Kuli Ondaka Yiwa Omanu Vosi Va Sukila

‘Ondaka yiwa oyo unene wa Suku u popela vosi.’—VA ROM. 1:16.

1, 2. Momo lie o kundila ‘ondaka yiwa yusoma,’ kuenda atosi api wa siata oku tukula?

 ‘ÑUETE esanju lioku kunda ondaka yiwa komanu eteke leteke.’ Pamue wa yevelevo esanju liaco loku popia olondaka ndevi. Omo okuti Wumbangi ya Yehova, wa kũlĩha esilivilo lioku kunda “ondaka . . . yiwa yusoma.” Citava okuti ivaluka ocitumasuku ca Yesu catiamẽla kupange waco.—Mat. 24:14.

² Poku kunda ‘ondaka yiwa yusoma,’ o kasi oku amisako upange una Yesu a fetikile. (Tanga Luka 4:43.) Pamue etosi wa siata oku tukula calua poku kundila omanu, lieli okuti, ndopo Suku o ka malako ovitangi viomanu. Eye o ka kundula etavo liesanda, kuenda olondingaĩvi viosi eci a ka nena “ohali ya lua.” (Mat. 24:21) Handi vali, wa siatavo oku va sapuila okuti Usoma wa Suku u ka nena Oluali luokaliye, muna mu ka kala ombembua kuenda esanju ka li pui. ‘Ondaka yiwa yusoma,’ yi kuete elitokeko ‘londaka yiwa ya sapuiwile ku Avirahama, yiti: “Olofeka viosi vi ka sumũlũhila kokuove.”’—Va Gal. 3:8.

3. Momo lie tu popela okuti Upostolo Paulu wa lekisa esilivilo liondaka yiwa velivulu a sonehela va Roma?

³ Eci hẽ, ci lekisa okuti ka tu pondola oku kapako atosi a velapo atiamẽla kondaka yiwa omanu va sukila? Upostolo Paulu vukanda a sonehela va Roma, wa tukula ondaka “usoma” onjanja yimosi, pole “ondaka yiwa” wa yi tukula 12 kolonjanja. (Tanga va Roma 14:17.) Atosi api atiamẽla kondaka yiwa Paulu a tukula olonjanja vialua velivulu liaco? Momo lie atosi aco ondaka yiwa a kuetele esilivilo? Kuenda momo lie tu sukilila oku sokolola atosi aco poku kundila “ondaka yiwa ya Suku” komanu va sangiwa vocikanjo cetu?—Mar. 1:14; Va Rom. 15:16; 1 Va Tes. 2:2.

Ceci va Roma va Sukilile

4. Eci Paulu a kala vokayike onjanja yatete ko Roma, ocina cipi a kundila omanu?

⁴ Oku kũlĩha atosi Paulu a tukula eci a kapiwile vokayike onjanja yatete ko Roma, ci kuete esilivilo. Velivulu liaco tu tangamo okuti, eci vamue va Yudea va ko nyulile, ‘wa eca uvangi (1) wusoma wa Suku kuenda wa va lomboluila luloño ovina via tiamẽla (2) ku Yesu.’ Nye ceyililako? “Vamue va tava kovina via popiwa, vamue ka va tavele.” Pole, Paulu ‘wa tambula  lesanju vosi veyile kokuaye, loku va kundila (1) usoma wa Suku kuenda oku va longisa ovina viomuenyo wa (2) Ñala Yesu Kristu.’ (Ovil. 28:17, 23-31) Ocili okuti, Paulu wa kapeleko Usoma wa Suku. Pole, ocina cipi a velisilepo? Ocina ca velapo Vusoma waco, ocikele ca Yesu vocipango ca Suku.

5. Etosi lipi lia kuatele esilivilo Paulu a tukula poku sonehela va Roma?

⁵ Omanu va sukila oku kũlĩha Yesu loku kolela kokuaye. Kelivulu lia va Roma, Paulu wa lekisa esilivilo liaco. Kefetikilo liukanda waco wa soneha hati: “Mbumba [Suku] lutima wange wosi vupange woku sapula ondaka yiwa Yomõlaye.” Eye wa amisako hati: “Si kuete osõi yondaka yiwa. Ondaka yaco oyo unene wa Suku u popela vosi va kuete ekolelo.” Noke wa tukula otembo “Suku a [ka] tetuluila ku Kristu Yesu ovina viomanu viuyombeki ndondaka yiwa ñunda ñunda.” Wa popiavo hati: “Tunde ko Yerusalãi, ñuale-e toke ki Iliriku, nda sapula cosi condaka yiwa ya Kristu.” a (Va Rom. 1:9, 16; 2:16; 15:19) Oco hẽ, momo lie Paulu a velisililepo ulandu wa Yesu Kristu poku sonehela va Roma?

6, 7. Nye ci popiwa catiamẽla kefetikilo liekongelo lio ko Roma kuenda velie va pangele onepa kekongelo liaco?

⁶ Ka tua kũlĩhĩle ndomo ekongelo lio ko Roma lia fetika. Anga hẽ va Yudea kuenda olomongoloke via kala ko Pendekoste yunyamo wa 33 N.Y.Y, va tiukila ko Roma Ndakristão? (Ovil. 2:10) Ale Akristão vakualomĩlu kuenda olongende ovo va sandeka ocili ko Roma? Ci kale okuti oco, ale hacoko, tua kũlĩha okuti eci Paulu a soneha elivulu eli kunyamo wo 56 N.Y.Y., ekongelo liaco lia tumbikiwile ale. (Va Rom. 1:8) Oco hẽ, omanu vapi va kala vekongelo liaco?

⁷ Vamue va kala vakuepata lia va Yudea. Paulu wa lamisapo Androniko la Juniasi hati, “vangandiange,” ci lekisa okuti va kala epata liaye va Yudea. Akuila, Utungi wolombalaka ko Roma, lukãi waye Priska, va kalavo va Yudea. (Va Rom. 4:1; 9:3, 4; 16:3, 7; Ovil. 18:2) Pole, vamanji valua Paulu a tumisa ovilamo va kala Vakualofeka. Vamue va kala “vakuanjo ya Kaisare,” ci lekisa okuti va kala apika va Kaisare kuenda olonalavayi.—Va Fil. 4:22; Va Rom. 1:6; 11:13.

8. Va Roma va liyakele locitangi cipi?

⁸ Akristão vosi va kala ko Roma va li yakele locitangi cimue okuti vosi yetu, tu kasivo oku liyaka laco. Paulu wa tukula ocitangi caco eci a soneha hati: “Vosi va linga ekandu, kuenje va lipumbisa ulamba wa Suku.” (Va Rom. 3:23) Ocili okuti, omanu vosi Paulu a sonehela va sukilile oku limbuka okuti vakuakandu kuenda okuti, oku kolela ku Suku oco lika ci va yovola.

Omanu va Sukila Oku Limbuka Okuti Vakuakandu

9. Ndomo Paulu a ci popia, ondaka yiwa yi kuatisa ndati omanu?

⁹ Paulu kefetikilo liukanda a sonehela va Roma, wa tukula esilivilo liondaka yiwa a kala oku kunda eci a popia hati: “Si kuete osõi yondaka yiwa. Ondaka yaco oyo unene wa Suku u popela vosi va kuete ekolelo, tete va Yudea, noke va Helasi.” Ocili okuti, kua kala epuluvi lioku popeliwa. Pole, oco omunu a popeliwe, wa sukilile oku kuata ekolelo ndomo ca sonehiwa kelivulu lia Havakuki 2:4, hati: “Ukuesunga o muila omuenyo kekolelo liaye.” (Va Rom. 1:16, 17; Va Gal. 3:11; Va Hev. 10:38) Oco hẽ, ondaka yiwa yi popela ndati omanu, nda “vosi va linga ekandu”?

10, 11. Momo lie omanu vamue ka va kuetele elomboloko liolondaka vi sangiwa kelivulu lia va Roma 3:23, osimbu okuti vakuavo sio?

 ¹⁰ Osimbu omunu ka kuete ekolelo li tuala komuenyo, o sukila oku limbuka okuti ukuakandu. Komanu vana va longisiwa oku tava ku Suku, haivo va kũlĩha ovilongua vimue Viembimbiliya tunde vutila, ondaka eyi ka yi va komohisa. (Tanga Ukundi 7:20.) Ci kale okuti va tava, ale ka va tava, omanu vaco va kuete elomboloko liolondaka via Paulu wa popia hati: “Vosi va linga ekandu.” (Va Rom. 3:23) Kupange wetu woku kunda, citava okuti tu sanga omanu vana ka va kũlĩhĩle elomboloko liondaka yaco.

¹¹ Kolonepa vimue violuali, omanu ka va longisiwa okuti vakuakandu, ale va piñala ekandu. Pole, va tava okuti vakuakulueya, kuenda va kuete ovituwa vĩvi, haivo va lingainga ovina ka via sungulukile. Handi vali, va kũlĩha okuti vakuavo va kuetevo ocitangi caco. Pole, omo okuti ka va longisiwile tunde vutila, ka va kũlĩhĩle esunga lieci ovo kuenda omanu vakuavo va liyakela locitangi caco. Kalimi amue, oku tukula omunu hati ukuekandu, ci lomboloka okuti ondingaĩvi, ale wa tomba ovihandeleko viofeka. Omunu wosi wa kula locisimĩlo caco, ka tẽla oku kuata elomboloko liokuti ukuakandu ndomo Paulu a ci popia.

12. Momo lie omanu valua ka va tavela okuti vakuakandu?

¹² Ndaño muẽle kolofeka vina ku sangiwa omanu va litukula hati Akristão, valua ka va tava okuti vakuakandu. Momo lie? Momo, ndaño va siata oku enda konembele, ulandu wa Adama la Eva u sangiwa Vembimbiliya, va u tenda ndesapulo liesanda ale lioku luvikiya. Vakuavo va kulila kovitumãlo vina okuti omanu vaco ka va tava ku Suku. Omanu vaco ka va tava okuti kuli Suku kuenda ka va kuete elomboloko liokuti, kuli Umue wa Velapo o tumbika ovihandeleko viatiamẽla kovituwa viwa, kuenda okuti oku lueya ovihandeleko viaco ci lomboloka oku linga ekandu. Ovo va sokisiwa lomanu vo kocita catete vana Paulu a popia hati, ka va kuete ‘elavoko’ kuenda ‘omo va kasi voluali, ka va kũlĩhile Suku.’—Va Efe. 2:12.

13, 14. (a) Cipi ocina cimue ci lekisa okuti vana ka va tava ku Suku haivo ka va tava okuti tuakuakandu, ka va kuete esunga? (b) Atatahãi a siata oku vetiya omanu valua oku linga nye?

¹³ Vukanda Paulu a sonehela va Roma, wa tukula ovina vivali vi lekisa okuti ndaño omanu va citiwila volofeka viñi viñi, lomue o kuete esunga lioku tatãla okuti ka kuete ekandu. Cimuamue haico catiamẽla komanu vo koloneke vilo. Catete, ovina viosi via lulikiwa, vi eca uvangi wokuti kuli Ululiki. (Tanga Va Roma 1:19, 20.) Ondaka eyi, yi kuete elitokeko leci Paulu a popia poku sonehela va Heveru eci a kala ko Roma, hati: “Onjo yosi yi tungiwa lomunu, puãi, u wa tunga ovina viosi, Suku.” (Va Hev. 3:4) Eci ci lekisa okuti kuli Ululiki umue wa tunga ale wa nena ovina viosi vi kasi voluali.

¹⁴ Paulu wa kuatele esunga lioku sonehela va Roma, oku kongelamo va Isareli yosimbu okuti, lomue o kuete ‘esunga’ lioku fendela oviñumañuma. Cimuamue haico ci popiwa komanu vana va lipekela lonjila ka ya sungulukile, pamue alume ale akãi va likuatela pokati oloñeyi vĩvi. (Va Rom. 1:22-27)  Lolondaka evi, Paulu wa lekisa okuti “ci kale va Yudea, ci kale va Helasi, vosi muele va kasi vomi yekandu.”—Va Rom. 3:9.

‘Uvangi wa Eciwa’

15. Velie va kuete owanji wo vutima, kuenda u va vetiya oku linga nye?

¹⁵ Elivulu lia va Roma li situlula esunga likuavo lieci omanu va sukilila oku limbuka okuti vakuakandu kuenda oku kũlĩha onjila yoku yovuiwa. Catiamẽla kocihandeleko Suku a ecele ku va Isareli, Paulu, wa soneha hati: “Vosi va kasi lovihandeleko kuenje va linga akandu va tetuluiwa lovihandeleko.” (Va Rom. 2:12) Poku amisako locisimĩlo caye, wa lekisa okuti omanu vakualofeka viosi ale vakuapata añi añi, ndaño ka va kũlĩhĩle ovihandeleko, va linga ovina ndava va “pokola kovihandeleko.” Momo lie omanu vaco va pisila ocituwa coku lipekela lomunu ukuepata, umondi, kuenda oku iva? Paulu wa tukula esunga liaco hati: Ovo va kuete owanji wo vutima.—Tanga Va Roma 2:14, 15.

16. Momo lie oku kuata owanji wo vutima ka ci tatekela omunu oku linga ekandu?

¹⁶ Ove pamue wa siata oku mola okuti, oku kuata owanji wo vutima una wimba ciwa uvangi, ka ci lomboloka okuti omunu o ka kuama olonumbi viayo. Ulandu wa va Isareli weca uvangi waco. Va Isareli ndaño va kuatele owanji wo vutima, lovihandeleko va tambuile ku Suku vioku yuvula oku iva, kuenda ukahokolo, va enda oku sinila owanji waco Lovihandeleko via Yehova. (Va Rom. 2:21-23) Ovo va kuata eko kuenda va kala vakuakandu, kuenje ka va tẽlele oku pokola kolonumbi via Suku lo kocipango Caye. Omo liaco, va nyõla ukamba va kuatele Lululiki wavo.—Ovis. 19:11; 20:10; Va Rom. 3:20.

17. Elembeleko lipi li sangiwa kelivulu lia va Roma?

¹⁷ Ovina tua konomuisa velivulu lia va Roma vi tu kuatisa oku limbuka ekalo liomanu vosi kovaso a Tõlo, oku kongelamo etu. Pole, eci hacoko lika Paulu a popia. Poku tukula olondaka via Daviti Kosamo 32:1, 2, wa soneha hati: “Ava okuti olohole viavo via ecelua, lakandu avo a tuvikiwa, ovo va sumũlũha. Omunu Ñala [Yehova] ko veta eko wa sumũlũha.” (Va Rom. 4:7, 8) Ocili okuti, Suku wa linga eliangiliyo liwa lioku yovola omanu kekandu.

Ondaka Yiwa ya Tiamẽla ku Yesu

18, 19. (a) Ndomo ca lekisiwa kelivulu lia va Roma, konepa yipi yondaka yiwa Paulu a tiamisilile utima? (b) Nye tu sukila oku limbuka oco tu tambule asumũlũho Usoma?

¹⁸ Ove pamue o popia ndoco: “Eyi oyo ondaka yiwa!” Eci ci tu ivaluisa onepa yondaka yiwa Paulu a tukula kelivulu lia va Roma. Ndomo ca lomboluiwa ale, Paulu wa soneha hati: “Si kuete osõi yondaka yiwa. Ondaka yaco oyo unene wa Suku u popela vosi va kuete ekolelo.”—Va Rom. 1:15, 16.

¹⁹ Ondaka yaco yiwa yi tiamisiwila kocikele ca Yesu voku tẽlisiwa kuocipango ca Suku. Paulu wa tiamisilile utima ‘keteke Suku a ka tetuluila vu Kristu Yesu ovina viomanu viuyombeki ndondaka yiwa’ a kunda. (Va Rom. 2:16) Poku popia olondaka evi, ka kaile oku pembula ‘usoma wa Kristu haiwo wa Suku,’ ale ceci Suku a ka linga vonduko Yusoma waco. (Va Efe. 5:5) Pole, wa lekisa okuti oco tu kuate omuenyo, lasumũlũho Usoma wa Suku, tu sukila (1) oku kũlĩha okuti kovaso a Suku tuakuakandu, kuenda (2) oku limbuka esunga lieci tu sukilila oku kolela ku Yesu Kristu oco tu tambule ongecelo yakandu etu. Eci omunu a kuata elomboloko liaco, loku tava kovina  via kongela vocipango ca Suku, kuenda oku limbuka ndomo ceca elavoko, o vetiyiwa oku popia lesanju hati, “Ocili muẽle, eyi oyo ondaka yiwa!”

20, 21. Kupange woku kunda, momo lie tu sukilila oku kapako ondaka yiwa ya lomboluiwa kelivulu lia va Roma, kuenda nye ci yililako?

²⁰ Osimbu tu tẽlisa upange wetu woku kunda, tu sukila oku tiamisila utima konepa eyi yondaka yiwa. Catiamẽla ku Yesu, Paulu wa tukula olondaka via Isaya hati: “Lomue [u] kolela o kutisua osõi.” (Va Rom. 10:11; Isa. 28:16) Esapulo liatiamẽla ku Yesu, ka li komõhisa omanu vana va kũlĩha eci Embimbiliya li popia catiamẽla kekandu. Pole, komanu vakuavo esapulo liaco li molẽha okuti liokaliye, kuenda ka va li kũlĩhĩle, ale ka li taviwa vofeka yavo. Osimbu omanu vaco va kũlĩha Suku locili Covisonehua, tu sukila oku va lomboluila ocikele ca Yesu. Ocipama ci kuãimo ci ka lombolola ndomo elivulu lia va Roma ocipama 5, li situlula onepa eyi yondaka yiwa. Tu ka limbukavo ndomo elilongiso liaco li tu kuatisa kupange woku kunda.

²¹ Ci sanjuisa calua oku kuatisa vakuavitima via sunguluka oku kuata elomboloko liondaka yiwa ya tukuiwa kelivulu lia va Roma, momo “ondaka yaco oyo unene wa Suku u popela vosi va kuete ekolelo.” (Va Rom. 1:16) Handi vali, tu ka molavo ndomo vakuetu va ka kolela kolondaka via Paulu vi sangiwa kelivulu lia va Roma 10:15, vi popia hati: “Olomãi viava va sapula ondaka yiwa haiyo yombembua, via posoka nye!”—Isa. 52:7.

[Atosi pombuelo yamẽla]

O ci Ivaluka?

• Elivulu lia va Roma li situlula onepa yipi yondaka yiwa?

• Ovina vipi tu sukila oku kuatisa vakuetu oco va kuate elomboloko liaco?

• “Ondaka yiwa ya Kristu” yeca asumũlũho api kokuetu kuenda ku vakuetu?

[Apulilo Elilongiso]

[Elitalatu kemẽla 8]

Vondaka yiwa ya tukuiwa kelivulu lia va Roma mua kongela ocikele ca Yesu vocipango ca Suku

[Elitalatu kemẽla 9]

Vosi yetu tua citiwa letime liekandu!