Neke ki te tumu manako rikiriki

Neke ki te ngai o te au tumu tuatua

Ka Anoano te Katoatoa i te Tuatua Meitaki

Ka Anoano te Katoatoa i te Tuatua Meitaki

Ka Anoano te Katoatoa i te Tuatua Meitaki

“Te evangelia . . . ko te mana ïa o te Atua, kia ora te tangata ravarai.”—ROMA 1:16.

1, 2. Eaa koe i tutu aere ei i te “evangelia o te basileia,” e eaa te au tuanga o te reira taau e akakite ana?

‘MATAORA au i te akakite i te tuatua meitaki i te au ra.’ Penei i manako e i tuatua ana koe i taua au tuatua. Ei Kite akatapuia no Iehova, kua kite koe i te puapinga no te tutu aere i te “evangelia o te basileia.” Penei ka rauka ia koe i te akakite ua mai i ta Iesu totou no ta tatou ka rave.—Mata. 24:14.

2 Te tutu aere anga i te “evangelia o te basileia,” te rave ra koe i ta Iesu i akamata. (E tatau ia Luka 4:43.) * Ko tetai manako taau i tuatua ana koia oki, kare e roa atu ka akao mai te Atua iaia ki roto i te au angaanga a te tangata nei. Na roto i te “mate maata,” ka takore aia i te akonoanga pikikaa e ka tama i te au kino i te enua nei. (Mata. 24:21) Penei kua akakite katoa koe e ka akanoo akaou te Patireia o te Atua i te Parataito i te enua nei, e maata ai te au e te mataora. Ei tika, e tuanga “te evangelia o te basilea” no “te evangelia [tei akakiteia] kia Aberahama i muatangana, ka na ko ei ra e, ‘Ei ia koe na e meitaki ei te pa enua ravarai.’”—Gala. 3:8.

3. Eaa ra tatou ka karanga ai e kua akakite putuputu mai te apotetoro ko Paulo i te tuatua meitaki i roto i te puka o Roma?

3 Ko te tika ainei e kare tatou e akamanako maata ana i te tuanga puapinga o te tuatua meitaki ta te tangata e anoano ra? I roto i te reta ki to Roma, e tai rai taime te taiku anga te apotetoro ko Paulo i te tuatua “basileia,” inara e 13 taime te taiku anga aia i te tuatua “evangelia.” (E tatau ia Roma 14:17.) Ko teea tuanga o te tuatua meitaki ta Paulo i taiku putuputu i roto i taua puka ra? Eaa ra i puapinga ai taua tuatua meitaki ra? E eaa ra tatou ka akamanako ua ai i te reira, ia tatou e tutu aere ra i ‘te evangelia o te Atua’ ki te tangata i roto i ta tatou ngai tutuanga?—Mare. 1:14; Roma 15:16; 1 Tesa. 2:2.

Ta te Aronga i Roma e Anoano Ra

4. Tona tapeka muaia anga i Roma, eaa ta Paulo i tutu aere?

4 E puapinga tikai i te kite i te au tumu tuatua ta Paulo i akakite mai te tapeka muaia anga aia i Roma. Kua tatau ana tatou te atoro anga tetai au ngati Iuda iaia, kua ‘akakite atura aia (1) i te basileia o te Atua, e kua ako atu ia ratou i te au tuatua no runga (2) ia Iesu.’ Eaa tei tupu mai? “Kua akarongo maira tetai pae i taua au tuatua i karangaia ra, e kare tetai pae i akarongo.” I muri mai, kua ‘ariki a Paulo i te tangata ravarai e aere atura kiaia, tuatua maira (1) i te basileia o te Atua, e apii atura ia ratou i te au tuatua (2) o te Atu ra o Iesu Mesia.’ (Anga. 28:17, 23-31) Taka ua ra e, ko te Patireia o te Atua te manako maata o Paulo. Eaa tetai ana i tuatua? Tetai mea puapinga o te Patireia—ta Iesu angaanga no ta te Atua akakoroanga.

5. Eaa tikai te anoano ta Paulo i akakite i roto i te puka o Roma?

5 Ka anoanoia te au tangata ravarai kia kite e kia irinaki ia Iesu. I roto i te puka o Roma, kua akakite a Paulo i teia anoano. I mua atu ana, kua tata aia e “ko te Atua oki taku e akamori ma taku vaerua katoa i te evangelia o tana Tamaiti.” Kua akakite katoa aia e: “Kare ua au i akama i te evangelia a te Mesia ra: no te mea, ko te mana ïa o te Atua, kia ora te tangata ravarai e akarongo ra.” Muri mai kua taiku aia ki te tuatau “e akavaʼi te Atua i te au mea ngaro a te tangata nei ia Iesu Mesia ra, i te evangelia naku nei.” E kua tuatua aia e: “Kua akakite pu ua oki au i te evangelia o te Mesia, na Ierusalema atu i te akapini aere anga e tae rava akenei i Iliriko.” * (Roma 1:9, 16; 2:16; 15:19) Eaa ra toou manako i akakite ei a Paulo ia Iesu Karaiti ki to Roma?

6, 7. Akapeea i akamata ai te putuputuanga i Roma e koai ma to roto i reira?

6 Kare tatou i kite e i akapeea te putuputuanga i Roma te akamataanga. Kua oki ainei te ngati Iuda me kore te aronga akarongo ou i te tuatau o te Penetekote 33 T.N. ki Roma, ei au Kerititiano? (Anga. 2:10) Na te aronga okooko e te aronga teretere Kerititiano ainei i akatotoa i te tuatua mou i Roma? Noatu eaa te turanga, kua akanoo takereia te putuputuanga i te tuatau i tata ai a Paulo i te puka, mei te mataiti 56 T.N. (Roma 1:8) Eaa te tu o te au tangata i roto i taua putuputuanga ra?

7 E ngati Iuda tetai pae. E kua aroa atu a Paulo i tetai “nga taeake” ko Anederoniko e Iunia, e kopu tangata ngati Iuda. E ngati Iuda katoa a Akuila raua ko tana vaine ko Peresila i Roma. (Roma 4:1; 9:3, 4; 16:3, 7; Anga. 18:2) Penei e au tangata Kenitara te au taeake e te au tuaine ta Paulo i aroa atu. No roto mai tetai ia ratou i “te ngutuare o Kaisara,” e e au tavini e e au tangata taoonga rikiriki no Kaisara.—Phili. 4:22; Roma 1:6; 11:13.

8. Eaa te turanga ngata ta te au tangata i Roma i na roto ana?

8 Kua na roto ana te au Kerititiano i Roma i te au turanga ngata, mei ia tatou rai. Kua akakite mai a Paulo e: “Kua rave katoatoa oki i te ara, e kua ngere i te akameitaki a te Atua.” (Roma 3:23) Taka ua ra e, ka anoanoia te aronga ta Paulo i tata atu kia kite e e aronga ara ratou e kia irinaki i ta te Atua ravenga kia autu i taua turanga ra.

Kia Kite i te Manamanata o te Ara

9. Eaa ta Paulo i akakite mai i ta te tuatua meitaki ka akatupu?

9 Akamataanga i tana reta ki to Roma, kua akakite a Paulo i te tupuanga umere mei te tuatua meitaki tana i taiku ua ana e: “Kare ua au i akama i te evangelia a te Mesia ra: no te mea, ko te mana ïa o te Atua, kia ora te tangata ravarai e akarongo ra; ko te ngati Iuda ana, e te Eleni katoa oki.” Ae, ka rauka te ora. Ka anoanoia ra te akarongo tei tau ki te tuatua mou puapinga tei taikuia mai mei ia Habakuka 2:4 e: “Ko te tangata tuatua-tika i te akarongo ra, ka ora ïa.” (Roma 1:16, 17; Gala. 3:11; Ebe. 10:38) Akapeea taua tuatua meitaki ra, te ka taki atu ki te ora, te akataka mai anga i te tikaanga e ‘kua rave katoatoa i te ara’?

10, 11 Eaa ra tetai aronga i marama ai i te manako i roto ia Roma 3:23, kare ra tetai pae e marama ana?

10 Mua ake ka akatupu ei tetai tangata i te akarongo no te ora, e ariki aia e e tangata ara aia. Ka marama te aronga tei utuutuia mai kia irinaki i te Atua, e kua matau i tetai au tuatua o te Pipiria. (E tatau ia Koheleta 7:20.) Me te ariki ra me kare, kua marama ra ratou i ta Paulo e tuatua ra e: “Kua rave katoatoa oki i te ara.” (Roma 3:23) Maata te tangata ka aravei tatou i roto i ta tatou angaanga orometua kare e marama ana i taua tuatua.

11 Tetai au enua, kare tetai au tangata i utuutuia kia manako e kua anauia mai aia ei tangata ara. Penei kua kite aia e te rave ra aia i te tarevake, e au tu tau kore tona, e kua rave ana i tetai au mea kino. E kua kite katoa aia i tetai ke i roto i taua turanga ra. No te tu i utuutuia mai ei aia, kare aia e marama tikai ana e eaa aia e tetai ke i akapera ei. E tika, i roto i tetai au reo, me tuatua koe e e tangata ara tera, ka manako mai tetai e te karanga ra koe e e tangata kino aia me kore kua aati aia i tetai au ture. Taka ua ra e, ko tetai tangata tei tupu mai i roto i taua turanga ra kare aia e manako ana e e tangata ara aia mei ta Paulo e akakite maira.

12. Eaa ra te manganui kare e irinaki ana e e aronga ara te katoatoa?

12 Tetai au enua o Kerititome, kare te manganui e irinaki ana e e aronga ara ratou. No teaa ra? No te mea te manako ra ratou i te papaanga Pipiria o Adamu raua ko Eva e e tua maani ua, noatu e aere ana ratou ki te pure i tetai taime. E tupu mai ana tetai pae i roto i tetai oraanga te patoi ra i te Atua. Kua ekoko ratou e te vai ra te Atua, e kare e marama ana e kua akanoo Tei Ngateitei Rava Atu i te au turanga akono tau no te au tangata, e me kare ratou e turuturu i taua au turanga ra, e ara te reira. Tera te tu, kua aite ratou ki te aronga i te anere mataiti mua ta Paulo i akataka mai e ‘kare o ratou manako e e Atua tetai i te ao nei.’—Ephe. 2:12.

13, 14 (a) Eaa tetai tumu kare i te kotoe anga no te aronga kare e irinaki ana i te Atua e te ara? (e) Eaa te irinakianga tei arataki ke i te manganui?

13 I roto i te reta ki to Roma, kua oronga mai a Paulo e rua tumu kare taua turanga ra i te kotoe anga—te reira tuatau e i teia tuatau. Te tumu mua, te akakite maira te au mea angaia e te vai ra Tei Anga mai. (E tatau ia Roma 1:19, 20) Kua tau teia ki ta Paulo i kite te tataanga aia ki to Epera mei Roma mai: “E akatu oki to te au are ravarai nei; ko tei akatu ra i te au mea katoa, ko te Atua ïa.” (Ebe. 3:4) Te tou ra taua akamarama anga ki Tei Anga mai, tei maani i te ao katoa e pini ua ake.

14 E puapinga tikai ta Paulo tataanga ki to Roma e ‘kare i te kotoe anga’ no tetai ua atu—kapiti mai te ngati Iseraela i taito—kia akamori i te au tiki ora kore. Tau katoa ra te reira ki te aronga e rave ra i te au peu ainga tau kore tei tuke ki te pirianga natura o te tane e te vaine. (Roma 1:22-27) Taiku anga ki taua akamarama anga, kua taopenga a Paulo e “te vai ara ua nei te ngati Iuda e te Eleni katoa.”—Roma 3:9.

E ‘Akakite Tika’

15. Kua rauka iaai ma te akava ngakau, e eaa tei tupu mai?

15 Te akataka maira te puka o Roma i tetai tumu ke kia kite te tangata e e aronga ara ratou e te anoanoia ra tetai mataara kia kore e o atu ki roto i taua turanga kino ra. No runga i te au ture ta te Atua i oronga kia Iseraela i taito, kua tata a Paulo e: “Te aronga katoa i rave i te ara ma te ture, ka akavaia ïa i te ture.” (Roma 2:12) Te akakite anga i tona manako, kua tou mai aia e ko te au tangata o te pa enua me kore te au pupu tangata tukeke kare i matau i te ture a te Atua, ‘te rave ua ra i ta te ture.’ Eaa ra taua aronga i patoi ei i te pirianga ainga kopu tangata, te ta ua, e te keia? Kua akakite mai a Paulo i te tumu: E akava ngakau to ratou.—E tatau ia Roma 2:14, 15

16. Noatu e akava ngakau tetai, eaa ra kare e rauka i te kopae i te ara?

16 Penei kua kite koe e te angaanga ra te akava ngakau ei akamatakite anga, e kare te aiteanga e ka aru te tangata i te reira. Te akaari maira te turanga o to Iseraela i taito i te reira tu. Noatu e akava ngakau to te ngati Iseraela tei orongaia mai e te Atua e te au ture taka meitaki no runga i te keia e te akaturi, kare ratou e aru ana i to ratou akava ngakau e ta Iehova Ture. (Roma 2:21-23) Kua apa ratou e kua riro mai ei aronga rave ara, kare i aru i te au turanga e te anoano o te Atua. Kua takino tikai teia i to ratou pirianga ki Tei Anga mai ia ratou.—Levi. 19:11; 20:10; Roma 3:20.

17. Eaa te akamaroiroi anga ta tatou i kite mai mei roto i te puka o Roma?

17 Ta tatou i uriuri mai ana mei te puka o Roma, penei te akaari maira e e turanga kino to tatou pouroa i mua i te Mana Katoatoa. Inara, kare a Paulo i akamutu ua ki reira. Taiku anga i ta Davida au tuatua i roto ia Salamo 32:1, 2, kua tata te apotetoro e: “E ao to ratou, to tei akakoreia, ta ratou ara, to tei tapokiia to ratou kino. E ao to te tangata, kare i tapepeia e Iehova i te ara.” (Roma 4:7, 8) Ae, kua akanoo te Atua i tetai ravenga tau tikai no te akakore anga i te ara.

Akatumuia te Tuatua Meitaki ki Runga ia Iesu

18, 19 (a) Eaa te manako maata o te tuatua meitaki ta Paulo i taiku i roto ia Roma? (e) E rauka ai te au akameitakianga o te Patireia, eaa ta tatou ka anoanoia kia kite?

18 Penei ka karanga koe e, “E tuatua meitaki tikai tera!” E tika rai te reira, e te tauturu maira ia tatou kia akamanako i te tuanga o te tuatua meitaki ta Paulo i akakite i roto i te puka o Roma. Mei tei taikuia mai, kua tata a Paulo e: “Kare ua au i akama i te evangelia a te Mesia ra: no te mea, ko te mana ïa o te Atua, kia ora te tangata ravarai.”—Roma 1:15, 16

19 Kua akatumuia taua tuatua meitaki ra ki runga i ta Iesu angaanga no te akatupu anga i to te Atua akakoroanga. Ka rauka ia Paulo i te tapapa atu i “te rā e akavaʼi te Atua i te au mea ngaro a te tangata nei ia Iesu Mesia ra, i te evangelia.” (Roma 2:16) Te tuatua anga no te reira, kare aia e akaiti mai ana i te puapinga o “te basileia o te Mesia ra e te Atua” me kore ta te Atua ka rave na roto i te Patireia. (Ephe. 5:5) Kua akaari mai aia e e ora ai e e mataora ai tatou i te au akameitakianga o te Patireia o te Atua, kia kite tatou (1) i to tatou turanga ei aronga ara i mua i te aroaro o te Atua e te (2) te tumu ka anoano ei tatou i te akarongo kia Iesu Karaiti kia akakoreia mai ta tatou ara. Me marama e me ariki tetai i taua au tuanga o te akakoroanga a te Atua e kua kite i te manakonakoanga no te tuatau ki mua, ka tuatua aia e, “Ae, e tuatua meitaki tikai tera!”

20, 21 I roto i ta tatou angaanga orometua, eaa ra tatou ka akamanako ei i te tuatua meitaki tei akakiteia i roto i te puka o Roma, e eaa te ka tupu mai?

20 E akamanako meitaki tatou i teia tuanga o te tuatua meitaki ia tatou e rave ra i ta tatou angaanga orometua Kerititiano. No runga ia Iesu, kua taiku mai a Paulo i ta Isaia au tuatua e: “Ko tei akarongo iaia ra, kare anake ïa e akama.” (Roma 10:11; Isa. 28:16) Kua matau te aronga e marama ra i te karere puapinga no runga ia Iesu i ta te Pipiria e tuatua ra no runga i te ara. E mea ou teia karere ki tetai pae, e kare i kiteaia ana me kore kare e arikiia ana i roto i ta ratou peu. Me irinaki taua aronga ra i te Atua e te au Tuatua Tapu, e akamarama atu tatou i ta Iesu angaanga. Ka akamanako te atikara e aru maira akapeea a Roma pene 5 te akatupu anga i teia tuanga o te tuatua meitaki. Penei ka kite mai koe i te puapinga o taua apiianga i roto i taau angaanga orometua.

21 Mataora tikai i te tauturu i te aronga ngakau tika kia marama i te tuatua meitaki tei taiku putuputuia i roto i te puka o Roma, ko taua tuatua meitaki ra “ko te mana ïa o te Atua, kia ora te tangata ravarai e akarongo ra.” (Roma 1:16) Kapiti mai ki ta tatou au akameitakianga, ka kite tatou i tetai ke te ariki anga i te tuatua ta Paulo i taiku i roto ia Roma 10:15 e: ‘Manea te vaevae o te aronga i apai mai i te tuatua reka o te au, ko te apai mai i te evangelia o te meitaki ra!’—Isa. 52:7.

[Au Tataanga Rikiriki i Raro]

^ para. 2 I roto i te au Tuatua Tapu o teia atikara, te taiku ra te tuatua “evangelia” ki te “tuatua meitaki.”

^ para. 5 Aiteite tetai au tuatua i roto i tetai au puka akauruia.—Mare. 1:1; 1 Kori. 9:12; Phili. 1:27.

Maara Ainei ia Koe?

• Te akakite maira te puka o Roma i teea tuanga o te tuatua meitaki?

• Eaa ta tatou ka anoano i te tauturu i tetai ke kia marama?

• Akapeea “te evangelia o te Mesia” i riro ei ei akameitakianga no tatou e no tetai ke?

[Au Uianga Apii]

[Tataanga i te kapi 8]

Te tuatua meitaki tei akakiteia i roto ia Roma kua o mai ta Iesu angaanga puapinga no ta te Atua akakoroanga

[Tutu i te kapi 9]

Anauia tatou ma te kino—te ara!