Biblu Nọ Diọ Gbẹzan Mẹtọn

NAEGBỌN nawe de he tindo hugan owhe 60 jo boṣiọ-sinsẹ̀n do? Etẹwẹ whàn yẹwhenọ Shinto tọn de nado jo yẹwhenọ-zọ́n etọn do to sinsẹ̀nhọ de mẹ bo wá lẹzun lizọnyizọnwatọ Klistiani de? Nawẹ nawe he mẹjitọ etọn lẹ zejo na mẹdevo nado hẹn sọn ovu whenu de duto numọtolanmẹ lọ dọ emi yin gbigbẹdai ji gbọn? Pọ́n nuhe omẹ ehelẹ dọ.

“N’masọ yin afanumẹ boṣiọ lẹ tọn ba.”—ABA DANSOU

OWHE HE MẸ N’YIN JIJI: 1938

OTÒ HE MẸ N’WÁ SỌN: BÉNIN

OTÀN ṢIE: BOṢIỌ-SẸ̀NTỌ

NUHE N’YIN DAI: N’whẹ́n to So-Tchahoué, yèdọ gbétatò he tin to fie otọ̀ nọ gbà bosọ sẹpọ otọ̀ de. Mẹhe nọ nọ̀ finẹ lẹ nọ hù whèvi, bosọ nọ yìn gbọgbọẹ, oyìn, lẹngbọ, ohàn, po ohẹ̀ lẹ po. Ali ma tin to lẹdo lọ mẹ, enẹwutu gbẹtọ lẹ nọ yí tọjihun zan nado sẹtẹn sọn fide jẹ fidevo. Yé nọ saba yí atin po ogbé po do gbáhọ, dile etlẹ yindọ mẹdelẹ nọ gbá bliki họ̀. Suhugan mẹhe nọ nọ̀ finẹ lẹ tọn wẹ yin wamọnọ. Etomọṣo, sẹ́nhẹngba ma sù to finẹ sọ tòdaho lẹ mẹ.

Whenuena n’gbẹ́ pò to yọpọvu, otọ́ ṣie do yẹn po mẹdaho ṣie yọnnu po hlan hùnpamẹ, fie yé plọn mí nuyise aṣa tọn vodun sinsẹ̀n tọn lẹ te. To whenue n’whẹ́n, n’de vodun Dudua (Oduduwa) he wá sọn aṣa Ayọnu lẹ tọn mẹ taidi yẹwhe ṣie. N’gbáhọ de na yẹwhe ehe bo nọ yí tevi, amì vẹẹ, ohọ́, koklo, awhànnẹ, po kanlin devo lẹ po do sanvọ́na ẹn to gbesisọ mẹ. Avọ́sinsan ehelẹ nọ dù akuẹ taun, bo nọ dibla vọ̀ akuẹ ṣie lẹpo.

LEHE BIBLU DIỌ GBẸZAN ṢIE DO: To whenue n’jẹ Biblu plọn ji, n’wá mọdọ Jehovah wẹ Jiwheyẹwhe nugbo dopo akàn lọ. N’sọ plọn dọ ewọ ma kẹalọyi dọ mí ni nọ yí boṣiọ lẹ zan nado basi sinsẹ̀n hlan ẹn. (Eksọdusi 20:4, 5; 1 Kọlintinu lẹ 10:14) N’wá yọ́n nuhe n’dona wà. Enẹwutu, n’bẹ boṣiọ ṣie lẹpo dlan bo de nuhe tindo kanṣiṣa hẹ boṣiọ-sinsẹ̀n lẹpo sọn owhé ṣie gbè. N’masọ nọ yì fákantọ lẹ de ba, podọ n’masọ nọ tindo mahẹ to hùnwhẹ lẹdo lọ tọn po ṣiọdidi tọn lẹ po mẹ.

E ma bọawuna mi—taidi yọnnu he tindo hugan owhe 60—nado basi diọdo ehelẹ. Họntọn, hẹnnumẹ, po kọmẹnu ṣie lẹ po diọnukunsọ mi bo nọ ṣàn mi ko. Ṣigba, n’hodẹ̀ hlan Jehovah dọ ni na mi huhlọn nado wà nuhe sọgbe. N’mọ homẹmimiọn yí sọn Howhinwhẹn lẹ 18:10 mẹ, he dọmọ: “Oyín OKLUNỌ tọn, wẹ ohọ̀ gángán: dodonọ họ̀n biọ e mẹ, bosọ gán.”

Nudevo he sọ gọalọna mi wẹ opli Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn yìyì. To finẹ, n’nọ duvivi owanyi Klistiani tọn, podọ n’nọ yin nuyiwadeji na omẹ ehelẹ nọ tẹnpọn nado nọgbẹ̀ sọgbe hẹ nujinọtedo yiaga walọ dagbe tọn Biblu tọn lẹ. Nuhe n’mọ lẹ hẹn mi kudeji dọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ wẹ to sinsẹ̀n nugbo lọ basi.

ALE HE N’MỌYI LẸ: Nunọwhinnusẹ́n Biblu  tọn lẹ yíyí-do-yizan mẹ gọalọna mi nado hẹn haṣinṣan he n’tindo hẹ ovi ṣie lẹ pọnte dogọ. N’sọ mọdọ agbàn pinpẹn de yin didesọn ji e. N’nọ gú akuẹ ṣie na boṣiọ tata he ma nọ hẹn ale depope wá na mi lẹ dai. Todin, n’to Jehovah sẹ̀n, yèdọ mẹhe na hẹn pọngbọ dẹn-to-aimẹ wá na nuhahun mítọn lẹpo. (Osọhia 21:3, 4) Homẹ ṣie hùn taun dọ n’masọ yin afanumẹ boṣiọ lẹ tọn ba, kakatimọ, n’lẹzun afanumẹ Jehovah tọn! N’mọ hihọ́ nujọnu tọn to ewọ mẹ.

“N’ko to Jiwheyẹwhe dín sọn ovu whenu gbọ́n.”—SHINJI SATO

OWHE HE MẸ N’YIN JIJI: 1951

OTÒ HE MẸ N’WÁ SỌN: JAPON

OTÀN ṢIE: YẸWHENỌ SHINTO TỌN

NUHE N’YIN DAI: N’whẹ́n to tòpẹvi Fukuoka tọn de mẹ. Sinsẹ̀nnọ akonka wẹ mẹjitọ ṣie lẹ yin; sọn ovu whenu gbọ́n wẹ yé plọn mi nado nọ sẹ̀n yẹwhe Shinto tọn lẹ. To whenẹnu, n’nọ saba lẹnnupọndo whlẹngán ṣie ji bo tindo ojlo sinsinyẹn nado gọalọna mẹhe tindo nuhahun lẹ. N’flindọ to whenue n’tin to wehọmẹ dokọ̀ tọn, mẹplọntọ mítọn kanse mí nado dọ nuhe mí jlo na wà eyin mí whẹ́n mẹho. Klasigbẹ́ ṣie lẹ tindo yanwle tangan delẹ taidi nado lẹzun lẹnunnuyọnẹntọ de. Ṣigba, yẹn dọ dọ ojlo ṣie wẹ nado sẹ̀n Jiwheyẹwhe. Mẹlẹpo wẹ kò mi.

To whenue n’fó wehọmẹ daho, n’biọ wehọmẹ he nọ plọnmẹ nado lẹzun sinsẹ̀ngán de mẹ. To azọ́nplọnmẹ enẹ whenu, n’mọ yẹwhenọ Shinto tọn de he nọ yí gbọjẹ whenu etọn zan nado hia owe de he tindo apà yuu. To gbèdopo, e kanse mi dọ, “Sato, be a yọ́n owe ehe ya?” Na n’ko doayi apà owe lọ tọn go wutu, n’dọna ẹn dọ, “Biblu wẹ.” E dọmọ, “Mẹhe jlo na yin yẹwhenọ Shinto tọn lẹpo dona hia owe ehe.”

N’yì họ̀ Biblu to afọdopolọji. N’ze e do otẹn dagbe hugan mẹ to wesẹdotẹn ṣie bo nọ penukundego ganji. Ṣigba, n’ma nọ dín whenu nado hia ẹ, na nuwiwa wehọmẹ tọn lẹ hẹn alọnu ṣie ján taun. To whenue n’fó wehọmẹ, n’jẹ azọ́nwa ji taidi yẹwhenọ to sinsẹ̀nhọ Shinto tọn de mẹ. Ojlo he n’tindo to ovu whenu lọ wá mọ hẹndi.

Ṣigba to madẹnmẹ, n’doayi e go dọ e ma yin nuhe n’lẹndọ yẹwhenọ Shinto tọn yinyin na  bẹhẹn wẹ n’wá mọ. Suhugan yẹwhenọ lẹ tọn ma nọ do owanyi kavi mẹtọnhopọn hia mẹdevo lẹ. Susu yetọn masọ tindo yise. Nukọntọ ṣie dopo tlẹ dọna mi dọ: “Eyin a jlo na yinukọn tofi, nuhe gando tamẹnuplọnmẹ go lẹ kẹdẹ ji wẹ a dona nọ dọhodo. A ma dona nọ dọho gando yise go.”

Ohó enẹlẹ hẹn mi gbọjọ taun gando sinsẹ̀n Shinto tọn go. Dile n’tlẹ gbẹ́ to azọ́nwa to sinsẹ̀nhọ lọ mẹ, n’jẹ dodinna sinsẹ̀n devo lẹ ji. Ṣigba, depope to yé mẹ ma pọnte. Lehe n’to dodinna sinsẹ̀n lẹ sọ, mọ wẹ n’nọ jẹflumẹ do niyẹn. N’lẹndọ sinsẹ̀n depope ma nọ dọ nugbo.

LEHE BIBLU DIỌ GBẸZAN ṢIE DO: To 1988, n’dukosọ hẹ Bouddha-sẹ̀ntọ de he na mi tuli nado nọ hia Biblu. N’flin yẹwhenọ Shinto tọn he na mi tuli nado nọ wà nudopolọ to owhe delẹ die. Enẹwutu, n’de nado yí ayinamẹ lọ do yizan mẹ. Dile n’bẹ Biblu hihia jẹeji, n’yawu jo dee na ẹn. To whedelẹnu, n’nọ to hihia ẹ to zánmẹ kakajẹ whenue owhè sọawuhia to afọnnu gbọn fleṣenu.

Nuhe n’hia lẹ whàn mi nado hodẹ̀ hlan Jiwheyẹwhe he wleawuna Biblu. N’bẹjẹeji po odẹ̀ apajlẹ tọn he tin to Matiu 6:9-13 mẹ lọ po. N’nọ vọ́ odẹ̀ ehe hia to gànhiho awe awe gblamẹ—dile etlẹ yindọ n’gbẹ́ to sinsẹ̀nzọn wà to sinsẹ̀nhọ Shinto tọn lọ mẹ.

N’tindo kanbiọ susu gando nuhe hia n’te lẹ go. To ojlẹ enẹ mẹ, n’ko wlealọ, podọ n’yọnẹn dọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ nọ plọnnu gbẹtọ lẹ gando Biblu go na yé ko dla asi ṣie pọ́n to ojlẹ de mẹ wayi. N’tẹnpọn nado mọ Kunnudetọ de bo kàn kanbiọ susu sè e. Awuji mi to whenue nawe lọ yí Biblu do na gblọndo kanbiọ dopodopo tọn. E basi tito na sunnu dopo to Kunnudetọ lẹ mẹ nido plọn Biblu hẹ mi.

E ma dẹn to enẹgodo bọ n’jẹ opli Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn yì ji. N’ma doayi e go to tintan whenu dọ, to Kunnudetọ lọ lẹ mẹ, mẹdelẹ tin to finẹ he n’ko yinuwa hẹ to aliho agọ̀ mẹ wayi. Mahopọnna enẹ, yé dọnudo mi po zohunhun po bo hẹn mi voawu.

N’plọn to opli enẹlẹ ji dọ Jiwheyẹwhe nọ donukun to asu lẹ si nado nọ do owanyi po gbégbò po hia hagbẹ whẹndo tọn yetọn lẹ. Kakajẹ ojlẹ enẹ mẹ, n’nọ na ayidonugo azọ́n ṣie taidi yẹwhenọ sọmọ bọ n’dovọ́na asi ṣie po ovi mítọn awe lẹ po. N’wá doayi e go dọ n’nọ dotoai po sọwhiwhe po na nuhe mẹhe wá nado sẹ̀n to sinsẹ̀nhọ lọ mẹ lẹ dọ, ṣigba n’ma ko dotoaina nuhe asi ṣie nọ jlo na dọna mi lẹ pọ́n gbede.

Dile nupinplọn ṣie to nukọnyi, n’plọn nususu gando Jehovah go he dọ̀n mi sẹpọ ẹ. Na taun tọn, wefọ delẹ taidi Lomunu lẹ 10:13 he dọmọ: “Mẹdepope he dawhá ylọ oyín Jehovah tọn na yin whinwhlẹngán” yinuwado ji e taun. N’ko to Jiwheyẹwhe dín sọn ovu whenu gbọ́n, ṣigba todin, n’ko mọ ẹn!

N’jẹ mimọ ji dọ otẹn ṣie masọ to sinsẹ̀nhọ Shinto tọn mẹ ba. To tintan whenu, n’dibu gando nuhe gbẹtọ lẹ na lẹn eyin n’jo sinsẹ̀n Shinto tọn do go. Ṣigba n’ko nọ saba dọna dee dọ n’na tọ́n sọn finẹ eyin n’mọ Jiwheyẹwhe nugbo lọ to fidevo. Enẹwutu, to amakikọ-whenu to 1989, n’de nado setonuna ayihadawhẹnamẹnu ṣie. N’jo sinsẹ̀n enẹ do bo ze dee jo na Jehovah.

E ma bọawuna mi nado yì sọn sinsẹ̀nhọ lọ mẹ. Nukọntọ ṣie lẹ diọnukunsọ mi bo tẹnpọn nado gbidikọna mi na ma gbọṣi finẹ. Ṣigba, nuhe vẹawu hugan wẹ lehe n’na dọ nudide lọ na mẹjitọ ṣie lẹ do. To whenue n’jei owhé yetọn gbè, obu di mi sọmọ bọ akọ́nnu ṣie vẹ́ podọ afọ ṣie lẹ kuyẹ̀! N’nọte whlasusu to aliji bo hodẹ̀ hlan Jehovah nado na mi huhlọn.

 To whenue n’jẹ owhé mẹjitọ ṣie lẹ tọn gbè, obu di mi taun to tintan whenu nado dọhodo whẹho lọ ji. Gànhiho susu juwayi. To odẹ̀ susu hihò godo, n’basi zẹẹmẹ nulẹpo tọn na otọ́ ṣie. N’dọna ẹn dọ n’ko mọ Jiwheyẹwhe nugbo lọ podọ n’to sinsẹ̀n Shinto tọn jodo nado sọgan sẹ̀n Ewọ. Otọ́ ṣie jọsi bosọ blawu. Hẹnnumẹ devo lẹ wá owhé lọ gbè bo tẹnpọn nado diọlinlẹnna mi. N’ma jlo na hẹn homẹgble hagbẹ whẹndo ṣie tọn lẹ, ṣigba to ojlẹ dopolọ mẹ, n’sọ yọnẹn dọ Jehovah sinsẹ̀n wẹ nudagbe hugan lọ nado wà. To nukọn mẹ, hagbẹ whẹndo ṣie tọn lẹ wá na mi sisi na nudide ṣie.

Dile etlẹ yindọ n’ko doalọtena sinsẹ̀nhọ lọ mẹ yìyì, n’sọ dona jla linlẹn ṣie do na gbẹzan yẹwhenọ tọn lọ ko yinuwado ji e taun. N’dovivẹnu nado wọn gbẹzan enẹ, ṣigba fidepope he n’pọ́n, n’nọ mọ nude he nọ hẹn mi flin gbẹzan hoho ṣie.

Onú awe wẹ gọalọna mi nado duto nuyiwadomẹji ehelẹ ji. Tintan wẹ yindọ, n’yí sọwhiwhe do dín nudepope he tindo kanṣiṣa hẹ sinsẹ̀n ṣie dai tọn to owhé ṣie gbè. Enẹgodo, n’fiọ onú enẹ lẹpo—yèdọ owe, yẹdide, po nuyizan he tlẹ vẹakuẹ taun lẹ po. Awetọ wẹ yindọ, n’dín dotẹnmẹ hundote lẹpo nado nọ dogbẹ́ hẹ Kunnudetọ lẹ. Họntọnjihẹmẹ po godonọnamẹ yetọn po gọalọna mi taun. Vudevude, n’wọn gbẹzan ṣie hoho lọ.

ALE HE N’MỌYI LẸ: N’nọ dovọ́na asi ṣie po ovi ṣie lẹ po, ehe nọ hẹn yé tindo numọtolanmẹ ṣokẹdẹninọ tọn taun. Ṣigba, to whenue n’jẹ whenu yizan hẹ yé ji dile Biblu plọn asu lẹ nado nọ wà do, mí dọnsẹpọ míde pẹkipẹki. To ojlẹ vude godo, asi ṣie kọnawudopọ hẹ mi to Jehovah sinsẹ̀n mẹ. To pọmẹ hẹ visunnu mítọn, gọna viyọnnu mítọn po asu etọn po, mí kọnawudopọ todin to sinsẹ̀n-bibasi nugbo mẹ.

Eyin n’lẹnnupọndo ojlo ovu whenu tọn ṣie nado sẹ̀n Jiwheyẹwhe bo gọalọna mẹdevo lẹ ji, n’nọ mọdọ n’ko mọ nuhe dín n’te lẹpo—podọ hugan mọ. Hogbe lẹ whèdo mi nado do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn hia Jehovah.

“N’yọnẹn dọ nude whè to gbẹzan ṣie mẹ.”—LYNETTE HOUGHTING

OWHE HE MẸ N’YIN JIJI: 1958

OTÒ HE MẸ N’WÁ SỌN: AFRIQUE DU SUD

OTÀN ṢIE: N’TINDO NUMỌTOLANMẸ DỌ N’YIN GBIGBẸDAI

NUHE N’YIN DAI: N’yin jiji to Germiston, tòpẹvi he ma hunnukun sọmọ de he mẹ adọkunnu dòglọ tọn lẹ nọ yin kùnkùn te, podọ sẹ́nhẹngba ma sù to finẹ. Na mẹjitọ ṣie lẹ lẹndọ yé ma sọgan penukundo go e wutu, yé de nado ze mi jo pete na whẹndo devo. Azán 14 poun to jiji ṣie godo, asu po asi po owanyinọ de yí mi podọ yewlẹ wẹ n’wá yọnẹn taidi mẹjitọ ṣie lẹ. Etomọṣo, to whenue n’wá sè  otàn ṣie to godo mẹ, n’tindo numọtolanmẹ lọ dọ n’yin gbigbẹdai. N’wá jẹ mimọ ji dọ n’ma yin ovi mẹjitọ mẹgopọntọ ṣie lẹ tọn podọ dọ yé ma nọ mọnukunnujẹ go e na taun tọn.

To whenue n’tindo nudi owhe 16, n’jẹ ahànnutẹn lẹ yì ji, fie yẹn po họntọn ṣie lẹ po nọ dúwe bo nọ dotoaina nuhiho hànjigbẹ́ lẹ tọn te. To whenue n’tindo owhe 17, n’jẹ siga nù ji. N’jlo na yin omẹ tlẹ́lẹ taidi mẹhe nọ basi ajọjijla siga tọn lẹ. To owhe 19 mẹvi-yinyin mẹ, n’jẹ azọ́nwa ji to Johannesburg, fie n’yawu jẹ ogbẹ́ ylankan do ji te. To ojlẹ vude godo, n’jẹ hogbe gbigble lẹ yizan ji bo nọ nù azọ̀ susu bosọ nọ nùahàn taun to sẹfifo lẹ.

Etomọṣo, n’nọ zan agbasa ṣie jẹ obá de mẹ. N’nọ hò bọlu yọnnu lẹ tọn bosọ nọ daihun lanmẹyiya tọn devo lẹ to gbesisọ mẹ. N’sọ nọ wazọ́n sinsinyẹn to agbasazọ́n ṣie mẹ bo diyin na nuhe dù azọ́n ọdinatẹẹ tọn. Enẹwutu, onú pọnte na mi to akuẹzinzan-liho bọ mẹsusu nọ pọ́n mi taidi mẹhe tindo kọdetọn dagbe. Etomọṣo, n’ma tindo ayajẹ depope, na n’mọdọ gbẹzan ṣie ma tindo zẹẹmẹ bọ n’sọ jẹflumẹ. N’yọnẹn to dee mẹ dọ nude whè to gbẹzan ṣie mẹ.

LEHE BIBLU DIỌ GBẸZAN ṢIE DO: To whenue n’jẹ Biblu plọn ji, n’wá mọdọ Jehovah yin Jiwheyẹwhe owanyinọ de. N’sọ plọn dọ ewọ do owanyi enẹ hia gbọn Ohó etọn, Biblu, nina mí dali. E taidi dọ ewọ wlanwe hlan mí tlọlọ nado deanana afọdide mítọn lẹ wẹ nkọ. (Isaia 48:17, 18) N’wá mọdọ eyin n’jlo na mọaleyi sọn anademẹ owanyi tọn Jehovah tọn mẹ, n’dona basi diọdo titengbe delẹ to gbẹzan ṣie mẹ.

Dopo to diọdo he n’dona basi lẹ mẹ gando mẹhe n’nọ dogbẹ́ hẹ lẹ go. N’lẹnnupọn sisosiso do hogbe Howhinwhẹn lẹ 13:20 tọn lẹ ji, he dọmọ: “Ewọ he to zọnlinzin hẹ nuyọnẹntọ na yọnnuin: ṣigba ogbẹ́ nulunọ lẹ tọn na sudo.” Nunọwhinnusẹ́n enẹ gọalọna mi nado jo họntọn ṣie hoho lẹ do bo jihọntọn yọyọ lẹ to Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ ṣẹnṣẹn.

Nuhe vẹawuna mi hugan wẹ nado jo azọ̀-nùnù do, na n’ko lẹzun afanumẹ etọn pete. Dile n’to duduto ahididi lọ ji vudevude, nuhahun devo sọ fọ́n. Siga jijodo zọ́n bọ n’pẹ̀n dogọ na kilo 13,6! Enẹ de sisi mẹdetiti tọn ṣie po taun, podọ e yí nudi owhe ao whẹpo n’do wá de zínpinpẹn lọ pò. Etomọṣo, n’yọnẹn dọ onú dagbe hugan he n’dona wà wẹ nado jo azọ̀-nùnù do. N’hodẹ̀ hlan Jehovah madoalọte, podọ ewọ na mi huhlọn nado tindo kọdetọn dagbe.

ALE HE N’MỌYI LẸ: N’to vivi agbasalilo dagbe tọn dù todin. N’sọ tindo pekọ—na n’masọ to afọdona ayajẹ oklọ tọn he agbasazọ́n, yindidi, po adọkunnu lẹ po nọ zedonukọnnamẹ ba. Kakatimọ, n’nọ mọ ayajẹ to nugbo Biblu tọn mimá hẹ mẹdevo lẹ mẹ. Taidi kọdetọn de, azọ́nwatọgbẹ́ ṣie hoho atọ̀n to Jehovah sẹ̀n todin to pọmẹ hẹ yẹn po asu ṣie po. Whẹpo mẹjitọ mẹgopọntọ ṣie lẹ do kú, n’penugo nado dọhona yé do opagbe Biblu tọn he gando fọnsọnku to paladisi aigba ji tọn mẹ go ji.

Na n’dọnsẹpọ Jehovah wutu, ehe gọalọna mi nado duto numọtolanmẹ lọ dọ n’yin gbigbẹdai ji. Ewọ gọalọna mi nado tindo numọtolanmẹ dọ n’ma yin gbigbẹdai gbọn hinhẹn mi wá whẹndo lẹdo aihọn pé yisenọ hatọ lẹ tọn de mẹ dali. N’tindo onọ̀, otọ́, nọvisunnu, po nọviyọnnu susu lẹ po to ṣẹnṣẹn yetọn.—Malku 10:29, 30.

[Yẹdide to weda 12]

N’nọ duvivi owanyi Klistiani tọn to Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ ṣẹnṣẹn

[Yẹdide to weda 13]

Sinsẹ̀nhọ Shinto tọn he mẹ n’sẹ̀n te wayi