ñozi cwana ka za milao ye ne ba filwe Maisilaele ki Mulimu: “Ba ba ezize sibi ba na ni Mulao, ba ka atulwa ka Mulao.” (Maro. 2:12) A zwelapili ku talusa kuli batu ba macaba kamba ba lizo ze swana ili ba ba sa zibi mulao wa Mulimu ba ezanga “ka sizwalo ze laelwa ki Mulao.” Ki kabakalañi batu bao ha ba tomanga milao ye hanisa sindoe, bubulai, ni busholi? Paulusi naa bulezi kuli ba na ni lizwalo.—Mu bale Maroma 2:14, 15.

16. Ki kabakalañi ku ba ni lizwalo ha ku sa talusi kuli mutu ha na ku eza sibi?

¹⁶ Nihakulicwalo, mwendi mwa ziba kuli ku ba ni lizwalo le li sebeza sina paki wa mwahali ha ku talusi kuli mutu u ka li latelela. Mutala wa Maisilaele u bonisa buniti bwa taba yeo. Maisilaele niha ne ba filwe lizwalo ki Mulimu ni milao ye ne ba hanisa ku uzwa ni ku buka, ne ba sa latelelangi mazwalo a bona mi ne ba lobanga Mulao wa Jehova. (Maro. 2:21-23) Ne ba na ni mulatu o mutuna mi kacwalo ne ba li baezalibi, kakuli ne ba palelwanga ku latelela likuka za Mulimu ni ku eza tato ya hae. Ka ku eza cwalo ba sinya bulikani bwa bona ni Mubupi wa bona.—Liv. 19:11; 20:10; Maro. 3:20.

17. Buka ya Maroma i lu susueza cwañi?

¹⁷ Ha lu kengeyela ze lu itutile mwa buka ya Maroma, lu kona ku nahana kuli li bonisa feela bufosi bo butuna bo ba ezize batu fapilaa Ya Maata Ote, ku beya cwalo ni bo lu ezize luna. Kono ku na ni ze ñwi hape za naa bulezi Paulusi. Naa kutezi ku bulela manzwi a Davida a kwa Samu 32:1, 2, ha naa ize: “Ba na ni mbuyoti ba ba swalezwi ku fosa kwa bona, ba ba kwahelezwi libi za bona; u na ni mbuyoti mutu ya sa mu bulukeli Mulimu sibi sa hae.” (Maro. 4:7, 8) Mulimu u ezize tukiso ya ku swalela ka yona libi a sa lobi milao ya hae ye lukile.

Taba ye Nde ka za Jesu

18, 19. (a) Ki kalulo ifi ya taba ye nde ya naa koñomekile Paulusi mwa buka ya Maroma? (b) Ki lika mañi ze lu swanela ku ziba kuli lu to fiwa limbuyoti ze ka tiswa ki Mubuso?

¹⁸ Ha mu nahana ka za tukiso ya naa ezize Jehova, mu kona ku bulela kuli: “Ye ki taba ye nde luli!” I lu hupulisa kalulo ya taba ye nde ya naa koñomekile Paulusi mwa buka ya Maroma. Paulusi naa ñozi kuli: “Ha ni swabeli [taba ye nde]; kakuli ki maata a Mulimu a ku pilisa mutu ni mutu ya lumela.”—Maro. 1:15, 16.

¹⁹ Taba ye nde yeo i bulela ka za musebezi wa peta Jesu o ama mulelo wa Mulimu. Paulusi naa kona ku libelela ‘lizazi leo Mulimu a ka atula ka Jesu Kreste likezo za batu ze sa zibwi, sina mo i lutela taba ye nde.’ (Maro. 2:16) Kamukwaocwalo, Paulusi naa sa keshebisi “Mubuso wa Kreste ni wa Mulimu” kamba za ka peta Mulimu ka Mubuso. (Maef. 5:5, Bibele ye Kenile, Hatiso ya 1984) Kono naa ize, kuli lu kone ku to pila ni ku amuhela limbuyoti ze ka  tiswa ki Mubuso wa Mulimu, lu swanela ku ziba kuli (1) lu baezalibi mwa meeto a Mulimu ni kuli (2) lu tokwa ku ba ni tumelo ku Jesu Kreste kuli libi za luna li swalelwe. Mutu ha utwisisa ni ku lumela litaba zeo ze ama mulelo wa Mulimu ni ku lemuha sepo ye li mu tahiseza, u kona ku makala, a li: “Kaniti, ye ki taba ye nde!”

20, 21. Ha lu kutaza, ki kabakalañi ha lu swanela ku hupulanga taba ye nde ye koñomekilwe mwa buka ya Maroma, mi ki lika mañi ze kona ku zwa mwateñi?

²⁰ Lu swanela ku hupulanga kalulo yeo ya taba ye nde ha lu nze lu kutaza. Paulusi naa kutezi ku bulela manzwi a Isaya a ama ku Jesu, ha naa ize: “Mutu ni mutu ya lumela ku Yena, ha na ku swaba.” (Maro. 10:11; Isa. 28:16) Batu ba ba ziba ze i bulela Bibele ka za sibi ba kona ku utwisisa taba ye nde ye bulela ka za Jesu. Kono taba yeo i kona ku ba ye sa utwisisehi ku ba ba sa i zibi kamba ba ba sa i lumeli kabakala sizo sa bona. Batu ba ba cwalo ha ba kalisa ku lumela ku Mulimu ni ku sepa Mañolo, lu ka tokwa ku ba taluseza musebezi wa peta Jesu. Taba ye tatama i ka bonisa ka mo Maroma kauhanyo ya 5 i taluseza kalulo ya taba ye nde yeo. Mwendi tuto yeo i ka mi tusa hahulu ha mu nze mu kutaza.

²¹ Kwa tabisa ku tusa batu ba lipilu ze nde ku utwisisa taba ye nde ye bulezwi hahulu mwa buka ya Maroma, mi taba ye nde yeo “ki maata a Mulimu a ku pilisa mutu ni mutu ya lumela.” (Maro. 1:16) Kwandaa ku fuyolwa cwalo, hape lu ka ni tabo ku katana batu ba ba lumelelana ni manzwi a naa bulezi Paulusi kwa Maroma 10:15, a li: “Ki a mande hahulu mautu a ba ba tisa [taba ye nde] ya kozo, a ba ba tisa litaba ze nde.”—Isa. 52:7.

[Litaluso za kwatasi]

Kana Mwa Hupula?

• Buka ya Maroma i koñomeka kalulo ifi ya taba ye nde?

• Ki taba ifi ye lu tokwa ku tusa ba bañwi ku i utwisisa?

• “[Taba ye nde] ya Kreste” i kona ku lu tusa cwañi mi i kona ku tusa cwañi ba bañwi?

[Lipuzo za Tuto]

[Litaluso za kwatasi]

[Manzwi a fa likepe 8]

Taba ye nde ye koñomekilwe mwa Maroma ne i bulela ka za musebezi wa butokwa wa peta Jesu o ama mulelo wa Mulimu

[Siswaniso se si fa likepe 9]

Kaufelaa luna lu pepezwi mwa sibi