«Να Έχετε Εκτίμηση για Εκείνους που Εργάζονται Σκληρά Μεταξύ Σας»

«Να έχετε εκτίμηση για εκείνους που εργάζονται σκληρά μεταξύ σας και προΐστανται σε εσάς σε σχέση με τον Κύριο και σας νουθετούν».​—1 ΘΕΣ. 5:12.

1, 2. (α) Ποια ήταν η κατάσταση της εκκλησίας της Θεσσαλονίκης όταν ο Παύλος έγραψε την πρώτη του επιστολή προς αυτήν; (β) Τι πρότρεψε ο Παύλος τους Θεσσαλονικείς;

ΦΑΝΤΑΣΤΕΙΤΕ ότι είστε μέλος της εκκλησίας της Θεσσαλονίκης τον πρώτο αιώνα, μιας από τις πρώτες εκκλησίες που ιδρύθηκαν στην Ευρώπη. Ο απόστολος Παύλος είχε δαπανήσει αρκετό χρόνο για την εποικοδόμηση των αδελφών σε εκείνη την πόλη. Ίσως να είχε διορίσει πρεσβυτέρους για να ηγούνται, όπως είχε συμβεί και σε άλλες εκκλησίες. (Πράξ. 14:23) Αλλά μετά το σχηματισμό της εκκλησίας, οι Ιουδαίοι οργάνωσαν οχλαγωγία για να απαλλάξουν την πόλη από την παρουσία του Παύλου και του Σίλα. Οι Χριστιανοί που απέμειναν εκεί μπορεί να ένιωθαν εγκαταλειμμένοι, ακόμη και φοβισμένοι.

² Όπως ήταν ευνόητο, μετά τη φυγή του από τη Θεσσαλονίκη, ο Παύλος ανησυχούσε για τη νεοσύστατη εκκλησία. Προσπάθησε να επιστρέψει, αλλά “ο Σατανάς έφραξε” το δρόμο του. Έτσι λοιπόν, έστειλε τον Τιμόθεο για να ενθαρρύνει την εκκλησία. (1 Θεσ. 2:18· 3:2) Όταν ο Τιμόθεος έφερε καλά νέα, ο Παύλος υποκινήθηκε να γράψει στους Θεσσαλονικείς μια επιστολή. Μεταξύ άλλων, τους πρότρεψε να “έχουν εκτίμηση για εκείνους που προΐσταντο σε αυτούς”.​—Διαβάστε 1 Θεσσαλονικείς 5:12, 13.

3. Ποιους λόγους είχαν οι Θεσσαλονικείς Χριστιανοί για να δείχνουν άφθονη εκτίμηση στους πρεσβυτέρους;

 ³ Οι αδελφοί που ηγούνταν ανάμεσα στους Θεσσαλονικείς Χριστιανούς δεν ήταν τόσο έμπειροι όσο ο Παύλος και οι συνταξιδιώτες του, ούτε διέθεταν την πλούσια πνευματική κληρονομιά των πρεσβυτέρων της Ιερουσαλήμ. Άλλωστε, η εκκλησία δεν είχε συμπληρώσει ούτε έναν χρόνο ζωής ακόμη! Παρ’ όλα αυτά, τα μέλη της είχαν λόγους να είναι ευγνώμονες για τους πρεσβυτέρους τους, οι οποίοι “εργάζονταν σκληρά”, “προΐσταντο” στην εκκλησία και “νουθετούσαν” τους αδελφούς. Πράγματι, είχαν βάσιμους λόγους να “δείχνουν [στους πρεσβυτέρους] υπεράφθονη εκτίμηση με αγάπη”. Έπειτα από αυτή την παράκληση, ο Παύλος τούς έδωσε τη συμβουλή να είναι «ειρηνικοί ο ένας με τον άλλον». Αν εσείς ήσασταν τότε στη Θεσσαλονίκη, θα δείχνατε βαθιά εκτίμηση για το έργο των πρεσβυτέρων; Πώς βλέπετε τα «δώρα σε μορφή ανθρώπων» τα οποία έχει προμηθεύσει ο Θεός στην εκκλησία σας μέσω του Χριστού;​—Εφεσ. 4:8.

«Εργάζονται Σκληρά»

4, 5. Γιατί απαιτούσε σκληρή εργασία από τους πρεσβυτέρους της εποχής του Παύλου η διδασκαλία της εκκλησίας, και γιατί ισχύει το ίδιο σήμερα;

⁴ Αφού έστειλαν τον Παύλο και τον Σίλα στη Βέροια, από ποιες απόψεις “εργάζονταν σκληρά” οι πρεσβύτεροι στη Θεσσαλονίκη; Μιμούμενοι τον Παύλο, αναμφίβολα δίδασκαν την εκκλησία χρησιμοποιώντας τις Γραφές. “Εκτιμούσαν όμως οι Θεσσαλονικείς Χριστιανοί το Λόγο του Θεού;” ίσως αναρωτηθείτε. Άλλωστε, η Γραφή λέει ότι οι Βεροιείς «είχαν πιο ευγενικό φρόνημα από εκείνους που ήταν στη Θεσσαλονίκη, . . . εξετάζοντας με προσοχή τις Γραφές καθημερινά». (Πράξ. 17:11) Ωστόσο, η σύγκριση γινόταν με τους Θεσσαλονικείς Ιουδαίους γενικά, όχι με τους Χριστιανούς. Όσοι έγιναν πιστοί “δέχτηκαν το λόγο του Θεού, όχι ως λόγο ανθρώπων, αλλά ως λόγο Θεού”. (1 Θεσ. 2:13) Οι πρεσβύτεροι πρέπει να εργάζονταν σκληρά για να τρέφουν πνευματικά εκείνους τους πιστούς.

⁵ Σήμερα, η τάξη του πιστού και φρόνιμου δούλου εφοδιάζει το ποίμνιο του Θεού με “τροφή στον κατάλληλο καιρό”. (Ματθ. 24:45) Τα μέλη της εκκλησίας μπορεί να έχουν άφθονα Γραφικά έντυπα, ενώ σε μερικές γλώσσες είναι διαθέσιμα και εργαλεία όπως το Ευρετήριο Εκδόσεων Σκοπιάς και η Βιβλιοθήκη της Σκοπιάς σε CD-ROM. Επιπλέον, υπό την κατεύθυνση του δούλου, οι τοπικοί πρεσβύτεροι εργάζονται σκληρά για να τρέφουν πνευματικά τους αδελφούς τους. Για να ικανοποιούν τις πνευματικές ανάγκες της εκκλησίας, οι πρεσβύτεροι δαπανούν ώρες ολόκληρες προετοιμάζοντας μέρη για τις συναθροίσεις ώστε να μπορούν να παρουσιάζουν την προσδιορισμένη ύλη με αποτελεσματικό τρόπο. Έχετε σκεφτεί πόσο χρόνο δαπανούν οι πρεσβύτεροι προετοιμάζοντας τα μέρη τους για τις συναθροίσεις και τις συνελεύσεις;

6, 7. (α) Ποιο παράδειγμα είχε θέσει ο Παύλος για τους πρεσβυτέρους στη Θεσσαλονίκη; (β) Γιατί ίσως είναι δύσκολο για τους πρεσβυτέρους σήμερα να μιμούνται τον Παύλο;

⁶ Οι πρεσβύτεροι στη Θεσσαλονίκη θυμούνταν το θαυμάσιο παράδειγμα που είχε θέσει ο Παύλος ως προς την ποίμανση του ποιμνίου. Οι επισκέψεις που έκανε δεν γίνονταν με τυπικό τρόπο ή με το αίσθημα του καθήκοντος. Όπως εξετάσαμε στο προηγούμενο άρθρο, ο Παύλος “έγινε γλυκύς . . . όπως όταν περιθάλπει τα παιδιά της η μητέρα που θηλάζει”. (Διαβάστε 1 Θεσσαλονικείς 2:7, 8) Ήταν μάλιστα πρόθυμος “να μεταδώσει την ίδια του την ψυχή”! Τέτοια προθυμία έπρεπε να δείχνουν και εκείνοι οι πρεσβύτεροι στο ποιμαντικό τους έργο.

⁷ Οι Χριστιανοί ποιμένες σήμερα μιμούνται τον Παύλο περιθάλποντας το ποίμνιο. Μερικά πρόβατα μπορεί εκ φύσεως να μην είναι εγκάρδια ή φιλικά. Και πάλι, όμως, οι πρεσβύτεροι προσπαθούν να εκδηλώνουν ενόραση και να “βρίσκουν το καλό” σε αυτά. (Παρ. 16:20) Βέβαια, όντας και οι ίδιοι ατελείς, οι πρεσβύτεροι ίσως διεξάγουν αγώνα προκειμένου να διακρατούν θετική άποψη για το κάθε άτομο. Καθώς όμως κάνουν το καλύτερο που μπορούν για να είναι γλυκείς προς όλους, δεν πρέπει άραγε να επαινούνται για τις προσπάθειες που καταβάλλουν να είναι καλοί ποιμένες υπό την ηγεσία του Χριστού;

8, 9. Ποιοι είναι μερικοί τρόποι με τους οποίους οι πρεσβύτεροι “επαγρυπνούν για τις ψυχές μας” σήμερα;

⁸ Όλοι μας έχουμε λόγους να είμαστε «υποτακτικοί» στους πρεσβυτέρους. Όπως έγραψε ο Παύλος, “εκείνοι επαγρυπνούν για τις ψυχές  μας”. (Εβρ. 13:17) Η φράση αυτή μας θυμίζει τον κατά γράμμα ποιμένα που στερείται τον ύπνο του για να προστατέψει το ποίμνιό του. Παρόμοια, και οι πρεσβύτεροι σήμερα μπορεί να θυσιάσουν τον ύπνο τους για να φροντίσουν τις ανάγκες ατόμων που έχουν είτε κλονισμένη υγεία είτε συναισθηματικά ή πνευματικά προβλήματα. Για παράδειγμα, οι αδελφοί των Επιτροπών Προσέγγισης Νοσοκομείων έχουν διακόψει τον ύπνο τους για να χειριστούν έκτακτα ιατρικά ζητήματα. Αλλά πόσο εκτιμούμε την υπηρεσία τους όταν αντιμετωπίζουμε εμείς μια τέτοια κατάσταση!

⁹ Οι πρεσβύτεροι των Περιφερειακών Επιτροπών Οικοδόμησης και των επιτροπών παροχής βοήθειας εργάζονται σκληρά για να βοηθήσουν τους αδελφούς. Αξίζουν την ολόκαρδη υποστήριξή μας! Πάρτε για παράδειγμα τις προσπάθειες που έγιναν για την παροχή βοήθειας όταν ο κυκλώνας Ναργκίς έπληξε τη Μιανμάρ το 2008. Η ομάδα που μετέφερε τη βοήθεια διέσχισε κατεστραμμένες εκτάσεις διάσπαρτες με πτώματα για να φτάσει στην Εκκλησία Μποθινγκόν, στο δέλτα του ποταμού Ιραουάντι το οποίο πλήγηκε σφοδρά. Όταν οι τοπικοί αδελφοί είδαν ότι ανάμεσα σε εκείνη την ομάδα​—την πρώτη που κατέφθασε στο Μποθινγκόν—​βρισκόταν και ο προηγούμενος επίσκοπος περιοχής τους, φώναξαν: «Κοιτάξτε! Ο επίσκοπος περιοχής μας! Ο Ιεχωβά μάς έσωσε!» Εκτιμάτε εσείς τη σκληρή εργασία που κάνουν οι πρεσβύτεροι μέρα νύχτα; Μερικοί πρεσβύτεροι διορίζονται να υπηρετήσουν σε ειδικές επιτροπές για να χειριστούν δύσκολα δικαστικά προβλήματα. Αυτοί δεν καυχιούνται για τα επιτεύγματά τους. Αλλά όσοι ωφελούνται από την υπηρεσία τους είναι βαθιά ευγνώμονες.​—Ματθ. 6:2-4.

10. Ποια λιγότερο γνωστή εργασία επιτελούν οι πρεσβύτεροι;

¹⁰ Πολλοί πρεσβύτεροι σήμερα έχουν και αρκετή γραφική εργασία. Λόγου χάρη, ο συντονιστής του πρεσβυτερίου ετοιμάζει τα προγράμματα των εβδομαδιαίων συναθροίσεων. Ο γραμματέας της εκκλησίας συντάσσει τις μηνιαίες και τις ετήσιες εκθέσεις υπηρεσίας αγρού. Ο επίσκοπος σχολής ετοιμάζει με προσοχή το πρόγραμμα της σχολής. Κάθε τρεις μήνες, γίνεται έλεγχος στα αρχεία λογαριασμών της εκκλησίας. Οι πρεσβύτεροι διαβάζουν επιστολές από το γραφείο τμήματος και εφαρμόζουν την κατεύθυνση που τους δίνεται, η οποία συμβάλλει στη διατήρηση “της ενότητας όσον αφορά την πίστη”. (Εφεσ. 4:3, 13) Χάρη στις προσπάθειες αυτών των σκληρά εργαζόμενων πρεσβυτέρων, «τα πάντα . . . γίνονται με ευπρέπεια και με διευθέτηση».​—1 Κορ. 14:40.

«Προΐστανται σε Εσάς»

11, 12. Ποιοι προΐστανται στην εκκλησία, και τι περιλαμβάνει αυτό;

¹¹ Ο Παύλος ανέφερε ότι οι σκληρά εργαζόμενοι πρεσβύτεροι της Θεσσαλονίκης “προΐσταντο” στην εκκλησία. Το ρήμα «προΐσταμαι» σημαίνει κατά κυριολεξία «στέκομαι μπροστά» και μπορεί εναλλακτικά να αποδοθεί «κατευθύνω· ηγούμαι». (1 Θεσ. 5:12, υποσ. στη ΜΝΚ) Ο Παύλος είπε για τους ίδιους πρεσβυτέρους ότι “εργάζονταν σκληρά”. Μιλούσε, όχι για έναν «προεδρεύοντα επίσκοπο», αλλά για όλους τους πρεσβυτέρους στην εκκλησία. Σήμερα, οι περισσότεροι πρεσβύτεροι στέκονται μπροστά στην εκκλησία και διεξάγουν συναθροίσεις. Η πρόσφατη προσαρμογή με την οποία υιοθετήθηκε ο όρος «συντονιστής του πρεσβυτερίου» μάς βοηθάει να βλέπουμε όλους τους πρεσβυτέρους ως μέλη ενός ενωμένου πρεσβυτερίου.

¹² Το να «προΐστανται» οι πρεσβύτεροι στην εκκλησία δεν περιλαμβάνει μόνο τη διδασκαλία. Το ίδιο ρήμα χρησιμοποιείται και στο εδάφιο 1 Τιμόθεο 3:4. Ο Παύλος είπε ότι ο επίσκοπος πρέπει να «προΐσταται στο σπιτικό του με καλό τρόπο, έχοντας παιδιά σε υποταγή με κάθε σοβαρότητα». Εδώ, το να «προΐσταται» σημαίνει προφανώς, όχι μόνο να διδάσκει τα παιδιά του, αλλά και να ηγείται στην οικογένεια καθώς και να “έχει παιδιά σε υποταγή”. Ναι, οι πρεσβύτεροι ηγούνται στην εκκλησία, βοηθώντας όλους να υποτάσσονται στον Ιεχωβά.​—1 Τιμ. 3:5.

13. Γιατί ίσως απαιτείται χρόνος για να ληφθεί μια απόφαση στις συναθροίσεις των πρεσβυτέρων;

¹³ Για να προΐστανται με καλό τρόπο στο ποίμνιο, οι πρεσβύτεροι συζητούν μεταξύ τους πώς μπορούν να αντιμετωπίσουν τις ανάγκες της εκκλησίας. Από πλευράς αποδοτικότητας, ίσως θα ήταν πιο πρακτικό αν έπαιρνε ένας πρεσβύτερος  όλες τις αποφάσεις. Εντούτοις, ακολουθώντας το παράδειγμα του κυβερνώντος σώματος του πρώτου αιώνα, τα πρεσβυτέρια στη δική μας εποχή συζητούν ελεύθερα τα διάφορα ζητήματα, αναζητώντας κατεύθυνση από τις Γραφές. Στόχος τους είναι να εφαρμόσουν τις Γραφικές αρχές στις ανάγκες της τοπικής εκκλησίας. Αυτό επιτυγχάνεται ακόμη καλύτερα όταν ο κάθε πρεσβύτερος προετοιμάζεται για τις συναθροίσεις των πρεσβυτέρων, εξετάζοντας τις Γραφές και τις οδηγίες που παρέχει η τάξη του πιστού και φρόνιμου δούλου. Βέβαια, κάτι τέτοιο απαιτεί χρόνο. Όταν υπάρχουν διαφορετικές απόψεις, όπως συνέβη τον πρώτο αιώνα τότε που το κυβερνών σώμα εξέταζε το ζήτημα της περιτομής, ίσως χρειάζεται επιπρόσθετος χρόνος και έρευνα για να υπάρξει ομοφωνία με βάση τις Γραφές.​—Πράξ. 15:2, 6, 7, 12-14, 28.

14. Εκτιμάτε εσείς το γεγονός ότι οι πρεσβύτεροι συνεργάζονται με ενότητα, και γιατί απαντάτε έτσι;

¹⁴ Τι θα μπορούσε να συμβεί αν ένας πρεσβύτερος επιμένει να γίνει το δικό του ή προσπαθεί να προωθήσει τις δικές του ιδέες; Ή αν κάποιος​—σαν τον Διοτρεφή του πρώτου αιώνα—​σπέρνει διχόνοια; (3 Ιωάν. 9, 10) Ασφαλώς, θα υποφέρει ολόκληρη η εκκλησία. Αν ο Σατανάς προσπάθησε να αναστατώσει την εκκλησία του πρώτου αιώνα, μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι και σήμερα θέλει να διασπάσει την ειρήνη της εκκλησίας. Ίσως εκμεταλλευτεί τις ιδιοτελείς ανθρώπινες τάσεις, όπως είναι η επιθυμία για εξοχότητα. Γι’ αυτό, οι πρεσβύτεροι χρειάζεται να καλλιεργούν ταπεινοφροσύνη και να συνεργάζονται ως ενωμένο πρεσβυτέριο. Πόσο εκτιμούμε την ταπεινοφροσύνη τέτοιων συνεργατικών πρεσβυτέρων!

«Σας Νουθετούν»

15. Ποιο είναι το κίνητρο των πρεσβυτέρων όταν νουθετούν έναν αδελφό ή μια αδελφή;

¹⁵ Στη συνέχεια, ο Παύλος τόνισε μια δύσκολη αλλά σημαντική πτυχή του έργου των  πρεσβυτέρων: την παροχή νουθεσίας προς το ποίμνιο. Στις Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές, μόνο ο Παύλος χρησιμοποίησε το ρήμα «νουθετώ». Αυτό μπορεί να αναφέρεται σε ισχυρή συμβουλή αλλά δεν υποδηλώνει εχθρική διάθεση. (Πράξ. 20:31· 2 Θεσ. 3:15) Λόγου χάρη, ο Παύλος έγραψε στους Κορινθίους: «Τα γράφω αυτά, όχι για να σας ντροπιάσω, αλλά για να σας νουθετήσω ως αγαπητά μου παιδιά». (1 Κορ. 4:14) Το κίνητρό του για αυτή τη νουθεσία ήταν το στοργικό του ενδιαφέρον για τους άλλους.

16. Τι είναι καλό να θυμούνται οι πρεσβύτεροι όταν νουθετούν τους άλλους;

¹⁶ Οι πρεσβύτεροι δεν ξεχνούν πόση σημασία έχει ο τρόπος με τον οποίο νουθετούν τους άλλους. Αγωνίζονται να μιμούνται τον Παύλο δείχνοντας καλοσύνη, στοργή και προθυμία να βοηθούν. (Διαβάστε 1 Θεσσαλονικείς 2:11, 12) Φυσικά, οι πρεσβύτεροι μένουν “προσηλωμένοι στον πιστό λόγο για να μπορούν να προτρέπουν με τη διδασκαλία που είναι υγιής”.​—Τίτο 1:5-9.

17, 18. Τι πρέπει να έχετε υπόψη αν λάβετε νουθεσία από κάποιον πρεσβύτερο;

¹⁷ Ασφαλώς, οι πρεσβύτεροι είναι ατελείς και ίσως λένε πράγματα για τα οποία αργότερα μετανιώνουν. (1 Βασ. 8:46· Ιακ. 3:8) Επίσης, γνωρίζουν ότι η συμβουλή που δίνουν στους πνευματικούς αδελφούς και αδελφές συνήθως δεν είναι πρόξενος “χαράς αλλά λύπης”. (Εβρ. 12:11) Όταν, λοιπόν, ένας πρεσβύτερος πλησιάζει κάποιον για να τον νουθετήσει, πιθανότατα το κάνει αυτό έπειτα από πολλή σκέψη και προσευχή. Αν εσείς έχετε λάβει νουθεσία, εκτιμάτε το στοργικό ενδιαφέρον του πρεσβυτέρου;

¹⁸ Υποθέστε ότι είχατε ένα πρόβλημα υγείας που φαινόταν ιατρικά ανεξήγητο. Τελικά, ένας γιατρός εντόπισε το πρόβλημα, αλλά σας ήταν δύσκολο να αποδεχτείτε τη διάγνωση. Μήπως θα κρατούσατε κακία στο γιατρό; Όχι βέβαια! Ακόμη και αν συνιστούσε εγχείρηση, πιθανότατα θα συμφωνούσατε, πιστεύοντας ότι είναι για το καλό σας. Ο τρόπος με τον οποίο σας μίλησε ο γιατρός μπορεί να είχε αντίκτυπο στα συναισθήματά σας, αλλά θα το αφήνατε αυτό να επηρεάσει την απόφασή σας; Πιθανότατα όχι. Παρόμοια, μην αφήνετε τον τρόπο με τον οποίο σας παρέχεται η νουθεσία να σας εμποδίσει να ακούσετε εκείνους που ο Ιεχωβά και ο Ιησούς ίσως χρησιμοποιούν για να σας δείξουν πώς να βοηθηθείτε ή να προστατευτείτε πνευματικά.

Να Εκτιμάτε τους Πρεσβυτέρους ως Προμήθεια του Ιεχωβά

19, 20. Πώς μπορείτε να δείχνετε εκτίμηση για τα «δώρα σε μορφή ανθρώπων»;

¹⁹ Τι θα κάνατε αν λαβαίνατε ένα δώρο ειδικά φτιαγμένο για εσάς; Θα δείχνατε την εκτίμησή σας χρησιμοποιώντας το; Τα «δώρα σε μορφή ανθρώπων» είναι προμήθεια που έχει κάνει ο Ιεχωβά για εσάς μέσω του Ιησού Χριστού. Ένας τρόπος για να δείχνετε την ευγνωμοσύνη σας για αυτά τα δώρα είναι το να ακούτε προσεκτικά τις ομιλίες των πρεσβυτέρων και να προσπαθείτε να εφαρμόζετε τα σημεία που τονίζουν. Μπορείτε επίσης να δείχνετε την εκτίμησή σας κάνοντας ουσιαστικά σχόλια στις συναθροίσεις. Να υποστηρίζετε το έργο στο οποίο οι πρεσβύτεροι αναλαμβάνουν την ηγεσία, όπως είναι η διακονία αγρού. Αν έχετε ωφεληθεί από μια συμβουλή που σας έδωσε κάποιος πρεσβύτερος, γιατί να μην του το πείτε; Επιπλέον, γιατί να μη δείξετε την εκτίμησή σας για τις οικογένειες των πρεσβυτέρων; Να θυμάστε ότι, για να μπορεί ένας πρεσβύτερος να εργάζεται σκληρά στην εκκλησία, η οικογένειά του θυσιάζει χρόνο που θα τον περνούσε μαζί του.

²⁰ Ναι, έχουμε άφθονους λόγους να δείχνουμε ευγνωμοσύνη για τους πρεσβυτέρους, οι οποίοι εργάζονται σκληρά ανάμεσά μας, προΐστανται σε εμάς και μας νουθετούν. Αυτά τα «δώρα σε μορφή ανθρώπων» αποτελούν πράγματι στοργική προμήθεια από τον Ιεχωβά!

Θυμάστε;

• Ποιους λόγους είχαν οι Θεσσαλονικείς Χριστιανοί για να εκτιμούν εκείνους που ηγούνταν ανάμεσά τους;

• Πώς εργάζονται σκληρά για εσάς οι πρεσβύτεροι της εκκλησίας σας;

• Πώς ωφελείστε από το γεγονός ότι οι πρεσβύτεροι προΐστανται σε εσάς;

• Αν λάβετε νουθεσία από κάποιον πρεσβύτερο, τι πρέπει να έχετε υπόψη σας;

[Ερωτήσεις Μελέτης]

[Εικόνα στη σελίδα 27]

Εκτιμάτε εσείς τους πολλούς τρόπους με τους οποίους οι πρεσβύτεροι ποιμαίνουν την εκκλησία;