Tólmiyatchik kʼal an biblia abal kin jalkʼuy in ejatal
Tólmiyatchik kʼal an biblia abal kin jalkʼuy in ejatal
¿JALEʼ ti jun i mimláb axi in kwaʼal 60 i támub in jilaʼ kin kʼakʼnaʼ i walekláb? ¿Jaleʼ ti jun i sacerdote sintoísta in jilaʼ an iglesia ani wenkʼon ti aykol kʼal a Cristo? ¿Kʼal jantʼoj ti tólmiyat jun i mimláb abal kin ukʼchiy jawaʼ in watʼaʼ tam ti jilan kʼal in tátajchik? Ki jilaʼ abal jajáʼchik tu ku olchij.
«Xowéʼ yabáts u kʼakʼnál i walekláb» (ABA DANSOU)
JAYKʼIʼ TI WAʼTSIN: 1938
BICHOW: BENÍN
KʼEʼAT JANTʼOJ TIN KWÉNTAJ AN EPCHAL: U KULBETNALAK KU KʼAKʼNAʼ I WALEKLÁB
JANTʼINIʼ U EYAK: In waʼtsin al jun i tsakam kwenchal axi ti So-Tchahoué, juʼtáj ti waʼats yan i lukuk jaʼ. Kom yab waʼatsak i bel, an atiklábchik in eyendhalak i tan abal ka kʼalej pil i kwenchal. In beletnálchik i koʼnél ejtíl an vacas, an cabras, an ovejas, an olom ani i tsʼitsin abal kin watʼaʼchik a kʼicháj, jayej in tsʼejkál in kʼimáʼ kʼal i teʼ, kʼal i apatsʼ ani junchikíl kʼal i ladrillo. Tejéʼ ban kwenchal yab waʼats i atikláb axi pojkax, ejtíl ban bichow.
Tam tu lej tsakamej, u epchal ani nanáʼ u aban al jun i convento ani tanáʼ u exóbchin ki kʼakʼnaʼ i walekláb. Nanáʼ u tujchij ku kʼakʼnaʼ a Dudua, an dios axi u kʼakʼnáb ti yoruba. Jayej u tsʼejkanchij jun i tsakam kʼimáʼ abal ku ejtow ku kʼakʼnaʼ ani ku ejtow ku pidhaʼ i tsʼakchixtaláb, ejtíl i aceite de palma, ul i pítaʼ i tsʼitsin ani kʼeʼat i koʼnél. U pakwalak yan i tumín abal ku tsʼaʼiy jawaʼ neʼetsak ku bínaʼ ti tsʼakchixtaláb.
JANTʼINIʼ TIN TÓLMIY AN BIBLIA ABAL KU JALKʼUY U EJATAL: Tam ti u tujchij ku exóbnaʼ an Biblia, u tʼajaʼ ti kwéntaj abal expidh waʼats jun i Dios axi chubax, axi in bij Jehová, ani abal jajáʼ yab in kulbetnál ki kʼakʼnaʼ kʼeʼat i dios (Éxodo 20:4, 5; 1 Corintios 10:14). U exbay abal yabáts kwaʼalak ku kʼakʼnaʼ axéʼchik xi dioses, u tixkʼaʼ, ani u jilaʼ ku kʼakʼnaʼ. Yabáts u aliy an dhiman, yabáts in tamkun abal ki konoy i alwaʼtaláb ani yabáts u kʼakʼnaʼ an tsemelom.
U atsʼaʼ kʼibat ku jilaʼ ku tʼajaʼ axéʼ. Kom u neʼdhalakits sesenta i támub u kʼakʼnál i walekláb. Jayej u jaʼúbchik, u yanél ani u at kʼwajíl lej tsakuy ani tin lej telalakchik. U lej konchij a Jehová abal ti kin tólmiy abal ku tʼajaʼ jawaʼ tekedh. Tin lej kanatbédhaʼ an kaw axi i elál ti Proverbios 18:10, axi in ulal: «In bij a Jehová pel ejtíl jun i torre axi alwaʼ kubat. Tanáʼ u kʼalel ti tsinél axi bolidhchik ani u kʼaniab».
Jayej tin lej tólmiy kin kʼalej ban tamkuntaláb axi in tʼajál an ólchixchik kʼal a Jehová. Tanáʼ u tʼajaʼ ti kwéntaj abal jajáʼchik u lej kʼanidháx. U lej jikʼpaʼ ku tsuʼuw abal jajáʼchik in lej tsapnanchal kin eyendhaʼ tin ejatal jawaʼ in exobnamal ti Biblia. U tʼajaʼ ti kwéntaj abal an ólchixchik kʼal a Jehová jats an kʼakʼnaxtaláb axi chubax.
AN ALWAʼTALÁB AXI U BATSʼUWAMAL: Jawaʼ u exobnámal ti Biblia tin tolmiyamal abal kin neʼdhaxin más alwaʼ kʼal u tsakámil. Xowéʼ u atsʼál más in kulbél ani yabáts in tʼeʼpinal. Ti biyál u pakwalak yan i tumín abal ku tsʼaʼiy i walekláb ani jajáʼchik yab jaykʼiʼ tin tólmiy. Xowéʼ u tʼojonchal a Jehová, an Dios axi neʼets kin tixkʼaʼ patal an kʼibataláb (Revelación [Apocalipsis] 21:3, 4). Xowéʼ expidh u kʼakʼnál a Jehová, yabáts u kʼakʼnál i walekláb, u lej belál abal a Jehová tin kʼanidhál, tin beletnál ani nixéʼ in tʼajál abal ku atsʼaʼ lej kulbél.
«Ma tu tsakamtal u aliy a Dios» (SHINJI SATO)
JAYKʼIʼ TI WAʼTSIN: 1951
BICHOW: JAPÓN
KʼEʼAT JANTʼOJ TIN KWÉNTAJ AN EPCHAL: PELAK IN SACERDOTE SINTOÍSTA
JANTʼINIʼ U EYAK: In yejey al jun i tsakam kwenchal axi ti Fukuoka. U tátajchik in lej kʼakʼnalak i dioses, jaxtám ma tin lej tsipilej jayetsej in exóbchin ku tʼajaʼ. Nanáʼ u leʼak ku exlaʼ jantʼoj u éjtowal ku tʼajaʼ abal ku kʼaniy u ejatal ani ku tólmiy an atiklábchik axi in tametnál i kʼibataláb. Jun i kʼicháj, an exóbchix axi ban escuela tu konoy jantʼoj i leʼak ki tʼajaʼ tam ku puwey. U at tsakam in uluw abal in leʼakchik ti exóbal abal kin ataʼ i tumín o kin bajuw ti científicos, pero tam ti nanáʼ u uchaʼchik abal u leʼak ku tʼojonchij a Dios, patal teʼenchik.
Tam tu talabedhaʼ an secundaria, in kʼalej al jun i escuela abal kin tʼojojiyat jantʼiniʼ i sacerdote. Tanáʼ u exlaʼ jun i sacerdote axi in ujnamak kin ajiy an Biblia tam u koyolak. Nanáʼ u exlalakits jawaʼ tam libro axi in ajiyal, jaxtám tam tin konoy max u exlalak, nanáʼ u uchaʼ: «Pel an Biblia». Jajáʼ tin uchaʼ: «Patal jitaʼ in leʼ kin tʼajaʼ ti sacerdote in tomnál kin ajiy axéʼ xi libro».
Tam in kʼalej u tsʼaʼiyal jun i Biblia ani u punuw jutʼáj ti nanáʼ ku ejtow ku tsuʼuw. Kom in lej tʼojlidhak u exobnál kʼeʼat jantʼoj, yab in jolkʼanalak abal ku ajiy an Biblia. Tam tu talabedhaʼ tin exobal, in kʼalej tin tʼojnal jantʼiniʼ i sacerdote al jun i santuario. ¡Jats jawaʼ nanáʼ etsʼey u leʼnamal!
Pero talbél u tʼajaʼ ti kwéntaj abal yab jats jantʼiniʼ nanáʼ u tsalpayalak. U tsuʼuw abal yan i sacerdotes yab in tʼajalak ti kwéntaj an atiklábchik. Yan kʼal jajáʼ yab in belalak kʼal a Dios. Jun kʼal an sacerdote axi tin okʼnalak tin uchaʼ: «Max a leʼ kit kʼwajiy alwaʼ, expidh ka tʼilaʼ jawaʼ an atiklábchik in leʼ kin atsʼaʼ. Yab ka olnaʼ tin kwéntaj a Dios».
Yab u kulbetnaʼ jawaʼ tin uchaʼ, ani tin lej tʼeʼpindhaʼ. U aynanchij ban iglesia, pero u tujchij ku exóbnaʼ tin kwéntaj kʼeʼat i belomtaláb. Pero u tʼajaʼ ti kwéntaj abal jayetsej in tʼajalak axi kʼeʼat an kʼakʼnaxtaláb. Ma u tsalpay abal yab waʼatsak jun i belomtaláb axi kin olnaʼ an chubaxtaláb.
JANTʼINIʼ TIN TÓLMIY AN BIBLIA ABAL KU JALKʼUY U EJATAL: Ti 1988 u exlaʼ jun i budista axi tin uchaʼ abal ku ajiy an Biblia. Tam, u tʼilaʼ an sacerdote sintoísta axi tin uchaʼ abal ku ajiy an Biblia. Jaxtám, u tujchij ku ajiy an Biblia. U lej kulbetnaʼ jawaʼ u ajiy. Junchikíl yabáts in wayalak abal ku ajiy an Biblia..
Axéʼ tin tólmiy abal ku leʼnaʼ ku olonchij a Dios antsanáʼ jantʼiniʼ tin ulal Mateo 6:9-13. U ulalak yaníl axéʼ xi oláb biyat u tʼajalak u tʼojlábil ban santuario.
Biyat u ajiyalak an Biblia, u leʼak ku exlaʼ yan jantʼoj. Nanáʼ in kʼwajatakits tomkidh, ani u exlalak abal an ólchixchik kʼal a Jehová in tolmiyalak an atikláb abal kin exobnaʼ an Biblia, kom ti biyál u tsaʼbiyabak u kʼimádhil. Talbél u exlaʼ jun i ólchix kʼal a Jehová, ani u tʼajchij yan i konowixtaláb. U lej jikʼpaʼ abal patal an konowixtaláb tin tokʼtsinchij kʼal an Biblia. Talbél in aliy jun i epchal inik abal ti kin exóbchij kʼal an Biblia.
Dhubatkʼij u tujchij kin kʼalej ban tamkuntaláb axi in tʼajál an ólchixchik kʼal a Jehová. Ban tamkuntaláb waʼatsak i epchal axi ti biyál nanáʼ u odhnaʼ kʼal i kaw. Pero jajáʼchik yab tin pojkaʼ ani tin batsʼuw lej alwaʼ.
Tejéʼ u exóbnaʼ abal a Dios in leʼ abal an tomkidh inik kin kʼanidhaʼ ani kin beletnaʼ in yanél. Kom in lej tʼojlidhak, yabáts u tʼajalak ti kwéntaj u kʼimádhil nibal u tsakámil. U tʼajaʼ ti kwéntaj abal más u tʼilmayalak an atiklábchik axi u kʼalelak ban iglesia ani yab in lej tʼilomak kʼal u kʼimádhil.
Tam u exobnalak más tin kwéntaj a Jehová, u atsʼalak más utat kʼal jajáʼ. Yan i textos axi kʼwajat ti Biblia, in tʼajaʼ abal kin lej tsalpaxin, ejtíl jawaʼ in ulal Romanos 10:13: «Patal jitaʼ kin palenchij in bij a Jehová, neʼets ka jekʼondháj. U atsʼál lej kulbél, kom u elaʼ an Dios axi u aliy ma tu tsakamtal.
Yabáts u atsʼalak kʼijidh kin tʼojon ban santuario. Ti biyál, tin lej tʼeʼpiyalak jawaʼ kin tsalpay an atiklábchik max ku jilaʼ an santuario, pero jayej u tʼilál abal u uluw abal max ku elaʼ an Dios axi chubax neʼetsak ku jilaʼ an santuario. Jaxtám, ti 1989 u jilaʼ an santuario ani u pidhaʼ u ejatal a Jehová.
U atsʼaʼ kʼibat ku tʼajaʼ axéʼ, kom jitaʼchik tin okʼnalak ban santuario tin uchaʼ abal kin wichiy. Jayej lej kʼibat u atsʼaʼ ku ólchij u tátajchik. Tam ti neʼetsak ku tsaʼbiy u tátajchik in lej jikʼelak. Ma u atsʼalak ejtíl max u tʼelelél u akan. Biyat in neʼetsak belal, u lej olonchij a Jehová abal ti kin tólmiy.
Tam tin ulits tin kʼimáʼ u tátajchik, yab u exlalak jantʼiniʼ ku ólchij jawaʼ u tʼajaʼ. U aynanchij ku olonchij a Jehová, ani ma talbél u ejtow ku ólchij u papá. U ólchij abal u elaʼ an Dios axi chubax al kʼeʼat i belomtaláb, jaxtám u jilaʼ an santuario juʼtáj tin kʼwajatak. Tejwaʼ abal lej tʼeʼpin, kom yab tin uchaʼ jantʼoj. Jayej, talchik kʼal u yanél chich abal ti kin uchaʼ ku jalkʼuy u tsalapil. Yab u leʼak ku yajbedhaʼ u yanél kʼal jawaʼ ku uchaʼ, pero jayej u leʼak ku tʼojonchij a Jehová. Talbél u yanél yabáts tin uchaʼ jantʼoj kʼal jawaʼ u takuy ku tʼajaʼ.
U exbay abal yab expidh kwaʼalak ku jilaʼ an santuario, jayej kwaʼalak ku jalkʼuy jantʼiniʼ u ey. Kʼibat u atsʼalak ku ukʼchiy jawaʼ u tʼajalak ban santuario, kom patal jawaʼ u kwaʼalak tu kʼimáʼ tin tʼilchalak.
Waʼtsin tsab jantʼoj axi tin tólmiy ku watʼenchij axéʼ xi kʼibataláb. Kʼaʼál, u tixkʼaʼ tu kʼimáʼ patal jawaʼ u eyendhalak ban sintoísmo ani u chikaʼ, ejtíl i libros, cuadros ani kʼeʼat jantʼoj axi lej jalbidh. Tsabchíl, jayej jawaʼ tin lej tólmiy él ku junkuw an ólchixchik kʼal a J ehová. Jajáʼchik tin tólmiy abal kʼayúm kʼayúm ku ukʼchiy jawaʼ u tʼajalak ban santuario.
AN ALWAʼTALÁB AXI U BATSʼUWAMAL: Ti biyál, yab u lej tʼajalak ti kwéntaj u kʼimádhil ani u tsakámil, jaxtám in atsʼalakchik lej kwetém. Tam ti u punuw ti tʼajbiláb tu ejatal jawaʼ in ulal an Biblia abal lej exbadh ku kʼwajiy kʼal i yanél, nixéʼ in tʼajaʼ abal ku kʼwajiy más junkudh. Talbél, jayej u kʼimádhil in leʼnaʼ kin tʼojnchij a Jehová. Xowéʼ, u kʼimádhil, u tsakámilchik ani u iyám i tʼojonchal a Jehová.
Tam ku tʼilaʼ jawaʼ u leʼak tam tin tsipilej, u tʼajál ti kwéntaj abal jats jawaʼ kʼwajat u tʼajál xowéʼ. U tólmiyal an atiklábchik ani u tʼojonchal a Jehová. U lej kʼakʼnál kom u exlamal a Jehová.
«U atsʼalak abal in kʼibchalak jantʼoj tu ejatal» (LYNETTE HOUGHTING)
JAYKʼIʼ TI WAʼTSIN: 1958
BICHOW: SUDÁFRICA
KʼEʼAT JANTʼOJ TIN KWÉNTAJ AN EPCHAL: IN ATSʼALAK ABAL YAB U LEʼNÁB
JANTʼINIʼ U EYAK: In waʼtsin al jun i tsakam bichow axi in bij Germiston, tanáʼ yab lej waʼatsak i pojkaxtaláb. U tátajchik in tsalpay abal yab neʼetsak kin ejtow ti kin beletnaʼ. Jaxtám, tin binaxnaʼ tam ti u kwaʼalak catorce i kʼicháj tin waʼtsinenek. Etsʼey u tsalpay abal jitaʼchik kʼwajatak tin yedhál jatsak u tátajchik. Pero lej kʼibat u atsʼaʼ tam ti jajáʼchik tin ólchij abal yabchik pelak u lej tátaj. Yabáts u leʼak kin kʼwajiy kʼal jajáʼchik ani u tsalpayalak abal yab tin exbayalchik.
Tam ti u kwaʼalak 16 i támub in kʼalelakits kʼal u jaʼúbchik tin bixom, tin utsʼál ani ku atsʼaʼ i son. Tam ti u kʼwalak 17 i támub, in jutsʼulakits. U leʼak kin tejwaméj ejtíl an mimlábchik axi u kʼalelak ban anuncios in kʼál an cigarro. Ani tam ti u putuw 19 i támub, in kʼalej ti Johannesburgo abal tin tʼojnal. Tam ti u tʼajaʼ ti kwéntaj, u junkuwalakits i atiklábchik axi u atʼax kaw, axi u jutsʼul, ani axi lej u utsʼalak.
Pero jayej, u lej kulbetnalak ku tʼajaʼ i ejercicio ani talchik i deportes. In lej exladhak kom u tʼajalak lej alwaʼ u tʼojlábil. In kʼwajatak lej alwaʼ, yab in tʼeʼpinalak kʼal an tumín. Jaxtám an atiklábchik tin uchalak abal yab u kwaʼalak i kʼibataláb. Chubax, in kʼwajatak lej alwaʼ, pero yab u atsʼalak in kulbél, u atsʼalak abal in kʼibchalak jantʼoj tu ejatal.
JANTʼINIʼ TIN TÓLMIY AN BIBLIA ABAL KU JALKʼUY U EJATAL: Tam ti u tujchij ku exóbnaʼ an Biblia, u exlaʼ abal a Jehová pel jun i Dios axi lej kʼanidhom ani jaxtám tu jilchámal an Biblia. An Biblia pel ejtíl jun i carta axi tu ólchal jantʼoj in tomnál ki tʼajaʼ abal ku kʼwajiy alwaʼ (Isaías 48:17, 18). U tʼajaʼ ti kwéntaj abal max u leʼak abal an Biblia ti kin tólmiy kwaʼalak ku jalkʼuy u ejatal.
Jawaʼ okʼox u tʼajaʼ jats ku jilaʼ u jaʼúbchik. Proverbios 13:20 in ulal: «Axi kʼwajat ti xeʼtsinal kʼal i atikláb axi tsalpadh neʼets ka tsalpadhméj, pero jitaʼchik in junkuwal axi in tʼajál jawaʼ kidháb neʼets kin lej yajchiknaʼ». U tsapnanchij ku belkaʼ axéʼ xi kaw, ani u tujchij ku junkuw an ólchixchik kʼal a Jehová.
Jawaʼ más kʼibat u atsʼaʼ ku jilaʼ jats tin jutsʼul. In lej tʼuʼun tam tin kʼwajatak u exál ku jilaʼ tin jutsʼul. Axéʼ in tʼajaʼ abal kin lej tʼeʼpin ani watʼey diez i támub abal kin tsaʼkan junilekʼij. U exbayalak abal kwaʼalak ku jilaʼ tin jutsʼul. U lej olonchalak a Jehová, jaxtám u ejtow ku jilaʼ.
AN ALWAʼTALÁB AXI U BATSʼUWAMAL: Xowéʼ u atsʼál más in kanat. Jayej, in kulbél kʼal jawaʼ u kwaʼal. Xowéʼ yabáts u tsalpayal abal jun i alwaʼ tʼojláb o an tumín in éjtowal kin tʼajaʼ abal kin kʼwajiy kulbél. U atsʼál lej in kulbél kom u tomkíl ani nanáʼ i exóbchal an atiklábchik jawaʼ in ulal an Biblia. U ejtowamal ku tólmiy ox u juntal tʼojnal abal kin bajuw kin tʼojonchij a Jehová. Jayej okʼxidh ka tsemets u tátajchik axi tin yedhaʼ, u ejtow ku ólchij abal jun a kʼicháj neʼetsa ka edháj an tsemelomchik al jun i alabél tsabál.
Kom u tsapnanchamal kin utey kʼal a Jehová, xowéʼ yabáts u atsʼál abal yab jitaʼ tin kʼanidhál. Xowéʼ u atsʼál abal u kwaʼal jun u yanél axi tin puwél an tsabál, axi ejtíl u mamá, u papá ani u epchalchik (Marcos 10:29, 30).
[An foto]
An ólchixchik kʼal a Jehová in tejwamedhál abal u lej kʼanidháx
[An foto]
An Santuario in kʼál an sintoísmo