Luslahng audepe kan

luslahng audepe kan

Dahme Kahrehda Mour Mwomwen Sohte Katepe?

Dahme Kahrehda Mour Mwomwen Sohte Katepe?

Dahme Kahrehda Mour Mwomwen Sohte Katepe?

DAHME kahrehda ke anahne kamehlele me mour pahn mwahusang ihte “mour mwotomwot oh soh katepe​—mour mwotomwot me kin daulih aramas rasehng mwete ehu,” nin duwen me Nanmwarki Solomon koasoia? (Eklesiasdes 6:12) Mahsen en Koht, Paipel, me audepe kan sohte kin sapwungala, inoukihda me mour ahnsou kohkohdo pahn uhdahn mie katepe.​—2 Timoty 3:16, 17.

Paipel padahkihong kitail duwen kupwuren Koht ong sampah nin tapio. E pil kawehwehda kahrepen sampah eh direkihla kopwung sapahrek, kehnaudek, oh lokolok. Dahme kahrehda e kesempwal kitail en wehwehki soahng pwukat? Pwehki kahrepen aramas ar kin lemeleme me mour uhdahn sohte katepe iei sang ni arail sohte ese, de re pilada ren pohnsehsehla kupwuren Koht ong sampah oh aramas.

Ia Kupwuren Koht ong Sampah?

Siohwa Koht * ketin kapikada sampah pwe en wia paradais, wasahn kousoan kaselel ehu ong aramas, wasa me ohl oh lih akan pahn nsenamwahuki mour unsek kohkohlahte. Ire mehlel wet sohte kin pahrekiong dahme aramas tohto kin kamehlele. Irail kin kamehlele me dene Koht ketin kapikada sampah pwe en wia wasahn kasongosong ehu ong aramas akan pwe en kasalehda ma irail warohng ale mour ehu me mie katepe nan sapwen ngehn akan. Ahpw madamadau wet sohte kohsang Paipel.—Kilang kakon “Kitail Anahne Kohkohsang Sampah Pwe Kitail en Ahneki Mour me Mie Katepe?” nan pali 6.

Koht ketin kapikada ohl oh lih rasehng Ih oh ketikihong ira koahiek pwe ira en kak alasang Sapwellime irair kaselel kan. (Senesis 1:26, 27) E ketin kapikirahda unsek. Ira ahneki soahng koaros me ira anahne pwe ira en kak perenki mour me pahn pweida mwahu oh mie katepe kohkohlahte. Met iangahki ara pahn kadirehla sampah, kaunda oh pil kaparadaisihala duwehte mwetuwel en Ihden.​—Senesis 1:28-31; 2:8, 9.

Dahme Sapwungala?

E sansal me mie sapwungala laud ehu. Aramas sohte kin kahlemengih sapwellimen Koht irair kaselel kan. Sampah sohte wia paradais ehu. Dahme wiawi? Tepin atail pahpa oh nohno, Adam oh Ihp, doadoahngki ni sapwung ara saledek en pilipil. Ira men “duwehla Koht,” en pein pilada “dahme mwahu oh dahme suwed.” Ni ara wia met, ira iang Sehdan me Tepil uhwongada.—Senesis 3:1-6.

Me suwed sohte wia kisehn koasoandi rir ehu me Koht ketin koasoanehdi. Ahpw e tepida wiawi ahnsou me Sehdan, oh mwuri Adam oh Ihp, uhwongada sapwellimen Koht kaunda. Pwehki uhwong wet, Adam oh Ihp solahr mi nan Paradaiso oh solahr unsek, kahrehda dihp oh mehla sohte lelohng ira kelehpw ahpw pil kadaudokara kan koaros. (Senesis 3:17-19; Rom 5:12) Ih met me wahdo irair oh wiewia kan me kahrehda mour eh mwomwen sohte katepe.

Dahme Kahrehda Koht Sohte Ketin Kasohrala Me Suwed Ahnsowohte?

Ekei kin nda, ‘Dahme kahrehda Koht sohte ketin kasohrala Sehdan oh irail teikan me uhwongada ih oh pwurehng pwurala nin tapio?’ Ia duwe, ih wiepe me pahn keieu mwahu en met? Dahme ke pahn wia ma ke rong koperment ehu me ahneki manaman laud kemehla aramas emen ni ahnsowohte pwehki aramaso uhwongada eh manaman? Soangen mwekid wet sou pahn kahrehda aramas akan ren men tohrohrlahsang oh mwamwahlikihla en kopermento manaman en koasoanehdi dahme pwung oh dahme sapwung? Koht ketin pilada en dehr pelianda ni ahnsowohte irail ako me uhwongada ih. Ni erpit, e ketin mweidohng ahnsou pwe mwekid en uhwong me pwarada nan Ihden me pid sapwellime pwuhng en kaunda en kapwungpwungla pak ehute.

Kasohrlahn Me Suwed Koaros

Kitail en tamataman ire kesempwal wet: Koht ketin mweidohng suwed en mihmi erein ahnsou kis. E ketin wia met pwe e mwahngih me, ahnsou me uhwongdahn sapwellime kaunda pahn kapwungpwungla, e kak ketin kihsang douluhl imwila suwed me kohsang uhwong wet.

Koht sohte ketin likidmeliehla sapwellime koasoandi ong sampah oh aramas. Sang ni eh ketin doadoahngki Aiseia, Siohwa ketin kamehlelehiong kitail me ih me Sounwiepen sampah, me “sohte ketin wiahda ni mwomwen sapwtehn ehu, ahpw ni mwomwen wasa mwahu ong aramas en kousoan ie.” (Aiseia 45:18) Ni ahnsou keren, e pahn ketin tapiada kapwuredohng sampah irair unsek me e kupwurki nin tapio. Mwurin eh pahn ketin kadehdehda me sapwellime kaunda me pwung, e pahn ketin doadoahngki sapwellime manaman pwe en ketin kapwaiada kupwure oh kasohrala me suwed koaros. (Aiseia 55:10, 11) Nan en Sises Krais kapakap, e patohwan peki Koht en ketin wia met. Sises ketin padahkihong kitail en kapakap duwe met: “Kupwuromwi en kin wiawi nin sampah duwen eh kin wiawi nanleng.” (Madiu 6:9, 10) Dahme kapakap wet kin pidada?

Kupwuren Koht ong Sampah

Pil ekei kisehn mepwukat iei “me aktikitik kan pahn sapwenikihla sahpwo.” (Melkahka 37:9-11, 29; Lepin Padahk 2:21, 22) Sises Krais pahn ketin “kapitala me semwehmwe kan me kin likweriong, oh pil irail kan me paisuwedlahr.” E pahn pil ketin “kapitirailla sang nan arail kehnaudek oh angkehlail kan.” (Melkahka 72:12-14) Solahr pahn mie mahwen, mehla, sengiseng, medek oh lokolok. (Melkahka 46:9; Kaudiahl 21:1-4) Aramas tohto me mehla erein Koht eh ketin kankanengamahiong me suwed kan pahn iasadahng mour nin sampah oh irail pahn ale ahnsou mwahu en iang paiekihda kapai pwukat oh pil kapai teikan.​—Sohn 5:28, 29.

Ni mehlel, Siohwa pahn ketikihsang kahpwal me kohsang ahn Sehdan uhwong. Pwehki e pahn ketikihsang douluhl met, “kahpwal akan en mahs [soahng koaros me kin kahrehda nsensuwed oh medek rahnwet] pahn sohrala oh manokonokla.” (Aiseia 65:16-19) Met pahn uhdahn pweida ni ahnsou kohkohdo. Koht sohte kin ketin likamw. Sapwellime inou koaros kin pweida. Mour solahr pahn sohte katepe duwehte pwakipwakih kisinieng. (Eklesiasdes 2:17) Ahpw mour pahn uhdahn mie katepe.

Ahpw ia duwen ahnsou wet? Ia duwe, en esehla dahme Paipel padahngki oh wehwehkihla kupwuren Koht ong sampah kak kahrehiong omw mour en mie katepe ahnsou wet? Kaimwiseklahn ire pahn sapengala peidek wet.

[Nting tikitik me mi pah]

^ par. 5 Nan tepin Paipel ni lokaiahn Ipru, Siohwa iei mwaren Koht.

[Koakon nan pali 6]

Kitail Anahne Kohkohsang Sampah Pwe Kitail en Ahneki Mour me Mie Katepe?

Erein sounpar epwiki kei, aramas akan me sohte ese kupwuren Koht ong sampah kin padahngki me kitail anahne kohkohsang sampah pwe kitail en kak ahneki mour ehu me uhdahn mie katepe.

Ekei kin nda me mie ngehn nan paliwar en aramas me sohte kin mehla oh e “ahneki mour mwahu mwohn eh wia aramasala.” (New Dictionary of Theology) Ekei kin nda me ngehno kin “ale kalokolok nan paliwaro pwehki dihp me e wiahda ahnsou me e mihmi nanleng.”​—Cyclopedia of Biblical, Theological, and Ecclesiastical Literature.

Ohl loalokong kan en Krihk, me duwehte Socrates oh Plato, kin padahngki me ihte ahnsou me ngehno pahn pedoisang nan paliwar en aramas me e pahn kak maiaudahsang eh lokolok oh mihmi rehn koht akan kohkohlahte.​—Plato’s Phaedo, 81, A.

Mwurihdo, kaun akan me kin nda me irail Kristian kin pwungki padahk en ohl loalokong en Krihk pwukat “me dene mie ngehn nan paliwar en aramas me sohte kin mehla” oh kin doadoahngki nan arail padahk kan.—Christianity—A Global History.

Kapahrekihpene padahk pwukat ong ire mehlel siluh me mi nan Paipel:

1. Kupwuren Koht ong sampah iei en wia wasahn kousoan ehu ong aramas kohkohlahte, kaidehn en wia wasahn kasongosong ehu erein ahnsoukis pwe en kilang ihs me warohng mi rehn Koht nanleng. Ma Adam oh Ihp peikiong sapwellimen Koht kosonned kan, ira pahn momourte nan paradais nin sampah.​—Senesis 1:27, 28; Melkahka 115:16.

2. Pali laud en pelien lamalam akan kin padahngki me mie ngehn ehu nan paliwar en aramas me sohte kin mehla, ahpw dahme Paipel padahngki kin weksang met. Aramas kin wiawihda sang “nesen pwehl ehu sang nanpwel.” (Senesis 2:7) Paipel sohte kin padahngki me mie ngehn ehu nan paliwar en aramas me sohte kin mehla. E mahsanih me paliwar en aramas kin mehla de kasohrala oh pil kin sohla mie. (Melkahka 146:4; Eklesiasdes 9:5, 10; Esekiel 18:4, 20) Tepin aramas, Adam, uhdahn mehla oh pwuralahng pwelpar, wasa me e wiawihda sang ie. E pwurehng sohla mie.​—Senesis 2:17; 3:19.

3. Ahn aramas ar koapworopwor en mour ahnsou kohkohdo sohte kin poahsoankihda me dene mie ngehn ehu nan paliwaratail me sohte kin mehla me kin kohlahng nan sapwen ngehn akan, ahpw e kin poahsoankihda sapwellimen Koht inou en kaiasada me melahr kan ong mour nan paradais nin sampah.​—Dan. 12:13; 11:24-26; Wiewia 24:15.