Baibolo Ilaalula Abantu

Cinshi calengele banakulubantu abali ne myaka ukucila pali 60 baleke ukupepa ifilubi? Cinshi calengele shimapepo uwa mu mipepele ya baShinto aleke bushimapepo no kuba Umwina Kristu? Bushe umwanakashi uwaleumfwa ukuti abafyashi bakwe balimulekeleshe pantu abantu bambi e bamukushishe ashipikishe shani ubu bwafya? Yumfwileni ifyo abene balalondolola.

“Nalileka Ukubombela Utulubi.”—ABA DANSOU

UMWAKA BAFYELWE: 1938

ICALO: BENIN

IFYO BALI: BALEPEPA UTULUBI

INKULILO YANDI: Nakuliile mu mushi wa So-Tchahoué, uwabela mu lulamba lwa bemba, ukwaba sana amenshi na matipa. Abekala muli uyu mushi balateka ing’ombe, imbushi, impaanga, inkumba, inkoko, kabili balepaya ne sabi. Kuli iyi ncende takwaba imisebo, kanshi abantu babomfya fye amato. Amayanda ayengi bapangila ifimuti ne fyani, lelo kwaliba yamo ayo bakuulila ne njelwa. Abantu abengi kuli iyi ncende bapiina. Lelo nangu caba ifi, takwaba sana bumpulamafunde nge fyo caba mu misumba.

Ilyo nali umwaice, batata bantwele na nkashi nandi uko basambilisha intambi ne fya mapepo. Ilyo nakulile, natampile ukupepa lesa Dudua (Oduduwa) uwa ba Yoruba. Nakuulile uyu lesa akayanda kabili lyonse nalemutuulila amalambo ya fyumbu, amafuta ya tuncindu, inkola, inkoko, inkunda, e lyo ne nama ishalekanalekana. Ilingi line indalama shonse isho nalekwata shalepwila ku kushita ifya kutuula amalambo.

IFYO BAIBOLO YA-ALWILE UBUMI BWANDI: Ilyo natendeke ukusambilila Baibolo, naishileishiba ukuti Yehova fye e Lesa wa cine eka. Nasambilile no kuti tafwaya ukuti tulepepa ifilubi. (Ukufuma 20:4, 5; 1 Abena Korinti 10:14) Nalilwike ico nalingile ukucita. E ico napoosele ifipasho fyonse ne fintu fyonse ifyali mu ng’anda ifyakumine ukupepa ifilubi. Nalekele ukuya mu kwipusha ku basobela ifya ku ntanshi, kabili nalilekele no kusefyako ifya ntambi ne ntambi sha pa cililo.

Apo nali ne myaka ukucila pali 60, tacanyangukile ukuleka ukucita ifi. Balupwa lwandi, ifibusa, na bena mupalamano tabatemenwe kabili balempumya. Lelo nalepepa kuli Yehova ukuti angafwe ukucita icalungama. Amashiwi yaba pa Amapinda 18:10 yalinsansamwishe, ayatila: “Ishina Yehova lupungu ulwakosa. E mo umulungami abutukila no kucingililwa.”

Cimbi icangafwile kulasangwa ku kulongana ne Nte sha kwa Yehova. Aba bantu balitemwana icine cine, kabili ico natemenwe sana ca kuti balakonka sana amafunde ya mu Baibolo ayabalenga ukuba ne mibele isuma. Ifyo namwene fyalengele nshininkishe ukuti  ukupepa kwa Nte sha kwa Yehova e kupepa kwa cine.

IFYO NANONKELAMO: Ukulakonka amafunde ya mu Baibolo kwalilenga ukuti ndeumfwana sana na bana bandi. Kabili na mafya yalicepa. Naleonawila indalama ku tulubi utwa fye utushalengafwa nangu panono. Nomba mpepa Yehova uukafumyapo amafya yesu yonse. (Ukusokolola 21:3, 4) Naliba ne nsansa nga nshi pantu nomba nalileka ukubombela utulubi, lelo mombela Yehova uungafwa no kuncingilila!

“Ukufuma fye ku Bwaice Bwandi, Nalefwaisha Ukwishiba Lesa.”—SHINJI SATO

UMWAKA BAFYELWE: 1951

ICALO: JAPAN

IFYO BALI: SHIMAPEPO WA BASHINTO

INKULILO YANDI: Nakuliile mwi tauni lya Fukuoka. Abafyashi bandi balitemenwe sana ukupepa; ukutula fye ku bwaice balensambilisha ukulacindika sana balesa ba baShinto. Ilyo nali umwaice, ilingi line naletontonkanya pe pusukilo lyandi kabili nalefwaisha ukula-afwa abantu abalecula. Ndebukisha ilyo nali ku praimari bakafundisha batwipwishe imilimo twali no kulabomba nga twapwisha amasukulu. Abo nalesambilila nabo balefwaya ukusambilila sana, pamo nga ukuba basayantisti. Ine natile ico mfwaisha kulabombela Lesa. Ilyo na-aswike ifi, bonse balinsekele.

Ilyo napwishishe isukulu, naile kwi sukulu lya fya mapepo. Ilyo nali kuli ili isukulu, naishibene na shimapepo wa baShinto uwatemenwe sana ukubelenga icitabo icakwete inkupo yafiita, nga aletuushako. Bushiku bumo anjipwishe ukuti, “Sato, bushe walicishiba ici citabo?” Apo nalimwene inkupo ya ciko, na-aswike ukuti, “Ni Baibolo.” Lyena atile: “Onse uufwaya ukuba shimapepo wa baShinto afwile ukulabelenga ici citabo.”

Ilyo line fye, naile mu kushita Baibolo. Nabikile Baibolo pa shelufu kabili naleisunga bwino. Lelo nshakwete inshita ya kulaibelenga pantu nalikwete ifya kucita ifingi ku sukulu. Ilyo napwishishe isukulu lya fya mapepo, naishileba shimapepo pe tempele lya baShinto. Nasukile nacita ifyo nalefwaisha ukufuma ku bwaice.

Lelo tapakokwele, nasangile ukuti ifyo bashimapepo abaShinto balecita te fyo nale-enekela  bashimapepo ukulacita. Bashimapepo abengi tabatemenwe abantu kabili tabalebabikako amano. E lyo abengi tabakwete icitetekelo. Shimapepo umukalamba umo anjebele ukuti: “Nga ulefwaya ukalebomba bwino pano, ulelanda fye pa fya mano ya bantunse. Te kwesha ukulalanda pa fya kwa Lesa.”

Aya mashiwi yanengele ukulatwishika imipepele ya baShinto. Nangu cingati nalitwalilile ukulabomba pe tempele, natendeke ukufwailisha pa mipepele imbi. Na lyo line, tapali nangu imo iyalemoneka ukuti yali bwino. Ilyo nafwailishe pa mipepele iingi, e lyo nacililemo no kutwishika ifya mapepo. Nalemona kwati takwaba imipepele nangu imo iya cine.

IFYO BAIBOLO YA-ALWILE UBUMI BWANDI: Mu 1988, naishibene no muBuddha uwankoseleshe ukulabelenga Baibolo. Ilyo anjebele ifi, naibukishe ulya shimapepo umuShinto uwankoseleshe ukulabelenga Baibolo. Awe e fyo natendeke no kulabelenga Baibolo. Ilyo natampile ukubelenga Baibolo, naleumfwa bwino ica kuti limo naleibelenga ubushiku bonse mpaka bwaca.

Ifyo nalebelenga fyanengele ukuti ndefwaisha ukulapepa kuli Lesa uo balandapo mu Baibolo. Natendekelepo ne pepo lya We Shifwe ilyaba pali Mateo 6:9-13. Lyonse nga papita ama-awala yabili, nalepepa ili pepo, ukubikako fye na lintu nalebomba imilimo pe tempele lya baShinto.

Nalikwete amepusho ayengi pa fyo nalebelenga mu Baibolo. Pali iyi nshita ninshi nalyupa, kabili nalishibe ukuti Inte sha kwa Yehova balasambilisha abantu Baibolo pantu balitandalilepo umukashi wandi inshita imo. Naile ndefwaya Inte sha kwa Yehova kabili ilyo nasangile umo, nalimwipwishe amepusho ayengi. Nalitemenwe sana pantu alebomfya Baibolo pa kwasuka amepusho yandi yonse. Amfwaile Nte umwaume pa kuti alesambilila na ine Baibolo.

Tapakokwele, natampile ukusangwa ku kulongana kwa Nte sha kwa Yehova. Ilyo natendeke ukulongana, nshaishibe ukuti pali aba ba Nte paali bamo abo nalesaalula kale. Na lyo line, balimpokelele bwino kabili balinsansamukile.

Ilyo nalesangwa ku kulongana, nasambilile ukuti Lesa afwaya abalume ukutemwa no kucindika aba mu lupwa lwabo. Pali iyi nshita, nalebika fye amano ku mulimo wa bushimapepo ica kuti nalilekeleshe umukashi wandi na bana bandi babili. Naishilekutuluka ukuti abantu abaleisa mu kupepa pe tempele nga banjeba fimo nalekutika sana lelo umukashi wandi ena nga anjeba fimo nshalekutika nangu panono.

Ilyo natwalilile ukusambilila, naishileishiba ifintu ifingi pali Yehova ifyalengele ukuti mpalame kuli ena. Ilembo lyamfikile sana pa mutima, lilembo lya Abena Roma 10:13, ilitila: “Onse uwalilila kwi shina lya kwa Yehova akapusuka.” Ukufuma fye ku bwaice bwandi, nalefwaisha ukwishiba Lesa, e co pali iyi nshita nali ne nsansa sana pantu nalimwishibe!

Lyonse nga ndi pe tempele, nshaleumfwa bwino pantu nalishibe ukuti iyi mipepele te ya cine. Pa kubala, nalelanguluka ifyo bambi bali no kumona nga nafuma mu mipepele ya baShinto. Lelo lyonse naletontonkanya ukuti nga nasanga abapepa Lesa wa cine, e bo nkatendeka ukupepa nabo. E co mu April mu 1989, napingwilepo ukukonka ifyo kampingu yandi yalenjeba. Nalilekele ukubomba pe tempele no kutendeka ukupepa Yehova.

Taca-angwike ukuleka ukubombela pe tempele. Bashimapepo abakalamba balinkalipile no kwesha ukumpatikisha ukutwalilila ukubomba pe tempele. Lelo icankosele sana, kweba abafyashi bandi ifyo napingwilepo. Ilyo naleya mu kubeba, nalisakamikwe ica kuti umutima  waletunta sana kabili mu molu mwaletutuma nga nshi! Imiku iingi naleiminina no kutendeka ukupepa kuli Yehova ukuti ankoshe.

Ilyo nafikile, nalyumfwile umwenso ukubeba ico naendele. Palipitile ama-awala pa kuti mbebe. Pa numa ya kupepa sana kuli Yehova, nalyebele batata ico naendele. Nabebele ukuti nalisanga Lesa wa cine no kuti nalafuma mu mipepele ya baShinto pa kuti ndemubombela. Ilyo batata baumfwile, calibaponeshe pa musao. Balupwa bambi balishile ku ng’anda ku kumpatikisha ukuti nileka bushimapepo. Nshalefwaya ukukalifya balupwa lwandi, lelo pa nshita imo ine, nalishibe ukuti ukubombela Yehova e calungama ico nalingile ukucita. Mu kuya kwa nshita, balupwa lwandi balilekele ukunkaanya.

Nangu cingati nalilekele ukuya kwi tempele, nshalekele ukutontonkanya pali bushimapepo. Nalitemenwe sana umulimo wa bushimapepo. Nale-esha na maka ukulabako, lelo konse uko naleba, kwaleba ifyalenjibukisha pa mulimo wa bushimapepo.

Ifintu fibili e fyangafwile ukulabako. Ica kubalilapo, naocele fyonse ifyali mu ng’anda ifyo nalebomfya ku calici nalepepa, pamo nga ifitabo, ifikope, ne fintu fimbi ifya mutengo. Ica bubili, natampile ukula-ampana sana ne Nte sha kwa Yehova, kabili balingafwile nga nshi. Panono panono, nasukile nalaba ku fya bushimapepo.

IFYO NANONKELAMO: Kale nalilekeleshe umukashi wandi na bana kabili ici calenenga ukuba uwatalalilwa. Nomba ilyo natampile ukulapoosa inshita nabo, nga filya fine Baibolo isambilisha abalume, twalikatene sana. Mu kuya kwa nshita, umukashi wandi na o alitendeke ukubombela Yehova. Ulupwa lwesu lonse, umwana wesu umwaume, umwana wesu umwanakashi na bena mwakwe, tulabombela Yehova.

Nga natontonkanya pa fyo nalefwaisha ukucita ukutula fye ku bwaice, e kutila ukulabombela Lesa no kula-afwa abantu bambi, nalimona ukuti nalisanga fyonse ifyo nalefwaya, e lyo na fimbipo. Nshishibe ne fyo ningatasha Yehova pa fyo ancitila.

“Nalishibe Ukuti Kwali Icintu Cimo ico Nshalecita.”—LYNETTE HOUGHTING

UMWAKA BAFYELWE: 1958

ICALO: SOUTH AFRICA

IFYO BALI: BALEUMFWA UKUTI BALIBALEKELESHE

INKULILO YANDI: Nafyalilwe mu Germiston, itauni umwikala abakankaala kabili umushaba sana bumpulamafunde. Abafyashi bandi bamwene ukuti teti bakumanishe ukunsunga, e co bantwele ku kabungwe kamo ifi pa kuti bambi bakesensenda. Ilyo nali fye ne nshiku 14, bamo balinsendele kabili e bo naishibe ukuti e bamayo na batata. Lelo ilyo naishileishiba ukuti te bamfyalilila, natendeke ukumfwa ukuti  abafyashi abamfyele balindekeleshe. Natendeke ukumona abankushishe ukuti te bafyashi bandi abamfyalilila kabili nalemona kwati tabaleishiba bwino ifyo naleumfwa.

Ilyo nali ne myaka 16, natampile ukuya mu fikuulwa fya bwalwa na banandi, uko twaleya mu kucinda no kumfwa ku balelisha ifilimba. Ilyo nali ne myaka 17, natendeke ukupeepa fwaka pantu nalefwaya ukonda nge fyaondele abakashana abo balelangisha pa TV na muli bamagazini nga balesabankanya fwaka. Ilyo nali ne myaka 19, natendeke ukubomba mu Johannesburg, kabili tapakokwele natampile ukwangala na bantu ababipa. Natendeke ukubomfya amashiwi ya musaalula, ukupeepa sana fwaka, e lyo no kunwa sana ubwalwa pa mpela ya mulungu.

Nangu ca kutila nalenwesha ubwalwa no kupeepa fwaka, lyonse naletukusha umubili, naleteyako bola na mangalo yambi. E lyo kabili nalebombesha kabili nalipangile ishina ilyo nalebomba mu kampani ka makompyuta. Ici calengele ukuti nkwate sana indalama, kabili abantu abengi balemona kwati nali ne nsansa. Lelo nshali ne nsansa nangu panono. Nalishibe ukuti kwali icintu cimo ico nshalecita.

IFYO BAIBOLO YA-ALWILE UBUMI BWANDI: Ilyo natendeke ukusambilila Baibolo, nalisambilile ukuti Yehova ni Lesa uwaba no kutemwa. Nasambilile no kutila alitulanga ukuti alitutemwa pa kutupeela Icebo cakwe Baibolo. Baibolo yaba kwati ni kalata iyo atulembela iya kutulanga umo tufwile ukuya. (Esaya 48:17, 18) Nalilwike ukuti nga ndefwaya ukuti Yehova alentungulula, mfwile ukwaluka.

Cimo ico nalingile ukucita kuleka ukwangala na bantu ababipa. Natontonkenye sana pa mashiwi yaba pa Amapinda 13:20, ayatila: “Uule-enda na ba mano akaba uwa mano, lelo uwangala na bawelewele akacula.” Aya mashiwi yalengele ukuti ndeke ukwangala na bantu naleangala nabo kale no kutendeka ukwangala ne Nte sha kwa Yehova.

Ubwafya ubukalamba nakwete bwa kuleka ukupeepa fwaka; nalepeepa sana fwaka. Ilyo nalepwisha ubu bwafya panono panono, naishilekwata ubwafya na bumbi. Ilyo nalekele ukupeepa fwaka, nalishileina ica kuti pa fyo nalefina kale, nalundilepo amakilogramu 13.6! Ala ici cintu calimbipile nga nshi, kabili pa kuti fye ng’onde ukulingana ne fyo nalefwaya, palipitile imyaka mupepi na 10! Lelo nalishibe ukuti nalicitile fye bwino ukuleka ukupeepa fwaka. Nalepepa kuli Yehova lyonse, kabili alingafwile.

IFYO NANONKELAMO: Ino nshita ubumi bwandi bwaliwama. Kabili naliteka umutima ku fintu nakwata, nalileka ukukonkelela ifintu pamo nga incito, ukulumbuka, ne fyuma ifyo nalemona kwati e fingandetela insansa. Ino nshita nsanga insansa mu kushimikila abantu icine ica mu Baibolo. Ici calilenga ukuti abantu batatu abo nalebomba nabo babe Inte sha kwa Yehova kumo na balume bandi. Ilyo abafyashi abankushishe tabalafwa, nalebashimikilako ifyo Baibolo yalaya ukuti abafwa bakabuuka ilyo lino isonde likaba paradaise.

Ukupalama kuli Yehova kwalingafwa ukuleka ukulaumfwa ukuti abafyashi bandi balindekeleshe. Alilenga ndeumfwa ukuti naliba mu lupwa lwa Bena Kristu ulwaba mwi sonde lyonse. Umu mwine, e mwaba bamayo, batata, bamunyinane, ne nkashi shandi.—Marko 10:29, 30.

[Icikope pe bula 12]

Inte sha kwa Yehova balitemwana icine cine

[Icikope pe bula 13]

Itempele lya baShinto umo nalepepa kale