Ewõr Juon Nuuj Em̦m̦an Jej Aikuji
Ewõr Juon Nuuj Em̦m̦an Jej Aikuji
‘Gospel ej kajoor an Anij ñan lo̦mo̦o̦ren ro otemjej rej tõmak.’—ROM 1:16. *
1, 2. Etke kwõj kwal̦o̦k kõn nuuj eo em̦m̦an kõn ‘Aelõñ eo’? Ta men ko ekkã am̦ kwal̦o̦k naan kaki ñan armej ro?
BÕLEN em̦õj am̦ kar ba naan kein, ‘Ilukkuun m̦õn̦õn̦õ in kwal̦o̦k kõn nuuj eo em̦m̦an kõn Aelõñ eo.’ Ãinwõt juon Ri Kõnnaan an Jeova, kwõlukkuun jel̦ã joñan aorõkin ad aikuj kwal̦o̦k kõn ‘gospel in Aelõñ’ eo an Anij. Bõlen kwõj keememej bwe Jijej ear kanaan bwe jenaaj kõm̦m̦ane men in.—Matu 24:14.
2 Ilo am̦ kwal̦o̦k kõn nuuj eo em̦m̦an kõn “Aelõñ in Anij” kwõj wõnm̦aanl̦o̦k im kõm̦m̦ane jerbal eo Jijej ear jinoe. (Riit Luk 4:43.) Bõlen ekkã am̦ kwal̦o̦k ñan armej ro bwe m̦õttan jidik Anij enaaj kajem̦l̦o̦k aolep jorrããn ko. Ilo naaj ‘eñtaan eo el̦ap,’ Jeova enaaj ko̦kkure aolep kabuñ ko reriab im aolep nana ko rej wal̦o̦k ipel̦aakin lal̦ in. (Matu 24:21) Bõlen kwõj bar kwal̦o̦k ñan armej ro bwe Aelõñ eo an Anij enaaj ukot lal̦ in bwe en juon Pedetaij, ijo armej ro renaaj aenõm̦m̦an im m̦õn̦õn̦õ ie. Ilo m̦ool, nuuj in em̦m̦an kõn Aelõñ eo ej m̦õttan naan ko rem̦m̦an Jeova ear kwal̦o̦k ñan Ebream im ba: ‘Kin kwe inaj kejerammõn armij otemjej ion lõl.’—Ga. 3:8, UBS.
3. Etke kwõjel̦ã bwe Paul ear l̦ap an kõnnaan kõn ‘nuuj eo em̦m̦an’ ilo lõta eo an ñan ri Rom ro?
3 Ilo ad kwal̦o̦k naan ñan armej ro, jej ke lukkuun kwal̦o̦k kõn m̦õttan eo el̦ap kõn ‘nuuj eo em̦m̦an’ im rej aikuj jel̦ã kake? Ilo lõta eo an ñan ri Rom ro, rijjelõk Paul ear kõnnaan kõn Aelõñ eo an Anij juon wõt alen. Bõtab ilo jeje ko ilo kajin Grik, Paul ear kõnnaan kõn nuuj eo em̦m̦an 12 alen ilo lõta in an ñan ri Rom ro. (Riit Rom 14:17.) Ta mel̦el̦ein ‘nuuj eo em̦m̦an’ me Paul ear kõnono kake? Etke eaorõk ñan ad jel̦ã ‘nuuj eo em̦m̦an’? Im etke jej aikuj kwal̦o̦k kõn ‘nuuj eo em̦m̦an’ ñan armej ro ilo ad kwal̦o̦k naan?—Mark 1:14; Rom 15:16; 1 Te. 2:2.
Men eo Emaroñ Kar Jipañ Ri Rom Ro
4. Ta ko Paul ear kwal̦o̦k naan kaki jinoin an kar kalbuuj ilo Rom?
4 Jej aikuj jel̦ã kõn men ko Paul ear kwal̦o̦k naan kaki jinoin an kar kalbuuj ilo Rom. Ekkar ñan Baibõl̦ eo ke jet ri Ju rar lol̦o̦k Paul, ear kwal̦o̦k naan ñan er kõn (1) ‘ailiñ in Anij im an kajjeoñ in karel er kõn (2) Jesus.’ Ewi wãween an kar armej ro em̦m̦akũt? “Jet iair rar rel kin nan ko an, ak jet rar abwin tõmake.” Aolep iien Paul ear “kadreloñ ir otemjej rej itok ñõn ibben. Ear kwalok kin (1) Ailiñ in Anij im katakin kin (2) Iroij Jesus Christ, im ej konono ilo an beran im ejjelok en ej bõbrae e.” (Jrb. 28:17, 23-31, UBS) Ealikkar bwe Paul ear kwal̦o̦k kõn Aelõñ eo an Anij. Bõtab ear bar kwal̦o̦k ñan armej ro kõn bar juon men eaorõk. Ear kwal̦o̦k ñan er kõn Jijej Kũraij im jerbal eo an ñan kajejjet karõk eo an Anij.
5. Ta eo el̦ap an kar Paul kõnnaan kake ilo lõta eo an ñan ri Rom ro?
5 Aolep armej rej aikuj jel̦ã kõn Jijej im tõmak ilo e. Ilo lõta eo an ñan ri Rom ro, Paul ear kalikkar bwe ej juon menin aikuj. Paul ear ba: ‘Bwe Anij aõ ri kõnnaan, Eo ij jerbal ñan E ilo aõ kwal̦o̦k gospel kõn Nejin.’ Ear wõnm̦aanl̦o̦k wõt im ba: “I jab jook kõn gospel, bwe ej kajoor an Anij ñan lo̦mo̦o̦r ippãn ro otemjej rej tõmak.” Tokãlik, Paul ear kõnnaan kõn ‘raan eo ñe Anij enaaj ekajet men rettino an armej, ekkar ñan gospel eo ear kwal̦o̦k kake kõn Jisõs Kraist.’ Ear bar ba: ‘Jãn Jerusalem im ilo pel̦aakin ñan Illirikõm I ar kanooj kwal̦o̦k gospel kõn Kraist.’ * (Rom 1:9, 16; 2:16; 15:19) Etke Paul ear ãliji etan Jijej im jerbal eo an ilo lõta eo an ñan ri Rom ro?
6, 7. Ewi wãween an kar congregation eo ilo Rom kar maroñ jutak? Im armej in ia ro ilo kar congregation in?
6 Jejjab jel̦ã ewi wãween an kar jino jutak congregation eo ilo Rom. Ri Ju ro ak armej ro rar oktak ñan kabuñ in ri Ju rar itok ñan Jerusalem ilo raan in Pentekost eo ilo iiõ 33. Bõlen rein rar jepl̦aak ñan Rom im kajutak congregation in. (Jrb. 2:10) Ak bõlen Kũrjin ro me rar wiakake m̦weiuk ko ak ro me rar etal ñan Rom rar kwal̦o̦k naan ie. Men eo drein jejel̦ã ej bwe congregation in ear jutak m̦oktal̦o̦k jãn an kar Paul je lõta in an ilo iiõ eo 56. (Rom 1:8) Armej in ia ro ilo kar congregation eo ilo Rom?
7 Jet iaan armej ro ilo congregation in rar ri Ju. Ilo lõta in an, Paul ear ba kõn Andronaikõs im Junias, “ro nukũ,” mel̦el̦ein bwe l̦õm̦arein rej ri Ju. Akula ear bar juon ri Ju, im ear pãd ilo congregation in ilo Rom ippãn kõrã eo pãleen etan Prisilla. (Rom 4:1; 9:3, 4; 16:3, 7; Jrb. 18:2) Bõtab, elõñ iaan armej ro ilo Rom me Paul ear jejel̦o̦k ñan er rar jãn aelõñ ko jet. Jet iaan rein rar jokwe iloan ‘wõrwõr eo an Iroijlaplap in Rome.’ Bõlen armej rein rar ri kam̦akoko im bareinwõt ri utiej ro an Caesar.—Pil. 4:22, UBS; Rom 1:5, 6; 11:13.
8. Ta eo ri tõmak ro ilo Rom rar aikuj jel̦ã kake?
8 Aolep ri tõmak ro ilo Rom rar jelm̦aiki juon wãween ekaburomõjmõj im rar aikuj jel̦ã kake. Men in ej bar jelõt kõj aolep. Paul ear ba: “Bwe otemjej raar jero̦wiwi im rej likjab jãn aiboojoj an Anij.” (Rom 3:23) Ealikkar bwe Paul ear jel̦ã bwe ri tõmak ro ilo Rom rar aikuj make kile bwe er ri jerawiwi. Im rar aikuj tõmak ilo wãween eo Anij enaaj kõm̦adm̦õde apañ in.
Rej Aikuj Kile bwe Rej Jolet Jerawiwi
9. Ta jeraam̦m̦an eo ‘nuuj eo em̦m̦an’ ej bõktok ñan armej otemjej?
9 Ilo lõta in ñan ri Rom ro, Paul ear kwal̦o̦k kõn jeraam̦m̦an eo ej wal̦o̦k jãn nuuj eo em̦m̦an. Ear ba: “I jab jook kõn gospel, bwe ej kajoor an Anij ñan lo̦mo̦o̦r ippãn ro otemjej rej tõmak, ippãn ri Ju m̦okta, im barãinwõt ippãn ri Grik.” Aet, armej ro remaroñ bõk lo̦mo̦o̦r meñe rar jolet jerawiwi. Bõtab, ej aikuj wõr aer tõmak, im bok in Habakkuk 2:4 ej kam̦oole men in. Ej ba: “Rũ wãnõk enaaj mour kõn an tõmak.” (Rom 1:16, 17; Ga. 3:11; Hi. 10:38) ‘Nuuj eo em̦m̦an’ emaroñ jipañ kõj bwe jen bõk lo̦mo̦o̦r. Bõtab, ewi wãween an men in ekkejell̦o̦k ñan naan ko an Paul bwe ‘armej otemjej rej ri jerawiwi’?
10, 11. Etke jet armej remel̦el̦e kõn naan ko an Paul ilo Rom 3:23? Ak etke jet armej rejjab mel̦el̦e?
10 M̦okta jãn an juon armej kal̦apl̦o̦k an tõmak ilo Anij, ej aikuj make kile bwe ej ri jerawiwi. Ro im jãn ke rar dik rar tõmak kõn Anij im kõn Baibõl̦ eo rejel̦ã bwe rej jolet jerawiwi. (Riit Ekklisiastis 7:20, UBS.) Meñe rej tõmak ak jab, rejel̦ã mel̦el̦ein an Paul kar ba naan kein: “Bwe otemjej raar jero̦wiwi.” (Rom 3:23) Bõtab, ñe jej kwal̦o̦k naan, jemaroñ ioon armej ro im rejjab mel̦el̦e kõn naan kein an Paul.
11 Ilo jet jikin, armej ro rejjab l̦õmn̦ak bwe er ri jerawiwi ak bwe rej jolet jerawiwi. Bõtab, remaroñ kile bwe rej kõm̦m̦an bõd, ewõr m̦õjn̦o̦ ko ippãer, im rar kõm̦m̦ani men ko renana. Im rej kile bwe ro jet rej bar iion ejja men kein wõt. Bõtab armej ro rejjab lukkuun mel̦el̦e etke rej kõm̦m̦ani men kein. Ilo jet jikin ko, el̦aññe kwõj ba bwe juon armej ej ri jerawiwi, remaroñ l̦õmn̦ak bwe kwõj kõnnaan kõn juon ri nana ak juon armej me ekkã an ruprup kien. Eñin unin ejjab aolep armej rejjab make kile bwe er ri jerawiwi, kõnke emaroñ oktak mel̦el̦e ko aer jãn naan ko an Paul ilo bok in Rom.
12. Etke ejjab aolep armej rej tõmak bwe er ri jerawiwi?
12 Meñe ilo jikin ko me armej ro rej ba bwe er Kũrjin, elõñ rejjab mel̦el̦e kõn naan kein an Paul. Etke? Kõnke meñe rej etal ñan im̦õn jar ko aer, ejjab jim̦we aer l̦õmn̦ak kõn bwebwenato eo kõn Adam im Iv. Rej l̦õmn̦ak bwe ej juon ino̦ñ bajjek. Im jet rar rũttol̦o̦k ilo jikin ko me rejjab tõmak ilo Anij. Eñin unin jet rar jino jab tõmak bwe ewõr Anij. Kõn an ãindein, rejjab mel̦el̦e bwe Anij ej kõm̦m̦an kien ko ñan armej ro, im bwe ej juon jerawiwi el̦aññe rejjab l̦oore kien ko an. Armej rein rej ãinl̦o̦k wõt armej ro ilo raan ko an Paul im ear ‘ejjel̦o̦k aer kõjatdikdik’ im rar “jepel jãn Anij.”—Ep. 2:12.
13, 14. (a) Etke ro rejjab tõmak ilo Anij im rejjab l̦õmn̦ak bwe er ri jerawiwi, reban kariab bwe ejjel̦o̦k Anij? (b) Im ta ko ekkã an armej rein kõm̦m̦ani?
13 Ilo lõta eo an Paul, ear kwal̦o̦k ruo un ko im rej kam̦ool bwe l̦õmn̦ak kein an armej rein rejjab m̦ool. Kein kajuon, ear kwal̦o̦k bwe menin kõm̦anm̦an ko ipel̦aakid rej kam̦ool bwe ewõr juon Ri Kõm̦anm̦an. (Riit Rom 1:19, 20, UBS.) Ñan waanjoñak, Paul ear ba ilo lõta eo an ñan ri Hibru ro: “Bwe em̦ otemjej armej rej kalõki, a Eo ear kalõk men otemjej, E Anij.” (Hi. 3:4) Em̦ in Paul ej kõnnaan kake ej jitõñl̦o̦k ñan aelõñ ak congregation eo an Anij. Meñe eoon in ejjab kõnnaan kõn juon lukkuun em̦, ak ej kam̦ool bwe ewõr juon Ri Kõm̦anm̦an men otemjej ãinwõt an wõr rũkkal ro ñan m̦oko.
14 Paul ear kam̦ool bwe ebõd ñan an jabdewõt armej kabuñ ñan ekjab ak menin e ko. Ear bareinwõt kalikkar bwe ebõd ñan an kõrã im em̦m̦an ro ukot wãweer ak biktokeir im kõm̦m̦ani m̦anit ko rettoon. (Rom 1:22-27, UBS) Ãinwõt an Paul kalikkare, aolep armej rej ri jerawiwi. Ejjel̦o̦k oktak ikõtaan “ri Ju im ri Grik” kõnke armej “otemjej rej ium̦win jero̦wiwi.”—Rom 3:9.
Kein Kam̦ool bwe Kõj Ri Jerawiwi
15. Ta eo ewõr ippãn aolep armej, im ewi wãween men in ej jipañ er?
15 Bok in Rom ej bar kwal̦o̦k juon un etke eaorõk bwe armej ro ren make kile bwe rej ri jerawiwi im rej aikuj jipañ. Ilo an kõnnaan kõn kien ko an Anij ñan ri Israel ro, Paul ear ba: “Jabdewõt ro raar jerọwiwi ilo kien, naaj ekajet er kõn kien.” (Rom 2:12) Paul ear wõnm̦aanl̦o̦k wõt im ba bwe armej ro im rejjab jel̦ã kõn kien ko an Jeova ekkã aer l̦oor “kõnan ko air make, melelen bwe ir make rej kien ñõn ir.” Meñe armej rein rejaje kõn kien Anij, ak rejel̦ã bwe kõpa, lãj, im ko̦o̦t rej men ko renana. Etke? Paul ear ba kõnke ewõr aer bõklõkõt.—Riit Rom 2:14, 15, UBS.
16. Meñe ewõr an armej bõklõkõt, ak etke ejjab mel̦el̦ein bwe reban kõm̦m̦an bõd?
16 Bõtab, bõlen kwõj kile bwe meñe bõklõkõt eo an juon armej emaroñ em̦m̦an im ej kõjjel̦ãik e kõn men ko ej kõm̦m̦ani, ak ejjab mel̦el̦ein bwe enaaj l̦oore. Men ko rar wal̦o̦k ñan ri Israel ro ilo iien ko etto rej kam̦oole men in. Meñe ear wõr aer bõklõkõt im rar jel̦ã kõn kien ko an Jeova ñan jab ko̦o̦t im l̦õñ, bõtab rar jab l̦oor bõklõkõt ko aer im rar jab pokake kien kein. (Rom 2:21-23, UBS) Kõn aer kar kõjekdo̦o̦n men kein ruo, men in ear kalikkar bwe el̦ap rueir im er ri jerawiwi. Tokjãn men in, rar likjab jãn aer l̦oore kien ko an Anij im kõm̦anm̦an ankilaan. Jerbal kein aer ear kajorrããn kõtaan eo aer ippãn Ri Kõm̦anm̦an eo aer.—Lv. 19:11; 20:10; Rom 3:20, UBS.
17. Ta karõk eo Jeova ear kõm̦m̦ane ekkar ñan bok in Rom?
17 Ñe jej riiti bok in Rom, jemaroñ l̦õmn̦ak bwe Anij ejjab kaorõke armej ro kõnke er ri jerawiwi. Ejjab men eo in rijjelõk Paul ear kõnono kake. Ilo an kar ãliji naan ko an Devid ilo Sam 32:2, Paul ear ba: “E m̦õn̦õn̦õ ro jero̦wiwi ko aer re jako, im bõd ko aer re libubu. E m̦õn̦õn̦õ armej eo Irooj e jãmin watõk jero̦wiwi ñan e.” (Rom 4:7, 8) Jeova ear kõm̦m̦ane juon karõk ñan jol̦o̦k jerawiwi ko ad.
Nuuj eo Em̦m̦an kõn Jijej
18, 19. (a) Ta ‘nuuj eo em̦m̦an’ im Paul ear kwal̦o̦ke ilo lõta eo an ñan ri Rom ro? (b) Ta ko jej aikuj kile bwe jen maroñ mour im m̦õn̦õn̦õ ium̦win Aelõñ eo an Anij?
18 Ñe kwõj l̦õmn̦ak kõn karõk in Jeova ear kõm̦m̦ane, kwõmaroñ ba, “Men in ej juon nuuj em̦m̦an!” Eñin men eo ear l̦ap an Paul kõnono kake ilo lõta eo an ñan ri Rom ro. Ear ba: “I jab jook kõn gospel, bwe ej kajoor an Anij ñan lo̦mo̦o̦r ippãn ro otemjej rej tõmak.”—Rom 1:15, 16.
19 ‘Nuuj in em̦m̦an’ ej kõn ijo kun̦aan Jijej ñan kajejjet karõk eo an Anij. Paul ear ba: ‘Ekkar ñõn nuuj eo emmõn ij kwaloke, enaj eindrein ilo Ran eo ñe Anij enaj ekajet lemnak otemjelok rettino ilo buruen armij kin Jesus Christ.’ (Rom 2:16, UBS) Ilo an kar ba naan kein, ejjab mel̦el̦ein bwe Paul ear kajejtokjãn “aelõñ an Kraist im an Anij” ak men ko Anij enaaj kõm̦m̦ani ikijjeen Aelõñ eo an. (Ep. 5:5) Paul ej kwal̦o̦k ñan kõj bwe el̦aññe jekõn̦aan mour im m̦õn̦õn̦õ ium̦win Aelõñ eo an Anij, jej aikuj kile bwe (1) kõj ri jerawiwi im̦aan mejen Anij im (2) jej aikuj tõmak ilo Jijej bwe Jeova en maroñ jol̦o̦k jerawiwi ko ad. Ñe juon ej make kile bwe eaorõk ñan an kõm̦m̦ane men kein ruo im ejel̦ã ewi wãween men kein renaaj bõktok kõjatdikdik ñan e, ejjel̦o̦k pere enaaj ba, “Em̦ool ej juon nuuj em̦m̦an!”
20, 21. Etke jej aikuj keememej in kwal̦o̦k naan kõn ‘nuuj eo em̦m̦an’ me el̦ap an kar Paul kõnono kake ilo bok in Rom? Im ta eo emaroñ wal̦o̦k ñe jej kõm̦m̦ane men in?
20 Jej aikuj keememej nuuj eo em̦m̦an kõn Jijej aolep iien jej kwal̦o̦k naan. Ke ear kõnono kõn Jijej, Paul ear ba: ‘Jabdewõt eo ej lõke e ejãmin jook.’ (Rom 10:11; Ais. 28:16) Nuuj in em̦m̦an kõn Jijej ejjab juon ennaan ekããl ñan armej ro rainin me rejel̦ã ta eo Baibõl̦ ej ba kõn jerawiwi. Bõtab men in emaroñ juon ennaan kããl ñan armej ro jet. Ñe armej rein renaaj jino tõmak ilo Anij im lõke naan ko ilo Baibõl̦ eo, jenaaj aikuj jipañ er bwe ren mel̦el̦e jerbal eo an Jijej ñan kajejjet karõk eo an Anij. Katak eo ad ilo naaj wiik in lal̦ enaaj kõmel̦el̦e kõn men in jãn bok in Rom jebta 5. Katak in enaaj lukkuun jipañ eok ilo jerbal in kwal̦o̦k naan.
21 Ej juon jeraam̦m̦an ñan jipañ ro em̦ool bũrueer bwe ren mel̦el̦e kõn nuuj in em̦m̦an im ej wal̦o̦k ilo bok in Rom. Nuuj eo em̦m̦an ej ‘kajoor an Anij ñan lo̦mo̦o̦ren ro otemjej rej tõmak.’ (Rom 1:16) El̦ap ad jeraam̦m̦an, im jenaaj lo an ro jet errã ilo ad kam̦ool naan ko an Paul ilo Rom 10:15: “Enañin aibuijuij baotokin ro rej bõktok nan ko remmõn!”—Ais. 52:7, UBS.
[Kamelele eo Itulal]
^ Naan in “Gospel” ej mel̦el̦ein nuuj eo em̦m̦an ak ennaan eo em̦m̦an.
^ Gospel eo kõn Kũraij ej bar wal̦o̦k ilo bok kein.—Mark 1:1; Jrb. 5:42; 1 Ko. 9:12; Pil. 1:27.
Kwõj Keememej Ke?
• Ta ‘nuuj eo em̦m̦an’ im ej wal̦o̦k ilo bok in Rom?
• Ta eo jej aikuj jipañ ro jet bwe ren mel̦el̦e kake?
• Ewi wãween ‘nuuj eo em̦m̦an’ kõn Jijej ej juon jeraam̦m̦an ñan kõj im ñan ro jet?
[Kajitõk ko ñan katak]
[Pija ilo peij 8]
‘Nuuj eo em̦m̦an’ ilo bok in Rom ej kõn jerbal eo eaorõk an Jijej ñan kajejjet karõk eo an Anij
[Pija ilo peij 9]
Jaar l̦otaktok im jerawiwi