Ka tsuʼuw jawaʼ a tákuy

Tólmiyatchik kʼal an biblia abal kin jalkʼuy in ejatal

Tólmiyatchik kʼal an biblia abal kin jalkʼuy in ejatal

Tólmiyatchik kʼal an biblia abal kin jalkʼuy in ejatal

¿JALEʼ ti jun i mimláb axi in kwaʼal 60 i támub in jilaʼ kin kʼakʼnaʼ i walekláb? ¿Jaleʼ ti jun i sacerdote sintoísta in jilaʼ an iglesia ani wenkʼon ti aykol kʼal a Cristo? ¿Kʼal jantʼoj ti tólmiyat jun i mimláb abal kin ukʼchiy jawaʼ in watʼaʼ tam ti jilan kʼal in tátajchik? Ki jilaʼ abal jajáʼchik tu ku olchij.

«Xowéʼ yabáts u kʼakʼnál i walekláb» (ABA DANSOU)

JAYKʼIʼ TI WAʼTSIN: 1938

BICHOW: BENÍN

KʼEʼAT JANTʼOJ TIN KWÉNTAJ AN EPCHAL: U KULBETNALAK KU KʼAKʼNAʼ I WALEKLÁB

JANTʼINIʼ U EYAK: In waʼtsin al jun i tsakam kwenchal axi ti So-­Tchahoué, juʼtáj ti waʼats yan i lukuk jaʼ. Kom yab waʼatsak i bel, an atiklábchik in eyendhalak i tan abal ka kʼalej pil i kwenchal. In beletnálchik i koʼnél ejtíl an vacas, an cabras, an ovejas, an olom ani i tsʼitsin abal kin watʼaʼchik a kʼicháj, jayej in tsʼejkál in kʼimáʼ kʼal i teʼ, kʼal i apatsʼ ani junchikíl kʼal i ladrillo. Tejéʼ ban kwenchal yab waʼats i atikláb axi pojkax, ejtíl ban bichow.

Tam tu lej tsakamej, u epchal ani nanáʼ u aban al jun i convento ani tanáʼ u exóbchin ki kʼakʼnaʼ i walekláb. Nanáʼ u tujchij ku kʼakʼnaʼ a Dudua, an dios axi u kʼakʼnáb ti yoruba. Jayej u tsʼejkanchij jun i tsakam kʼimáʼ abal ku ejtow ku kʼakʼnaʼ ani ku ejtow ku pidhaʼ i tsʼakchixtaláb, ejtíl i aceite de palma, ul i pítaʼ i tsʼitsin ani kʼeʼat i koʼnél. U pakwalak yan i tumín abal ku tsʼaʼiy jawaʼ neʼetsak ku bínaʼ ti tsʼakchixtaláb.

JANTʼINIʼ TIN TÓLMIY AN BIBLIA ABAL KU JALKʼUY U EJATAL: Tam ti u tujchij ku exóbnaʼ an Biblia, ­u tʼajaʼ ti kwéntaj abal expidh waʼats jun i Dios axi chubax, axi in bij Jehová, ani abal jajáʼ yab in kulbetnál ki kʼakʼnaʼ kʼeʼat i dios (Éxodo 20:​4, 5; 1 Corintios 10:14). U exbay abal yabáts kwaʼalak ku kʼakʼnaʼ axéʼchik xi dioses, u tixkʼaʼ, ani u jilaʼ ku kʼakʼnaʼ. Yabáts u aliy an dhiman, yabáts in tamkun abal ki konoy i alwaʼtaláb ani yabáts u kʼakʼnaʼ an tsemelom.

U atsʼaʼ kʼibat ku jilaʼ ku tʼajaʼ axéʼ. Kom u neʼdhalakits sesenta i támub u kʼakʼnál i walekláb. Jayej u jaʼúbchik, u yanél ani u at kʼwajíl lej tsakuy ani tin lej telalakchik. U lej konchij a Jehová abal ti kin tólmiy abal ku tʼajaʼ jawaʼ tekedh. Tin lej kanatbédhaʼ an kaw axi i elál ti Proverbios 18:10, axi in ulal: «In bij a Jehová pel ejtíl jun i torre axi alwaʼ kubat. Tanáʼ u kʼalel ti tsinél axi bolidhchik ani u kʼaniab».

Jayej tin lej tólmiy kin kʼalej ban tamkuntaláb axi in tʼajál an ólchixchik kʼal a Jehová. Tanáʼ u tʼajaʼ ti kwéntaj abal jajáʼchik u lej kʼanidháx. U lej jikʼpaʼ ku tsuʼuw abal jajáʼchik in lej tsapnanchal kin eyendhaʼ tin ejatal jawaʼ in exobnamal ti Biblia. U tʼajaʼ ti kwéntaj abal an ólchixchik kʼal a Jehová jats an kʼakʼnaxtaláb axi chubax.

AN ALWAʼTALÁB AXI U BATSʼUWAMAL: Jawaʼ u exobnámal ti Biblia tin tolmiyamal abal kin neʼdhaxin más alwaʼ kʼal u tsakámil. Xowéʼ u atsʼál más in kulbél ani yabáts in tʼeʼpinal. Ti biyál u pakwalak yan i tumín abal ku tsʼaʼiy i walekláb ani jajáʼchik yab jaykʼiʼ tin tólmiy. Xowéʼ u tʼojonchal a Jehová, an Dios axi neʼets kin tixkʼaʼ patal an kʼibataláb (Revelación [Apocalipsis] 21:​3, 4). Xowéʼ expidh u kʼakʼnál a Jehová, yabáts u kʼakʼnál i walekláb, u lej belál abal a Jehová tin kʼanidhál, tin beletnál ani nixéʼ in tʼajál abal ku atsʼaʼ lej kulbél.

«Ma tu tsakamtal u aliy a Dios» (SHINJI SATO)

JAYKʼIʼ TI WAʼTSIN: 1951

BICHOW: JAPÓN

KʼEʼAT JANTʼOJ TIN KWÉNTAJ AN EPCHAL: PELAK IN SACERDOTE SINTOÍSTA

JANTʼINIʼ U EYAK: In yejey al jun i tsakam kwenchal axi ti Fukuoka. U tátajchik in lej kʼakʼnalak i dioses, jaxtám ma tin lej tsipilej jayetsej in exóbchin ku tʼajaʼ. Nanáʼ u leʼak ku exlaʼ jantʼoj u éjtowal ku tʼajaʼ abal ku kʼaniy u ejatal ani ku tólmiy an atiklábchik axi in tametnál i kʼibataláb. Jun i kʼicháj, an exóbchix axi ban escuela tu konoy jantʼoj i leʼak ki tʼajaʼ tam ku puwey. U at tsakam in uluw abal in leʼakchik ti exóbal abal kin ataʼ i tumín o kin bajuw ti científicos, pero tam ti nanáʼ u uchaʼchik abal u leʼak ku tʼojonchij a Dios, patal teʼenchik.

Tam tu talabedhaʼ an secundaria, in kʼalej al jun i escuela abal kin tʼojojiyat jantʼiniʼ i sacerdote. Tanáʼ u exlaʼ jun i sacerdote axi in ujnamak kin ajiy an Biblia tam u koyolak. Nanáʼ u exlalakits jawaʼ tam libro axi in ajiyal, jaxtám tam tin konoy max u exlalak, nanáʼ u uchaʼ: «Pel an Biblia». Jajáʼ tin uchaʼ: «Patal jitaʼ in leʼ kin tʼajaʼ ti sacerdote in tomnál kin ajiy axéʼ xi libro».

Tam in kʼalej u tsʼaʼiyal jun i Biblia ani u punuw jutʼáj ti nanáʼ ku ejtow ku tsuʼuw. Kom in lej tʼojlidhak u exobnál kʼeʼat jantʼoj, yab in jolkʼanalak abal ku ajiy an Biblia. Tam tu talabedhaʼ tin exobal, in kʼalej tin tʼojnal jantʼiniʼ i sacerdote al jun i santuario. ¡Jats jawaʼ nanáʼ etsʼey u leʼnamal!

Pero talbél u tʼajaʼ ti kwéntaj abal yab jats jantʼiniʼ nanáʼ u tsalpayalak. U tsuʼuw abal yan i sacerdotes yab in tʼajalak ti kwéntaj an atiklábchik. Yan kʼal jajáʼ yab in belalak kʼal a Dios. Jun kʼal an sacerdote axi tin okʼnalak tin uchaʼ: «Max a leʼ kit kʼwajiy alwaʼ, expidh ka tʼilaʼ jawaʼ an atiklábchik in leʼ kin atsʼaʼ. Yab ka olnaʼ tin kwéntaj a Dios».

Yab u kulbetnaʼ jawaʼ tin uchaʼ, ani tin lej tʼeʼpindhaʼ. U aynanchij ban iglesia, pero u tujchij ku exóbnaʼ tin kwéntaj kʼeʼat i belomtaláb. Pero u tʼajaʼ ti kwéntaj abal jayetsej in tʼajalak axi kʼeʼat an kʼakʼnaxtaláb. Ma u tsalpay abal yab waʼatsak jun i belomtaláb axi kin olnaʼ an chubaxtaláb.

JANTʼINIʼ TIN TÓLMIY AN BIBLIA ABAL KU JALKʼUY U EJATAL: Ti 1988 u exlaʼ jun i budista axi tin uchaʼ abal ku ajiy an Biblia. Tam, u tʼilaʼ an sacerdote sintoísta axi tin uchaʼ abal ku ajiy an Biblia. Jaxtám, u tujchij ku ajiy an Biblia. U lej kulbetnaʼ jawaʼ u ajiy. Junchikíl yabáts in wayalak abal ku ajiy an Biblia..

Axéʼ tin tólmiy abal ku leʼnaʼ ku olonchij a Dios antsanáʼ jantʼiniʼ tin ulal Mateo 6:​9-13. U ulalak yaníl axéʼ xi oláb biyat u tʼajalak u tʼojlábil ban santuario.

Biyat u ajiyalak an Biblia, u leʼak ku exlaʼ yan jantʼoj. Nanáʼ in kʼwajatakits tomkidh, ani u exlalak abal an ólchixchik kʼal a Jehová in tolmiyalak an atikláb abal kin exobnaʼ an Biblia, kom ti biyál u tsaʼbiyabak u kʼimádhil. Talbél u exlaʼ jun i ólchix kʼal a Jehová, ani u tʼajchij yan i konowixtaláb. U lej jikʼpaʼ abal patal an konowixtaláb tin tokʼtsinchij kʼal an Biblia. Talbél in aliy jun i epchal inik abal ti kin exóbchij kʼal an Biblia.

Dhubatkʼij u tujchij kin kʼalej ban tamkuntaláb axi in tʼajál an ólchixchik kʼal a Jehová. Ban tamkuntaláb waʼatsak i epchal axi ti biyál nanáʼ u odhnaʼ kʼal i kaw. Pero jajáʼchik yab tin pojkaʼ ani tin batsʼuw lej alwaʼ.

Tejéʼ u exóbnaʼ abal a Dios in leʼ abal an tomkidh inik kin kʼanidhaʼ ani kin beletnaʼ in yanél. Kom in lej tʼojlidhak, yabáts u tʼajalak ti kwéntaj u kʼimádhil nibal u tsakámil. U tʼajaʼ ti kwéntaj abal más u tʼilmayalak an atiklábchik axi u kʼalelak ban iglesia ani yab in lej tʼilomak kʼal u kʼimádhil.

Tam u exobnalak más tin kwéntaj a Jehová, u atsʼalak más utat kʼal jajáʼ. Yan i textos axi kʼwajat ti Biblia, in tʼajaʼ abal kin lej tsalpaxin, ejtíl jawaʼ in ulal Romanos 10:​13: «Patal jitaʼ kin palenchij in bij a Jehová, neʼets ka jekʼondháj. U atsʼál lej kulbél, kom u elaʼ an Dios axi u aliy ma tu tsakamtal.

Yabáts u atsʼalak kʼijidh kin tʼojon ban santuario. Ti biyál, tin lej tʼeʼpiyalak jawaʼ kin tsalpay an atiklábchik max ku jilaʼ an santuario, pero jayej u tʼilál abal u uluw abal max ku elaʼ an Dios axi chubax neʼetsak ku jilaʼ an santuario. Jaxtám, ti 1989 u jilaʼ an santuario ani u pidhaʼ u ejatal a Jehová.

U atsʼaʼ kʼibat ku tʼajaʼ axéʼ, kom jitaʼchik tin okʼnalak ban santuario tin uchaʼ abal kin wichiy. Jayej lej kʼibat u atsʼaʼ ku ólchij u tátajchik. Tam ti neʼetsak ku tsaʼbiy u tátajchik in lej jikʼelak. Ma u atsʼalak ejtíl max u tʼelelél u akan. Biyat in neʼetsak belal, u lej olonchij a Jehová abal ti kin tólmiy.

Tam tin ulits tin kʼimáʼ u tátajchik, yab u exlalak jantʼiniʼ ku ólchij jawaʼ u tʼajaʼ. U aynanchij ku olonchij a Jehová, ani ma talbél u ejtow ku ólchij u papá. U ólchij abal u elaʼ an Dios axi chubax al kʼeʼat i belomtaláb, jaxtám u jilaʼ an santuario juʼtáj tin kʼwajatak. Tejwaʼ abal lej tʼeʼpin, kom yab tin uchaʼ jantʼoj. Jayej, talchik kʼal u yanél chich abal ti kin uchaʼ ku jalkʼuy u tsalapil. Yab u leʼak ku yajbedhaʼ u yanél kʼal jawaʼ ku uchaʼ, pero jayej u leʼak ku tʼojonchij a Jehová. Talbél u yanél yabáts tin uchaʼ jantʼoj kʼal jawaʼ u takuy ku tʼajaʼ.

U exbay abal yab expidh kwaʼalak ku jilaʼ an santuario, jayej kwaʼalak ku jalkʼuy jantʼiniʼ u ey. Kʼibat u atsʼalak ku ukʼchiy jawaʼ u tʼajalak ban santuario, kom patal jawaʼ u kwaʼalak tu kʼimáʼ tin tʼilchalak.

Waʼtsin tsab jantʼoj axi tin tólmiy ku watʼenchij axéʼ xi kʼibataláb. Kʼaʼál, u tixkʼaʼ tu kʼimáʼ patal jawaʼ u eyendhalak ban sintoísmo ani u chikaʼ, ejtíl i libros, cuadros ani kʼeʼat jantʼoj axi lej jalbidh. Tsabchíl, jayej jawaʼ tin lej tólmiy él ku junkuw an ólchixchik kʼal a J ehová. Jajáʼchik tin tólmiy abal kʼayúm kʼayúm ku ukʼchiy jawaʼ u tʼajalak ban santuario.

AN ALWAʼTALÁB AXI U BATSʼUWAMAL: Ti biyál, yab u lej tʼajalak ti kwéntaj u kʼimádhil ani u tsakámil, jaxtám in atsʼalakchik lej kwetém. Tam ti u punuw ti tʼajbiláb tu ejatal jawaʼ in ulal an Biblia abal lej exbadh ku kʼwajiy kʼal i yanél, nixéʼ in tʼajaʼ abal ku kʼwajiy más junkudh. Talbél, jayej u kʼimádhil in leʼnaʼ kin tʼojnchij a Jehová. Xowéʼ, u kʼimádhil, u tsakámilchik ani u iyám i tʼojonchal a Jehová.

Tam ku tʼilaʼ jawaʼ u leʼak tam tin tsipilej, u tʼajál ti kwéntaj abal jats jawaʼ kʼwajat u tʼajál xowéʼ. U tólmiyal an atiklábchik ani u tʼojonchal a Jehová. U lej kʼakʼnál kom u exlamal a Jehová.

«U atsʼalak abal in kʼibchalak jantʼoj tu ejatal» (LYNETTE HOUGHTING)

JAYKʼIʼ TI WAʼTSIN: 1958

BICHOW: SUDÁFRICA

KʼEʼAT JANTʼOJ TIN KWÉNTAJ AN EPCHAL: IN ATSʼALAK ABAL YAB U LEʼNÁB

JANTʼINIʼ U EYAK: In waʼtsin al jun i tsakam bichow axi in bij Germiston, tanáʼ yab lej waʼatsak i pojkaxtaláb. U tátajchik in tsalpay abal yab neʼetsak kin ejtow ti kin beletnaʼ. Jaxtám, tin binaxnaʼ tam ti u kwaʼalak catorce i kʼicháj tin waʼtsinenek. Etsʼey u tsalpay abal jitaʼchik kʼwajatak tin yedhál jatsak u tátajchik. Pero lej kʼibat u atsʼaʼ tam ti jajáʼchik tin ólchij abal yabchik pelak u lej tátaj. Yabáts u leʼak kin kʼwajiy kʼal jajáʼchik ani u tsalpayalak abal yab tin exbayalchik.

Tam ti u kwaʼalak 16 i támub in kʼalelakits kʼal u jaʼúbchik tin bixom, tin utsʼál ani ku atsʼaʼ i son. Tam ti u kʼwalak 17 i támub, in jutsʼulakits. U leʼak kin tejwaméj ejtíl an mimlábchik axi u kʼalelak ban anuncios in kʼál an cigarro. Ani tam ti u putuw 19 i támub, in kʼalej ti Johannesburgo abal tin tʼojnal. Tam ti u tʼajaʼ ti kwéntaj, u junkuwalakits i atiklábchik axi u atʼax kaw, axi u jutsʼul, ani axi lej u utsʼalak.

Pero jayej, u lej kulbetnalak ku tʼajaʼ i ejercicio ani talchik i deportes. In lej exladhak kom u tʼajalak lej alwaʼ u tʼojlábil. In kʼwajatak lej alwaʼ, yab in tʼeʼpinalak kʼal an tumín. Jaxtám an atiklábchik tin uchalak abal yab u kwaʼalak i kʼibataláb. Chubax, in kʼwajatak lej alwaʼ, pero yab u atsʼalak in kulbél, u atsʼalak abal in kʼibchalak jantʼoj tu ejatal.

JANTʼINIʼ TIN TÓLMIY AN BIBLIA ABAL KU JALKʼUY U EJATAL: Tam ti u tujchij ku exóbnaʼ an Biblia, u exlaʼ abal a Jehová pel jun i Dios axi lej kʼanidhom ani jaxtám tu jilchámal an Biblia. An Biblia pel ejtíl jun i carta axi tu ólchal jantʼoj in tomnál ki tʼajaʼ abal ku kʼwajiy alwaʼ (Isaías 48:​17, 18). U tʼajaʼ ti kwéntaj abal max u leʼak abal an Biblia ti kin tólmiy kwaʼalak ku jalkʼuy u ejatal.

Jawaʼ okʼox u tʼajaʼ jats ku jilaʼ u jaʼúbchik. Proverbios 13:​20 in ulal: «Axi kʼwajat ti xeʼtsinal kʼal i atikláb axi tsalpadh neʼets ka tsalpadhméj, pero jitaʼchik in junkuwal axi in tʼajál jawaʼ kidháb neʼets kin lej yajchiknaʼ». U tsapnanchij ku belkaʼ axéʼ xi kaw, ani u tujchij ku junkuw an ólchixchik kʼal a Jehová.

Jawaʼ más kʼibat u atsʼaʼ ku jilaʼ jats tin jutsʼul. In lej tʼuʼun tam tin kʼwajatak u exál ku jilaʼ tin jutsʼul. Axéʼ in tʼajaʼ abal kin lej tʼeʼpin ani watʼey diez i támub abal kin tsaʼkan junilekʼij. U exbayalak abal kwaʼalak ku jilaʼ tin jutsʼul. U lej olonchalak a Jehová, jaxtám u ejtow ku jilaʼ.

AN ALWAʼTALÁB AXI U BATSʼUWAMAL: Xowéʼ u atsʼál más in kanat. Jayej, in kulbél kʼal jawaʼ u kwaʼal. Xowéʼ yabáts u tsalpayal abal jun i alwaʼ tʼojláb o an tumín in éjtowal kin tʼajaʼ abal kin kʼwajiy kulbél. U atsʼál lej in kulbél kom u tomkíl ani nanáʼ i exóbchal an atiklábchik jawaʼ in ulal an Biblia. U ejtowamal ku tólmiy ox u juntal tʼojnal abal kin bajuw kin tʼojonchij a Jehová. Jayej okʼxidh ka tsemets u tátajchik axi tin yedhaʼ, u ejtow ku ólchij abal jun a kʼicháj neʼetsa ka edháj an tsemelomchik al jun i alabél tsabál.

Kom u tsapnanchamal kin utey kʼal a Jehová, xowéʼ yabáts u atsʼál abal yab jitaʼ tin kʼanidhál. Xowéʼ u atsʼál abal u kwaʼal jun u yanél axi tin puwél an tsabál, axi ejtíl u mamá, u papá ani u epchalchik (Marcos 10:​29, 30).

[An foto]

An ólchixchik kʼal a Jehová in tejwamedhál abal u lej kʼanidháx

[An foto]

An Santuario in kʼál an sintoísmo