Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

‘Bɛli Menli Mɔɔ Ɛlɛyɛ Gyima Ɛsesebɛ Wɔ Bɛ Avinli La Eni’

‘Bɛli Menli Mɔɔ Ɛlɛyɛ Gyima Ɛsesebɛ Wɔ Bɛ Avinli La Eni’

‘Bɛli Menli Mɔɔ Ɛlɛyɛ Gyima Ɛsesebɛ Wɔ Bɛ Avinli La Eni’

‘Bɛli menli mɔɔ bɛ nee bɛ sonle na bɛyɛ bɛ mgbanyinli mɔɔ tu bɛ folɛ, na bɛkilehile bɛ Awulae adenle ne la eni.’—1 TƐS. 5:12.

1, 2. (a) Mekɛ mɔɔ Pɔɔlo hɛlɛle ye kɛlata mɔɔ lumua hɔmanle Tɛsalonaeka asafo ne la ɛnee kɛzi ɛkɛ ne tɛnlabelɛ ne de ɛ? (b) Duzu a Pɔɔlo zile Tɛsalonaekama adua kɛ bɛyɛ a?

FA YE kɛ ɛwɔ ɛvoya ne mɔɔ lumua la anu Tɛsalonaeka asafo ne anu. Ɔboka asafo mɔɔ bɛlumuale bɛdele ye wɔ Europe la anwo. Ɛnee ɛzoanvolɛ Pɔɔlo ɛva mekɛ tendenle ɛboa mediema mɔɔ wɔ ɛkɛ la. Ɛnee yekpa mgbanyima kɛ bɛli bɛ nyunlu kɛmɔ ɛnee bɛyɛ ye wɔ asafo mɔɔ ɛha anu la. (Gyi. 14:23) Noko mekɛ mɔɔ bɛdele asafo ne bɛwiele la, Dwuuma manle basabasayɛlɛ eku bie voanle Pɔɔlo nee Saelase vile sua ne azo. Keleseɛnema mɔɔ bɛhale ɛkɛ la dele nganeɛ kɛ bɛkpo bɛ, na bie a ɛzulolɛ bɔbɔ hanle bɛ.

2 Mekɛ mɔɔ Pɔɔlo vile Tɛsalonaeka la, ɛnee ɔdwenle asafo fofolɛ ne anwo. Ɔbɔle mɔdenle kɛ ɔbazia, noko “Seetan ammaa” ye adenle. Yemɔti ɔzoanle Temɔte kɛ ɔhɔmaa asafo ne anwosesebɛ. (1 Tɛs. 2:18; 3:2) Temɔte vale amaneɛbɔlɛ kpalɛ rale, na ɛhye manle Pɔɔlo hɛlɛle Tɛsalonaekama kɛlata. Ninyɛne mɔɔ Pɔɔlo dule bɛ folɛ wɔ nwo la anu ko a le kɛ ‘bɛli menli mɔɔ bɛyɛ bɛ mgbanyinli [“nea bɛ,” NW] la eni.’—Bɛgenga 1 Tɛsalonaekama 5:12, 13.

3. Ndelebɛbo boni ati a ɛnee ɔwɔ kɛ Tɛsalonaeka Keleseɛnema ne di mgbanyima ne mɔ eni kpole kpalɛ a?

3 Ɛnee mediema mɔɔ li Keleseɛnema mɔɔ wɔ Tɛsalonaeka asafo ne anyunlu la ɛnlɛ anwubielɛ kɛ Pɔɔlo ne ɔ gɔnwo mɔ adenduvoma ne; anzɛɛ mgbanyima mɔɔ ɛnee wɔ Gyɛlusalɛm la. Ɛnee asafo ne ɛtɛnyianle ɛvolɛ ko bɔbɔ! Noko akee, ɛnee ɔwɔ kɛ asafo ne anu amra maa bɛ nye sɔ “menli mɔɔ bɛ nee bɛ sonle [‘ɛlɛyɛ gyima ɛsesebɛ,’ NW]” wɔ bɛ avinli, “nea bɛ” wɔ asafo ne anu, na bɛtu mediema ne mɔ “folɛ” la. Nɔhalɛ nu, ndelebɛbo kpalɛ ti ɛnee ɔwɔ kɛ ‘bɛdi mgbanyima ne mɔ eni kpole kpalɛ na bɛkulo bɛ.’ Pɔɔlo folɛ mɔɔ se: “Bɛmaa bɛ muala bɛ nloa ɛzɛ bɛ nwo” la, yɛɛ ɛnee doa edwɛkɛ ɛhye azo a. Saa ɛnee ɛwɔ ɛkɛ wɔ Tɛsalonaeka a, asoo anrɛɛ ɛbahile mgbanyima ne mɔ gyima ne anwo anyezɔlɛ? Kɛzi ɛbu ‘menli nu ahyɛlɛdeɛ’ ne mɔɔ Nyamenle ɛlua Kelaese anwo zo ɛva ɛmaa wɔ asafo ne anu la ɛ?—Ɛfɛ. 4:8.

“Ɛlɛyɛ Gyima Ɛsesebɛ”

4, 5. Duzu ati a ɛnee ɔyɛ se ɔmaa mgbanyima mɔɔ wɔ Pɔɔlo mekɛ zo la kɛ bɛkɛhilehile asafo ne ɛ, na duzu ati a ɛnɛ noko ɔle zɔ ɛ?

4 Bɛzoanle Pɔɔlo nee Saelase wɔ Bɛlia la, ɛnee kɛzi mgbanyima mɔɔ wɔ Tɛsalonaeka la “ɛlɛyɛ gyima ɛsesebɛ” ɛ? Ɔda ali kɛ bɛzukoale Pɔɔlo bɛvale Ngɛlɛlera ne bɛhilehilele asafo ne. Bie a ɛbabiza kɛ, ‘Asoo ɛnee Tɛsalonaeka Keleseɛnema ne anye sɔ Nyamenle Edwɛkɛ ne?’ Yeanyɛ boɛ fee la, Baebolo ne hanle kɛ Bɛliama “adwenle nu ɛbuke ɛdɛla bɛdabɛ mɔɔ bɛwɔ Tɛsalonaeka la . . . dahuu bɛnleɛnleanle Nyamenle Edwɛkɛ ne anu kpalɛ.” (Gyi. 17:11) Noko akee, ɛnee edwɛkɛ ɛhye fane Dwuuma mɔɔ wɔ Tɛsalonaeka la anwo, tɛ Keleseɛnema ɔ. Menli mɔɔ rayɛle diedima la ‘zɔle Nyamenle nrɛlaleɛ ne anu kɛ ɔnle edwɛkɛ mɔɔ vi sonla ɛkɛ a, na ɔvi Nyamenle ɛkɛ.’ (1 Tɛs. 2:13) Mgbanyima ne mɔ yɛle gyima ɛsesebɛ hilehile asafo ne.

5 Ɛnɛ, akɛlɛ nɔhavo nee nrɛlɛbɛvolɛ eku ne maa Nyamenle mboane ne “aleɛ wɔ mekɛ ne anloa.” (Mat. 24:45) Wɔ akɛlɛ ne adehilehile bo, mgbanyima ne mɔ yɛ gyima ɛsesebɛ bɛmaa mediema ne mɔ sunsum nu aleɛ. Bie a bɛdabɛ mɔɔ bɛwɔ asafo ne anu la lɛ Baebolo ne anwo mbuluku dɔɔnwo. Eza yɛlɛ adwunli mbulalɛ le kɛ Watch Tower Publications Index nee Watchtower Library mɔɔ wɔ CD-ROM zo la wɔ aneɛ bie mɔ anu. Amaa bɛali asafo ne sunsum nu ngyianlɛ nwo gyima la, mgbanyima ne mɔ fa dɔnehwenle dɔɔnwo siezie bɛ nwo amaa bɛava edwɛkɛ mɔɔ ndelebɛbo wɔ nu la bɛamaa wɔ adenle kpalɛ zo. Asoo wɔzuzu mekɛ mɔɔ mgbanyima ne mɔ fa siezie bɛ asafo nu, maanzinli nee maangyeba gyimalilɛ ne mɔ la anwo ɛlɛ?

6, 7. (a) Duzu a mgbanyima mɔɔ ɛnee wɔ Tɛsalonaeka la zukoale vile Pɔɔlo ɛkɛ a? (b) Duzu ati a ɔnla aze kɛ mgbanyima mɔɔ wɔ ɛkɛ ɛnɛ la bazukoa Pɔɔlo ɛ?

6 Mgbanyima mɔɔ ɛnee wɔ Tɛsalonaeka la hakyele neazo kɛnlɛma ne mɔɔ Pɔɔlo yɛle wɔ mboane ne ɛnleanlɛ nu la. Ɛnee ɔwɔ kɛ bɛfa ɛlɔlɛ ne atiakunlunkɛnlɛma bɛdi asafo ne ngyianlɛ nwo gyima, tɛ kɛ asɛɛ ɔle bɛ gyima la ati ɔ. Kɛmɔ bɛhilehilele nu wɔ edwɛkɛ mɔɔ li ɛhye anyunlu anu la, Pɔɔlo “[dɛfɛledɛfɛle] bɛ kɛ ɛrɛladane mɔɔ ɛlɛdi ɔ mra adane la.” (Bɛgenga 1 Tɛsalonaekama 2:7, 8.) Ɔhulole kɛ ɔbava ye ɛkɛla bɔbɔ yeamaa bɛ! Saa mgbanyima ne mɔ ɛlɛnea mboane ne mɔ a, ɔwɔ kɛ bɛfa ɔ gyakɛ.

7 Ɛnɛ, Keleseɛne mboaneneavolɛma sukoa Pɔɔlo dɛfɛdɛfɛ mboane ne mɔ. Ɔvi bɛ awolɛ nu, mboane ne mɔ bie ɛnlɛ nyeleyɛlɛ nee agɔnwolɛvalɛ subane. Noko akee, mgbanyima ne mɔ bɔ mɔdenle fa nwunu di gyima na bɛnwu debie kpalɛ wɔ bɛ nu. Noko, ɔluakɛ yɛnli munli la ati, ɔbahyia mɔdenle ɛbɔlɛ na kpanyinli bie ahola anyia menli ne kɔsɔɔti anwo adwenle kpalɛ. Noko akee, asoo ɔnle kɛ yɛkanvo ye wɔ mɔdenle mɔɔ ɔbɔ kɛ ɔ nee menli kɔsɔɔti bɛadɛnla azondwole nu kɛ mboaneneavolɛ wɔ Kelease abo la anwo ɔ?

8, 9. Ndenle boni azo a, mgbanyima mɔɔ wɔ ɛkɛ ɛnɛ la ‘dahuu nea yɛ ɛkɛla zo a’?

8 Yɛ kɔsɔɔti yɛze deɛmɔti ɔwɔ kɛ ‘yɛdi mgbanyima ne mɔ mɛla zo la.’ Kɛmɔ Pɔɔlo hɛlɛle la, ‘dahuu bɛnea yɛ ɛkɛla zo.’ (Hib. 13:17) Edwɛkɛ ɛhye maa yɛkakye mboaneneavolɛ mɔɔ solo ye nlafelɛ amaa yeahola yeabɔ ye mboane nwo bane la. Ɛnɛ, asafo nu mgbanyima noko solo bɛ nlafelɛ boa bɛdabɛ mɔɔ bɛnde kpɔkɛ anzɛɛ bɛlɛ nganeɛdelɛ nee sunsum nu ngyegyelɛ la. Kɛ neazo la, mediema mɔɔ boka Asopiti Ngitanwolilɛ Kɔmatii ne anwo la, solo bɛ nlafelɛ boa mediema mɔɔ kɛyia kpɔkɛdelɛ nwo ngyegyelɛ la. Noko, saa yɛkɔ tɛnlabelɛ zɛhae bie anu na bɛboa yɛ a yɛ nye sɔ ye kpalɛ!

9 Mgbanyima mɔɔ boka Maangyeba Suazilɛ Kɔmatii ne nee moalɛ kɔmatii ne mɔ anwo la yɛ gyima ɛsesebɛ boa bɛ mediema. Ɔwɔ kɛ yɛfi yɛ ahonle kɔsɔɔti anu yɛboa bɛ! Suzu moalɛ mɔɔ bɛvale bɛmanle wɔ Nargis Ahumuakyima ne mɔɔ zile Myanmar wɔ 2008 ne anu la anwo. Amaa moalɛ kɔmatii ne ahola aboa Bothingone Asafo ne mɔɔ wɔ Irrawaddy Nzulenzule ɛleka ne la, bɛpɛle adenle tendenle mɔɔ zolɛ ɛnle kpalɛ na menli avunli gugua nu la. Mekɛ mɔɔ sua ne azo mediema nwunle kɛ bɛ maanzinli zo neavolɛ dɛba ne boka moalɛ eku mɔɔ lumuale dwule Bothingone anwo la, bɛdeanle nu kɛ: “Bɛnlea! Yɛ maanzinli zo neavolɛ ne ɔ! Gyihova ɛlie yɛ!” Asoo ɛ nye sɔ gyima ɛsesebɛ mɔɔ mgbanyima ne mɔ yɛ ye alehyenlɛ nee aledwolɛ la ɔ? Bɛye mgbanyima bie mɔ bɛmaa bɛkɔdi edwɛkɛ mɔɔ anu yɛ se kpalɛ la anwo gyima. Mgbanyima ɛhye mɔ ɛnva mɔɔ bɛkola bɛyɛ la ɛndu bɛ nwo; noko akee, bɛdabɛ mɔɔ mgbanyima ne mɔ boa bɛ la anye sɔ mɔɔ bɛyɛ la.—Mat. 6:2-4.

10. Duzu gyima a mgbanyima ne mɔ yɛ mɔɔ menli dɔɔnwo ɛnnwu ye a?

10 Ɛnɛ noko, mgbanyima dɔɔnwo di ngɛlata ɛhɛlɛlɛ nwo gyima. Kɛ neazo la, mgbanyima avinli ngitanwodivolɛ ne yɛ dapɛne ne anu debiezukoalɛ ne mɔ anwo ngyehyɛleɛ. Asafo ne kɛlɛhɛlɛvolɛ ne yɛ siane biala nee ɛvolɛ biala daselɛlilɛ mgbondabulɛ ne anwo gyima. Sukulu zo neavolɛ ne dwenle nwolɛ kpalɛ na yeahyɛ gyimalilɛ ne. Siane nsa biala, bɛneɛnlea asafo ne ezukoa gyinlabelɛ nu. Mgbanyima ne mɔ kenga ngɛlata mɔɔ asafo ti ne fa bɛlɛ yɛ la na bɛfa adehilelɛ mɔɔ wɔ nu la bɛyɛ gyima. Ɛhye boa maa ‘yɛbɔ nu yɛyɛ ko.’ (Ɛfɛ. 4:3, 13) Ɔlua mgbanyima ɛhye mɔ mɔɔ yɛ gyima ɛsesebɛ la mɔdenlebɔlɛ ti, “bɛyɛ debie biala pɛpɛ” wɔ asafo ne anu.—1 Kɔl. 14:40.

“Nea Bɛ”

11, 12. Nwane mɔ a nea asafo ne azo a, na ɛhye ɛyɛlɛ kile duzu?

11 Pɔɔlo hanle Tɛsalonaeka mgbanyima mɔɔ ɛnee yɛ gyima ɛsesebɛ la anwo edwɛkɛ kɛ ‘bɛnea’ asafo ne azo. Wɔ aneɛ mɔɔ bɛlumuale bɛvale bɛhɛlɛle Baebolo ne la anu, edwɛkɛkpɔkɛ ɛhye kile kɛ bɛgyi bɛ nyunlu eza ɔkile adehilelɛ; bɛkile bɛ adenle. (1 Tɛs. 5:12) Pɔɔlo hanle mgbanyima ko ye ala anwo edwɛkɛ kɛ “bɛlɛyɛ gyima ɛsesebɛ.” Tɛ kpanyinli ko, “ebianutɛnlavolɛ,” nwo edwɛkɛ yɛɛ ɛnee ɔlɛka a, emomu, mgbanyima mɔɔ ɛnee wɔ asafo ne anu la amuala. Ɛnɛ, mgbanyima ne mɔ anu dɔɔnwo gyinla asafo ne anyunlu kilehile. Nzenzaleɛ mɔɔ yɛyɛ ye kenlensa ye mɔɔ yɛfa edwɛkɛ “mgbanyima avinli ngitanwodivolɛ” yɛdi gyima la, boa yɛ maa yɛbu mgbanyima ne mɔ kɔsɔɔti kɛ bɛsɛ.

12 Asafo ne azo ‘ɛnleanlɛ’ kile dɔɔnwo tɛla ye ɛhilehilelɛ ala. Bɛvale edwɛkɛ ko ne ala bɛlile gyima wɔ 1 Temɔte 3:4. Pɔɔlo hanle kɛ ɔwɔ kɛ neavolɛ yɛ “sonla mɔɔ kola bu [‘nea,’ NW] ɔdaye ye awuke ne kpalɛ na ɔ mra fa enililɛ tie ye edwɛkɛ a.” Ɔda ali kɛ wɔ ɛke tɛ mɔɔ edwɛkɛkpɔkɛ “nea” kile la ala a le kɛ ɔbahilehile ɔ mra ala, emomu, ɔwɔ kɛ ɔdi ye abusua ne anyunlu na “ɔ mra fa enililɛ tie ye edwɛkɛ.” Ɛhɛe, mgbanyima ne mɔ di asafo ne anyunlu, bɛboa bɛ kɔsɔɔti bɛmaa bɛbɛlɛ bɛ nwo aze bɛmaa Gyihova.—1 Tem. 3:5.

13. Duzu ati a ɔbahyia mekɛ na bahola bazi kpɔkɛ wɔ mgbanyima ayia bo a?

13 Amaa bɛahola bɛanlea mboane ne kpalɛ la, mgbanyima ne mɔ yia suzu kɛzi bɛbali asafo ne ngyianlɛ nwo gyima la anwo. Anrɛɛ ɔle kpalɛ kɛ kpanyinli ko bazi kpɔkɛ ne amuala. Noko akee, ɛnɛ mekɛ ye anu mgbanyima eku ne mɔ bɔ nu suzu edwɛkɛ nwo na bɛkpondɛ adehilelɛ wɔ Ngɛlɛlera ne anu bɛfa bɛsukoa ɛvoya ne mɔɔ lumua la anu neazo eku ne. Bɛ bodane a le kɛ bɛgyinla Ngɛlɛlera ne anu ngyinlazo zo bɛali asafo ne ngyianlɛ nwo gyima. Saa kpanyinli ko biala siezie ɔ nwo maa mgbanyima ayia ne na ɔsuzu Ngɛlɛlera nee adehilelɛ mɔɔ vi akɛlɛ nɔhavo nee nrɛlɛbɛvolɛ eku ne ɛkɛ la anwo a, ɔboa kpalɛ. Nɔhalɛ nu, ɛhye ɛyɛlɛ die mekɛ. Saa bɛ adwenle ɛnyia wɔ edwɛkɛ bie anwo kɛmɔ bie zile wɔ ɛvoya ne mɔɔ lumua la neazo eku ne avinli wɔ mrenya nwo nzonlɛyɛlɛ ne anwo la a, bɛbahyia mekɛ nee neɛnleanu ɛyɛlɛ na bɛ nloa azɛ bɛ nwo bɛazi kpɔkɛ mɔɔ gyi Ngɛlɛlera ne azo.—Gyi. 15:2, 6, 7, 12-14, 28.

14. Asoo ɛ nye sɔ kɛ mgbanyima eku ne bɔ nu yɛ gyima wɔ koyɛlɛ nu ɔ? Duzu ati a ɛte nganeɛ zɛhae a?

14 Duzu a bazi a, saa kpanyinli ko yɛ kyengye anzɛɛ kulo kɛ ye edwɛkɛ ala a bɛdi zo ɛ? Anzɛɛ saa awie yɛ ye debie kɛ Dayɛtelɛfizi mɔɔ dɛnlanle aze wɔ ɛvoya ne mɔɔ lumua la anu la na ɔfa mgbonde ɔto bɛ avinli ɛ? (3 Dwɔn 9, 10) Asafo ne anu amra kɔsɔɔti banwu amaneɛ. Saa Seetan bɔle mɔdenle kɛ ɔbava basabasayɛlɛ yeara ɛvoya ne mɔɔ lumua la asafo ne anu a, ɛnee yɛbahola yɛalie yɛali kɛ ɔkpondɛ kɛ ɔsɛkye asafo ne anzondwolɛ wɔ ɛnɛ mekɛ ye noko. Ɔbahola yeamaa yɛayɛ angomedi yɛapele dibilɛ. Ɛhye ati, ɔwɔ kɛ mgbanyima bɛlɛ bɛ nwo aze na bɛbɔ nu bɛyɛ gyima kɛ menli ko. Nea kɛzi yɛ nye sɔ mgbanyima mɔɔ bɛlɛ bɛ nwo aze na bɛbɔ nu bɛyɛ gyima la a!

‘Bɛtu Bɛ Folɛ’

15. Adwenle boni a mgbanyima fa tu mediema ne mɔ folɛ a?

15 Akee Pɔɔlo hanle mgbanyima ne mɔ gyima ko mɔɔ ɔyɛ se noko nwolɛ hyia la anwo edwɛkɛ kɛ: bɛtu mboane ne folɛ. Wɔ Keleseɛnema Giliki Ngɛlɛlera ne anu, Pɔɔlo ala a vale Giliki edwɛkɛkpɔkɛ mɔɔ bɛhile ɔ bo “tu bɛ folɛ” la lile gyima a. Ɔbahola yeahile folɛdulɛ mɔɔ anu yɛ se, noko ɔngile ɛkpɔlɛ. (Gyi. 20:31; 2 Tɛs. 3:15) Kɛ neazo la, Pɔɔlo hɛlɛle Kɔlentema ne kɛ: “Mengɛlɛ ɛhye kɛ megua bɛ nyunlu aze; mefa meadu bɛ folɛ kɛ bɛle me mra mɔɔ mekulo bɛ edwɛkɛ.” (1 Kɔl. 4:14) Ɛhulolɛ mɔɔ ɔlɛ ɔmaa awie mɔ la a manle ɔdule folɛ ne a.

16. Duzu a ɔwɔ kɛ mgbanyima ne mɔ maa ɔtɛnla bɛ adwenle nu wɔ mekɛ mɔɔ bɛlɛtu awie mɔ folɛ la ɛ?

16 Mgbanyima maa ɔtɛnla bɛ adwenle nu kɛ adenle mɔɔ bɛfa zo bɛtu folɛ la noko anwo hyia. Bɛbɔ mɔdenle bɛsukoa Pɔɔlo bɛda atiakunlukɛnlɛma nee ɛlɔlɛ ali na bɛboa bɛ. (Bɛgenga 1 Tɛsalonaekama 2:11, 12.) Noko, ɔwɔ kɛ mgbanyima ne mɔ ‘sɔ Nyamenle edwɛkɛ ne anu kyengye amaa bɛahola bɛava ngilehilelɛ kpalɛ ne bɛadu folɛ.’—Tae. 1:5-9.

17, 18. Saa kpanyinli bie tu wɔ folɛ a, duzu a ɔwɔ kɛ ɛmaa ɔtɛnla wɔ adwenle nu a?

17 Nɔhalɛ nu, mgbanyima ne mɔ ɛnli munli yemɔti bɛkola bɛka edwɛkɛ na nzinlii bɛanlu bɛ nwo. (1 Arl. 8:46; Gye. 3:8) Eza mgbanyima ne mɔ ze kɛ wɔ mediema ne mɔ afoa nu folɛdulɛ “ɛnyɛ fɛ, ɔyɛ nyane.” (Hib. 12:11) Ɛhye ati, ɔda ali kɛ saa kpanyinli bie twe bikye awie kɛ ɔtu ye folɛ a, ɛnee yedwenle edwɛkɛ ne anwo kpalɛ na yeyɛ nwolɛ asɔne. Saa bɛdu wɔ folɛ ɛlɛ a, asoo ɛ nye sɔ kɛzi mgbanyima ne mɔ dwenle ɛ nwo la?

18 Fa ye kɛ ɛlɛ kpɔkɛdelɛ nwo ngyegyelɛ mɔɔ bɛnnwu ye ewule holɛ ko a. Akee ayileyɛvolɛ bie ɛnwu ewule ne na yeha yehile wɔ, noko ɔyɛ se kɛ ɛbalie wɔali. Asoo ɛbava dɔketa ne anwo ɛya? Kyɛkyɛ! Saa ɔka kɛ ɔyɛ wɔ apelehyɛne bɔbɔ a, ɔda ali kɛ ɛbakponle ayileyɛlɛ ne azo, mɔɔ ɛlɛ diedi kɛ ɔbaboa wɔ a. Adenle mɔɔ dɔketa ne balua zo aha edwɛkɛ ne la baha wɔ nganeɛdelɛ, noko asoo ɛbamaa yemɔ a ahile wɔ kpɔkɛ mɔɔ ɔwɔ kɛ ɛsi a? Kyɛkyɛ. Yemɔti, mmasi kpɔkɛ kɛ ɛnrɛdie menli mɔɔ bie a Gyihova nee Gyisɛse balua bɛ nwo zo aboa wɔ sunsum nu la, ɔlua kɛzi bɛbadu wɔ folɛ la ati.

Maa Ɛ Nye Ɛzɔ Mgbanyima Ne Mɔ

19, 20. Kɛzi ɛbala ye ali kɛ ɛ nye sɔ ‘menli nu ahyɛlɛdeɛ’ ne ɛ?

19 Saa awie kyɛ wɔ debie a duzu a ɛbayɛ a? Asoo ɛbava wɔali gyima wɔahile kɛ ɛ nye sɔ ɔ? Gyihova ɛlua Gyisɛse Kelaese anwo zo ɛmaa yɛ ‘menli nu ahyɛlɛdeɛ.’ Adenle ko mɔɔ ɛbahola wɔalua zo wɔahile kɛ ɛ nye sɔ ahyɛlɛdeɛ ɛhye la a le kɛ ɛbadie ɛdendɛlɛ mɔɔ mgbanyima ne mɔ maa la na wɔabɔ mɔdenle wɔava edwɛkɛ mɔɔ bɛkɛha la wɔali gyima. Eza ɛbahola wɔahile kɛ ɛ nye sɔ bɛ ɔlua mualɛ kpalɛ mɔɔ ɛbamaa ye wɔ debiezukoalɛ bo la azo. Boa gyima mɔɔ mgbanyima ne mɔ li ɔ nyunlu mɔɔ bie a le edwɛkɛhanlɛ ne la. Saa kpanyinli bie ɛdu wɔ folɛ na nwolɛ ɛra wɔ nvasoɛ a, duzu ati a ɛnga ɛngile ye a? Bieko, duzu ati a ɛnla wɔ anyezɔlɛ ne ali ɛngile kpanyinli ne abusua ne a? Kakye kɛ amaa kpanyinli bie ahola ayɛ dɔɔnwo wɔ asafo ne anu la ɔwɔ kɛ ye abusua ne fa mekɛ mɔɔ bɛ nee ye bɔ nu yɛ ninyɛne la bie bɔ afɔle.

20 Ɛhɛe, ninyɛne dɔɔnwo ati a ɔwɔ kɛ yɛkile anyezɔlɛ yɛmaa mgbanyima mɔɔ ɛlɛyɛ gyima ɛsesebɛ wɔ yɛ avinli, bɛnea yɛ, na bɛtu yɛ folɛ la a. Nɔhalɛ nu, ‘menli nu ahyɛlɛdeɛ’ ɛhye mɔ le nziezielɛ mɔɔ Gyihova ɛvi ɛlɔlɛ nu ɛva ɛmaa a!

Asoo Ɛkakye?

• Duzu ati a ɛnee ɔwɔ kɛ Tɛsalonaeka Keleseɛnema ne kile anyezɔlɛ maa menli mɔɔ ɛnee li bɛ nyunlu la ɛ?

• Adenle boni azo a mgbanyima mɔɔ wɔ bɛ asafo ne anu la yɛ gyima ɛsesebɛ a?

• Kɛ ɔkɛyɛ na wɔanyia moalɛ wɔavi mgbanyima mɔɔ nea bɛ la ɛkɛ ɛ?

• Saa kpanyinli bie tu wɔ folɛ a, duzu a ɔwɔ kɛ ɛmaa ɔtɛnla wɔ adwenle nu a?

[Debiezukoalɛ kpuyia ne mɔ]

[Nvoninli wɔ mukelɛ 31]

Asoo ɛ nye sɔ ndenle ngakyile mɔɔ mgbanyima ne mɔ dua zo nea mboane ne la?