‘O Ntlele le Mangwalo a go Phuthwa, Kudukudu Matlalo a go Ngwalela’

KA MANTŠU ao a lego ka mo godimo, moapostola Paulo o ile a kgopela moromiwagotee le yena e lego Timotheo gore a mo tlele le tše dingwe tša dilo tša go ngwalela. Paulo o be a bolela ka mangwalo a go phuthwa le matlalo a go ngwalela a mohuta mang? Ke’ng seo se dirilego gore a bolele mantšu a? Gona re ka ithuta’ng kgopelong ya gagwe?

Magareng ga lekgolo la pele la nywaga C.E. ge Paulo a be a ngwala mantšu a, dipuku tše 39 tša Mangwalo a Seheberu di be di arogantšwe ka dipukwana tše 22 goba tše 24 gomme go bonagala bontši bja tšona e be e le mangwalo a go phuthwa ao a aroganego. Moporofesara Alan Millard o hlokometše gore gaešita le ge mangwalo a a go phuthwa a be a bitša kudu, a be “a hwetšagala go bao ba bego ba ikgona.” Ba bangwe ba be ba na le bonyenyane le tee. Ka mohlala, molaki wa Moethiopia o be a na le lengwalo la go phuthwa ka koloing ya gagwe gomme o be a “bala puku ya moporofeta Jesaya ka go hlaboša.” O be a na le ‘matla tlase ga Kandase kgošigadi ya Baethiopia gomme a okametše matlotlo a gagwe ka moka.’ O swanetše go ba a be a humile ka mo go lekanego go ka ba le dikarolo tša Mangwalo.—Dit. 8:27, 28.

Kgopelong ya gagwe go Timotheo, Paulo o ngwadile gore: “Ge o etla o ntlele le seaparo seo ke se tlogetšego Teroa go Karepo le mangwalo a go phuthwa, kudukudu matlalo a go ngwalela.” (2 Tim. 4:13) Se se šišinya gore Paulo o be a na le dipuku tše mmalwa. Dipukung ka moka tšeo Paulo a bego a na le tšona, e be e le Lentšu la Modimo leo e bego e le la bohlokwa kudu go yena. Mabapi le go dirišwa ga polelwana “matlalo a go ngwalela” temaneng ye, seithuti se sengwe sa Beibele e lego A. T. Robertson, se boletše gore: “Go bonagala mangwalo a ka mo go kgethegilego e be e le dikopi tša dipuku tša Testamente ya Kgale, e le matlalo a go ngwalela ao a bego a bitša kudu go feta phaphirase.” Go tloga bofseng bja gagwe go ya pele, Paulo o be a ‘rutilwe ke Gamaliele ka boyena,’ e lego yo a bego a ruta Molao wa Moshe gomme a tšeelwa godimo ke batho ka moka. Ka go re’alo, re bona lebaka leo Paulo a ka bego a be a na le dikopi tša gagwe tša mangwalo a go phuthwa a Lentšu la Modimo.—Dit. 5:34; 22:3.

Kamoo Bakriste ba Dirišitšego Mangwalo a go Phuthwa ka Gona

Lega go le bjalo, batho ba bantši ba be ba se na Mangwalo a Makgethwa a go phuthwa. Ka gona, bontši bja Bakriste ba mehleng yeo bo be bo ka kgona bjang go ba le Lentšu la Modimo? Re ka hwetša karabo lengwalong leo Paulo a le ngwaletšego Timotheo pejana. O ngwadile gore: “Ge ke dutše ke etla, tšwela pele o ikgafela go baleng phatlalatša.” (1 Tim. 4:13) Go bala phatlalatša e be e le karolo ya lenaneo la diphuthego tša Bokriste, e lego selo seo e bego e le kgale se dirwa ke batho ba Modimo go tloga mehleng ya Moshe.—Dit. 13:15; 15:21; 2 Bakor. 3:15.

Ka ge Timotheo e be e le mogolo, o be a swanetše go “ikgafela” go baleng ka go hlaboša, e lego seo se bego se tla hola bao ba bego ba se na dikopi  tša Mangwalo. Ga go pelaelo gore ge go be go balwa Lentšu la Modimo phatlalatša, batho ka moka ba be ba theetša ka kelohloko e le gore ba se lahlegelwe le ke lentšu le letee, gomme batswadi le bana ba swanetše go ba ba be ba ahlaahla seo se bego se balwa dibokeng ge ba fihla gae.

Lengwalo la go phuthwa la Jesaya leo le tsebjago kudu la Lewatle le le Hwilego ke la botelele bja dimithara tše ka bago tše 7,3. Ka ge lengwalo la go phuthwa le be le na le dikota ka mahlakoreng ka bobedi gomme gantši le khupetšwa e le gore le šireletšwe, le swanetše go ba le be le le boima. Go bonagala Bakriste ba bantši ba be ba ka se kgone go a rwala ka bontši ge ba eya go bolela ditaba tše dibotse. Gaešita le ge Paulo a be a na le Mangwalo a itšego a go phuthwa ao a bego a a diriša, go bonagala a be a ka se kgone go a rwala ka moka maetong a gagwe. Go molaleng gore o tlogetše a mangwe a ona kua Teroa le mogwera wa gagwe e lego Karepo.

Re ka Ithuta’ng Mohlaleng wa Paulo?

Pele a dira kgopelo ye, Paulo yo a bego a golegilwe Roma ka lekga la bobedi o ngwadile gore: “Ke lwele ntwa e botse, ke feditše go kitima lebelo . . . Go tloga mo nakong ye go ya pele ke boloketšwe mphapahlogo wa toko.” (2 Tim. 4:7, 8) Go bonagala a ngwadile mantšu a moo e ka bago 65 C.E. nakong ya tlaišo ya Nero. Go be go le bohloko kudu go ba kgolegong ka nako yeo. Ge e le gabotse, o be a ikwa gore o be a le kgauswi kudu le go bolawa. (2 Tim. 1:16; 4:6) Go a kwešišega gore Paulo o ile a kganyoga ka pelo ka moka gore a hwetše mangwalo a gagwe a go phuthwa. Gaešita le ge a be a kgodišegile gore o be a lwele ntwa e botse go fihla mafelelong, o be a fagahlela go tšwela pele a imatlafatša ka go ithuta Lentšu la Modimo.

Go bonagala Timotheo a be a sa dutše a le Efeso ge a be a hwetša kgopelo ya Paulo. (1 Tim. 1:3) Bonyenyane e ka ba dikhilomithara tše 1 600 go tloga Efeso go ya Roma o phatša Teroa. Lengwalong lona leo, Paulo o kgothaleditše Timotheo gore: “Dira sohle se o ka se kgonago gore o fihle pele ga marega.” (2 Tim. 4:21) Beibele ga e bolele ge e ba Timotheo a ile a hwetša sekepe sa go mo iša Roma ka nako yeo Paulo a e kgopetšego.

Re ka ithuta’ng mantšung a Paulo a go kgopela “mangwalo a go phuthwa, kudukudu matlalo a go ngwalela”? O ile a dula a kganyoga go ithuta Lentšu la Modimo nakong ye e gateletšago kudu ya bophelo bja gagwe. Na ga o bone se e le sephiri sa go dula ga gagwe a phetše gabotse moyeng e bile a le mafolofolo gotee le go ba mothopo wa kgothatšo go ba bantši?

Lehono re tloga re šegofaditšwe kudu ge eba re na le kopi ya rena ka noši e feletšego ya Beibele! Ba bangwe ba rena ba bile ba na le dikopi tše mmalwa le diphetolelo. Ka go swana le Paulo, re swanetše go hlagolela phišego ya go kwešiša Mangwalo ka mo go tseneletšego. Mangwalong a 14 a buduletšwego ao Paulo a ilego a hwetša tokelo ya go a ngwala, lengwalo la bobedi leo a le ngwaletšego Timotheo e bile lona la mafelelo leo a le ngwadilego. Kgopelo ya gagwe e tšwelela mafelelong a puku yeo. Ge e le gabotse, kgopelo ya Paulo ya gore Timotheo a ‘tle le mangwalo a go phuthwa, kudukudu matlalo a go ngwalela,’ e bile e nngwe ya dikgopelo tša gagwe tša mafelelo tšeo a di ngwadilego.

Na o tloga o kganyoga go lwa ntwa e botse ya tumelo go fihla mafelelong, go etša ge Paulo a dirile? Na o nyaka go dula o le matla moyeng gomme o itokišeditše go tšea karolo modirong wa go nea bohlatse ge feela Morena a sa nyaka gore re tšwele pele? Ka gona, ke ka baka la’ng o sa dire seo Paulo a bego a kgothaletša Bakriste go se dira? “O itlhokomele ka mehla, o hlokomele le go ruta ga gago” ka gore ka phišego le ka mo go sa kgaotšego o ithute Beibele, yeo ga bjale e hwetšagalago bathong ba bantši go feta le ge e le neng pele ka ditsela tšeo go lego bonolo kudu go e fihlelela go feta mangwalo a go phuthwa.—1 Tim. 4:16.

[Map/​Pictures on pages 18, 19]

(Bakeng sa mongwalo o beakantšwego ka mokgwa wa kgatišo, bona kgatišo ka boyona)

Efeso

Teroa

Roma