Nzoni tënë so azo kue ayeke na bezoin ni

“Nzoni tënë . . . ayeke ngangu ti Nzapa ndali ti salut.”​—AROM. 1:16.

1, 2. Ngbanga ti nyen mo yeke fa “nzoni tënë ti royaume”? Ambeni ye so mo yeke sara tënë mingi na ndo ni na fango tënë ayeke so wa?

‘A NZERE na mbi mingi ti fa nzoni tënë lâ na lâ.’ Peut-être na yâ ti bê ti mo mo tene mara ti tënë tongaso awe wala a sigigi na yanga ti mo awe. Teti so mo yeke Témoin ti Jéhovah so amû tere ti lo kue na Lo, mo hinga so a yeke kota ye mingi ti fa “nzoni tënë ti royaume so”. Peut-être mo yeke tene même na li prophétie so Jésus afa na ndo ti kusala ti fango tënë.​—Mat. 24:14.

² Na fango “nzoni tënë ti royaume”, mo yeke sara mbeni kusala so Jésus ato nda ti sara ni lani awe. (Diko Luc 4:43.) Kite ayeke pëpe so mbeni ye so mo yeke sara tënë na ndo ni mingi ayeke so Nzapa aga nduru awe ti leke akpale ti azo. Na lege ti “kota ye ti vundu”, lo yeke futi ande abungbi ti vorongo nzapa ti wataka kue nga lo yeke zi aye ti sioni kue na ndo ti sese (Mat. 24:21). Peut-être mo fa nga mingi na azo so Royaume ti Nzapa ayeke sara ande si sese akiri aga Paradis tongaso si azo aduti na siriri nga na ngia mingi. Biani, “nzoni tënë ti royaume” ayeke mbage ti “nzoni tënë so [a fa] na Abraham atene: ‘Na lege ti mo, fade a yeke iri tënë nzoni na ndo ti azo ti amara kue.’”​—aGal. 3:8.

3. Ngbanga ti nyen e lingbi ti tene so bazengele Paul aluti mingi na ndo ti “nzoni tënë” na yâ ti mbeti ti lo na aRomain?

³ Ye oko, peut-être e gboto lê mingi pëpe na ndo ti mbeni kpengba mbage ti “nzoni tënë” ni so azo ayeke na bezoin ni. Na yâ ti mbeti so Paul asû na aRomain na yanga ti Grec, lo sara kusala na mbupa “royaume” gi fani oko, me lo sara kusala na tënë “nzoni tënë” fani 12. (Diko aRomain 14:17.) Mbage wa ti “nzoni tënë” Paul akiri na ndo ni fani mingi na yâ ti mbeti so? Ngbanga ti nyen mbage ti “nzoni tënë” so ayeke kota mingi? Ngbanga ti nyen a lingbi e girisa ni pëpe na ngoi so e yeke fa “nzoni tënë ti Nzapa” na azo ti territoire ti e?​—Marc 1:14; aRom. 15:16; 1 aThes. 2:2.

Ye so aChrétien ti Rome ayeke na bezoin ti hinga ni

4. Na ngoi ti kozo kanga ti Paul na Rome, lo fa tënë na ndo ti nyen?

⁴ Ti hinga ye na ndo ti aye so Paul asara tënë na ndo ni na ngoi ti kozo kanga so lo sara na Rome ayeke mû maboko na e mingi. Mbeti ni afa so na ngoi so gbâ ti aJuif aga ti bâ lo, lo ‘fa na ala tënë na ndo ti (1) royaume ti Nzapa nga lo gi ti ga na ala ti yeda na tënë ti lo na ndo ti (2) Jésus.’ Ye wa asi na pekoni? “Ambeni ato nda ti mä na bê na aye so lo tene, me ambeni amä na bê na ni pëpe.” Na pekoni, Paul ‘ayamba na nzoni bê ala kue so aga ti bâ lo; lo yeke fa tënë ti (1) royaume ti Nzapa na ala, lo yeke fa nga na ala aye so andu (2) Seigneur Jésus Christ’. (Kus. 28:17, 23-31). Tâ tënë, Paul agboto lê na ndo ti Royaume ti Nzapa. Me lo fa nga mbeni ye nde. Mbeni ye so ayeke kota mingi na yâ ti Royaume: kusala ti Jésus na yâ ti ye so Nzapa aleke ti sara.

5. Na yâ ti mbeti ti Paul na aRomain, ye wa lo sara tënë na ndo ni so azo ayeke na bezoin ti hinga ni?

⁵ Azo kue ayeke na bezoin ti hinga ye na ndo ti Jésus nga ti mä na bê na lo. Na yâ ti mbeti ti Paul na aRomain, lo sara tënë ni. Na tongo nda ni, lo tene: “Nzapa, so na bê ti mbi kue mbi yeke sara kusala so ayeke nzoni-kue na lo na lege ti fango nzoni tënë na ndo ti Molenge ti lo.” Lo kiri lo tene: “Mbi yeke na kamene ti nzoni tënë pëpe. Biani, nzoni tënë so ayeke ngangu ti Nzapa ndali ti salut ti zo kue so ayeke na mabe.” Kete na pekoni lo sara tënë ti ngoi ni so lo tene: “Lango so Nzapa, na lege ti Christ Jésus, ayeke fâ ngbanga  ti aye so azo ahonde ni, a lingbi na nzoni tënë so mbi yeke fa.” Lo tene nga lo tene: “A londo na Jérusalem na a ngoro juska na Illyrie, mbi fa nzoni tënë ni kue na ndo ti Christ.”  * (aRom. 1:9, 16; 2:16; 15:19). Ti mo, ngbanga ti nyen la Paul asara tënë ti Jésus Christ mingi na aRomain?

6, 7. E lingbi ti tene nyen na ndo ti tongo nda ti congrégation ti Rome? Azo wa la ayeke na yâ ni?

⁶ E hinga pëpe tongana nyen la congrégation ti Rome abâ gigi. Wala a yeke aJuif wala aprosélyte so ayeke lani dä na Pentecôte ti ngu 33 na so aga aChrétien la asara si congrégation ni abâ gigi na ngoi so ala kiri na Rome? (Kus. 2:10). Wala a yeke aChrétien so ayeke azo ti dengo buze nga so ayeke sara avoyage la asara si tâ tënë asi na Rome? Atâa ye ni ayeke so wa, na ngoi so Paul asû mbeti so na ngu 56, congrégation ni abâ gigi aninga awe (aRom. 1:8). Azo wa la ayeke na yâ ti congrégation ni?

⁷ Ambeni ayeke aJuif. Na tapande, Paul abara Andronicus nga na Junias lo iri ala “afami ti mbi”. Ye so afa peut-être so ala yeke afami ti lo so ayeke aJuif. Aquila zo ti lekengo atente nga na wali ti lo Priscille ayeke lani na Rome. Ala nga kue ayeke aJuif (aRom. 4:1; 9:3, 4; 16:3, 7; Kus. 18:2). Me aita mingi so Paul atokua bara na ala ayeke peut-être aGentil. Ambeni ayeke peut-être azo “ti da ti César”. Peut-être a ye ti sara tënë ti angbâa ti César nga na azo so ayeke sara akete kete kua na lo.​—aPhil. 4:22; aRom. 1:6; 11:13.

8. Dutingo ti azo so ayeke na Rome ayeke lani tongana nyen?

⁸ A-Chrétien kue so ayeke na Rome ayeke lani na yâ ti mbeni dutingo so ayeke sioni mingi. E nga kue dutingo ti e ayeke tongaso. Paul afa ni tongana lo tene: “Azo kue asara siokpari awe na ala si nduru na gloire ti Nzapa pëpe.” (aRom. 3:23). A yeke polele so a lingbi azo kue so ayeke diko mbeti ti Paul so ahinga so ala yeke awasiokpari na a lingbi ala mä na bê na ye so Nzapa aleke ti tene ala sigigi na yâ ti dutingo so ala yeke na yâ ni so.

A lingbi azo ahinga so ala yeke awasiokpari

9. Ye wa so “nzoni tënë” alingbi ti ga na ni Paul agboto lê na ndo ni?

⁹ Na tongo nda ti mbeti ti Paul na aRomain, lo fa nzoni ye so nzoni tënë ayeke ga na ni. Lo tene: “Mbi yeke na kamene ti nzoni tënë pëpe. Biani, nzoni tënë so ayeke ngangu ti Nzapa ndali ti salut ti zo kue so ayeke na mabe, salut ti Juif kozoni na ti Grec nga.” Biani, lege ayeke dä ti tene zo awara salut. Me, a lingbi zo ni amä na bê si. Ye so ague oko na tâ tënë so ayeke na Habakuk 2:4 so Paul afa pekoni. Lo tene: “Ti zo so ayeke mbilimbili, fade lo yeke duti na fini na lege ti mabe.” (aRom. 1:16, 17; aGal. 3:11; aHéb. 10:38). Me, kamba wa ayeke na popo ti “nzoni  tënë”, so alingbi ti ga na salut, nga na tënë so atene “azo kue asara siokpari awe”?

10, 11. Ngbanga ti nyen tënë so ayeke na aRomain 3:23 ayeke ye ti dongo bê teti ambeni zo me pëpe teti ambeni zo?

¹⁰ Kozoni si mbeni zo amaï mbeni mabe so alingbi ti sö fini ti lo, a lingbi lo yeda so lo yeke wasiokpari. Ti azo so amä na bê na Nzapa ngbene ye so ala de kete nga so ahinga ye kete na ndo ti Bible, tënë so ayeke mbeni ye ti dongo bê pëpe. (Diko Zo-ti-fa-tene 7:20.) Atâa ala yeda so ala yeke awasiokpari wala ala yeke na kite, ala hinga kamême tënë so Paul aye ti tene tongana lo tene: “Azo kue asara siokpari awe.” (aRom. 3:23). Ye oko, na ngoi so e yeke fa tënë, e lingbi ti tingbi na gbâ ti azo so ahinga nda ti tënë so pëpe.

¹¹ Na ambeni ndo, mbeni zo alingbi ti pensé so a dü lo pëpe wasiokpari. Ye oko, lo bâ peut-être so lo yeke sara afaute, lo yeke na ambeni sarango ye so anzere pëpe nga so lo lingbi ti sara ambeni ye so ayeke sioni. Lo bâ nga so ambeni zo ayeke sara nga ye tongana lo. Me, ndali ti ndo so lo kono dä, lo hinga mbilimbili pëpe ndani so lo na ambeni zo ayeke sara ye tongaso. Na ambeni yanga ti kodoro, tongana mo tene so mbeni zo ayeke wasiokpari, azo alingbi ti pensé so mo tene zo ni so ayeke zo ti fango zo wala lo yeke mbeni zo so ayeke kpe ndia pëpe. A yeke polele so mbeni zo so akono na mara ti ndo tongaso alingbi pëpe ti pensé hio so lo wani lo yeke wasiokpari ti gue oko na tënë so Paul afa.

12. Ngbanga ti nyen azo mingi ayeda pëpe so azo kue ayeke awasiokpari?

¹² Même na yâ ti akodoro so azo ni atene ala yeke aChrétien, azo mingi ayeda pëpe na tënë so atene ala yeke awasiokpari. Ngbanga ti nyen? Atâa so ngoi na ngoi ala yeke gue na eglize, ala bâ mbaï ti Adam na Ève so a sara tënë ni na yâ ti Bible tongana mbeni senge tënë ti tere wala mbeni pande. Ambeni akono na ando so azo ni aye tënë ti Nzapa pëpe. Ala dë kite atene Nzapa ayeke dä pëpe. Tongaso ala hinga pëpe so Lo ti Kota Ahon Kue amû na azo andia so andu nzoni sarango ye nga so sarango ye pëpe alingbi na andia so ayeke siokpari. Ni la, ala yeke tongana azo ti ngoi ti akozo Chrétien so Paul asara tënë ti ala lo tene ala yeke na “beku oko pëpe” nga so ala yeke na “Nzapa pëpe na yâ ti dunia ni.”​—aÉph. 2:12.

13, 14. (a) Mbeni raison so ndali ni a lingbi pëpe ti zi tënë na li ti azo so amä na bê pëpe na Nzapa nga na siokpari ayeke so wa? (b) So azo amä na bê na Nzapa pëpe ague na ala ti sara nyen?

¹³ Na yâ ti mbeti ti Paul na aRomain, lo fa araison use so ndali ni a lingbi pëpe ti zi tënë na li ti mara ti azo so, so adë kite na ndo ti Nzapa, atâa na ngoi ni kâ wala na ngoi ti e. Kozo raison ni ayeke so dunia nga na aye so ayeke na yâ ni afa so mbeni Wasarango ye ayeke dä. (Diko aRomain 1:19, 20.) Ye so ague oko na mbeni tënë so Paul atene na yâ ti mbeti so lo sû na aHébreu na ngoi so lo yeke na Rome. Lo tene: “Da oko oko kue, mbeni zo si asara ni, me zo so asara aye kue ayeke Nzapa.” (aHéb. 3:4). Tënë so afa so mbeni Wasarango ye ayeke dä so asara dunia kue.

¹⁴ Paul ayeke na raison ti tene na aRomain so azo kue, même azo ti Israël ti giriri, so avoro a-image so ayeke na fini pëpe ‘alingbi ti wara mbeni raison oko pëpe ti zi tënë na li ti ala.’ A lingbi nga ti tene oko tënë so na ndo ti azo so ayeke sara lango-sioni na lege so ala sara ye ague nde na ti so Nzapa aleke fade. Akoli abungbi na amba ti ala akoli nga awali abungbi na awali (aRom. 1:22-27). A yeke na lege ni so Paul  ahunzi tënë ti lo na tenengo so ‘aJuif na aGrec, ala kue ayeke na gbe ti siokpari.’​—aRom. 3:9.

A ‘yeke sara tënë ti témoin’

15. Azo wa ayeke na yingo-ti-hinga? Ye so ayeke sara nyen na ndo ti ala?

¹⁵ Mbeti ti Paul na aRomain afa mbeni raison so ndali ni a lingbi azo ayeda so ala yeke awasiokpari nga so ala yeke na bezoin ti mbeni ye ti zi ala na yâ ti dutingo ni so. Na ndo ti tënë ti andia so Nzapa amû na azo ti Israël giriri, Paul atene: “Ala kue so ayeke na gbe ti ndia si asara siokpari, fade a fâ ngbanga ti ala na lege ti ndia.” (aRom. 2:12). Na ndo ti tënë so lo kiri lo tene so même azo ti amara so ahinga pëpe andia ti Nzapa so, mingi ni ala ‘yeke sara aye ti ndia gi na bê ti ala wani’. Ngbanga ti nyen mingi ni ala yeke ke tënë ti bungbingo koli na wali na popo ti afami, tënë ti fango zo nga na nzi? Paul afa raison ni lo tene: Ala yeke na yingo-ti-hinga.​—Diko aRomain 2:14, 15.

16. Ngbanga ti nyen ti duti na yingo-ti-hinga aye pëpe ti tene so nyen na nyen zo ayeke ke ye ti sioni?

¹⁶ Ye oko, peut-être mo bâ so yingo-ti-hinga ayeke tongana mbeni zo so ayeke fa lege na zo. Me ye so aye pëpe ti tene so zo ni ayeke sara ye alingbi na fango lege ti yingo-ti-hinga ni. Ye so azo ti Israël ti giriri asara afa so tënë so ayeke tâ tënë. Atâa so Nzapa amû na ala yingo-ti-hinga nga na andia na ndo ti aye tongana nzi nga na lango-sioni, fani mingi ala sara ye pëpe alingbi na yingo-ti-hinga ti ala nga ala doro Ndia ti Jéhovah (aRom. 2:21-23). Tënë ayeke na li ti ala ndali ti aye use. Ala yeke biani awasiokpari, ala sara ye pëpe alingbi na andia ti Nzapa nga ala sara pëpe ye so bê ti Nzapa aye. Ye so asara si songo ti ala na Wasarango ala abuba ngangu.​—Lév. 19:11; 20:10; aRom. 3:20.

17. Tënë ti dengo bê wa e wara na yâ ti mbeti ti Paul na aRomain?

¹⁷ Ye so e londo ti bâ na yâ ti mbeti ti Paul na aRomain afa tâ dutingo ti azo, so e nga kue e yeke na yâ ni, na gbele Lo ti Ngangu Ahon Kue. Me, Paul azia tënë ni gi tongaso pëpe. Lo fa peko ti atënë ti David so ayeke na Psaume 32:1, 2, lo tene: “Ngia ayeke na ala so a pardone asarango ye ti ala so ague nde na ndia, nga ala so a kanga ndo ti asiokpari ti ala. Ngia ayeke na zo so Jéhovah ayeke diko ande siokpari ti lo na li ti lo kete tongaso pëpe.” (aRom. 4:7, 8). Biani, Nzapa aleke si lege azi ti tene a pardone siokpari sân ti gue nde na andia ti lo ti mbilimbili.

Nzoni tënë na ndo ti Jésus ayeke kota mbage ti tënë so e yeke fa

18, 19. (a) Mbage wa ti “nzoni tënë” Paul afa ni na yâ ti mbeti ti lo na aRomain? (b) Ti wara aye ti nzoni so Royaume ayeke ga na ni, a lingbi e hinga aye wa?

¹⁸ Mo lingbi ti tene: “Ye so ayeke biani nzoni tënë!” Biani, a yeke nzoni tënë. Ye so akiri na e na ndo ti mbage ti nzoni tënë so Paul afa ni na yâ ti mbeti ti lo na aRomain. Paul afa ni lo tene: “Mbi yeke na kamene ti nzoni tënë pëpe. Biani, nzoni tënë so ayeke ngangu ti Nzapa ndali ti salut.”​—aRom. 1:15, 16.

¹⁹ “Nzoni tënë” so aluti na ndo ti kusala ti Jésus na yâ ti kota ye so Nzapa aleke ti sara. Paul atene ni yeke ku kungo “lango so Nzapa, na lege ti Christ Jésus, ayeke fâ ngbanga ti aye so azo ahonde ni, a lingbi na nzoni tënë so” ni fa (aRom. 2:16). Tongaso, lo bâ pëpe “royaume ti Christ na ti Nzapa” wala ye so Nzapa aleke ti sara na lege ti Royaume tongana mbeni senge ye (aÉph. 5:5). Me lo fa so, ti tene e duti na fini nga e wara aye ti nzoni na gbe ti Royaume ti Nzapa, a lingbi e hinga so (1) na lê ti Nzapa e yeke awasiokpari nga (2) so a lingbi e mä na bê na Jésus Christ si a pardone asiokpari ti e. Aye so ayeke na popo ti aye so Nzapa aleke ti sara. Tongana mbeni zo ahinga ni na lo yeda na ni nga lo bâ aye so  lo yeke wara ande na pekoni, biani bê ti lo ayeke pusu lo ti tene: “Ye so ayeke biani nzoni tënë!”

20, 21. Na fango tënë, ngbanga ti nyen a lingbi e bata na li ti e “nzoni tënë” so a fa ni na yâ ti mbeti ti Paul na aRomain? Ye ti nzoni wa ayeke ga na pekoni?

²⁰ A yeke nzoni e bata na li ti e mbage ti nzoni tënë so na ngoi so e yeke fa tënë. Paul asara tënë ti Jésus tongana lo fa peko ti tënë ti Ésaïe lo tene: “Zo kue so azia mabe na lo, fade vundu ayeke sara lo na pekoni pëpe.” (aRom. 10:11; És. 28:16). Azo so ahinga ye na ndo ti tënë so Bible atene na ndo ti siokpari ahinga kota tënë so andu Jésus so. Me ti ambeni zo, tënë so ayeke mbeni fini ye, mbeni ye so ala hinga ni pëpe wala so azo amä na bê na ni pëpe na yâ ti kodoro ti ala. Na ngoi so mara ti azo tongaso aga ti mä na bê na Nzapa nga ala zia bê ti ala na Bible, a lingbi e fa na ala kusala ti Jésus. Article ti peko ayeke fa tongana nyen chapitre 5 ti mbeti ti Paul na aRomain asara tënë mingi na ndo ti mbage ti nzoni tënë so. Kite ayeke pëpe so article so ayeke mû maboko na mo mingi na fango tënë.

²¹ A yeke tâ nzoni mingi ti mû maboko na azo so bê ti ala ayeke nzoni ti hinga nzoni tënë so a sara tënë ni fani mingi na yâ ti mbeti ti Paul na aRomain. Nzoni tënë so “ayeke ngangu ti Nzapa ndali ti salut ti zo kue so ayeke na mabe”. (aRom. 1:16). Nde na aye ti nzoni so e wara, e yeke bâ so tënë ti bê ti ambeni zo ague oko na tënë ti Ésaïe so Paul afa pekoni na aRomain 10:15. Lo tene: “Gere ti ala so ayeke fa nzoni tënë ti anzoni ye ayeke tâ pendere biani!”​—És. 52:7.

[Kete tënë na gbe ni]

Mo dabe ti mo na ni?

• Mbage wa ti “nzoni tënë” mbeti ti Paul na aRomain aluti mingi na ndo ni?

• Nyen la a lingbi e mû maboko na azo ti hinga?

• Na lege wa ‘nzoni tënë na ndo ti Christ’ aga na ye ti nzoni na e nga na ambeni zo?

[Ahundango tënë ti manda na ye]

[Foto na lembeti 16]

Nzoni tënë so mbeti ti Paul na aRomain aluti na ndo ni mingi andu kota kusala ti Jésus na yâ ti ye so Nzapa aleke ti sara

[Foto na lembeti 17]

A dü e kue na mbeni sioni ye na yâ ti tere ti e: siokpari!